¶ In quaestione erunt articuli tres. Primus de supposito: uidelicet utrum creabilis sit summa gratia. Secundus de quaesito, an talis collata sit. animae christi. Tertius mouet dubia.

¶ Quantum ad primum, notandum est, quod licet multiplex sit gratia: ut habitum est in ij. dist. xxvj. & sup. dist. j. q. ij. tamen hic loquimur de gratia gratu faciente, quae est habitus quidam infusus animae a deo immediate: quo anima est deo grata, & chara id est accepta ad uitam aeternam: & est eadem realiter cum charitate infusa: intensibilis, & remissibilis in sua essentia, prout haec latius tractantur in i. distinct. xvij. ubi etiam de modo inten sionis, & remissionis gratiae: & genera liter de augmentatione qualitatum, quae recipiunt magis, & minus dictum est: ua riaeque opiniones recitatae sunt de hoc, quomodo huiusmodiaugmentatio qua litatum (quam intensionem dicimus) siat. Inter quas hanc sequor opi. qu tenet eam fieri per additionem gradus ad gradum in eadem parte subjecti se penetratium: numero tantum differentium, per quam sit totum maius perfectiue: hoc est maius non quantitate molis: sed quantitate uirtutis, & perfectionis. Intensio enim sitent in non habentibus extensiua quantitatem: ut in qualitatibus animae: & similiter in habentibus quantitatem extensiua: sine tamen maiori partium extensione: ut in augmento caliditatis, aut albedinis: ut intensio, siue augmentatio intensiua nihil aliud est, quam additio gradus ad gradum: qui sunt, partes formae in eadem parte subjecti simul, & penetratiue existentes, per quam forma ipsa sit perfectior non extensiue maior. Et haec commemorasse sufficit in praesenti.

¶ Secundo aduertendum, quod cum quaeritur de summa creabili gratia: supe latiuus summa sicut, & quilibet alius dupliciter accipitu secundum duplicem eius expositionem affirmatiua, & negatiua. Affirmatiue summa id est omni alia maior. Vel negatiue summa id est qua nulla est maior. Primo modo non potest nisi uni conuenire. secundo modo possunt esse plura summa In proposito accipitur summa negatiu: & & non positiue, siue affirmatiue. Nanm primo modoscilicet affirmatiue certum est non pos se creari summam gratiam possibilem. Quaecunque enim talis crearetur in quocumque subjecto: posset dei aliam huic similem creare in alio subjecto existente, uel de nouo creabili. gratia exempli. Quantancumque gratiam creet in anima Christi: cum possit alia animam assumere (ut sup. dictum estpotest tantam gratiam in anima alia assum pta creare. Et per consequens gratia in anima Christi producta, non est affirmatiue summa: quia non maior gratia in alia assumptibilianima creabili.

¶ Tertio notandum, quod de hoc, an creabilis sit summa gratia negatiue duae sunt opi. extremae. Vna Scoti dist. praesenti. Alia Ockam: quam tenet in primo dist. xvij. q. viij. & in. iij. q. vij. Scotus tenet, quod in formarum intensione est ponere statu, & terminum ultra quem procedi non potest: & per consequens dabilis est summa gratia a deo creabilis. Illam conclusionem probat: quia ascendendo ab infima gratia determinata puta a: aut est status ad aliquem supraemum gradum, & habet propositum: aut non: sed potestper cedi in infinitum: & tunc quia quanto magis aliqua excedit a: tanto est perfectior: & consequens, quae: in infinitum excedit est in infinitum perfectior: & ita erit in se intensiue infinita: quod est impossibile.

¶ Item quicquid uidetu a deo tamquam unum creabile: potest ab eo creari una creatione: sed infinite distans ab a, uidetur a deo: ergo est creabile a deo. Et cum sit infinita, est summa: quia infinito non est maius: ergo summa gia est creabilis a deo. Minor principalis probatur: quia maior est manifesta: quia deus uidet omne factibi se clare, & distincte: & quia ascendendo proceditur in infinitum: igitur uidet in finitas gratias creabiles: ergo aliquas in finite distantes. Item. iij. Phys. c. de infinito. Quantum contingit esse in potentia: tantum contingit esse in actu: sed infinitas formatum est impossibilis: ergo oportet ponere statum: & per consequens dare summam. Item quantancumque gram deus potest creare, tantam potest creare. haec est uera: quia idem praedicat d seipso. ponat in esse: tantam creat, quantam potest creare: ergo non potest aliquam ultra creare. erit ergo ibi status: & sic dat summa.

¶ Alij ad idem arguunt: ut tangit Ockam in primo: quantacunque perfectio potest fieri luccessiue in gratia: tanta potest fieri simul: sed non potest fieri simul gratia infinita: ergo nec successiue potest procedi in infinitum: oportet ergo ponere terminum. Major patet: quia si no: aut est defectus ex parte recipientis: aut ex parte dei: aut ex parte gratiae, & charitatis. Non primum: quia subjectum spirituale est in plena obedientia respectu dei: & per consequens potest recipere omnem gratiam, quam potest deus creare: non, enim excessus gratiae corrumpitur cum sit incorruptioile. Nec se cundum: quia deus simul totam uirtutem suam habet: ergo quicquid potest successiue, potest simul. Nec tertiu: quia ei, quod importat infinitate graduum in sua natura: non repugnat posse esse secundum illam infinitate in actu: sed gratia si est aug mentabilis in infinitum, importatinfinitatem graduum in suanatura. Itemsicut quaelibet creatura in esse substantiali est limitata: ita secundum illam speciem non potest esse maior: ita in quo libet esse est limitata: ita quod non contingit in eadem specie transcendere. Item. viij. Phys. Motus rectus non est continuus in infinitum: sed tantum circularis. Cuius ra¬ tio est: quia motus rectus habet terminum a quo, & terminum ad quem, interquos non potest esse motus in infinitum: sed augmentatio formae est motus rectus: quia non redit ad partem prius acceptam: ergo. Item natura non incipit moueri ad terminum, quem non potest attingere: sed data hypothesi non potest attingere terminum: ergo &c. Item ij. de animac. iiij. Omnium natura constantium terminus est, & ratio, & magnitudinis & augmenti: ergo & gratiae (quae est res quaedam in natura consistens) est terminus aliquis, ultra quem non potest procedi.

