¶ Quantum ad primum notandum, quod licet magister in textu ponat tantum duos modos manducationis huius sacramenti, scilicet manducare sacramentaliter, & manducare spiritualiter, ex quibus elicitur tertius, scilicet manducare sacra mentaliter, & spiritualiter: potest tamen addi quartus modus, scilicet manducare facramentum: sed non sacramentaliter: ut tangit Sco. dist. viij. q.iij. Et sic in uniuerso erunt quatuor modi manducandi hoc sacramentum, scilicet manducare sacramentum, & non sacramenta liter. Manducare sacrament liter, & non spiritualiter. Tertio, manducare facramen taliter, & spiritualiter. Quarto, mandumcare spiritualiter, & non sacramentaliter. Quintum, superflueret meibrum, scilicet manducare, nec sacramentaliter nec spiritualiter: quia coincidit cum primo, quia quicuuque manducat hoc sacramentum, & non sacramentaliter: etiam non manducat spiritualiter: quia in manducante sacramentaliter, praesupponit manducare spiritualiter: licet manducare spiritualiter in non manducante sacranmentum, non praesupponat mam ducationem sacramentalem, etiam non potest poni sextus modus manducandi carnem christi corporaliter, seu carnaliter, per discerptionem corporis christi: quomodo manducantur carnes emiptae in macello: quomodo Iudaei intellexerunt christum praedicantem. Nisi manducaueritis carnem filij hominis: & hiberitis eius sanguinem, non habebitis uitam in uobis. Ioan. vj. quia illo modo non est in sacramento, ut describi possit, aut sensibus appraehendi: nec extra sacramentum datur alicui in cibum.

¶ Manducare faciamentum, & non sacramentaliter, est manducare hostiam consecratam: quae realiter, & uere con tinet corpus christi: & tamen non ut talem, hoc est (secundum Richar.) sine in tentione generali uel speciali implicita, uel explicita sumendi ipsam: ut signum tale continens corpus christi. Hoc modo sumunt bruta animalia, infideles, haeretici. Circa hoc sacramentum, etiam mali christiani sumentes cibum illum sicut alium non discernentes eum a com municibo: de quibus apostolus. j. Cor. xj. dicit: quod talis iudicium sibi maducat, non diiudicans corpus domini, idest non discernens a communibus cibis: ut exponit Sco. Et hoc fieri potest ex ignorantia: ut si quis sumeret hostias nesciens eas consecratas: quia forte inueniret eas expositas extra locum consuetae reseruationis: uel ex infidelitate: sicut paganus, si daretur sibi. Et sicut multer illa de qua legitur in legenda sancti Grego.) quae panes consecratos coxerat: nec credidit ibi esse corpus christi: uel ex contemptu etiam stante fide ut a malo christiano. Posset tamen capi manducare sacramentaliter largius: ut dicit Richarpro manducatione speciei, quae est sacramentum: & sub qua realiter continetur christus: ecundum quem modum manducatur ab omni manducante species praedictas, siue homine, siue bruto: & sic non refert uicere: sumere sacramen tum, & sumere corpus christi sacramentaliter. Sed ita non accipitur conmuniter: quia cum dicitur manducare sacra mentaliter, Iy sacramentaliter magis daeterminat Iymanducare quantum ad modum manducandi, quam ad rem manducatam. Sed mandumca re sacramentum sacramentaliter, est mandum caresacramentum, ut signum corporis christi in eo realiter contenti, & ita recipiunt fideles credentes contineri sub specieciebus, quas sumunt corpus christi siue sint boni, siue mali.

¶ Manducare facramentum spiritualiter. dupliciter potest accipi. Vno modo ex parte modi: & sic est manducare corpus christi: non sub propria specie uisibiliter: sed sub tegumento accidentium panis iuisibiliter, & sic quicunque sumit facramentaliter, sumit spiritualiter. Alio modo ex parte es fectus: ut est manducatio; quam sequitur spiritualis refectio, & nutritio animae quo modo suimunt qui digne accedunt: & de hac dist. uide latius in expo. cano. lect. xxxvj.

