¶ Quantum ad primum articulum, notandum, d licet multipliciter accipitur scientia apud sanctos, & doc. hic tamen proprie accipitur pro notitia adhaesiua conclusionis necessariae acquisitae per demonstrationem: ubi innuuntur tres conditiones scientiae. Prima: quod sit notitia adhaesiua habitualis, uel actualis: per quod excluditur notitia appraehensiua: ipsa scilicet ueritas scita, quae non est scientia: sed objectum scientiae. Scda: quod sit propositionis neces¬ sarimae. Vnde etsi ppositionis contingentis ueritas potest euidens esseper notitiam intuitiuam extremorum: non tamen eius notitia est scientia. Tertia: quod sit acquisita per demonstrationem: hoc est per discursum syllogisticum procedentem ex necessarijs euidentibus mediate, uel immediate. unde nunquam aliqua ueritas scitur: donec resoluatur ad principia euidentia: hoc est donec in probatione eius uenia tur ad principia euidentia est terminis, uelper experientiam.

¶ Ex quo sequitur, licet scientia subalternata praesupponat principia sua ex subalternante: sicut mulica ex arithmetica, & perspectiua ex peometria. hoc est, quod principia sua in alia scientia probantur, & reducuntur ad principia euidentia: nulli tamen subalter nata est scientia: nisi cui principia eius reducta sunt, & demonstrata in scientia. subalternante: quoniam si tantum credit principia: & supponitea in scientia superiore demostrata, & non sunt ei demo strata: nullius conclusionis mulicae, uel perspectiuae habere potest scientiam. Non enim potest esse maioreuidentia, & ad haesionis firmitas conclusionis, quam praemissarum, exquibus infertur: immo quantum ad euidentiam, semper conclusio sequitur praemissam debiliorem: ut si maior est credita: minor necessaria, & euidens, uel econuerso: conclusio erit credita, & non euidem ter scita. Ex quo patet: quod nunquam erit mulicus, & perspectiuus: nisi fuerit arithmeticus, & geometricus. Verum opinio nem, uel fidem extenso nomine habere potest de his, quae traduntur in musica, & perspectiua: quae praesupponit principia absque hoc, quod sciat arithmeticam, & geometriam. off] Vnde nihil est dicere, ego scio conclusiones aliquas: quia tum scis principia, quibus ego credo, quia tu scis ea: quia de eisdem potest esse fides opinio, & scientia: sed non simul in eodem: & ideo quam tumcunque theologia viatorum subalter netur theologiae beatorum, in qua principia theologiae uiatorum sunt euidentia, puta deus est trinus, & unus, quia tamen uiatori de communi lege non sunt euidem tia: non potest ei theologia esse scientia, ut opinatur beatus Tho.

¶ Sedo notandum circa obiectum fidei: quod quia generaliter idem est obiectu actus, & habitus ad ipsum inclinantis: aliter loquendum est de objecto fidei acquisitae, & infusae. Nam quia fides acquisita non est eadem respectu diuersorum articulorum, seu credibilium fidei acquisitae: non est unum tantum obiectum: sed tot objecta, quot sunt credibilia: nam objectum fidei nihil aliud est, quam ueritas credita: sicut obiectum scientiae est ueritas scita: licet inter illa unum posset dici primum obiectum, quod est qua si principium, ex quo alia inferuntur: quale est hoc complexum, omne reuela tum a deo est uerum in sensu, in quo est, reuelatum. Illud, enim potest esse praemissa, & principium partiale inferens omnem articulum in speciali. Potest enim sic arguire, sgectu cuiuslibet articuli: omne reuelatua deo in sensu, in quo est reuelatum, est uerum: sed deum esse trinum, & unum est reuelatum &c. ergo est uerum.

¶ Sed de fide infusa, si tenetur opinio saecunda superius recitata dil. praecedenti, quod tanquam causa uniuersalis immediate inclinat ad omne articulum: dicendum est sicut de fide acquisita, quod eius non est unum obiectum immediatum: sed tot, quot sunt credibilia. Non, enim secundum illam positionem inclinat ad unum credibile propter aliud: sed ad quodlibet imediate.