¶ Alia est opinio tenens, quod in augmentatione gratiae, & alterius intensibilis formae non est ponere statum seu terminum: sed in infinitum potest procedi. Quod multipliciter probat. Primo processus in infinitum non est negandus, nisi ad eum sequatur in finitas aliqua in creatura. Propter istam enim negatur talis processus: sed propter istam causam non oportet negare: igitur. Minor probatur: quia ultra omnem ignem datum potest deus facere ignem maiore: & tamen non potest facere ignem infinitum. Sic & secundum philosophum ij. deaia. Ignis in infinitum augeri potest: si adsit semper combusti bile: & tamen non est possibilis ignis infinitus. Vel si concedit, quod deus potest facere ignem imfinitum aeque, concedendum foret, quod posset creare gratiam infinitam

¶ Praeterea dato, & admisso, quod deus non potest facere tot in diuidua eiusdem rationis, quin possit facere plura, non tamen ideo potest facere infinita indiuidua in actu siue cathegorematice eadem ratione, quanuis non potest tanta gratiam sacere, quin facere possit maiorem: & tamen non sequitur, quod possit facere infinitam. Assumptum probatur: quia si ponatur talis processus in infinitum: sempillud, quid ponetur in actu est finitum: & ita sempe faciendo plura semper quae faceret essent finita: & ideo semper faciendo plura finita nunquam faceret infinita: quia finitum additum finito, semper facit finitum, & nunquam infinitum. Vnde sicut in infinitum augeri potest numerus (quia non est dabilis maximus) nunquam tamen datur numerus infinitus: ita si in infinitum augetur gratia: non sequitur, quod dabilis sit gratia infinita: quia in ista augmentatione sem per infinitum additur finito: immo si in tali processu deueniretur ad infinitum, ia non procederetur in infinitum: quia in illo infinito terminaretur processus: cum ultra infinitum non est processus. Vnde breuiter ex infinito syncathegorematice non infertur infinitum cathegorematice. Cuergo dicitur, quod potestfieri processus in infinitum: infinitu accipit syncathegorematice. id est non potest procediad tot, uel tanta, quinpossit procedi ad plura, uel maiora. Ex hoc no sequitur, possit procedi ad aliquod infinitum cathegorematice. id est ad aliquod interminatum in multitudine, uel magnitudine. Vndelicet infinities posset procedi: nun quam tamen proceditur infinities, quia proceslus semper est finitus, & certo numero compraehensis. Vnde licet infinities potest finitum produci: numquam tamen infinities producitur finitum. Vndericet. Infinities potest finitum produci: sic debet poni in esse per singulares inconiunctim sumptas. Illauice potest finitum produci: illa uice &c. uel una uice: duabus uicibus: tribus uici bus potest finitum produci: Et quaelibet illarum est possibilis: quia infinitum, & infinities sunt signa confusiua, quae distri buunt, & confundunt: ut patet exponen do: de quo dictum est supra dist. j. lib. ij. q. iii. Secundum hanc opinionem est haecconclusio: prout etiam supra habitum est dist. xvii. primi q viij. Quaelibet forma intensibui potest augmentari a deo in infinitum, & sine termino. Probatur: quia quacunque forma intensibili da ta, potest ei deus gradum aliquem de nouo productum unire: & sic eam maiorem facere: ergo nullus potest esse terminus augmentationis. Consequentiae nota. Antecedens probatur supponendo tres propositiones, quae sunt ipsius Ockam ubi sup. q. vii. dist. xviij. Prima. Quotcunque indiuiduis datis, speciei habentis plura indiuidua: deus potest creare aliud indiuiduum eiusdem rationis cum eis. Probatur: quia si non hoc esset: aliud indiuiduum non esset factibile: uel quia deus non posset aliud, produce re: aut quia producendum prioribus repu¬ gnaret. Nullum illorum potest dici, igitur. Consequentia tenet a sufficinti diuisione. Antecedens probatur. Non pri mum: quia cuiuslibet speciei habentis plura indiuidua eiusdem rationis, infinita sunt possibilia fieri successiue. Nam secundum philosophum. Posita mundi aeternitate, cuiusiibet speciei generabilium infinita indiui dua sunt futura. Ideo quocumque certo numero indiuiduorum dato adhuc est aliquod indiuiduum eiusdem rationis factibile. Nec secundum: quia deus est infinitae potentiae, quae impediri non potest: potest ergo omne factibile facere. Nec tertium: quia indiuidua eiusdem rationis non repugnant adinuicem: multo minus, quam indiuidua adinuicem contraria: ut albedo, nigredo. Sed posito uno contrario rum, non minus aliud contrarium potest esse in rerum natura: licet non in eodem subjecto: ergo quocunque numero indiuiduorum posito, aliudindiuiduum eiusdem rationis potest cum eis esse in rerum natura.

¶ Praeterea non est maior impotentia in deo ad continuandum in infinitum indiuidua eiusdem rationis, quam in natura: sed si deus conseruaret corpora caeiestis in eodem statu, in quo sunt: in in finitum continuarentur generationes generabilium per naturam: ergo & deus hoc facere potest.

¶ Secunda popositio. Quocunque indiuiduo posito, potest deus facere aliud indiuiduum eiusdem rationis, priore non destructo. Probatu: quia quando aliqua non habent formalem repugnantia adinuicem, ad positionem unius in rerum natura non sequitur destructio alterius. Ideo cum indiuidua eiusdem rationis non habeant repugnantiam adinuicem: ad positionem unius non sequitur destructioalterius.

