Quaestio 2

QVAESTIO II SECVNDO queritur utrum omnes suscipientes baptismum aequaliter accipiant sacramentalem eius effectum. Tres articuli respondebunt quaestioni,

¶ Quantum ad primum, primo notandum: quod duplices sunt baptismum suscipientes: quidam paruuli nondum rationis capaces: alij adulti: & hi multiplices. Nam quidam actu utuntur ratione: quidam actu non utuntur; sed prius usi sunt: ut dormientes, uel qui ex infirmitate, aut accidente casu ratione priuati sunt: ut fatui, aut furiosi a natiuitate: & de illis per omnia dicendum sicut de paruulis.

¶ Item adultorum quidam sunt ficti, quidem non ficti. Eicti sunt, qui aliud praetendunt foris: aliud intus habent.

¶ Et hoc in suscipiente baptismum potest dupliciter contingere. Vel quia ostendit se uelle su scipere baptismum eo modo, quoecclesiamiendit dare: & tamen oppositum habet in anima. Vel secundo, ostendendo se esse dispositum ad suscipendum baptismum & tamen non est dispositus in animo: aut quia non habet recta fidem, aut quia habet pctum mortale in actu: uel in proposito: uel complacentia, uel nullam dipliscentiam de prto. Et illo secundo modo coniter loquuntur sancti, & doctores de ficte accedentibus ad baptismum: qui scilicet accedendo ponunt obicem gratiae scilicet infidelitatem: aut mortale pctamen, quod tunc actu uoluntatis committur: aut de quo commisso nullam habent displicentiam.

¶ Item adultorum quidam consentiunt iuae baptixationi, qui scilicet actu elicito uolunt id in eis per baptismum, quem recipiunt fieri, quod ecclesia credit: seu popter quod a christo institutus est: licet forte non credantualere baptismum: ut si quis animodiceret: uolobaptixari, ualeat quam tum ualet.

¶ Alij sunt dissentientes, quod potest intelligi negatiue tantum: uel contrarie. Negatiue negat actualem consensum, sed non ponit contrarium dissensum. hoc est, non uult baptismum: nec habet uoluntatem baptizandi: & hic dissensus potest esse in dormiente, & non aduertente baptismum. Contrarie ponit actualem distensum: & hoc simpli citer, uel secundum qud. Simpliciter, quam uult non bapticari: hoc est, habet in se nolle baptitari. secundum quid, quult baptixari: nollet tamen sub conditione scilicet si assequiposset illud sine baptismo, quod per baptismum assequitur: ut qui uult baptixari, ut uitam redimat; nollet tamen, sisine baptismo uitam posset conseruare: sicut in simili de proijciente merces in mati, qui uolens proijcit. Voluntate enim membra mouentur ad proijciendum: nollet tamen proijcere, si alio modo posset uitam conseruare: & sic dicitur nolse sub conditione.

¶ Ex quo ad primum membrum nolle simpliciter nihil refert ad propositum. Vtrum hanc nolitionem uerbo, uel signo protestetur: ansola uoluntatè teneat: etiam si foris oppositum simulet, quia in rei ueritate, si est dissensus talis in animo, omnino idem est, quo ad deum, & quo ad baptismi ueritatem siue reclamet, siue non signo ex teriori, tamen quantum ad iudicium ecclesiae, quae iudicat de manifestis: & eum qui tacet, praesumit consentire. Quo ad deum, & ueritatem differentia est: quamdo per eanmnon cogitur reclamans ad obseruationem religionis christianae: cogitur aunt non reclamans.

¶ Nec in hoc potest argui eccle- sia, quod isti nolenti, nec tamen reciamam ti fieret iniuria. Minus enim malum est sibi, quod inuitus seruet legem christianam: quam quod impune permittatur agere contra eam: quia minus malum est aliqua bona agere, & imala fugere, quam liberum, & impune mala perpetrare, & bona omittere. Haec omnia Sco. qeiiij. huius dist.

¶ Secundo notandum, quod sicut tangit magister in textu. Tripsex est baptisimus. It ssuminis, sanguinis, & poenitem tiae: qui dicitur generaliori nomine baptismus flaminis.

¶ Procuius intellectu notandum, quod loquendo proprie de baptismo, prout est sacramentum nouae legis: non est nisi unus baptismus secundum speciem; quae sit in aqua sub determinata uerborum forma: prout supra descriptus est dist. iij. de quo apostolus ad Ephes. iiij. Vnus dominus: una fides, unum baptisma. Caetera, quae dicuntur baptisme: dicuntur baptismus aequiuoce: & secundum quandam attributionem: sicut urina, medicina, & dieta dicitur sana per attributionem ad sanitatem animalis. Vrina, quia est signum sanitatis. Medicina, quia est causa sanitatis esficiens. Dieta, quia est causa sanitatis conseruans.

¶ Et sic aliquid dicitur baptismus: quia signum, aut figura ueri baptismi. Et sic disuuium dicitur baptisma: quod propter saluationem fidelium, & sub mersionem infidelium in ipso factam, figurat baptisma: quod extinguit uitia: & liberat baptixatum a daemonis potestate. Propter eandem rationem submersioAegyptiorum in mari rubro: & liberatiopopulidei baptismus dicitur. Vnde. j. Corint. x. Patres nostriomnes sub nube fuerunt: & omnes mare tranfierunt, & omnes in Moyse baptixati sunt in nube, & in mari.

¶ Sic & quaedam oblationes ueteris testamenti baptismata dicebantur: ut in aqua lustrationis, & in ualis ablutis.

¶ Dicitur etiam quandoque baptismus: quod est quaedam dispositio, uel pparatio ad baptismum: sicut baptismus Ioannis: & baptismus, quo christus baptixatus est a Ioanne, quo sanctificatae sunt aquae: ut supra dictum est.

¶ Dicitur etiam baptismus attributiue: quia habet effectum similem baptismo: & hoc modo baptismus poenitentiae, uel flaminis, & baprismus sanguinis dicuntur baptiimi: non quod sacramentum baptismifiat nisi in aqua: sed quia ipsius uirtus, & sanctificatio datur non tantum peraquam: sed etiam per sanguinem, & ponitentiam: ut dicit magister: quia per haec pcta remittuntur, & penae: in toto, ut in marturio: uel in parte, ut penitentia, si non fuerit perfecta, & sufficiens.

¶ Est autem baptismus flaminis, uel paenitentiae, contritio cordis, aut praeparatio sufficiens ad gratiae infusionem, per quam de congruo meretur peccatorum remissionem Et baptismus sanguinis, est martprium, per christo, seu iustitia susceptum: dummodo non fuerit contemptus baptismi: sed impossibilitas suscipiendi. Susceptum, intellige uoluntate propria, uel principij coniuncti: quod dicitur propter paruulos in matrum uteris per fide christi extinctos.

¶ Dicit aut marturium baptismus sanguinis: licet non sempe sanguis fundatur in marturio: quia tamen sempuita extinguitur in martprio: quai secundum legem est in sanguine.

¶ Nullum aut praemissorum est baptisma sacramentum, ut clare patet ex diffinitione baptismi: quia in omnibus his de ficit forma, & intentio: & in plerisque; ese mentum sensibile sicut in ultimis duobus.

¶ Hos septem modos ponit Dama. lib. iiij. c. i. addens octauum, qua est in spun, & igne. De quo dominus ait. Vos autem baptiuabimini in spiritulancto non post multos hos dies. Act. j. Et Ioannes de christo. Vos baptitabit in spiritusancto, & igni. Luc. iij.

¶ Nominat etiam Dam. uerum baptisma dicens. Baptixamur etiam, & nos perfecto domini baptismate per aquam, & spumsanctum. Et ita nouemn ponit baptismatis modos: quorum solus ultimus nunc nonatus est baptismus proprie, & sacramentum. Doc. aunt communiter tantum loquntur de tribus, quae magister ponit, ut supra: ad quos etiam praesens quaestio est retorquenda

¶ Tertio notandum: quod secundum magstrum, differentia est inter sacramentum, & rem sacramenti. Nam dicit quosdam accedentes ad baptisma suscipere sacramentum, & rem sacramenti: quosdam sacramentum tantum, & non rem: quodam uero rem, & non sacramentum. Et posset addi quartum scilicet quosdam neque accipere rem, neque sacramentum. Pro cuius intellectu aduertendum; quod persacramentum intelligitur operatio ex terior exhibita corpori humano sub de bita uerborum forma: uel signum sensibile ex institutione diuina significans operationem interiorem, quam deus operatur intus inanima, uel effectum gratuitum. Ilud uero, quod significatur. es. effectus ille, quem deus inuisibiliter operaturscilicet gratia, uel gratuitus essectus: dicitur res sacramenti, siue effectus sacramentalis. Et est duplex: quia quidam praecise sequitur opus operatum idest sacramentum foris adhibitum, semoto impedimento circumscripto deuotionis merito suscipientis, uel conferentis. Quidam uero sequitur non tantum opus operatum: sed etiam opus operans, idest dispositionem seu meritum conferentis sacramentum, uel suscipientis: prout supra. qeiij. dist. j. declaratum est. Et primus effectus sequens opus opera tum proprie dicitur effectus sacramentalis: & de illo intelligenda est principa liter praesens quaestio.

¶ Sed adhuc talis effectus est duplex: quidam est res, & sacramentum: & in proposito est character baptismalis: de quo dicetur distinix. Et ideo de illo effectu nihil hic dicetur. Alius est res tantum: & est gratia animae suscipientis infusa: & caeteri esfectus gratiam consequentes, de quibus dictum est. q. praecedenti. Et illi effectus gratiam consequentes, uirtutes scilicet & fomitis remissio, habent se proportionaliter ad gratiam quantum ad inten tionem, & remissionem. Ita quod si gratia fuerit intensa: & ipsae sunt intensae: si remissa remissae.

¶ Vltimo notandum: quod ad effectum baptismi concurrunt plures causae scilicet principalis effectiua gratiae, quae est deus. Meritoria, quae est passio christi, unde sacramenta traliunt efficatiam. Et dispositiua subiecti: & est dispositio suscipientis baptismum. Posset addi congruitas, siue habitudo, aut dispositio ministri, & circumstantium: & secundum quodlibet horum potest uariari gratia in baptismo collata.