¶ Sed nota, quod refert dicere: manducare sacramentum spunaliter: & mandum care corpus christi spunaliter: quia mandum care sacramentum spiritualiter, includit manducare species, quae sunt sacramentum: sed manducare corpus christi spuna liter, non. Vnde spiritualiter manducant, qui etiam sacramentum non manducant. Et sic manducare spinaliter est christo incorporari: quomodo manducant quicumque; in christum credunt: ac percharitatem ei unium tur: & per hoc corpori suo mystico icor porantur: secundum illud Aug. Crede, & mam ducasti. crede fide firmata.

¶ In mandu catione corporali duo sunt masticatio& incorporatio. In spirituali masticatur per fidem. Incorporatur per charitatem: non cibus manducanti: sed manducans cibo id est sumens christo: secundum illud August. Cibus sum grandium: cresce, & manduca bis me: non ego in te. sed tu mutaberis in me. lib. vij. confes. Et de hoc latius ubi supra. Et illo modo manducant spiritualiter, etiam qui non suscipiunt sacramentum: immo quicunque; sunt in gra tia. Manducant etiam spiritualiter infantes baptitati, qui credunt in Christum fide formata, non eliciendo actum fidei aut charitatis: sed habendo fidem, & charitatem infusas.

¶ Ex his patet, quid est manducare sacramentaliter tantum: & quid spiritualiter tantum, & manducare sacramentaliter, & spiritualiter simul: etiam quid est manducare sacramen tum, & nec sacramentaliter, nec spirirualiter.

¶ Secundo notandum post Duran. quod sacramentum esse de necessitate salutis dupliciter contingit. Vno modo ratione sui. Alio modo ratione praece- pti. Rarioe sui: quamo effectus eius est necessarius ad salutem: siue communita tis: siue personae singularis. Communitatis: ut ab aliquo, uel ab aliquibus decommunitate suscipiatur: non autem a qualibet eius persona. Talia sunt ordo, & matrimonium. Nam effectus cuiuslibet istorum necessarius est communitati: quia sine ordine non esset, qui ministraret communitati sacramenta ad salutem necessaria: praesertim paenitentiae. Sine matrimonio non maneret cul tus diuinus deficientibus fidelibus: nisi per matrimonium aliqui generarentur educandi ad cultum diuinum. Quia tamen communitati ad hos actus aliquisufficiunt: ideo non quaelibet persona ad haec obligatur sacra nisi in casu ubi tota communitas deficeret: nisi persona haec suppleret.

¶ Quandoque effectus sacramenti est necessarius cuilibet personae singulari de communitate: ut eorum, qui ordinantur ad tollendum defectum saluti incompossibilem, aut con ferunt effectum saluri necessarium. De fectus incompossibilis est peccatum originale, uel mortale: effectus necessarius est gratia iustificans, idest gratia, per quam iniustus sit iustus, quae etiam dicitur prima gratia: quia aliam no praesupponit: quam ipsa peccator iustificatur. Et sic sacramenta, per quae confertur prima gratia, sunt necessaria ad salutem: ut baptismus, & paenitentia. Baptismus quoad omnes: quia eo tollitur peccatum originale: quia omnes nascimur filij irae, ad Epheij. Penitentia uero his, qui lapsi sunt post baptismum in peccatumortale: quod est incompossibile saluti: sicut: & originale. Sic ergo baptismus, & poeniten¬ tia sunt de necessitate salutis, ita ut actu suscipiantur: uel laltem uoto: cum susce ptionem eorundem excludat articulus necessitatis.