¶ Praeterea summum indiuiduum in aliqua specie, si ponitur, compatitur secum aliud indiuiduum eiusdem rationis inrerum natura producendum: ergo multo magis quodlibet aliud. Antecedens patet de gratiae, & charitate christi, qua stante potest deus creare in aliogratiam. Et si aliam naturam assumeret: posset inea tantam producere quantam nunc habet.

¶ Tertia propositio. Si aliqua indiuidua eiusdem rationis sunt unibilia: nullis indiuiduis eiusdem rationis repugnat uniri. Patet: quia quicquid conuenit uni indiuiduo: similiter potest conuenire cuilibet alteri eiusdem rationis, Vnde si duae aquae sunt unibiles: nullia quae repugnat uniri alteriper potentiam diuinam. Et posset probari: quicquid conuenit primo alicui communi: nulli eius singulari repugnat: ut risibile primo conuenitilli communi, quod est homo. Sed unibilitas conuenit alicui primo: & non nisi coni: ergo &c. Non enim conuenit primo alicui si. gulari.

¶ Ex illis prpositionibus probatur antecedens assumptum. Nam quacunque forma intensibi li data, ipsa costituitur ex pluribus indiuiduiscilicet gradibus eiusdem rationis: ergo potest deus alium gradum eiusdem rationis producere ex prima propositionem: manentibus prioribus ex secunda ptopositio ne: & productum prioribus unire ex tertia & per cosequens pexistentem augmentare. Fit enim augmentatio per additionem gradus ad gradum: ut nunc supponitur ex habitis dist. xvii. primi. Non enim uidetur, iuin quantumcunque aqua facta, deus potest sacere unam guttam aquae, & priori unire: & per hoc priorem augmentare. Et secundum hanc conclusionem respondet ad rationes prioris opinionis.

¶ Ad primam, conceditur quod potest procedi in infinitum syncathegorematice, non cathegorematice. Et cum arguit: tunc quanto magis aliqua excedit a: tanto perfectior est a. conceditur. Et cum infertur, per consequens aliqua quae in infinitum excedit, est in infinitum perfectior. Negetur illa consequentia: quia ibi subjectum pro nullo supponit: quia in tali processu nunquam est deuenire ad aliquam, quae infinite distat ab a. Sicut si successio dierum eiset aeterna: procedendo ab hodierno diein infinitum, nunquam est deuenire ad aliquam diem infinite ab hodierno distantem: lemp. eni. adderentur distantia finita finitae. Et ita consequens illud implicat fal sum.

¶ Ad secundum negetur minor: quod in finite distans ab a, uidetur a deo: quia nulla talis est, quae infinite distat: ut statim dictum est: non enim potest fieri processus in infinitum cathegorematice. id est ad aliquam gratiam infinitam: seu a certa gratia data infinite distantem: sed si fieri potest processus in infinitum syncathegorematice. id eset non ad tantam, quin maiorem: non tamen ad infinitam gratiam.

¶ Et cum arguitur. Deus uidet omne factibile, conceditur. Et consequenter ea infertur: ergo uidet infinitas gratias creabiles. Distinguendum est: quia uel infinitas accipitur cathegorematice: sicut uidetur accipi de ui sermonis: tunc negetur: quia nullae tales sunt possibiles. Aut syncathegorematice, ut ualet tantum, id est uidet in infinitum gratias creabiles: hoc est non tot quin plures: concedit: sed tunc non sequitur, uidet aliquas infinite distantes: quia nullae possunt infinite distare.

¶ Et si replicatur. Deus uidet omnes creabiles: & illae non sunt finite: alioquin esset status in illo processu: ergo sunt, infinitae. Respondetur, quod uidet omnes distributiue: sed non omnes collectiue: quia nullae sunt omnes collectiuae: sicut uidet omnes partes proportionales continui, in quas continuum est diuisibile distributiue: quia uidet illas, & illas, & quascunque demonstrabiles: sed non omnes collectiuae: quia tales non sunt dabiles: quia tunc daretur ultima, quid est impossibile. De hoc uide latius in ij. distinct. j. quaest. iij.

¶ Ad tertium dicitur: uno modo negando in hac parte philosophum: quia tenet, quod non est possibilis maior quantitas caelo: & ideo quanta possibilis est quantitas scilicet uniuersi: tanta nunc est contra fidem. Vel respondendoad uerba, si ubique infinite accipitur syncathegorematice, concenditur illatum, quod infinitas contingit esse in actu. Contingit id est potest: quia non tot, quin plures: nunquam tamen infinite sunt actu. Si autem infinitum, seu infinite accipitur cathegorematice, assumpta sunt falsa, quod proceditur in infinitum.

¶ Ad quartum: sophisma est: nec sic ut arguitur, ponenda est in esse: sed sic, tantum creat, quantum creat. Illa enim est conditionalis: quia includit Iy si. Et ita consequens non debet poni in esse sine antecedente: sicut illa. Si homo potest currere, potest moueri, non sic ponit in esse. Si homo potest currere, homo movetur, quia illa est impossibilis quia mala consequentia: sed sic: si homo currit, mouetur. Item antecedens, & consequens sunt uniuersales: ergo debent poni in esse per singulares inconiunctim sumptas.