¶ Quantum ad secundum articulum est prima conclusio. Baptixatus dissentiens contrarie simpliciter nolens baptixari: nec sacramentum suscipit: nec rem, sacramenti. Probatur conclusio aucto. Innocen. tertij. in. c. maiores. de baptis, & eius esse. Qui nunquam consentit: sed poenitus contradicit: nec rem nec characte rem suscipit sacramenti. Et ratione probatur secundum Rich. quia per susceptio nem baptismatis, intrat homo ecclesianmilitantem: & adscribitur exercitur eius. Ad hoc autem requiritur consensus actu, uel habitu: si est in statu, in quo possit consentire. Probabile enim est, quod ad hoc plus requiratur ab illo, qui consentire potest: quam ab eo, qui consentire non potest: sicut in catechismo respondent patrini, & tamen sicut dicit magister, si adultus est, debet responde re pro ipso. Vnde August. lib. iiij. de baptismo. de conse. dist. iiij. cum pro paruulis. Cum pro paruulis alij respondent, ut impleatur erga eos celebratio facra menti: ualetutique ad eorum consecrationem: quia ipsi pro se respondere non paesnt. At si peo, quae ramnderepotet, alius respondet: non itidem ualet. Et quia regula illud euangelij dictum est (quod oes cum legitur, naturaliter mouet) aetatem habet ipse, pro se loquatur. Et statim sequitur. Nemo ex aqua, & spiritu renascitur nisi uolens: quod non de paruulis, sed sciolis, & aduitis, & suae uoluntatis arbitrijs intelligendum est. Item Prouerb. xxiiij. Praebe mihi fili cor tuum. Vnde non uult deus aliquem inuitum adscribi familiae suae.

¶ Et nihil refert, sisola mente dissentiat: an mente, & uocedissensum exprimat: immo si mente dissentit actu positiuo: licet uoce se consentire meuda¬ citer asserat: baptismum non susciperet: quia homo uidet ea, quae parent: deus autem intuetur cor. j. Regum. xvj.

¶ Dicitur notanter: nolens simpliciter: quoniam si nollet conditionaliter: cum tamen uult simpliciter: suscipit facramentum baptismi: licet non rem. Et de illis loquitur concilium Toletanum de baptismo, & eius esfectu. c. maiores. quod illi, qui iampridem ad christianitatem tracti sunt: quiaiam con stat eos diuinis sacramentis associatos, & baptismi gratiam suscepisse: & chrismate unctos esse: & corporis domini extitisse participes: oportet, quod fidem, quam necessitate susceperut, tenere cogantur: ne nomen domini blasphemetur: & fides, quam susceperunt, contenptibilis habeatur. & uideatur totum illud capitulum clareloquens ad propositum. Hi. none non simpliciter uiolentati sunt: sed metu poenae in ducti. Qui ergo, ut poenam euaderent, baptixari consenserunt: licet uellent magis non baptixari, si euadere poenas posient: sacramentum accipiunt.

¶ Et nota, quod dicitur notanter baptixari: quoniam si quis consentiret metu, uel promis sione inductus in illam lotionem tanquam in quoddam balneum, non ut in baptismum: nec in eam illo modo, quo illam intendit facere ecclesia: non recipit sacramentum: sicut necis: qui proludo se bapticare consentiret.

¶ Qui ergo consentit se baptixari: hoc est se lauari eo modo, quo ecclesia baptixat: etiam si non credat habere effectum aliquem: uere baptixatur: sicut si quis non credit uerba incantationis aliquem posse habere effectum: tamen concedit in cantatori, quod dicat illa uerba incanta tionis super eum ea intentione, qua soset ea dicere, dicens in corde suo: ualeat quantum ualere potest; iste uere diceretur incantatus. Et si incantatio super aliquo diceretur consecratio. diaboli: ille esset diabolo consecratus. Sic similiter ad propositum. Sic consentiens se baptitari: uere baptixatus est, & characterem recipit: & ideo si postea mutatus uere credit: non uenit iterum baptixandus: sed poenitentia purgandus. Qui uero dissentit simplic. ter baptica¬ tus non est: & si postea incipit consentire, & ecclesiae obedire, rebaptixandus est.

¶ Ex hac conclusione sequitur corols larie, quod accedens ficte ad baptismum se cundum primum fictionis modum simpliciter, non recipit sacramentum. Pater: quia ralis est dissentiens mente actu positiuonolens baptixari: & ita cedente fictione erit iterum haptixandus. Licet beatus Aug. lib. viij. de unico baptismo non determinet, an sic baptigxatus receperit baptismi sacramentum, uel non: sed dicit in tali casu diuinum iudicium per alicuius reuelationis oraculum concordi oratione gemitibus implorandum. Illud uero, quod glol. in.c. solet. de conse. dist iiij. super eisdem uerbis Augustini dicit: quod si quis baptitans intendit baptixare: qualemcunque baptixatus intentionem habeat: recipit sacramentum: non tenetur: neque uerum est: ut dicit Rich. & communiter tenent doctores. Et licet sic fictus non recipiat sacramentum: ecclesia tamen, quae de exterioribus iudicat: ipsum censet baptiratum: & consensisse in sacramentalem absutionem: quia praesumit partem meliorem. Et ideo cogeret eum ad obseruantiam segis christianae: ut inc. maiores. de baptismo. Item. xlv. dist. de Iudaeis.

¶ Secunda conclusio. Habens usum rationis dissentiens actu negatiue: & quoniam nec habitualiter: nec uirtualiter consentit: neque baptismum, neque baptismirem ullam suscipit. Probatur secundum Sco. dist. praesentiquaestio. iiij. iuxta finem quaestionis: quia oportet, quod utens ratione deuotionem aliquam habeat ad sacra mentum: si debet sibi ualere: aliter uidetur contemnere.

¶ Praeterea sicut secundum August. Qui creauit tesine te: non iustificat te sine te: sic nec adscribit tesuae familiae sine te. Sed negatiue dissentiens, nullum actum habet respectu baptismatis: nec dissentit: (ut pononeque consentit. & ita sine suo actu christi familiae adscriberetur. Et hoc est, quod Augustinus dicit: ut supra allegatum est: & concordat Rich. Nemo ex aqua, & spiritussancto renascitur nisi uolens: quod non de patuulis: sed sciolis, & adultis, & suae uoluntatis arbitrijs intelligendum est.

¶ Dicitur notanter: nec habitualiter, nec uirtualiter consentiens. Dicitur enim habitualiter consentire, qui quandoque consensit: & post actum contrarium non habuit. Et uirtualiter: qui ex consensu prius habito ad recipiendum baptisma se applicat: licet tunc actualiter (quia distractus) non consentiat. Habens ergo consensum uirtualem sine actuali, recipit sacramentum: & si obicem non ponit, etiam rem sacramenti: licet non consentiat actu negatiue. Probat hoc Sco. quia noluit deus hominem ligare ad impossibile: uel secundum statum huius uitae ad nimis difficile. Nunc autem non distrahi nimis uidetur difficile homini pro statu isto: quia secundum August. iij. de lib. arbi. non est in potestate nostra, quibus uisis tangamur. Noluit ergo deus hominis salutem ponere in ista conditione; si non distrahatur. Non ergo uoluit ligare baptizandum, quod in suscipiendo baptismum non distrahatur: & per consequens quod actualiter intendat: immo generaliter: ita est in omnibus alijs sacramentis ministrans ea non obligatur necessario: ut ministrando non sit distractus, ut infra dicetur de sacramento eucharistiae. Similiter habens consensum habitualem (licet utens ratione) recipit sacramentum: quia non uidetur propter aliquam conditionem minus capax (si utitur ratione), quam si prius usus est ratione: nunc uero non utatur: sed in tali non utente nunc: tamen prius usus ratione, sufficit habitualis consensus, ut dicetur: ergo. Et quamuis intentio habitualis tantum non sufficiat in baptizante ad causandum effectum, idest ad ministrandum sacramentum: potest tamen esse sufficiens dispositio ad suscipiendum sacramentum: ut dicit Richar. Maior enim actualitas requiritur in agente, quam patiente.

¶ Requiritur tamen quandoque intentio actualis in suscipiente per accidens scilicet, uel ad remouendum prohibens. Vnde si in accidente ad baptismum est actu, uel habitu intentio non recipiendi baptismum: huiusmodi inten tio: quia (ut dictum est) prohibet sacramenti susceptionem: necessarium est ilam intentionem expelliper contrariam intentionem in actum uolendi recipere baptismum: ad hoc, ut recipiat sacramen tum. Similiter si prius nunquam actualiter consensisset: necesse foret, quod taumenc actua liter consentiret: quia sine consensu actua li praesenti, uel praeterito in habente usum rationis, non suscipitur sacramentum. Item interrogatus tenetur pro se respondere: ut uult magisterca. ulti. huius dist. Si adultus est, debet respondere proseipso. Ad idem Aug. lib iiij. de baptismo. ut supra allegatur. Ergo tunc tenetur habere actualem consensum baptismum recipiendi: quoniam tunc obijcitur sibi baptismus: & tumc uel consentit, uel dissentit secundum impedit: ergo primum requiritur.

¶ Si dicis: posset habere actum suspensiuum: & sic nec assentire, nec dissenti re etiam quicquid foris uerbo responde ret. Dico, quod in casu illo non reciperet sacramentum: quia non consentiret neque actu: neque uirtualiter: nec habitualiter. Primum patet: sequentia duo probantur: quia is tantum uirtualiter, uel habitualiter consentit: ut dicit Richar. qui sic est dispositus, quod sic actualiter & deliberate recogitat de illa re, quod actu consentit in eam: & ideo in casu (si interrogatus fuerit) requiritur actualis consensus.

¶ Corollarium. Si quis uerum cathecuminum non actu de susceptione baptismi cogitantem ablueret sub debita forma uerborum in tendens eum baptixare, uere baptixaret & cathecuminus ille characterem susciperet baptismalem. Sic ponit Richar.

¶ Tertia conclusio. Carens usu rationis si baptixatur: sacramentum suscipit: nisi prius immediate actu positiuo dissenserit. Haec conclusio quantum ad ambas partes satis clare determinata est ab Inno. iij. c. maiores. de baptismo. ubi dicitur quaerendo. Vtrum dormientibus, & amentibus sacramenti saltem character in baptismate imprimatur, ut excitati a somno, uel ab aegritudineliberati, non sint denuo baptitandi. Partem affirmatiuam astruit cum moderamine, quod sequitur. Dormientes autem, & amentes, si prius quam amentiam incurrerent, uel dormirent in contradictione persisterent: quia in eis intelligitur contradictionis propositum perdurare: si sic fuerint immersi characterem non suscipiunt sacramenti. secus autem si prius cathecumini ex titissent, & habuissent propositum baptixandi. Vnde tales in articulo necessitatis consueuit ecclesia baptixare. Tunc ergo characterem sacramentalis imprimit operatio: cum obicem uoluntatis contrariae non inuenit obsistentem. Haec ibi, Dicitur in conclusione: nisi prius immediate &c. quia sialiquando (dum talis usus est) rationi contrariam uoluntatem habuisset: & tamen ante somnum, uel amentiam illam correxisset deliberans baptixari: non impedit contraria uoluntas praeuia post correcta: quia immediate ante priuationem usus rationis, illam contrariam non habuit.