¶ Sed ratione praecepti sunt necessaria ad salutem, quae non conferunt primam gratiam: sed gratiam praesupponunt, ut euchuristia, & confirmatio; & extrema unctio. Primo quidem ratione pracepti diuini: quia cum omnia lacramenta in stituta sint propter salutem uiatorum: non uidetur, quod absque contemptu homo uiator possit talia totaliter omittere: habita copia ministri ea conferre ualentis, & uolentis. Vnde qui talia non recipit: puta eucharistiam, & extremam unctionem, quando probabiliter ei imminet exitus de statu uiatorum: uidetur contemnere praeceptum diuinum, ficut etiam supra dictum est de confirmatione: dum confitenda est fides coranpersecutore: qui enim tunc non susciperet sacramentum confirmationis, habita copia confirmantis: cum protunc indigeat effectu eius: uidetur contemptor facramenti, quod est contrarium saluti. Item ratione praecepti ecclesiae: quando de susceptione sacramenti ecclesia statuit decretum, aut pceptum. Hec Duram, & Pet. de pal. q. i. dist. ipsentis idem recitat: sed non in omnibus consonat.

¶ Quantum ad secundum articulum est prima conclusio. Manducatio spiritualis eucharistiae est de necessitate salutis. Probatur conclusio: quia illud est de salutis necessitate, sine quo salus nequit adipisci: talis est manducatio spiritualis: ergo. Maior nota. Minor probatur: quia incorporatio; qua homo incorporatur christo per fidem, & charita tem, per quas sit membrum corporis christi mystici est necessaria ad salutem: dicen te domino Io. iij Nemo ascendit in co lum, nisi qui descendit de coelo: filius hominis, qui est in coelo. Ascendit autem totus id est cum toto corpore, & omnibus suis membris: sed haec incorporatio est spiritualis eucharistiae manducatio: ut dictum est: ergo conclusio uera. Et hoc confirmatur auctoritate saluatoris Io. vj. Nisimanducaueritis carnem filij hominis &c. non habebitis uitam in uobis. quod secundum August. intelligitur de manducatione spirituali.

¶ Secunda conclusio. Manducatio eucharistiae sacramentalis ratione sui effectus: non est de necessitate salutis. Probatur: quia nihil est de necessitate salutis, sine quo haberi potest salus: sed sine effectu eucharistiae porest haberi salus: ergo. Minor probatur: quia effectus eucharistiae non est prima gratia, qua iustificatur impius: sed illam praesupponit: & prima gratia sufficit ad salutem: ergo alia non requiritur. Effectus enim manducationis eucharistiae est gratiae augmentum, qua anima deo grata nutritur, & crescit in gratia, ut ad perfectionem perueniat. Haec autem perfectio non est simpliciter necessaria ad salutem: quia quicunque gradus gratiae gratificat: & reddit habentem dignum uita, & constituit haeredem regni.

¶ Tertia conclusio. Manducatio sacramenti eucharistiae est de salutis necessitate ratione praecepti diuini, & ecclesiae: Probatur conclusio quoad primam partem ratione praecepti diuini: quia praeceptum diuinum est, quod nemo contemnat ea, quae deus instituit pro consequenm da salute, etiam si fuerint de confilio: quia consilium diuinum: licet nonligat ad sui executionem: ligat tamen ne contemnatur: sed non suscipiens eucharistiam dum eius effectus est homini necessarius, aut multum utilis, & promotiuus: uidetur contemnere sacramentum quasiinutile, & talis peccat mortaliter: ergo tenetur non contemnere &c. Ex illo sumitur; quod uiator, dum probabiliter sibi imminet exitus de uia, tenetur sumere sacramentum eucharistiae: quod institutum est pro uiatico exeunctium de ecclesia militante: dum adsit facultas percipiendi: quia alias uidetur contemnere.

¶ Pro secunda parte ratione praecepti ecclesiaepatet per.c. omnis. de paeni, & remis. Vbi praecepit ecclesia omnibns fidelibus utriusque sexus adultis suscipere eucharistiam ad minus annis singulis in pascate. Verum quia praecepta illa sunt affirmatiua, non obligant pro semper, & in casibus iam expteslis.