¶ Ad quintum dicitur, quod a, est falsa: sicut enim deus non potest creare tot gratias, quin possit creare plures (& per cosequens non potest creare tantam perfectionem, quin possit creare maiorem: quia plus perfectionis est in multis gratijs, quam paucioribus caeteris partibus) ita non potest creare tam perfectam gratiam, quin potest creare perfectiorem. Et quando dicitur, aut hoc est ex parte dei &c. Dicendum, quod est ex parte charitatis: quia nulla potest fieri gratia, cui repugnat uniri alteri gratiae a deo creabili. Et quando arguitur, quod importat infinitate graduum &c. dicit, quod uerum esset: si tale importaret unum integratum ex illis: sed nulla gratia una factibilis est a deo integrata, ex talibus infinitis gratiis, & ideo repugnat eis esse simul. Posset etiam dici, quod repugnantia est ex par te infinitatis potentiae dei; quae propter sui infinitate non potest terminari: & ideo semper potest in plura: nec tanta, aut tot simul facere, quin possit facere plura, & maiora: ideo non potest tot simul facere, quot successiue: hoc enim derogat suae potentiae infinitae.

¶ Ad sextum con ceditur, quod quaelibet creatura est limitata secundum omnem perfectionem, quia finita: & sic etiam quaelibet gratia: & ideo nulli gratiae repugnat, quod ea sit aliqua, maior. Si tamen illa limitatio sic intelligitur: quod in illa specie non posset augmentati, negandum est quia qualitas intensibilis, etiam quo ad suam essentiam, potest augeri per additionem gradus: prout descendit in infinitum, nec per istam augmentationem excedit suam speciem.

¶ Ad septimum dicendum. uerum est de motu, qui sit ad terminum certum, qui excedi non potest. Sic est de motu locali recto: qui secundum philosophum non potest fieri ultra caelum: sed per potentiam diuinam extra caelum in uacuo posset mobile motu recto in infinitum moueri, ubi certus terminus, ad quem non est consti¬ tutus Sic in motu augmentationis non est certus terminus constitutus uitra quem qualitas non possit augmentari. Etiam motu recto deus posset mobile moueri ad terminum infinite distantem notu infinito, si moueretur secundum partes proportionales spatij: sic enim nunquam est deuenire ad ultimum.

¶ Ad octauum dicitur: quod quilibet motus a natura est ad certum terminum: quia agens naturale est finitae uirtutis, & gradus: & ultra gradum proprium sua uirtute non agit. Etiam susceptiuum est determina tum ad certum gradum, ultra quem non recipit naturaliter. Secus de potentia diuina, quae in actione sua non est limitata.

¶ Ad nonum dicitur: quod auctoritas illa allegatur contra inentem philosophi: immediate enim praemisit. Ignis enim aug. mentum in infinitum est quousque fuerit combustibile. Loquitur ergo philosophus de uiuentibus tantum; uiuentia quippe secundum naturam non possunt quam tumlibet augmentari. Determinant. enim sibi certam magnitudinem, quam excedere non possunt. Requirunt enim debitam organizationem partium, quae esse non potest naturaliter in qualicunque quantitate. Vnde ibi addit philosophus hoc autem animae, & non ignis: & magis formae scilicet uiuentis, & materiae: hoc id est positio termini. Ignis enim non requirit figurationem membrorum ad certum terminum: nec hoc requirit mate ria uiuentis: sed forma eius: uerum ille terminus non est punctualis: sed habet certam latitudinem. [let off] Vnde cuiuslibet uiuentis datur maxima quantitas, quam habere non potest propter nimiam paruitatem; & minima quantitas, quam habere non potest propter nimiam magnitudinem: utputa si quantitas animalis tantum augmentetur, quod desineret esse quam titas, quae esset in materia in primo instanti non esset animalis, est minima, quam animal tale habere non potest propter nimiam magnitudinem; hoc est inter omnes quantitates, quas non posset habere propter nimiam magnitudinem: illa esset minima. Sic si diminueretur intantum ut esse desineret quantitas, quae esset in materia: in primo instanti non esse animalis, esset maxima, quam habere non posset propter nimiam paruitatem: quia inter omnes paruas, quas habere non posset: illa esset maxima. Verum citra illum terminum posset augmentari, & minui in infinitum: si fieret augmentatio, & diminutio per partes proportionales quam titatis addendae uel gradus. Patet ergo, rationes illae nihil demonstrant. Hrc opinio est probabilis satis quantum ad qualitatem, seu formam, quae potest per se esse extra subjectum.

¶ Sed utrum in sublecto posset augmentari infinitum, magis dubium est. Vnde posset dici, quod sicut subjectum determinat sibi certas qualitates: i: a quod non potest quaslibet in se recipere. Vnde subjectum materiale non potest recipere qualitatem spiritua lem: nec subjectum spirituale qualitatem matetialem: puta lapis non potest recipere scientiam, aut uirtutem, seu gratiam. Nec anima rationalis caliditatem, aut albedinem. Sic & quodlibet subjectum determinat sibi certum gradum, ultra quem non potest alium recipere perfectiorem: stante natura talis subjecti. Sed si maior introduceretur, statim subiectum corrumperetur: sicut lignum non potest recipere calorem quantumlibet intensum: fed si augeretur calor in lignotandem corrumpitur in ignem: & hoc quidem uidere est in omnibus generabili bus, & corruptibilibus, cuius ratio nulla alia assignari potest: nisi quia hec natura est haec natura: & haec ratio sufficit, quam do factum est euidenms per naturam. Vbi factum non est euidens per experientiam, uel euidentem rationem: tunc assignatio huius rationis non sufficit. In subiectis uero incorruptibilibus, ut angelis, & animabus, nulla est nobis experientia nec ratio efficax: sed solum a similihoc dici posset: quia ita uidemus incorruptibilibus. Item in incorruptibilibus experientiam quidem habemus: quod per excessiuam qualitatem corrumpitur subjectum per agens naturale: & hoc quantum ad mixta: non quan tum ad elementa uniuersaliter quantum ad omnes qualitates. Siquidem uulla experientia docet ignem corrumpi propter nimium calorem, uel siccitatem. An autem per diuinam potentiam subjectum conseruari posset sub qualitate quantumcunque intensa non est euidens. Nam & pueros conseruauit in camino ignis contra naturam. An etiam sic conseruare potuit cunsusceptione caloris ignis, dubium est. Non enim id fieri posse impli cat manifestam contradictionem: & a potentia nihil negandum est: quod non implicat, apud quem non est impossibile omne uerbum. Potest enim mutare pro sua uoluntate ordinem naturae insti tutum, qui omnia quaecunque uoluit, fecit incaelo, & in terra. Si ergo tenetur probabiliter, quod subjectum simpliciter de terminat sibi certum gradum qualitatis, quem recipit: ita, quod maiorem etiam per potentiam dei absolutam recipere. non potest: tunc datur summa gratia possibilis naturae intellectuali: non tamen summa simpliciter. Quae etiam summa receptibilis in subjecto, si per se conseruaretur extra subjectum posset augmentati: licet non in subjecto: quia est summa receptibilis in subjecto tan. Potest autem deus omnem formam susceptibilem in subjecto conseruare extra subjectum. Et in talibus formis secundum se considera tis, locum habent rationes pro secunda parte supra adductae.