¶ Dicitur autem immediate dissentire ante priuationem usus rationis: quando inter illum dissensum non interuenit consensus illicontrarius. Vnde ille actus dicitur in proposito immediatus ante usus rationis priuationem, inter quem, & illam non interuenit actus contrarius: etiam licet ille diuante priuationem usus rationis cessasset. Vnde generaliter nunc non utens ratione, qui tamen aliquando usus est iudicatur cum non utitur ratione habitualiter consentiens, uel dissentiens secundum Scot. iiij. quaest. huius distinct. secundum quod habuit se actualiter in sanitate ante illud impedimentum usus rationis immediate, puta si tunc actualiter consensit: & iudicatur nunc habitualiter consentiens Si tunc actualiter dissensit: iudicatur nunc habitualiter dissentiens. Et ita unuersaliter habitualiter se habens: potest recipere, uel non recipere sacramentum: sicut potuit prius quando actu sic, uel sic se habuit. Quid autem potuit actua liter se habens: patuit in duabus conclusionibus praemissis, & in sequentibus.

¶ Dicitur notanter, actupositiuo: quia si tantum negatiue dissenserit: ita quod ante impedimentum rationis nunquam respectu baptixationis actum positiuum habuerit: tumc aut semper priuatus fuit usu rationis: sicut infantes, & fatui, & furiosia natiuitate: & tunc si baptixatur, recipit sacramentum, & characterem. Siuero prius usus fuerit ratione: nihil recipit: quia si fuisset in statu illo, quo usus est ratione, baptixatus, nihil recepisset. Defecisset enim consensus actualis, & habitualis. Et ille secundus casus excipiendus est a conclusione tertia.

¶ Si quaeritur: quid de re sacramenti. Vtrum in tali impedimento rationis baptixati, quirecipiunt sacramentum, & characterem, recipiant etiam rem sacramenti, gratiam, & uirtutes &c. Respondetur de pueris infantibus, quod recipiunt plene rem sacramenti. Vnde sicut creditum est: quod paruulo in baptismo originale peccatudimittitur: ut habetur in ca. maiores. de baptismo: ita & creditum est sibi gratiam infundi: quia deus pro statu naturae lapsae nulli remittit cuipam, nisicui dat gratiam. Nullum enim liberat a perditione: nisi quem assumit in filium regni. Et sicut dictum est de paruulis: ita per omnia dicendum est de furiosis a natiuitate, & fatuis.

¶ De his uero, qui postusum rationis ipso priuati sunt: dicendum sicut de consensu habituali: si immediate ante impedimentum usus rationis aliquis talium fuit dispositus ad recipiendum gratiam: puta non posuit obicem: breuiter quemadmodum talis tunc temporis fuit, sic dispositus: quod tunc sibaptixatus fuisset, rem, & sacramentum recepisset. Ita & nunc etiam existente tali impedimento, quod est defectus usus rationis: si alias rite baptixatur: recipit sacramentum, & rem: si uero tunc non recepisset: nec modo recipit. Et ideo ualde cauenda sunt peccata mortalia: ne si quis in mortali incideret furiam, uel mentis insaniam aliud ue periculum,, sibi non esset uia salutis.

¶ Sed quaerit hic Sco. quaestio. iiij. distinctione. Expedit ne tales bapticari: multa enim licent, quae non expediunt. j. Cor. vj. Respondet, & consonat Pe. de. pal. q. iiij. ar ti. ij. praesentis dist. Si speretur ipsum rediturum ad usum rationis: magis expedit tempus expectare, quo utatur ratione: puta de dormiente tempus uigiliae: & de furioso tempus lucidi interualli. Si uero non speretur: puta de eo, qui incidit imperpetuum impedimentum: uel si imminet mortis periculum: expedit eum baptixare: quia alias exponeretur periculo dam nationis: & hoc si sit capax baptismi: puta si non fuit dissentiens contraire usque; ad horam impedimenti usus rationis.

¶ Quarta conclusio. Accedens ficte secundo modo ad baptismum uolens tamen baptixari, sacramentum recipit: sed non rem, neque effectum sacramenti. Per effectum intelligo gratiam, & consequem tia eam, & non characterem: quia quicunque recipit sacramentum: recipit est characterem: ut infra dicetur. Probatur secundum Sco. q.v. dif. iiij. quia habens actualiter obicem contra gratiam: puta infidelitatem, uel aliquod peccatum mortale, quod tunc actu uoluntatis conmittit, uel prius commisit: & nullo modo displicet: nullo modo recipit gratiam: secundum illud Aug. de poenitentia. capit. i, & ponitur in litera. Omnis, qui iam suae uoluntatis arbiter constitutus est: cum accedit ad sacramentum fidelium: nisi poeniteat eum ueteris uitae, nouam non potestinchoare. Ab hac poenitentia, cum baptirantur, soli paruuli immunes sunt. Et de talibus fictis in telligitur illud Sap. j. Spiritussanctus disciplinae effugiet fictum. Ad idem adducit magister aucto. Hiero. & Ambroconcludens; quod adultis sine fide, & poenitentia uera in baptismo non confertur gratia remissionis: quia nec paruulis sine fide aliena (qui propriam habere nequeunt) datur in baptismo remissio. Siquis ergo ficte accedit non habens cordis ueram contritionem: sacramentum sine re accipit.

¶ Sed nota, quod fides aliena, sine qua paruulis non datur remissio: non est fides ofse- rentium paruulum ad baptismum: nec etiam baptismus: quoniam si haeretici¬ offerant, & haeretici baptixent seruantes debitam formam cum intentione conferen. di, & accipiendi baptismum: uere baptixant: & puer baptixatus remissionem originalis peccati recipit: ut dist. sequenti dicetur: sed est fides ecclesiae. Et sic intelligendum est illud Augu. super Ioannem homil. v. Accedat uerbum ad elementum, & sit sacramentum. Et sequitur paucis interpositis. Non quia dicitur: sed quia creditur; creditur non a baptixante, aut baptixato: sed ab ecclesia militante: alias dixisset: non quia dicit: sed quia crediderit. In adultis tamen requiritur fides propria: non ut recipiant sacramentum: sed ut consequantur gratiam, quae est res sacramenti.

¶ Sed his opponitur. si in adultis baptismus ut habeat effectum suum, requirit praeuiam fidem, & contritionem siue poenitentia in baptixato: quomodo confert gratiam ex opere operato: immo quomodo confert gratiam: nam gratiam praesupponit: ergo eam non confert. Praesupponit enim fidem, & contritionem, quae non sunt sine gratia, quoniam etsi fides possit esse informis: sed non contritio: quia contritio includit gratiam, sine qua non meretur dici contritio: sed attritio.

¶ Praeterea sacramentum poenitentiae non praesupponit contritionem: nec bonum motum interiorem poenitem tis: seddumtaxat obicis remotionem: alioquin non esset sacramentum nouae legis: nec secunda tabula post naufragium: ut arguit Sco. dist. iiij. q.iiij. Ergo multo magis sacramentum baptismatis, quod est prima tabula: & efficacissimum remedium contra peccatum: non requirit praeuiam contritionem in adulto: sed tantum intentionem recipiendi baptismum in fide ecclesiae.

¶ Ista replicainducitur contra Sco. & suam opinionem de poenitentia. Nam uidetur sibiipsi contrarius: in eo, quod hic expresse dicit, quod ad consequendum effectum baptismatis, requiritur displicentia peccati mortalis comissi: allegans ad hoc Augu. ubi supra in probatione conclusionis: & hoc negat de poenitentia: cum tamen baptismus sit efficacior ad delendum peccatum, quam poenitentia, & minorem requirit dispositiouem praeuiam in suscipiente, quam poenitentia: quia habet effectum suum in paruulis, & usu rationis priuatis, in quibus poenitentiae sacramentum locum habere non potest. Sed posset dici saluando opinionem: quod ad effectum baptismatis in adulto non requiritur contritio proprie dicta, quae peccatum tollit: sed aliqualis displicentia peccati commissi, uel ad minus non placentia in peccato: quia hoc scilicet habere complacentiam in peccato, esset ponere obicem: & hoc intelligendum est in nomine poenitentiae & contritionis in auctoritatibus allegatis. Sed haec solutio uerbis sanctorum obuiat, & intentionibus, qui dicunt requiri ueram contritionem. Sed de hoc magis infra. de poenitentia. Tenendo ergo opinionem magistri, quod poenitentiae sacramentum non deset peccatum: sed praesupponit eius remissionem per contritionem preuiam: quod que facerdos absoluendo non remittit peccatum: sed pronuntiat ipsum esse remissum: ratio illa non obuiat conclusioni.

¶ Ad prima autem replicam satis uisum est supra. q. praecedente. quomo confert gratiam ex opere operato: non quod non requirat praeuiam dispositionem suscipientis: sed quia super gratiam dispositioni suscipientis correspondentem gradum gratiae addit praecise correspondentem sacramenti perceptioni. Est etiam prima tabula non sine dispositione praeuia ad dignam eius susceptionem requisita: & cum inclusio ne huius dispositionis restituit naufragumportui gratiae: uerum in paruulis illud agit immediate in fide ecclesiae.

¶ Quinta conclusio. Accipiens baptismum secundo modo non ficte recipit rem sacramenti: scilicet gratiam & remissionem culpae, & poenae. Probat: quia aliqui baptixa ti recipiunt rem sacramenti: alioquin non esset sacramentum: sed hanc non recipiunt ficti: ergo illam recipiunt non ficti. Consequenm tia tenet a sufficienti diuisione. Omnis inio.e accedens aut fictus est: aut non fictus Maior probata est. Minor est conclusiopraecedens. Quod autem gratia ac remissio poenae & culpae sint res huius satra¬ menti: patet ex quaestione praecedenti.