¶ Sed si tenetur prima opinio: sic fidei infusae est unum objectum immediatum scilicet haec propositio. Omne reuelatu a deo &c. ad cuius actum adhaesiuum primo, & immediate inclinat: concurrente tamen fide acquisita: & mediate inclinat ad alia obiecta specialium articulorum pro quanto ex illo objecto primo inferri possunt: & ita articuli speciales sunt obiecta mediata. de hoc distin. praecedenti latius dictum est.

¶ Tertio notandum, quod sub fide non solum cadunt propositiones contingentes: sed etiam ueritates necessariae demonstra biles. Patet per apostolum ad Heb. xj. dicem tem. Credere oportet accedentem ad deu, quia est: & quod inquirentibus se remunerator sit. Prima: deus est, necessaria est, & demonstrabilis. Secunda: deus inquirem tibus se remunerator est: est contingens. Vnde oes articuli fidei aliquid enuntiates de deo intrinsecum deo: ut deus est trinus, & unus. Verbum est a patre, aeterna liter genitum. spiritus sanctus procedit ab utroque. Deus est aeternus, sapiens, iustus, omnipotens, bonus: & sic de alijs attributis, sunt necessariae, quarum multae sunt demonstrabiles, & naturaliter notae. Quaedam tantum supernaturaliter cognoscibiles: & dumtaxat in theologia beatorum demonstrabiles. Articuli uero, qui aliquid enuntiant de deo per respectum adextra ad creaturam: ut quod est incarna tus: quod est passus. Iudex futurus uiuorum, & mortuorum, beatificator electorum, & similes, contingentes sunt, & per consequens in demonstrabiles: & per consequens non sunt scibiles: licet sint eui denter cognoscibiles ex notitia intuitiua terminorum: sed non nisi objectis. Siqui dem intuitiua notitia dei est beatifica. Et licet quaedam propositiones sunt necessariae, ut dictum est, & demonstrabiles: possunt tamen credi similiter, & opinari: nam qui eis assentit inductus leui per suasione, opinatur eas, qui uero assentit inductus auctoritate reuclantis, credit. eas; cui autem demonstrantur, iam nec opinat: nec credit: sed euidenter noscit eas: eisque scientia proprie dicta firmiter assentit.

¶ Quantum ad secundum articulum est prima coclusio.

¶ Quorundam credibilium potest esse scientia, & apud uiatores, & apud beatos. Quorundam tantum apud beatos. Quorundam nec apud illos, nec istos. Prima pars patet: nam deum esse est credibile: ut patet per apostolum supra allegatum: & tamen est ratio ne naturali demonstrabile.

¶ Praererea: plura attributa: ut quod est intelligens, purus actus &c. philosophus demonstrat de deo: & tamen omnia illa simplex fidelis credit, tanquam reuelata.

¶ Quod etiam apud beatos patebit ex secunda parte conclusionis, quae sic probatur: quia propositio illa, deus est trinus, & unus, quam format uiator, est quoddam credibile: & tamen, est demonstrabile apud beatos, quod patet: quia illa propositio, quam format uiator ex conceptibus complexis, uel communibus, ac indistinctis deum repsentantibus, et necessa ria, & non per se nota: ergo deducibilis exper se notis: & ita demonstrabilis per priorem. haec autem prior propositio est, qui componitur ex conceptibus simplicibus, & propriis deo: hoc enim est euidens ex terminis: & tales conceptus possunt esse medium demonstrandi eam, quam format uiator. Gratia exempli: subordinetur ly a, conceptui simplici proprio, & distincto dei: tunc illa: a, est trinus, & unus, est per se nota ei, qui habet correspondentem conceptum a. tunc arguendo. Omnis a, est trinus, & unus: deus est a: ergo deus est trinus, & unus: & uolo, quod ly deus subordinetur conceptui, quem formet uiator est, bona demonstratio. Procedit enim ex necessarijs prioribus, & notioribus conclusione: nam praemissae sunt euidentes ex terminis: non sic conclusio. Praemissas autem non potest formare secundum legem nisi beatus: quia nulla est cognitio distincta, & simplex dei: nisi intuitiua, aut abstractiua praesupponens intuitiuam. Illae autem soli beato sunt possibiles: & per consequens solus beatus potest illam de mostrare: de hoc latius in primo patuit.