¶ Quantum ad secundum articulum de eo. An summa gratia sit animae Christi collata. Aduerten dum, difficultas huius articuli in duo bus consistit. Primum est utrum subiectum susceptiuum alicuius perfectionis determinetur ad certum gradum, ultra quem recipere non potest perfectionem: & de hoc tactum est in fine prioris articuli. Et quamuis ita dici posset: oppositum tamen uidetur probabilius. Tum: quia licet secundum potentiam naturalem subjectum determinetur ad certam qualitatem, ut ibi dictum est. Tum secundum potentiam supernaturalem, hoc ualde dubium est. Non enim facile asserendum est deum non posse qualitatem spiritualem: qualis est cognitio, scientia, uel gratia creare in subiecto materiali: puta in lapide, ita quod in¬ haereat: licet tunc qualitas illa non diceretur cognitio, scientia, uel gratia propter nominis connotatione: quia per eam lapis non intenderet cognitius in objectum: nec redderetur acceptus ad beatitudinem: nec per consequens diceretur cognoscens, sciens, uel gratus: nullam enim includit hoc contradictionem. non plus de forma accidentali: quam d formam substantialem indiuisibilem, & spiritualem: animam scilicet intellectiuam producit in subjecto diuisibili conpore scilicet humano, cui inhaeret. Nec uidetur magis impossibile, quam quod produceret huiusmodi qualitates, & conseruaret extra subjectum: quo modo facit de accidentibus materialibus in sacramento altaris, ubiminus uidetur. Minus, enim uidetur, Quo accidens materiale esse possit sine subjecto, quod est imperfectius: quam accidens spirituale, quod est perfectius. Tum: quia etsi subjecta corruptibilia determinata sunt ad certum gradum qualitatis receptibilis. Tum hoc de subiecto incorruptili nulla experientia, nec ratio docet. Nam & materia prima, quia incorruptibilis: sicut non determinatur ad aliquam formam materialem quoad speciem: sed omnem factibilem recipere. potest. Ita nec ad gradum aliquem formaesusceptibilis: unde non est dabilis maxima caliditas in materia prima ex rationibus primi articuli. Vnde non uidetur, quinintellectus quamcunque perfectionem secundum speciem sibi conuenientem quantumcuuque intensa fuerit recipere posset: cum per nullam quantumcumque excellentem corrumpi posset.

¶ Secundo dependet difficultas huius articuli ex eo. Vtrum eadem sit proportio perfectibilis ad perfectibile, quae est perfectionis ad perfectionem. hoc est dictu. Vtrum sicut perfectibile inferioris speciei non potest attingere perfectionem essentialem superioris speciei, puta intellectus humanus, intellectus angelicus: ita etiam non possit attingere perfectionem accidentalem: ita, intellectus humanus aliquam cognitionem uel gratiae gradum attingere, seu recipere non possit, quam re¬ cipere posset intellectus angelicus. Quo niam si hoc esset uerum iam manifestum foret: quod anima Christi, quae est essentia liter, & specie inserior angelo. iuxta illud. Minuisti eum paulominus ab angelis Ps. viij. &c. non posset recipere summam gratiam creabilem in subjectum: quia non summam receptibilem ab angelis: nec redundaret in derogationem dignitatis Christi: sicut nec quod assumpsit naturam hominis, & angeli, quae est excellentior. Et sicut naturam assumpsit: ita est omnia naturam essentialiter concomitantia: sed illud non est probabile: nec credo ueram. Sed tenendum, quod omnis natura creata intelligibilis est eiusdem capacitatis respectu cuiuscunque gradus cognitionis, sciente, gratiae, & charitatis: maxime per potentiam diuinam: nec proportio perfectionum sequitur proportionem perfectibilium: sicut in simili. Omnis natura sensitiua est eiusdem capacitatis, respectu sensationis caeteris paribus id est organis aeque dispositis: alioquin propter organorum indispositionem etiam ineadem specie non esset eadem capacitas. Et tamen potentia sensitiua in specie superiore est perfectior essentialiter, quam in specie inferiore, quod indubie est tenendum supposito, quod in eo dem composito non sit nisi una formasubstantialis. Sic enim in potentia sensitiua hominis est anima hominis, quae est perfectior essentialiter anima canis. Sic in non cognitiuis, potentia receptiua perfectior non recipit formam accidentalem perfectiorem. Nam mixta, quae sunt perfectiora elementis, non sunt receptiua qualitatum primarum perfectissimarum in summo: & eo gradum quo elementa. Vnde breuiter dicitur post Sco. quod quolibet gratificabile: hoc est susceptibile gratiae accidentalis: est in potentia obedientiali ad recipiendum quae cunque gradum gratiae a deo, quia respectu huius accidentis sibi inhaerentis siue conuenientis: ihil habet gratificabile ex se repugnans cuicumque gradui gratieunde determinetu ad certum gradum gratiae quam capere posset: & non ad ulterio tem. Illa ergo propositio quod proportio est efectionis, & perfectibilis: si intelligitur secundum proportionem praecisam scilicet quod perfectius perfectibile est susceptiuum maioris perfectionis falsa est: immo totum perfectibile in coi respicit totam perfectionem in communi, & quodlibet quamlibet: ita quod gratificabile in communi respicit gratiam in coni: & quodlibet gratificabile quamlibet gratiam a deo creabilem.