¶ Sexta conclusio. Effectus baptismi samentalis in omnibus non ficte accedentibus est aequalis. Probatur: quia deus in stituens baptismum tamquam signum efficax gratiae; aliquam gratiam disposuit regilariter conferre cum illo signo praecise propter susceptionem huius signi: in sub iecto dispositod est non ficto: ita quod nulli minorem. Et dicitur effectus sacramentalis: ut dictum est in primo articulo: & ille est equalis in omnibus non fictis: ergo. Con sequentia nota, & maior patet: quia deus instituit baptismum tanquam signum certum gratiae, & uniuocum: ergo est certum eius signatum: & ita certa gratia per ipsum significata: cum baptiimus in se sit eiusdem rationis in significando. Minor probatur: quia quando aliquid datur praecile propter aliud: in quocuque; illud, pro pter, quod datur, est eiusdem rationis ibi & datum est aequale: alioquin non daretur praecise propter illud; sed aliqua gratia datur praecise propter baptismum: & illa est eiusdem rationis in omnibus non ficte accedentibus: ergo gratia talis erit in onimnibus aequalis. Praeterea. Deus non est acceptator personarum: ergo ubicunque; est eadem dispositio in subjecto, ratione. cuius dat aliquod bonum: ibi erit aequale donum. dispositio autem gratiae sacramentalis est eadem: quia facramentum baptismatis. ergo aequale donum, quod est gratia. Probata conclusione de gratia, probata est de alijs effectibus, qui sequum tur gratiam: ut patet ex notabiliultimo primi articuli. De charactere autem non habet dubium: ut infra dicetur.

¶ Sed diRemissio culpae, & paene est effectus sacramentalis baptismi: quia consequitur opus operatum: & tamen non est aequa lis in omnibus suscipientibus: quia minor in paruulis, quibus solum remittitur originalis culpa: in adultis uero maior, quibus remittitur cum originali actualis: sic uni maior paena remittitur, quam alteri. Respondetur: quod essectus baptismiquantum est ex parte suiquantum ad remissionem culpae, & poenae est aequalis: quia remittitoenm cus pan, & poenam, quam inuenit in subjecto. Quod uero uniplura: alij pauciora, uel nulla remittuntur: est ex parte subiecti, & non sacramenti: quia plura, uel maiora debita inuenit, in uno subjecto, quam in alio.

¶ Conclusio septima. Contingit inaequalem gratiam conferri non ficte recipientibus baptismum: propter diuersitatem causarum, per se, & per accidens ad baptixationem, uel eius effectum inaequaliter concurrentium. Probatur quantum ad causam esse ctiuam principalem, quae deus est: quia licet deus instituerit sacramenta ad deter minatum effectum: ut dictum est: non tamen potentiam suam alligauit sacramentis. Potest ergo uni maiorem gratiam infundere ex sua bonitate, quam prae cise exigit sacramentum, dum nulli dat minorem: & dicere. Tolle, quod tuum est, & uade. Volo autem & huic nouiss imodare, sicut & tibi. An nonlicet mihi quod uolo facere: an oculus tuus nequam est: quia ego bonus sum. Matthm. xx.

¶ Neque propter hoc acceptor est personarum: dum nullisubtrahit, ex suo pacto debitum. Et forte sic maiorem gratiam con tulit Paulo, quam eunucho in utriusque baptismo: istius per animam: huius perPhilippum: ut habetur Act. ix. & viij. Similiter ut ait Sco. Deus praedestinauit suos electos ad diuersos gradus gloriae: & ordinato ad maiorem gloriam, rationabiliter potest conferri maior gratia. Et potest deus alicui suscipienti conferre gratiam praecise illam, ad quam baptismus est determinatus. Et alteri maiorem, quem determinauit ad minorem ploriam: sed ille ulterior gratiae gradus non confertur uirtute baptismi: nec regulariter: sed de speciali beniuolentia diuina.

¶ Si quantum ad causam meritoriam, quae est passio Christi. Nam illa potest efficacius operari ad gratiam in uno, quam in alio. Vel quia specialius oblata pro uno quantum ad intentionem offerentis quam pro alio. Vel quantum ad executionem pro uno oblata in effectu: pro alio non, nisi in praeuisione diuina. Primo modo, cum Christus communiter ponitur nosse omnia, quae deus scientia uisionis: per conse- quens nouit omnes electos, & ad queis gradum gloriae sint electi. Potuit ergo pro praedestinato, ad maiorem gloriam offaerre plenius passionem suam: & praecipue cum se obtulit pro genere humano: ad hoc ut impleretur praedestina tio diuina.

¶ Secundo modo passio christr efficacius operatur pro nobis, qui sumus in lege euangelica: quam pro patribus in lege movsi: quia obsequium praestitum ad maius bonum retribuendum acceptatur, quam obsequium praeuisum, Et propter hoc est inaequalitas in suscipientibus gratiam per circumcisionem, & per baptiimum propter inaequalem approximationem, seu applicationem causae meritoriae ad istos, & illos. Etiam secundum quorundam opinionem in baptixatis ante passionem, & post.

¶ An autem primo modo scilicet propter specialem oblationem in uoluntate Christi sit inaequalitas gratiae in modo baptiratis, dubium est de facto: sed possibilitas est ostenia. Simliter quantum ad suscipientes, si comparetur paruulus ad paruulum: nulla erit ex hat parte itaequa litas: quia nullum habent motum liberae uosuntatis proprium, propter quem in uno esset maior dispositio; quam in alio. Potest tamen esse inaequualitas in parentibus, patrinis, & caeteris assistentibus: etiam in baptitante quantum ad deuotionem, & orationes, & affectus pios pro paruulo domino oblato. Et propter horum merita deus potest uni paruulo conferre maiorem gratiam, quam alteri in eius baptismo: no quidem uirture baptifmi praecise; sed diuersitatis meriti assistem tiu caet erorum. Et forte hoc modo parentes beuti Nicolai, suis orationibus ieruerunt sibi maiorem gratiam, quae erat principium in eo paruulo tam mirabilis effectus, quod duobus diebus in hebdomada unica tamen lactatione contentus manebat. Et quantum ad hoc magis optandum est pueros baptixa ri a bono, ac deuoto sacerdote, quam a malo: quia propter pesonale meritum facer dotis, & eius oratione, cum affectu ante, & postlectas, gratia puero augetur plus, quam si a sacerdote indeuoto bapticaretur. Sic etiam eligendi essent patri¬ hi, homines iusti, & deuori. Admonendi quoque essent circunstantes, ut semotis leuitatibus assisterent deuotione, & orationibus baptixatori cooperantes ad gratiae augmentum paruulo impetrandum. Haec autem inaequalitas gratiae non est ex uirtute baptismi. sed meritorum.

¶ Quantum uero ad adultos: cum illi per motum proprium possunt esse inaequaliter dispositi: & motus magis meritorius maiorem consequatur gratiam: sequitur inaequalitas gratiae propter inaequalem dispositionem baptixandorum. Ex quo sequitur corollarie, quod caeteris paribus adultus baptixatus non fictus consequitur maiorem gratiam, quam paruulus. Patet: quia paruulus non conse- quitur gratiam, nisi eam, quae infunditur praecise ratione sacramenti id est operis operati: sed adultus eandem consequitur: & cum hoc gradum gratiae respondentem merito proprio scilicet bonae uoluntati, qua uult suscipere baptismum in fide ecclesiae: fidei quoque & contritionis peccato rum conmissorum. etiam quantumcunque remissus fuerit ille motus. Si.n. talem motum non haberet: & iam fictus accederet: nec rem sacramenti acciperet: ut patet ex praemissis.

¶ Sed dist. pono, quod adultus toto tempore baptismi uenialiter peccet: tunc uidetur esse aliquantulum indispositus: paruulus autem nullam habet indispositionem: ergo in illo casu paruulus habet aequalem gratiam, uel maiorem, quam adultus. Tenet consequentia: quia sicut dispositio bona baptixandi auget gratiam: ita dispositio mala eausa minuit: quia contrariorum contrarij sunt effectus. Respondetur: admisso casu dicitur, quod propter illam in dispositionem non minuitur gratia adulti: quia peccatum ueniale non phibet gratiam infundi: neque etiam simulhabere actum meritorium. Siquidem gratia non minuitur: sed totaliter tota aufertur: & hoc non nisi per peccatum mortale. Attamen quia anima non potest pluribus actibus aequ. perfecte in tendere: actus bonus, cum quo concurrit ueniale peccatum, est minus intensus: & per consequens minus meritorius, qua esset, si esset fine illo ueniali. Et per hoc patet, quod adultus si non posuit obicem peccati mortalis (quia in susceptione baptismatis consentit &c.) habet bonum motum, & meritoriu, quo caret patuulus: licet propter uenialia remissum, cui cor respondebat gratia, qua similiter caret paruulus.

¶ Sequitur secundo: quod stat de lege ordinata, quod infantes in baptismali innocentia defuncti inaequalem gloriam sortiantur in beatitudine. Pater: quia stat oos inaequalem gratiam conequi in baptismo: sed gratiae correspondet gloria: ergo.

¶ Octaua conclusioLicet baptixati baptismo flaminis, seu poenitentiae recipiant effectum baptismiaquae quantum ad remissionem culpae, & infusionem gratiae: non tamen regulariter quantum ad remissionem poenaePrima pars probatur: quia sicut natura non deficit in necessarijs ad saluandam uitam naturalem: sic nec deficit deus in necessariis ad uitam spiritualem. Ideo facienti quod ip se est, assisistit conferendo necessaria ad salutem: habens ergo fidem, contritionem, & desiderium baptitandi, in casu impossibilitatis recipiendi baptismum, facit, quid in se est: ergo ei assistitdens in necessariis. Haec aut sunt gratiae collatio: & peccatorum remissio. Patet idem per auct. a magistro in textu adductas.

¶ Corollarium. Baptiratus bapti smo poenitentiae non recipit aequale effectum: tam quoad peccati remissionem, qua quoad gratiae infusionem cum baptixato tantum baptismate aquae. Patet: quia exceditur, & excedit. Exceditur quoad primum: quia baptixatus aqua recipit remissionem omnium peccatorum quoad culpa, & quoad poena: ut patuit q. praecedenti. Sed baptixatus baptismo paeniteti ae consequitur remissonem pctorum quantum ad reatumcuspae: & secundum quanti titatem contritionis: non autem regulariter quoad reatum peenae: nisi esset tanta contritio, quod in diuina acceptatione aequatet satis factionem sufficientem pctorum, quae rara est. Item scam Pet. de pal. q.iij. huius dist. Cathecuminis non datr ecclesiastica sepultura, quae tamen datur pueris bapticatis licet pro eis oret ecciesia. Excedit autem quantum ad infusionem gratiae: quia gratia contritio infusa maior est gratia baptismali, eo quod ad illam concurrit motus bonus uoluntatis tanquam meritum de congruo, quo caret baptixatus tantummodo baptismo aquae. Quod dico tantummodo, dico ad ex clusionem adulti, qui contritus baptixa tur in aqua. Hic habet duplicem baptismum poenitentiae; & aquae: ergo recipit gratiam utriusque, quae maior est gratia tantum per unum eorum tradita.