¶ Quantum ad ter¬ tium articulum dubitatur primo. Vtrum Christus manducauerit eucharistiam. Respondetur, quod in coena ultima, in qua sacramentum hoc instituit: prius ipse sucepit sacramentaliter tantum: non tamenspiritualiter. Licet quidam dixerunt oppositum quantum ad utrumque; ut patet lec. xxxiiij. in exposi. canon. Suscepit eo modo sacramentum, quo circumcisionem, & baptismum, quae recepit sacramentaliter tantum: quia tantum signum & non rem scilicet peccatorum purgationem.

¶ Si dicis. In christo fuit fides, & perfecta charitas: & summa unioad seipsum: ergo spiritualis manduca tio. Dicendum, quod in christo nec fuit sides nec incorporatio: sed euidens cognitio, & summa unio: primum repugnat fidei: secundum incorporationi. Nam incorporatio duo dicit: illud quod incorporatur: & illud, cui sit incorpora tio, & distinctionem huius ab illo. Summa autem unio excludit omnem distinctionem: nam ubicunque; est distinctio qualiscunque: ibi non est summa unio. Sumpsit ergo sacramentaliter: quia species, ut seipsum continentes: non spiritualiter: quia non sumpsit rem sacramenti scilicet spiritualem nutritionem per gratiae augmentu.

¶ Si dicis sumere sacramentaliter tantu, est tantum malorum. Responde tur negando: quia recipere sacramentaliter tantum, est recipere sacramentum, ut sacramentum, & non rem sacra menti. hoc autem scilicet non recipere rem sacramentidupliciter contingit. Vel ex indispositione suscipientis: & sic tantum est malorum. Vel ex perfectione sumen tis: quia habet gratiam in termino non ultra augmentabilem: & hoc est perfectissimorum: christi scilicet & uirginis gloriose, stante opinione, quod in conceptione filij recepit totam gratiam, ad quam fuit praeordinata.

¶ Secundo dubitatur: utrum angeli manducant spiritua liter corpus christi. Respondetur, quod angelinon manducant corpus christi spualiter: quia non manducant sacramentum: manducare enim sacramentum non conuenit angelis: neque secundum naturam propriam: manifestum est: neque incorpore assumpto: cum manducare sit actus aiaeuegetatiuae; quem angelus exercere non potest: ut uult Pe. q. i. ar. ii. Sed manducare christum, si dicit tantum unionem cum christo per gratiam: sic angeli manducant christum: quia christus secundum diuinitatem est caput angelorum, cuiper gratiam consummatam, quae est gloria: ut membrabeatifice uniuntur: & secundum hoc sacramentum hoc dicitur panis angelorum: quia continet christum, qui est beatitudo angelorum. Si uero manducatio spiritualis christi dicit nutritionem pergratiae augmentum: & conuersionem manducantis in christum per fidem operantem per charitatem: sic angeli non manducant christum: quia gratiaangelorum est in termino: & non augmentatur: nec uniuntur christo per fidem, sed per uisionem, & perfectam fruitionem. nomina sunt ad placitum.

¶ Tertio dubitatur, quale corpus dedit christus discipulis, mortale, uel immortale. Respondetur: quod de hoc uariantur sentem tiae doc. ut tractatur sec. xxxvij. in expositione canon. & lec. xlvj. Vnde probabiliorem opi. sequendo dicitur: quod dedit corpus tale, quale tunc habuit: id est mortale, & passibile: quod tamen permanducationem apostolorum nihil patiebatur: neque sui diuisionem: quoniam dentes manducantium (qui species panis masticando diuiserunt) non peruenerunt tangendo ad corpus christi: quia non fuit ibi, ut tangibile, uel sensibile. Et quam tumcunque comminutae sunt species: tamen sub qualibet particula fuit corpus christi integrum, & indiuisum. Et licet corpus sub speciebus contentum fuit passibile in se: sed non, ut ibi contentum: quia ut ibi attingi non potuit per agens ibi corporeum naturale. Verum pati potuit per agens naturale: applicatum corpori in sua naturali consistentia. Vnde si conseruatum fuisse sacramentum per triduum mortis: cor pus Christi fuisset mortuum sub sacramento: dum moriebatur in cruces ut infra dicetur.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1