¶ Praeterea secundum sanctos non erit differentia capacitatis angelorum, & hominum in gloria: quia singulis eorum ordinibus homines associabutur secundum beatum Greg. in homil. immo uirgo gloriosa in beatitudine praecellit omnes angelos, ut canit ecclesia. Ecce exaltata es super choros angelorum. quoduerum est, quantum ad gloriam non naturam: igitur non erit diuersa capacitas gratiae: cum gloria praesupponit gratiam: immo est gratia consummata.

¶ His praemissis est conclusio prima ad istum articulum. Anima christi non habuit summam gratiam a deo producibilem: sed potentiam eius absolutam. Probatur: quia talis gratia non est dabilis: ergo. Antecedens patet: quia potentia dei productiua: cum sit infinita: non est ad aliquem gradum gratiae terminata. ergo quamcunque producit, potest ea maiorem producere. ut patet ex art. j.

¶ Secunda conclusio. Si capacitas creaturae intellectualis terminatur ad certum gradum gratiae: gratia animae christi est summa possibilis naturae intellectuali creatae. Probatur: quia qui dat maius, etiam dat minus: sed natura humana christiassumpta est ad summum esse substantiale sibi communicabile personalem icilicet unionem cum substantia diuina, ergo etiam ad summam perfectionem accidentalem sibi possibilem. Patet: quia summa perfectio naturae humanae est unio hypostatica: igitur non deerit perfectio accidentalis. Patet etiam per magistrum in textu: deus animae Christi tantam gratiam contulit: quantam conferre potuit: sed potuit conserre summam, stante hypothesi. & igitur

¶ Tertia conclusio. Anima Christisummam praecepit gratiam, cuius capax est creatura intellectualis secundum potentiam dei ordinatam. Patet per illud Io. i. Vidimus gloriam eius, gloriam quasi unigeniti a patre plenum gratiae, & ueritatis. Itemno ad men suram dedit eipater spm. ergo dedit totam gratiam dari possibilem, saltem secundum potentiam suamordinata. Si enim minorem dedisset, dedisset ad mem suram. Similiter non esset plenus gratia, si maiorem gratiam accipere potuisset. Item cui deus contulit summam gloriam: hoc est glo riam excedentem gloriam cuiuslibet creaturae rationalis: contulit & summam gratiam: sed talem gloriam contulit christo: nedum secundum naturam diuinam, quam dedit per aeter nam generationem: sed etiam secundum naturam humanam diuinae unitam. ergo summam contulit naturae intellectuali possibilem secundum potentiam ordinatam. Consequentia nota, quia talis gratia sic summa est possibilis. Praeuidit enim diuina sapientia summum gratiae gradum, quem creaturae rationali dare disposuit Maior patet quia gloria respondet gratiae: ideo maximam gloriam, maxima praecessit gratia: praecessit inquam tempore, uel natura. Minor probatur: quia christus ascendit super omnes creaturas ad dexteram patris: ut habetur Mar. ulti. Dns quidem se sus postquam locutus est eis, assumptus est in caelum: & sedet adextris dei. perdexteram intelliguntur potiora bonapatris, ipsa scilicet beatitudo secundum August. in sermo. de symbolo: cui consonat illud psalmus. Gloria, & honore coronasti eum: constituisti eum super opera manuum tuarum.

¶ Quo ad articusum tertium: dubitatur primo contra prbationem tertio conclusionis ex eo, od dicitur pater plenus gratia &c. nam & de uirgine matre dicitur. Aue gratia plena Similiter de sancto Stephano dicitur Actuum. vji. Stephanus autem plenus gratia, & fortitudine: ergo in illis etiam fuit summa gratia: alioquin non fuissent pleni gratia sicut argutum est de christo. Ad hoc respondetur secundum Alexan par. iij. q. xij. membro. iij. quem caeteri imitantur d nomen plenus gratia aequiuocum est: & quandoque importat plenitudinem suf¬ ficientiae: quandoque plenitudinem exeessetis praerogatiuae: quaomoque plenitudinem copiae: quam doque plenitudinem effluentis super abundantiae. Flenitudo sufficientiae est, uel quae sufficit ad finem idest ad uitam aeternam habendam: & haec excludit omnemortale siue secundo, quae sufficit ad sta tum illum: uel ad opus, ad quod quis est ordinatus: siue etiam tertio ad gratiam, ad quam est diuinitus praeordinatus, uel quarto, quae sufficit non tantum ad habendum auream: sed etiam aureolam. Haec plenitudo tribus primis modis est omnium sanctorum, de qua illud accipi potest ad Ephes. iij. Vt impleamini in omnem plenitudinem dei. Sed quarto modo accipitur Actuum. vj. Stephanus autem &c. quia sua gratia non solum condigna fuit aurea idest praemio essentiali sed etiam aureola. Meruit enim aurean¬ & aureolam: quia fuit praedicator, & marty. Plenitudo excellentis praerogatiuae est, qua scilicet habens excessit caeteras creaturas puras uerbo non unitas, & haec excludit omne peccatum mortale, ueniale, & originale. & haec est plenitudo uirginis gloriosae, de qua Lucae. i. Aue gratia plena. Plenitudo generalis copiae, est prenitudo numerosa in cludens omne genus gratiae: & hoc modo ecclesia dicitur plena gratiae, quia non est aliquod genus gratiae quod no lit in ecclesia: quantum ad aliquod membrum eius. Hinc dicit Apostolus. Diuisiones gratiarum sunt: unus autem spiritus. Alij dantur sermo sapientiae: alij sermo scientiae &c. j. Corintxij. Plenitudo effluentis superabundantiae, est gratia summa de facto communicata naturae redundans, & superfluens in caeteros: & haec est gratia animae christi: quae nedum abundat in Christoquantum ad omnes uirtutes & effectus eius imperfectionem non includentes (quod additur propter fidem, spem, poenitentiam: & similia: quibus annexae sunt aliquae imperfectiones, & ideo in Christo non fuerunt) sed etiam effluit tanquam capitis in omnia membra ecclesiae. Non quod eadem gratia numero sit in Christo, & in membris ecclesiae, aut aliqua pars gratiae Christi, qui in Christo fuit realiter trans feratur in membra: sed effluit causaliter meritorie: quia Christus per gratiam suam meruit omnibus gratiam, & praeseruationem uel ro missionem peccatorum. Et haec plenitudo est solius christi: quae excedit gratiam uirginis intemeratae, & omnium electorum, & de hac dicitur quantum ad superabundantiam omnium uirtutum, donorum, & effectuum in christo. Vidimus gloriam eius gloriam quasi unigeniti a pre: plenum grae: & ueritatis. Io. i. Gloria autem, & gratia unigeniti proprie est christo. & quo ad efsluentia diit ibidem. Et de plenitudine eius accepimus omnes gratiam pro gia. Et per hoc patet responsio ad quistionem, quod in probatione conclusionis tertiae plenus gratia acciptur pro plenitudine gratiae ultimo mod dictae, quae est propria solius christi. Aliae auctoritates loquuntur de plenitudine aliis modis dicta: ut patuit.