¶ Nona conclusio. Baptismus sanguinis essectum baptismatis sacramentalis nedum aequat: sed abundanter uincit, & superat. Patet conclusio: quia baptismus sanguinis tollit omnem cuipam: tollit etiam omnem poenam: adimit recidiuam: confert sine mora praemium: & tribuit maiorem gratiam: & per consequens gloriam ampliorem. Primum patet: quia qui marty rium propter deum suscipit, se totu deo offert, & facit quantum potest: quia maiorem charitatem nemo habet, quam ut animam suam ponat &c. Et per hoc maiorem gratiam colequitur: quia gratia infunditur secundum proportionem dispositionis ad eausa de congruo in suscipiente: & per conse- quens liberatur ab omni culpa. Et phoc pater secundum, quod scilicet tollit omnem poena: quia deus non exigit ab homine ultra id, quod potest. Nihiln. impossibile requirit ab homine, secundum Hiero. in explanatione fidei: sed offerens se marturio totum exhibet, quod potest: ideo nihil ultra ab eo exigit: sed martprio plene satisfacit. Quod etiam adimat recidiuam: patet: quia transfert hominem de statu praesentis uitae per mortem ad futuram: & ita de statu meriti, & demeriti. Nonn. accipitur hic martprium pro qualibet poena pro christo passa: sed pro morte uoluntarie, aut patienter pro nominis christi confessione: siue proiustitia acceptata.

¶ Peridem patet quartum. Nam martyres euolant ad patriam. Vnde bea tus Aug. Quiorat promartyre, iniuriam sibi irrogat: in eo utique; quod cum nondum putatbeatu: sed suffragio indigente.

¶ Quintum patet ex primo. Et illa conclusio quam tum ad collationem maioris gratiae uera est, & intelligenda de martyrio propria uoluntate passo: propter marturium paruu¬ sorum in uteris matrum cum matribus pro fide Christi extinctorum: quia licet gratiam consequantur, per quam saluentur: tamen certum non est, an maiorem consequantur, quam consequerentur perbaptismum aquae: quia ratio ad conclusionem in illis locum non habet. Verum quantum ad characterem deficiunt sanguinis, & paenitentiae baptismi: quia hunc solum imprimit baptismus aquae, qui sosus est sacramentum. Consonat Pe. de pal. dist. praecedenti. q.iij. Ex illis patet, quis horubaptismatum sit alio praestantior in ordine ad suos effectus. Nam habent se, ut excedentia, & excessa. Baptismus poenitentiae excedit caeteros: quia solus ite rabilis. Baptismus aquae excedit: quia solus imprimit chara: terem. Baptisuius sanguinis; quia solus meretur aureolam: consummat gratiam: & introducit ad gloriam: habet etiam in ecclesia honorabiliorem sepulturam: quia paruuli non uenerantur: ut innocentes martures: secundum Pet. de palude.

¶ Si quaeris de sanctificatis in utero, quo baptismare baptixantur. Dicunt quidam: quod baptismo flaminis extendendo nomen, ita quod baptismus flaminis dicatur generaliter iustificatio impij, & secundum hoc includitur in baptismo aquae, & sanguinis. Sed quia baptismus est uia ad iustificationem, & iustificatio effectus baptismi: uidetur magis congruum: quod sanctificati in utero non sanctificantur per aliquod genus baptismi: sed per miraculum, & potentiam spiritussancti, qui suam potentiam sacramentis non alligauit.

¶ Quantum ad articulum tertium est primum dubium. An iustificati in utero, uel poenitentiae baptismo sint baptixandi: quod mouet Sco. q.vj. dist. praesentis. & Pe. de palu. dist. vj. q. i. ar. ij. &. iij. Et uidetur, quo non: quia non est opus ualentibus medico Matth. ix. ergo nec medicina: batismus est medicina: igitur. Item nihil in dei operibus debet feri frustra: sediustus bapticatus nihil recipit perbaptismum: cum prius habet, quod baptismus praesta re solet: immo uidetur iniuria fieri sacra mento: quia assumitur ad significandum lotionem animae a peccato: quae tamen tumc non¬ sit: & sic erit signum falsum. In oppositum est illud Ioann. iii. Nisi quis rena tus &c.

¶ Respondetur cum Scot. qud post baptismum per modum praecepti promulgatum, quilibet uiator quantumcumque; iustificatus, qui non est baptixatus in aqua: & cum quo christus specialiter nendispensauit: tenetur ad baptismi susceptionem affectu: & pro loco, & rempore effectu. Huius ratio est mandatum christi uniuersale neminem excipiens. Lex. ni. uniuersaliter promulgata omnes obligat uniuersaliter. Et illa lex promulgatur uniuersaliter, quae nullum excipit. Talis fuit lex de baptismo suscipiendo. Nisi quis renatus fue. &c. Probatur idem congruitate. Congruum suit, & rationa bile omnes de lege christiana habere signum, in quo conuenirent inter se, & distinguerentur ab alijs: ut sup. dictum est de institutione sacramentorum in genere. Vmo, & discretio haec sit in genere secundum iudicium ecclesiae militantis per susceptionem baptismi, perquam fideles de ecclesia esse iudicantur tanquam per signum exterius sensibile: de quo iudicat ecclesia militans: per ecclesiam uero triumphantem sit hoc discretionis iudicium per characterem: ut dicit ctich. quem non recipiunt iustificati in ute ro, uel baptixati baptismo poenitentiae Qd uero baptixati baptismo sanguinis non tenentur, ratio est: quia non manent uiatores: ipso enim marturio uitam hanc finiunt: & ad terminum uitae perueniunt: si tamen per miracuium reluscitarentur: tenerentur ad baptismum aquae eadem ratione, qua caeteri: ita tenet Holtor q. j. & iiij.

¶ Praeterea, ut arguit Scot. ibidem. Quilibet uiator tenetur esse membrum ecclesiae militantis: non tantum in notitia di uina: sed etiam quantum ad notitiam aliorum menbrorum: cum quilibet habet conmunicare in his, quae pertinent ad obseruantia legis: & eos non scandalixare. Si autem non acciperet sacramentum, per quod sit membrum ecclesiae secundum eius iudicium: non esset aptus ad comunionem cum aliis membris in multis actibus pertinentibus ad ecclesiam: scandalixaret etiam actiue alia mebra, quae haberent occasio¬ nem iudicandi eum tamquam conteptorem comunitatis, uelgratiae.

¶ Praeterea: qui potest ex actu facisiimagnam gratiam acquirere: finegligit illum actum, uidetur gratiam contemnere: uelsaltem eam non appraeciari, quantum est appraeciabilis: sed per baptismum, qui est actus facilis, potest gratiam magnam non baptixatus acquirere: quia quantum cumque perfecto, & per praeuiam contritionem iustificato, si accedit ad baptismum: de lege conmum augetur gratia: & per consequens si negligit, uidetur contemnere gratiam: & alijs dat occasionem iudi candi se, ut gratiae contemptorem.

¶ Et ista ultima argumenta uidentur concludere: quod utens ratione, & baptismi gratiam cognoscens: tenetur non differre baptismum: dum opportunitatem accipiendi habere poterit. Declaratur etiam conclusio exemplis apostolorum, qui post eorum electionem, & iustificationem: priusquam mitterentur ad baptixandum baptixati sunt: ut sup. dictum est q. ij. dist. ij.

¶ Item Cornelius centurio cum suis baptixatus est a Petro: post eorum iustificationem, & acceptionem spiritur sancti. Vnde ait Petrus Actuum x. Nunquid aquam quis prohibere potest, ut non baptitentur hi, quispiritum sanctum acceperunt, sicut & nos: & iussit eos baptitari in nomine Iesu Christi. Sic Actuum viij. de eunucho candacis reginae, qui prius corde credidit, & iustificatus fuit: & post a philippo baptixatus.

¶ Et dicitur notanter nisi deus dispensauerit &c. pepter uirginem gloriosam: quia de illa dubium est: an sit baptixata: licet probabilius sit eam esse baptixata, quam eius oppositum: quod si bapticata non est: dispensatum fuit cum ea. Et fuit ratio dispensandi: quia forte habuit in conceptione filitista plenitudinem gratiae; ad qua dispofuit eam peruenire. Nullauero uidetur ratio fuisse dispensandi cum apostolis. Nec ulla utilitas consecuta. Non enim baptismo carentes fuissent per hoc deo gratiores: aut ecclesiae utiliores: immo minus grati, & minus idonei. Item fuerunt a Christo sacerdotes facti: ergo merito prius habuerunt ianuam omniumlacramentorum baptismum, ut arguit Scotus, & patuit supra dist. i. qeiiij. H. Conformiter respondet Petrus de pal. dist. vj. q.i arti. ii. ad dubium motum: & late prosequitur Sco. ubi supra.

¶ Per hoc ad rationes dubii dicitur, quod uolentibus non est opus medicina curatiua: sed opus est medicina prae eruatiua, & perfectiua: baptismus autem non solum curat morbum peccati, sed etiam gratiam auget: & fomitem minuit, ac charactere animam perficit, & eam consignat, & distinguit.

¶ Ad secundam patet: quod iustus non frustra suscipit baptismum: quia gratia habita augetur, & obedientiae meritum. recipit etiam characterem, & fomes peccati minuitur. & pena debita peccatorum tollitur: nec sit iniuria baptismo: nec est signum falsum: quoniam significat gratiam in fieri, aut inesse. Vnde est uerum signum quantum ad utrumque, quantum scilicet ad gratiam praeexistentem, quae inest: & quantum ad gradum augmenti gratiae, quae insit.

¶ Et si quis ante baptismum peruenisset ad plenitudinem gratiae, ad quam praeuisus est in uia: ponamus ita; tamen in eo augetur meritum obedientiae praecepto diuino: potest. nhabens huiusmodi plenitudinem gratiae addere opa meritoria. Vnm & uirgo glo riosa: si in conceptione uerbi recepit tota gratiam: & puenit ad terminum gratiae non tamen ad terminum meriti: siqdem meruitusque ad terminum uiae

¶ Dubitatur secundo: an paruulus in utero matris sit baptixandus. Dicendum breuiter quod in utero matris puer non potest baptixari: licet possit in eo sanctificari. Cuius ratio est secundum Alex. Tno. Sco. & caete ros: quia puer in utero matris non potest aqua lauari, nec contingi: quamuis Alex. &. Tho alias rationes quorundam recitent, a quibus tamen recedunt: stantes in dicta ratione. sicut enimmi paruulus in utero matris potest habere baptismum flaminis: ut patet de sanctificatis in utero Hicre mia: Ioanne: uirgine Maria: & etiam baptismum sanguinis. Nam siquis persequitur matrem grauidam: per sequitur, & paruulum in utero: ergo similiter sicut mater occiditur pro iusti¬ tia: ita paruulus pro iustitia occiditur: etiam si intentio imterfectoris non feratur nisi ad interfectionem matris: ut dicit Rich. Nam una occisionemater, & paruulus occiduntur. Concordat (ut uidetur) Pet. de palud. distinct. vi. q. i. arti in & Sco. distin. praesenti. q. iij. Si autem paruulus, extra uterum occideretur pro fide, uel iustitia non baptigatus fusione sanguinis haberet effectum baptismats, & saluaretur; ergo ea dem ratione si occiditur in utero matris, ex simili causa.

¶ Et dicitur notanter pro fide, uel iustitia: quia si occideretur ex alia causa, ut odio parentum, uel patriae uel mutiplicationis: non censeretur baptixatus baptismo sanguinis. Vnde siparuulus ad baptixandum portatus oecideretur, ne baptixaretur: creditur baptixatus baptismo sanguinis: non autem si ex alia causa occiditur non propter christi legem: sic etiam si absuiposset in utero matris suae debita forma uerborum, teciperet uerum baptisma. Vnde si de matre uiua in periculo mortis scinderetur: quod tamen fieri non debet propter praeceptum. Non occides. Vn de Pe. distin. vi. q. j. arti. j. Mulier uiua non debet scindi, ut puer uiuus baptixetur. Et si mulier est admertem dauinata: differatur executio usque postpartum: ne pereat innocens cum nocente scililicet de paenis scilicet praegnantis. Nec licet matrem sic damnatam occidere, ut puer uiuus inde extralatur. Et si mortua est, sepeliri non debet, donec faetus extraliatur. Si uero (ut aliquibus placet) puer adhuc latens in utero matris, quamuis matri coniunctus, aqua corpus eius contingente absueretur, uel aspergeretur cum debita intentione, & forma: uere puer baptixaretur, & saluaretur: ut innuit beatus Thom. reddens rationem, qua re mater scindi non debet: si tamen mater mortua, praesumeretur puer adhuc uiuere, aperienda esset mater; & puerbaptixandus: ut dicit Astexanus.

¶ Ex illo sequitur: si puer corio inuolueraetur: & in aqua uolutus perfunderetur: ita quod aqua non tangeret pueri nudum corpus caeteris adhibitis intentione scilicet, & forma, puer non baptixaretur.

¶ Sed quid, si non totus est clausus in ute ro: sed secundum aliquam partem apparet: ita quod illa aqua aspergi posset. Dicunt concorditer doc. Si apparet pars principalis, ut caput, uel pectus, potest in illa parte baptixari. Et hoc simpliciter dicit Scot. dist. praesenti. q.iij. ita quod si postquam nascitur, non debet rebaptixari. Non. n. est uerisimile, quod in die pentecostes baptixati. (Actuum. ij.)numero. gooo. fuerint toto corpore abluti: sed secundum faciem aqua aspersi: uel quantum ad caput perfusi. Si autem apparet pars minus principalis, puta manus, uel pes, quam uis quidam dicant, quod uel illa pars, uel paruulus secundum illam partem non sit capax baptismatis: dicit tamen Scot. quod illa pars sit baptiganda: quia in illa parte est tota anima licet non omnis sensus, sicut in capite. Si autem nasceretur, ad cautelam sub conditione rebaptixam. dus esset. Satis consonat Thom. distin. ij. arti. j. Credendum est autem, quod deus suppleret id, quod impotentia impediretur. Talis etiam si mortuus nascitur, epeliendus est in posiandro benedicto.

¶ Sed contra responsionem de puero secundum se totum in utero clausum arguitur. Nulli statui hominis praecluditur uia salutis ab eo, qui uult omne homines saluos fieri, qui quoque proptior est ad miserendum, quam ad puniendum. Sed paruuli in uteris maternis clausi homines sunt cum iam sint animam rationalem fortiti; & sunt in periculum animarum propter originale peccatum contractum, & cor pusculi teneritudinem: ergo illis sicut caeteris statibus est de remedio salutis prouisum: sed non nisi per baptismum: uel assignetur aliud remedium. Ad hoc respondent Alexan. & sanctus Thom. ubisupra dist. vj. ar. j. quod quia paruulis in ute ro matris non est prouisum de remedio: non est ex defectu misericordiae dei: sed quia non sunt capaces illius remedij: puta baptismatis ordinati, secundum legemcommunem contra originale peccatum.

¶ Sed haec solutio non satis facit: quia admittit, quod paruulis pro isto statu non est prouisum de remediosaluris: quod uidetur repugnare misericordiae diuinae: quae; ut communiter loquuntur doctores, nullo unquam tempore post lapsum reliquit hominem sine remedio. Vnde si paruuli non sunt capaces remedij baptismatis in utero: debuit aliud remedium institui, cuius possunt esse participes, & capaces, sicut in lege Morsi: quia faemellae non fuere capaces remedij circumcisionis, pro eis aliud fuit remedium; ut supra habitum est. Quod ergo erit remedium generale proparuulis in utero exissenti bus: nullum manifestat ecclesia Sed sersum domini quis cognouit: aut quis consiliarius eius fuit. Ex sua misericordia dominus pdito homini remedia constituit, quae, & quando, & quomodo uoluit, quem sine remedijs iuste danare potuit. Et qued dicit ei. Curita facis: aut sigmentum fictori suo: cur me fecisti sic. Nam quaecunque; uoluit, fecit: S quae uoluit: eo quod uoluit, iuste uoluit, & fecit. Voluit itaque remedia instituere contra morbum peccati in ecclesia: per sacramenta dispensada, his, qui noti esse poterant ecclesiaeEorum uero, quam nondum in lucem notitiaem prodierunt: remedia in sua ptante solaconstituit, quos cum uoluerit sine exteriori remedio, & sanctificare, & salua re potest: sicut factum de qubusdam scriptura testatur: insuper quod paucis in priuilegium factum est: potest quibuscumque uoluit impartiti, qui potentiam suam sacramentis non alligauit.

¶ Hinc consulit Ioannes Gersonparentibus: quatenus deuotis orationibus, ac bonis operibus paruulis suis gratiam impetrare nitantur. potens enim est dominus in utero sanctiscare, quos nouit ad natiuitatis ortum non peruenturos: licet de hoc certitudinem non habeamus, miseret.ni.e cui uult, & quem uult, indurat.

¶ Quod uero sanctidicunt nullum nifi regeneratum saluariposse: loquuntur secundum lege communem: non praeiudicando specialibus priuilegijs, ac diuinis dispensatioibus.

¶ Et siquerit an baptixata matre, infans in utero tanquam pars eius baptixetur. Dicendum, quod non; ut dicit Aug. contra Iulia num de conse. distin. iiij. Si quicquid. quia licet puer sit continuatus uisceribus matris propter eius nutritionem: non tamen pars matris: quoniam personaliter distinctus a matre uiuens uita sua: se licet anima rationali infusa non anima matris: ut uult sanctus Tho ubi supraNunc autem baptismus unius personae, non habet effectum in alia persona esse tialiter, & substantialiter ab ea discreta.

¶ Tertio dubitatur, an nec essaria sit trina immersio ad baptismatis ueritatem. Respondet Alexan & Tho. cum baptismus sit lotio: lotio aunt fieri potest immer sione: superfusione: & aspersione. quocunque modo aqua tangitur corpus baptixadi: siue totum: siue pars: cum debitis intentione, & forma: uerum baptisma confertur. Vnde apostoli multa milia una dic baptixantes. Actuum. ij. & iij. non poterant omnes immergere: sed aspersione, aut superfusione baptitabant. Etiam nonnunquam immersio fieri non posset, nec deberet: ut habet Pe. de pal. distiu. j. qeiij. ut puta, si ecclesiae illius consuetudo non habet immersionem. Sipuer est propinquus morti, nec potest expectare trinam immersionem. Si forte puer propter teneritudinem non potest ferre immersionem: si sacerdos foret debilis manibus, non potens tenerepuerum. Si fuerit aqua modica: sicut de sancto Romano legitur, qui attulit aquam in urceolo beato Laurentio, ut bapticaretur. Non enim refert: secundum Holtor. q. i. utrum parum, uel multum infundatur de aqua de conse. dist. iiij. Nec quemquam sufficit, quod possit fieri asper sio: si infans non fuerit plene natus: sinatus propter nimiam debilitatem immersionem non posset sustinere: uel expectare propter periculum mortis. In omnibus his calibus, & similibus aspersio sufficit: alias seruanda est consuetudo ecclesiarum, in qua baptismus caelebratur immergendo, aut aspergendo: etiam semel, uel tertio immergendo, aut aspergendo: quia utraque immersio una, & trina mysticas habet significationes, quae tamen non sunt de necessitate sacramenti. De hoc beatus Grego. ad Leam drum episcopum: de conse. distin. iiij. de trina.

¶ Dubitatur quarto de paruulis ex positis, siue inuentitiis, an sint baptixandi. Respondetur secundum Sco. dist. praesenti. q. ult. & Robertum Holtot. q. i. quarti, & habetur casus de conse. distiniiij. paruulos &c placuit, quod si inueniantur certa signa, quod non est baptixatus: sicut mulierculae solent cum eo ponere sal: sicut cum deportantur ad baptismum: & tunc absque haesitatione baptixandus est paruulus absolute. Si autem non inueniantur aliqua signa. nec habentur uicinarum testimonia, quod baptitatus est: baptirandus est: & tutius sit, siaddatur conditio. Si baptixatus es: non te rebaptixo: ut de baptismo, & eius effectu. c. de quibus dubium est. & de hoc casu loquitur Leo de conse. distin. iiij. Si nulla, & inc. praecedenti. Cum itaque (ubi dicitur) Non potest in iterationis crimen uenire, quod omnino factum esse nescitur.