¶ Similiter dubium quaestioni motae principali moueri posset de fruitione humanitatis Christi: utrum fuerit summa communicabilis naturae creatae. Sed simili modo respondendum erit sicut de gratia dictumest: maxime si fruitio beatifica est effectiue a deo solo: ut tenet Ockam. De fruitio ne uero, quae elicitur ab anima Christieiusque uoluntate actiue concurrente: posset dici, non esset maxima, quae elicipotest a creatura: quia perfectior uoluntas essentialiter: puta uoluntas angeli, cum aequali gratia posset elicere perfectiorem quanuis de facto nulla perfectior elicitur a quocunque angelo propter excessum gratiae in anima Christi super gratiam ange iorum: qui ad eliciendum concurrit actiue cun uoluntate. uide Sco. in q iij.

¶ Sed dubium adhuc esse uidetur: an uoluntas angesi (stanti aequali cognitione, & gratia possit elicere perfectiorem actum fruenm di deo, quam uoluntas humana, propter libertatem uoluntatis, quae uidetur esse aequalis in angelo, & homine: qui in eliciendo actum suum non necessitatur a cognitione, neque per gratiam: nedum quo ad actum, neque quo ad actus intensionem. [left off] Vnde uidetur probabiliter dici posse: quod sicut non est diuersa recepti¬ uitas uoluntatis angelicae, & humanae: ita nec diuersa actiuitas, ita quod neutra posset in actum aliquem, in quem non posset alia caeteris paribus sicut de sensualitate hoins, & brutorum: si organa sint aeque disposita: uidetur, quod pnet in easdem sensationes actiui, & passiui, licet sensualitas hominis sit essentialiter perfectior, quam sensualitas brutorum.

¶ Dubi tatur secundo de gratia capitis: quia de gratia unionis supra dist. j. q ij. dictumest, realiter ipsa unio & a gratia gratum facienterealiter distincta, ut probabiliter teneri potest. Est ergo dubiu, utrum in christo gratia capitis distinguatur a gra gratum faciente, quae est singularis personae