¶ Sed hic quaeritur: si infantulus esset moriturus: & aqua haberi non posset propter putei altitudinem, aut fluuii. Vtrum si puer proliceretur in flumen uel puteum intentione haptitxandi, cum debita uerborum forma simul prolata: an esset baptixatus. Respondet Scot. q. iij. distin. v. quaerens generalius. An aliquis debeat ministrare baptismum, dum praesumitur baptixationem uergere in periculum uitae eius, quibaptixatur. Et dicit: aut talis praesumptio est certa: & ex signis certis: ut in casu praemisso: ubi certum est ex ratione talis actus submer sionis mortem subsequi. Et cum tali certitudine nullo modo proiiciendus est paruulus in puteum, uel flumen: quia hoc faciens peccaret mortaliter occidendo. Et quilibet tenetur magis uitare peccatum mortale in se ipso: quae quaerere salutem proximi: quia ordinata charitas magis est ad seipsam. Simile supra dictum est de incisione matris.

¶ Dicit secundo, quod puer in casu sic proiectus non sit baptaxatus: ablutio enim dici non potest: sed submersio: quia ablutio ordinata est ad uitam abluti: non sic talis proiectio. Vn de in casu isto aliquis pannus demittendus esset in flumen, uel putcum, si no n haberetr uas, in quo posset hauriri: & siexigeret altitudo scindendum esset pepulum: uelpallium: ut haberetur longitudo sufficiens ad tangendum aquam: & de illo panno exprimenda foret aqua, qua asper geretur; & aspergendo baptixaret puerConsonat Pe. de pal dist. vj. q. j. arti. iij. ponens ad hoc certas rationes. Et Hol tor. q. i. quarti. Si uero praesumptio de periculo mortis imminentis ex baptixa tione paruuli non esset certa: sed leuis, aut irrationabilis: ut si paruulus esset de bilis, & iam moriturus: & quis praesume ret, quod per contactum aquae moreretur. Est praesumptio erronea: qua non obsta te puerum debet baptixare.

¶ Sed quid, si quis habeat firmam conscientiam de acceleratione mortis talis infirmi per baptixationem eius. Respondet Scot. ubi supra. quod si nullusalius adsit, qui baptixat conscientia talis facit eum perplexum. Et licet nullus perplexus est ex lege diuina, potest tamen aliquis perplexus esse ex erronea conscientia. Et ita est de illo: si enim baptixat, damnatur: quia contra conscientiam agit ad mortem tollendam pueri contra diuinum praeceptum, ut sibi testatur conscientia. Si non baptixat puerum morientem: reus est danationis pueri, cuius uitam aeternam posset saluare: & non facit: Necesse ergo illi est dimittere illam conscientiam: nec aliud est remedium uitandi peccatum mortale in tali casu.

¶ Et satis rationabiliter apparet: quod illa praesumptio est fatua, & irrationabilis: quia non multum nocet infirmo grauiter: parum aspergiaqua in capite. Et si forte frigida noceret, saltem tepida non noceret: quia paruuli tenerrimi pro remedio balneantur aqua tepida. Et conse- quenter quaerit Scotus. Nunquid baptitans cum ista erronea conscientia est irregularis, si puer moriatur. Respondet: non est: quia non est homicida, licet credat se esse homicidam. Ideo stante conscientia, tenetur se tenere tanquam irregularem. Amora tamen conscientia, non oportet dispensationem quaerere: quia nunquam fuit irregularis. Verum Holtor in casu sup¬ posito de puero proiecto dicit, quod si in casu necessitatis puer sic proijceretur, & moreretur: credo: quod saluaretur: deo perficiente id, quod ab hominibus sit imperfecte Siautem euaderet mortem, esset sub conditione rebaptixandus. Rich. & communiter alij consentiunt Scot. addit, & Pe. depalude cum Richardo aliam rationem: quia in casu non est ablutio pueri. Nam quiaqua abluitur, primo aqua operitur in toto, uel in parte: & postea disco operitur. Et propter primum, baptitatus repraesentat christi sepulturam; & propter secundum resurrectionem.

¶ Sed ratio illa parum concludit: quia per solam aspersionem, potest fieri baptismus: & tunc uel pars non operitur primo: & postea discooperitur. Quia possunt guttulaeasper sae adhaerere corpori: nec est de necesfitate, quod abstergantur. Vnde lotio in diffinitione baptismi dicit generaliter onem contactum aquaessuidae, quae humectat nudum corpus, uel eius partem. Et per hoc etiam posset solui ratio Scoti, cuietiam innititur Rich. & Pe. scilicet quod actus ille proiectionis non est ordinatus ex sui natura, ut puer absuatur: sed ut submergatur, quoniam diceretur, quod sufficeret. quod ex intentione proijcientis ordinetur ad ab lutionem, quem proijciens intendit.

¶ Et uidetur dictum Holkor non improbabile. Nam posset calus non omnino dissimilis contingere: posset enim puer de manibus sacerdotis dum immergeret in fontem; & uerba cum intentione proferret, elabi: & priusquam de fontis profundo leuaretur, extingui: puto, quod non negaretur baptixatus: licet actus ille etiam ad submersionem ordinaretur. Vide hic Panor. de bap. & eius effectu.c. non ut apponeres.

¶ Si quaeris: quid si puer in cribro, uel calatho cum fune submittere tur in puteum: ita ut aqua subintrans corpus pueri tangeret: cum intentione & forma debita: & inde extrahaeretur: an esset baptixatus. Respondent omnes, quod sic: quia non est de necessitate baptismi, quod baptixans puerum manibus suis contrectet: sufficit, quod absuat immersione, uel aspersione: dum tamen idem sit, qui absuat, & uerba¬ proferat: ut infra dicetur. Nec est cura si multum, uel parum aquaehabeatur, sedm Holtor. q. i. quarti. de conse. dist. iiij. nec quemquam. Vnde de cribro tantundem potest exprimi, ut puer aspergatur.

¶ Dubitatur ultimo. Vtrum infantes infidelium inuitis parentibus sint baptigandi: & adulti ad baptismum compellendi. Circa primum recitat Durandus tres opiniones cum suis motiuis, quas etiam recitat. Pe. de palude. distinctione praesenti. quaest. iiij. arti. iij. & rationes earundem soluitlate multum. Prima opinio duo dicit. Primum, quod principes terreni possunt licite, immo meritorie auferre pueros iudaeorum, qui sunt in dominiis suis, & eos baptismo offerre. Secundum, quod puer sic baptixatus recipit uerum baptisma. Primum probat: quia magis occurrendum est periculo mortisaeternae, quam periculo mortis temporalis: sed puero existente in periculo mortis temporalis subueniendum est etiam inuitis parentibus: etiam si ex malitia uellent puerum occidere: ergo &c. Haec autem subuentio sit perbaptismum: qure licet eos inuitis parentibus baptixare.

¶ Praeterea quilibet homo magis est dei, a quo habet animam, & corpus, quam parentum, a quibus solum habet corpus: ergo iniustum non est, si pueri auferantur de parentibus, & consecrentur deo.

¶ Praeterea specialiter probant quoad pueros iudaeorum. res, & bona seruorum sunt dominorum suorum (extra de iudaeis, & sarra. sicut iudaei.) sed filij sunt res quaedam parentum: ergo sunt in potestate parentum: possunt ergo eis uti, ut rebus suis offerendo eos ad baptismum. Et confirmatur: quia principes christiam (ut domini iudeorum) possunt eorum filios uendere in seruitutem terrenam: ergo a fortiori ratione possunt eos offerre in seruitutem diuinam: quod sit per baptismum: immo uidetur: quod in hoc mereantur: si hoc faciant propter dei honorem, & puerorum salutem.

¶ secundum probat: quia ad susceptionem baptismisufficit, quod non inueniatur in suscipiente obex contrariae uoluntatis: ut patet in paruulis christianorum: qui ante baptismum pares sunt paruulis iudaeorum. Hic autem obex non est in paruulis ratione carentibus: ergo suscipiunt uerum baptisma.

¶ Secunda opinio est huic contraria quantum ad utrumque, quam ex animo uidetur amplecti Petrus ubi supra: saltem quoad primam partem. Sed de secunda suspensus manet, Sicut & Durandus. Ponit autem opinio ista: quod non licet paruulos auferre inuitis parentibus, & offerre ad baptismum quoad primum. Et si de facto baptigentur, nihil sit: necluscipiunt sacramentum. Primum probant: quia quamuis aliquis posset ceeruus aliorum quantum ad opera ciuilia: in his tamen, quae eis competunt iure naturali, uel diuino, non sunt serui: sed liberi; potest. ni. seruus comedere, & bibere, & matrimonium contrahere inuito domino: ut habetur de coniugio seruorum. cid est & hoc iure naturali. Potest est inuito duo credere in deum, & smoi, quod pertinent adius diuinum: ad quod etiam spectat baptixari. Cum ergo cura paruulo rum iure naturali, & diuino quantum ad hoc competat parentibus: non possunt eis licite auferri, ut baptixentur: licet possint eis auferri: ut uendantur ad opaciuilia.

¶ Praeterea non habet dominus tenporalis maiorem potestatem in filios, quam parentes: quoniam a seruitute parentum deriuatur seruitus filii: sed princeps non habet compellere iudaeum adustum ad susceptionem baptismi: ut habetur. xlvu. dist. c. de iudaeis. ex concilio toletano ubi dicitur. De iudaeis, praecepit sancta Iynodus: nemini deinceps ad credendum uiminferre. Et eadem distinQui syncera. dicitur. Qui syncera intentione extraneos a christiana religione ad fidem cupiunt rectam producere, blam dimentis debet non asperitatibus studere: ne quorum mentem reddita ratio aplano poteritreuocare, pellat procul aduersitas. ergo non debet eis inferri uis auferrendo filium, ut haptixetur: cum uoluntas filii paruulisit uoluntas patris, quousque peruenit ad usum rationis.

¶ Praeterea arguunt: sihoc licitum esset probabile est, quod primi tiui sancti, & rectores ecclesiae: hoc consuluissent terrenis principibus, quos habuerunt sibi ualde fauorabiles: ut Syvluester Costantinum. & Ambrosius Theodosium: quod tamen nullib legitur factum.

¶ Secundum probant: quia ad susceptionem baptismi non sufficit ex parte suscipientis, quod non inueniatur obex contrariae uoluntaris: sed requiritur intentio suscipiendi baptismum directa, uel interpraetatiua. Quod patet: quia si aliquis adultus nunquam intentionem baptixandi habuisset: nec de fide, aut baptismo aliquid audiuisset: & esset in solo originali, & dormiens baptixaretur, nihil fieret: ut patet ex praemissis: quamuis in uoluntate eius non esset obex. Requiritur ergo uoluntas suscipiendi baptismum directa in adulto: & interpraetatiua in paruulo. Sola autem uoluntas parentum est uoluntas paruulorum interpraetatiua: antequam habeant usum rationis. Ideo si contra uoluntatem parentum baptixarentur: non est ibi uoluntas: nec directa, nec interpraetatiua.