¶ Pro solutione breui huius dubiis notandum post Alex. par. iij. q. xij. membro. ij. ar. i. & sanctum Tho. q. viij par. iii. sanctum Bona. dist. praesenti,. quod tota ecclesia dicitur corpus quoddam mysticum. Huius corporis caput est Christus, & hoc ppter quasdam similitudines repertas in ter corpus uerum, & caput uerum ex una: & corpus, ac caput mysticum ex alia pas tibus. Si quidem omnes trans ferentes secundunmaliquam similitudinem se trans ferunt. Vn de de utroque de christo, & ecclesia dicit Apostolus. Col. i. Ipseent caput corporis ecclesiae. Nam tota ecclesia dicitur unum corpus mysticum propter similitudinem ad naturale corpus hominis, quod secundum diuersa membra diuersos habet actus toti corpori seruientes. Vnde Roma. xii. ait apostolus. Sicut in uno corpore mul ta membra habemus, omnia autem menbra non eundem actum habent: ita multi unum corpus sumus in Christo. Singuli autem alter alterius membra. & consequenter prosequitur distinctionem membrorum. Similiter. j. adCorin. xii. Sicut corpus unum est: & membra multa habet. Omnia autem membra corporis cum sint nulta, unum tamen corpus sunt, ita & christus. sequitur. Etenim in uno spiritu omnes nos in unum corpus baptizati sumus, & consequenter prosequitur necessitatem membrorum corpori. huius corporis Christus caput dicitur ab Apostolo Ephes. i ipsum dedit caput super omnem ecclesiam: & in aliis plerisque locis. Di¬ citur autem christus caput secundum similitudinem humani corporis, in quoquatuor consideramus: conformitatem: ordinem: perfectionem: uirtutem. Est enim caput primo narurale conformecorpori in natura: quia est compositum ex carne, & anima eadem numero, uel specie, qua compositum est corpus. Est secundo etiam ordine prima pars hominis incipiendo a superiori. Et inde est, qud omne principium solet uocari caput se cundum illud Exechiel. xvi. Ad omne caput uiae aedificasti signum prostitutio nis tuae caput, id est principium. Est tertio caput omnibus membris perfectius quia in eo uigent omnes sensus hominis exteriores, & interiores, cum in menbris caeteris sit solus tactus. Et secundum hoc qui perfectior est caeteris, & hono rabilior, aut dignior, caput eorum dicitur. Hinc Esa. ix. Iongaeuus, & honorabilis ipse est caput. Habet denique caput quarto uirtutem influxiuam in caetera membra, & gubernatiuam. Inffuit enim caeteris membris motum, & sensum. unde glos. Col. i. super illud. Ipse est caput corporis ecclesiae ait. Capiti omnia subjecta sunt ad operandum. Id autem scilicet caput supram locatum ad consulendum: quia ipsius animae quodammode uicem gerit caput, in hoc quod dicit ad operandum: ostendit, quomodo motus est a capite ad operandum: & quod dicit ad consulendum: ostendit, quod sensus est ab ipso in membris. Hinc & rector, & qui prouidet, ut paterfamilias, & pastor dicitur caput populi secundum illud id est Regum. xv. Cum esses paruulus in oculis tuis, caput in tribubus Israelfactus es. Haec autem mistice in Christo inuenium tur: quaedam secundum naturam huma nam, quaedam secundum diuiuam: quae dam secundum utramque: ideo dicitur methaphorice caput ecclesiae. Est enim christus secundum naturam assumptam conformis ecclesiae. unde Augu. super illo Ioan. xv. Ego sum uitis uera &c. dicit. Cum esset deus cuius naturae nos non sumus: factus est homo: ut in illo esset uitis humananatura, cuius & nos homines palmites esse possemus. Secun¬ dum hanc ergo proprietatem christus est caput secundum naturam humanam non diuinam ecclesiae, hominum non angelorum. Secundum ordinem uerd principij est caput, nedum hominum: sed & angelorum, & omnium cteaturarum: & hoc ratione deitatis: quae est uniuersale omnium principium. unde Colos. i. Ipse en caput corporis ecclesiae: qui est principium primogenitus ex mortuis: ut sit in omnibus ipse primatum tenens. glos secundum diuinitasem Ioanviij. quaerentibus Iudaeis. Tuquis es. respondit dominus, principium, qui & loquornobis. Secundum perfectionem, & uirtutem influxiuam est caput partim ratione diuinitatis: & partim ratione. humanitatis: ut dicit sanctus Bonauen.¬ secundum diuinitatem solus est simpliciter perfectus, omnium rex, & dominus, secundum humanitatem: quia plenus summa gratia, & omni uirtute non habente annexam imperfectionem, ex cedit perfectione cunctos angelos, & homines: ideo hac consideratione caput est hominum, & angelorum. Similiter secundum uirtutem influxiuam caput est secundum utramque naturam. Nam influere sensum, & motum hoc est gratiam, & uirtutes contingit dupliciter: uel per modum praeparantis, & disponentis: aut per modum impartientis, & principalis agentis. Primo modo conuenit christo rone humanae naturae, in qua patiendo, & pro nobis satis faciendo meruit omnibus gratiam, & salutem ac pec-¬ catorum remissionem, unde Heb. v. Consummatus factus est omnibus obtemperantibus sibi causa salutis aeternae. &c. ix. Sanguis christi, qui per spiritum sanctum semetipsum obtulit immaculatum deo, emundauit conscientiam nostram ab operibus mortuis ad seruiendum deo uiuenti: & ideo noui testamenti mediator est, ut morte intercedente in redemptio nem earum praeuaricationum, quae erant sub prioritestamento, repromissionem accipiant, quae uocati sunt aeternae haereditatis. Ex quo etiam habetur, quomodo, & secundum quam naturam mediator dei est, & hominis Influaere uero secundo modo per modum principalis agentis conuenit Christo secundum naturam diuinam: quia solus deus est, qui principaliter illuminat pias mentes. Solus est qui baptizat interius: solus, qui gratia, ac dona uirtutum infundit: solus, qui peccata remittit. Cum dico solus Christus: non excludo patrem, nec spiritum sanctum: quoniam quicquid efficit Christus secundum naturam diuinitatis, simul efficit trinitas tota. Et hoc modo non tan tum persona Christi: sed & ipsa trinitas caput est: pater caput est; spiritus sanctus caput est, sicut, & filius; non tria: sed unum caput omnium electorum hominum, & angelorum.

¶ Ex his multae quaestiones circa illam materiam soluuntur, quas mouet Alex. & caeteri doc post eum. Puta an Christus sit caput tantu hominum: an est angelorum: antantum electorum: an etiam reproborum: an solus Christus: an etiam pater aut spiritussanctus. Et secundum quam naturam assumpta, an diuinam, quae secundum diuersas pro prietates unde dicitur caput: diuersimo de sunt soluendae.

¶ Per hoc ad dubium utrum gratia capitis in Christo distingua tur &c. Siper gratiam capitis intelligitur illud, ratione cuius dicitur caput: gratia capitis quandoque dicit gratuitam dei uoluntatem, secundum quam creat, gubernat, iustificat, acceptat, perficit, beatificat: & sic non est gratia habitualis gratum faciens: sed realiter ipsa diuina essentia. Quandoque etiam dicit ipsam naturam humanam, secundum quam conformis esse uoluit nostrae naturae: nec sic gratia capitis est gratia habitualis. Quandoque dicit plenitudinem gratiae habitua lis, quam natura humana Christi recepit: non ad mensuram, per quam nobis meruit redemptionem, gratiam & gloriam: & per hoc nobis influit sensum diuinae cognitionis, & motum charitatiui amoris: propter quem influxum magis proprie dicitur caput ecclesiae, ut uult Alex sic accipiendo gratiam capitis est gratia habitualis Christi: quae secundum suam plenitudinem, animam Christi adimpleuit: & nostrae gratiae causa meritoria fuit. Et tantum de illo dubio: & de tota quaestione.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1