¶ Tertia opinio est quasi media: hec tenet, quoad primum: quod non sit licitum filios iudaeorum baptixare inuitis parentibus: cum secunda opinione: & tamen dicit, quod si fiat, est uerum sacramentum: & uere baptixati sunt paruuli. Primum probat rationibus secundae opinionis. Secundum sic ostendit. Nam non maius ius hent infidelis filiis suis, quame christianus in suis: sed filius parentis christiam si baptixatur inuitis parentibus, recipit uerum baptisma: ergo similiter si filius infidelis baptixatur inuitis parentibus, recipit baptisma uerum. Et pro illo est cap. paruuli aliode conse. dist. iiii. ubi dicitur. Paruulialio profitente baptixantur: quia adhuc loqui, uel credere nesciunt: sicut etiam aegri: surdi, & muti, quorum uice alius profitetur: ut pro eis respondeat, dum baptixantur. Vbi nulla sit mentio de parentibus, nec determinatur persona, quaepro eis respondeat.

¶ Durandus cum Petro, ut supra assentit secundae opinioni quoad primum dictum: scilicet quod non licet principibus paruulos iudaeorum auferre parentibus, & eos baptismo offerre. Sed secundum, scilicet si de facto baptixantur: an sit uerum sacramentum dubitat: & datuiam soluendi rationes probantes, quod sit uerum sacramentum.

¶ Richardus dicit dist. viart. iij. q.iii. quod non est consuetudo in ec clesia: nec esse debet, quod paruuli iudeorum, & paganorum, inuitis parentibus baptitentur: non tamen hoc dicit ea ratione, qua opinio secunda praedicta: sed alia. Quae est: quia aut baptitati restituerentur parentibus ad nutriendum: aut non. Si sic: parentes eos inducerent, & assuefacerent ad suos errores: & ad christianae fidei contemptum: ita ut etiam adulti contemnerent sacramentum, quid ignorantes inuitis patentibus recepissent; quod esset in facramenti fidei dehonorationem. Si autem non restituerentur parentibus: esset periculum pro paruulis: ne parentes eos interficerent: ut non fierent christiani. Et praeterea fieret eis iniuria: quia ius habent in corporibus eorum, quamdiuusu lib. arb. carent: postquam autem habent lib. arbit. incipiunt esse sui: & tumnc possunt, si consentiunt, inuitis parentibus baptixari.

¶ Subdit, quod posset dici secundum aliquos: quod si esset consuetudo in ecclesia: ut deo consecrati nutrirentur de facultatibus ecclesiae: nec parentibus restituerentur: tunc bonum esset eos inuitis parentibus baptixari: ac per baptismum eos superiori domino consecrare: sed consuetudo ecclesiae non est talis. Ex quo dicto uide tur consentire primae opinioni in secundo eius dicto; quod si paruuli infidelium inuitis parentibus baptixarentur: uerum baptisma perciperent.

¶ Scot. uero quaest. ultima huius distinct. prime opinioni consentit, secundum quem respondeo ad dubium, quod principibus non solum licet: sed debent auferre paruulos a dominio parentum uolentium eos educare contra cultum dei: dum hoc facere poterunt cum bona caurela: ne parentes cognoscentes hoc suturum: occident paruulos suos. Pro batur. Nam in paruulo deus habet maius dominium, quam parentes. Et uniuersaliter in potestatibus ordinatis: potestas inferior non obligat in bis, quae sunt contra superiorem: ut dicit August. de uerbis domini homil. vi& allegat Magister dist. ult. lib. ii. Si illud inbet potestas, quid non debes facere: in hoc contemne potestatem: timendo potestatem maiorem. & declarat in exemplo de curatore, & proconsule: & de proconsule, & de imperatore: & de imperatore, & deo. Et per hoc magis compellendus est quilibet obedire dmo superiori, quam inferiori, immo compellendus est obedire domino superiori contra inferiorem. Et ideo si Titius seruus sit Petri: & Titius uti uoluerit seruo suo contra dominum Petri: magis cogendus est seruus Titii seruire Petro (quia superioest Titio) quam Titio. Maxime ergo de bet princeps relare pro seruando dom nio supremi domin scilicet dei: & per conse quens auferre paruulos &c.

¶ Et dictum est notanter princeps: quia forte singulari, ac priuatae personae non licet, quae nullam habet superioritatem in parentes: sicut non liceret priuatae personae iniuste ab alio detenta propria auctoritate recipere, & uero domino restituere: nam ad iudicem, & reipublicaerectorem hoc pertinet.

¶ Dicitur etiam: dummodo facere cum bona cautela potest &c. quia nisicaueretur periclitatio puerorum: magis nocumentum afferretur paruulis, quam salus. Et quia satis graue est cauere hoc periculum: ideo aestimo ecclesiam hanc consuetudinem non habere: & per hoc soluta est ratio Richar. Paciunt etiam proresponsione rationes primae opinionis.

¶ Per hoc ad rationes secundae opinionis. Adprimam posset reduci contra opinantem: quoniam in his, quae sunt iuris naturalis, & diuini, non est seruitus. Paruuli (quoad cultus diuini applicationem) non sunt sub domino patentum: ideo non sit eis iniuria, si eis inuitis baptixentur: & uero domino consecrentur. Et cum infertur, quod cum cura paruulorum iure naturali, & diuino competit parentibus &c. Est penitus impertinen: illatio: sed concesso, quod cura paruulorum, & quantum ad corpus, & etiam animam ante rationis usum commissa sit parentibus: manifestum est, quod cura sa¬ lutis utriusque, non interitus commissa est. Non enim habent parentes tale dominium in filios: ut eos possint inrerficere, aut mala inferre. Et si quis uideret patrem uelle interficere filium: tenetur cum uiolenter (si potest) cripere de ma nibus patris: quanto magis tenetur, dum uidet paruulum periclitari a parente quoad animam, quae maior est corpore.

¶ Praeterea iure diuino, & naturalitenetur homo eo ipso, quo homo cognoscere suum creatorem, & illi seruire: ut dicit Gregin principio moralium. Et ideo non de bent parentes contra suum creatorem filios in errorem inducere: quod cum faciunt: licite ab eis auferri possunt filij tanquam abutentibus iure suo, non minus, quam si abuterentur corporibus eorum.

¶ Ad secundam rationem responde bitur statim infra. Ad rationem pro secundo dicto, scilicet quod si baptixaretur paruulus inuitis parentibus, nihil fieret: dicitur, quod si uoluntas inter praetatiua requireretur: eo modo requiritur, quo fides aliena. Haec autem non est fides patentum: sed ecclesiae: ut dictum est. Neque requiruntur de necessitate baptismi offerentes ad baptismum, & patrini: sed ad ornatum, & congruitatem: alioquin siquis inueniret paruulum expositum, morientem non posset eum baptixare, sinon adesset offerens eum: quod nullus concedit. Et pro illo facit ratio tertiae opinionis.

¶ Praeterea supra ostensum est: quod ad ueritatem baptismi paruulorum sufficit aqua, forma, & intentio ministri, & fides ecclesiae quae omnia concurrunt in proposito: ergo est uerum baptisma. Et si diceretur (ut Duram. & Pet. tangunt) quod paruuli infidelium non sunt de ecclesia, sicut paruuli fidelium: ideo non est simile de utrisaj. Dicendum; quod quan tum ad illa: ita hi, sicut isti sunt de ecclesia. Nam & patentes infideles tenentur esse de ecclesia: quia omnes uocati: & in onem terram exiuit sonus eoru. Et sicut omnes tenentur reciperebaptismum, si uolunt saluari: ita & esse de ecclesia: quia si esse nolunt: de sua malitia, non debent reportare commodum: ut maius ius habeant in paruulis suis, quam fideles in suis.

¶ Ad secundam partem dubij. An infideles adulti ad fidem sint compelledi. Dicunt communiter doc. quod non. habent prose allegata superius in secunda opinione, & quaedam alia: ut latè deducit Pe. ubi supra Rich. uero dis. vj. arti. iij. q. i. ad ducit hanc rationem. Non possunt homines licite cogiad ea, quae nec illis prosunt, neque ecclesiae: quia illa coactio penitus esset inutilis sed compellere homines ad profitendum fidem ore: & ad suscipiendum baptismum foris nihil prosicit coactis, nisi adhiberent actum interiorem uoluntatis, ad quem cogi non possunt. Nec ecclesiae: quia plus possunt nocere ecclesiae infideles occulti, quam manifesti: quia sub simulatione christianita tis possunt ueros christianos facilius seducere. Nec per coactiones ad actus ex teriores: redduntur proniores ad bonum actum interiorem exterioribus concor dantem: quia naturaliter homo refugit, & oditea, ad quae compellitur: iuxta illud. Nitimur in ueritum. Et si in contrarium allegetur illud Luc. xiiij. Exi in uias, & saepes, & compesse intrare. Respondetur, quod non est intelligenda auctoritas de uiolem ta compulsione: sed de efficaci admonitio ne, & uocali inductione. Et quod August. ad Vincentium dicit. Ad fidem auctoritate legumcompellendum esse. Rfndet, quod loquitur de hae reticis, qua fidem receperunt, & apostatarunt. Aliter respondet Scotus q. ulti. dist iiij. Crederem religiose fieri, si ipsi parentes paruulorum cogerentur minis, & terrori bus ad suscipiendum baptisma: & ad seruam dum post susceptum: quia esto, quod id si non essent ueri fideles in animo: tamen minus malum est eis: non posse impune legem suam illi citam seruare, quam posse eam libere seruare. Item filii eorum si bene educarentur in tertia, & quarta generatione, essent uere fideles. Et secundum hoc probare uide tur concilium toletanum supra allegatum: quod conmendat Sisibertum religiosissimu principem, qui infideles coegit ad fidem. Et secundum hoc potest responderi ad canones allegatos, quod ecclesia non compellit infideles propter pace ecclesiae seruandam, & cauendam eius turbationem, quisequeret, si generaliter omnes infideles ad fidem compellerentur. Peridem ad aliud de sanctis Svluestro, & Ambrosio: quia tempore Svluestripaucifuerunt christiani. Et tempore beati Ambrosij plures haeretici Artiani: propter quae tunc congrue fieri non poterant generales compulsiones. Omnia enim suo tempore, & modo actitanda sunt.