¶ Praeterea Paulus post raptum habuit euidentem notitiam de illa: deus est trinus, & unus: quia habuit in se notitiam abstractiuam distinctam dei. Poteratent formare illam: deus est trinus, & unus, quam caeteri viatores formant: quia infidelis contradixit sibi de illa propositione: ergo qualem propositionem formauit infidelis: tale formare poterat, & Paulus: alias sibi non contradicerent. II lam ergo ineuidentem viatorum, deus est trinus, & unus: potuit Paulus demon strare ex euidentii, quam ipse formauit per notitias distinctas abstractiuas: licet illius demonstrationis purus uiator non fuit capax.

¶ Tertia pars conclusionis patet de ueritatibus credibilibus con tingentibus, quarum non potest esse scien tia secundum acceptionem scientiae suppositam: licet possint euidenter cogno sei ab habentibus notitias intuitiuas ex tremorem.

¶ Secunda conclusio. Habitus fidei infusus potest stare in eodem respectu eiusdem credibilis cum actu scientiae, & clarae uisionis. Probatur: quia ut suprahabitum est quistione praecedenti dubio. ij. Non est maior repugnantia inter illa, nec tanta: quanta est inter actum errandi, & habitum scientiae circa eandem conclusionem. Similiter inter habitun temperantiae, & actum intemperantiae: sed nonlin cludit contradictionem, quod respectu eiusdem sit habitus scientiae & act errandi: & similiter, quod in eodem habitus temperantiae, est actus intemperantiae: ergo. Assumptum probatur: quia ponamus, quod aliquis habuerit demonstrationem alicuius conclusionis geometricae: & tamen de hoc non recordetur, ille potest elicere aliquem actum circa conclusionem istam: non autem actum sciendi, quia actus sciendi non est sine actu principiorum: igitur potest elicere actum credendi, uel dubitandi: & eodem modo actum errandi: & tamenille habet habitum scientiae, quia post eamagis inclinatus ad actus scientiae, quam ante habitum: ergo eodem mono habens habitum temperantiae potest elicere aliquem actum intemperatum. Sic in proposito habitus fidei infusae, & actus scientiae, uel uisionis clarae poterunt simulsta re.

¶ Tertia conclusio. In eodem respectu eiusdem articuli stare potest fides in fusa, & simul scientia per demonstrationem, aut experientiam acquisita. Probatur: quia ex praecedenti conclusione fides infusapotest stare cum actu scientiae citra conclusionem credibilem necessariam: & cum habitus scientiae genera tur ex actibus: ergo, & cum habitum.

¶ Praeterea: potest quis habere fidem infusam respectu huius. Omne reuelatum a deo est uerum: & habere scientiam respectu illius: deus est uiuens. Sed habendo fidem infusam respectu illius: omne reuelatum a deo &c. habent fidem respectu olum articulorum, seu credibilium: cum tantum sit. una fides infusa inclinans ad omnia credibilia: ergo etiam ad illam: deus est uiuens.

¶ Quarta conclusio. Non potest in eodem subjecto, & respectu eiusdem ueritatis simulstare habitus fidei acquisitae, & habitus scientiae per demonstrationem genitae. Probatur: quia impossibile est actus eorum simulstare: cum in¬ cludant rationes oppositas: actus scilicet scientiae euidentiam: & actus fidei ineuidentiam, & obscuritatem: ergo, & habitus: quia ut dictum est praecedenti quae stione: habitus actuum contrariorum sunt contrarij, sicut habitus scientiae, & erro ris, temperantiae, & intemperantiae. Vir tus, enim est in medio duorum uitiorum, & utrique extremo contrariatur: ut docet philosophus. ij. Ethic. cap. x. & non ex alia causa: nisi quia horum habituum actus contrariantur.

¶ Si di. habitus non generantur instantanee, sed successiue: sic nec corrumpitur instantance. Pono, tespectu alicuius articuli demonstratigeneretur unus gradus habitus scientiae, ille non corrumpit subito fidei habitum ex multis gradibus constitutum: ergo stabunt simul habitus scietiae, & fidei ac quisitae. Respondetur: si tenetur, quod qualitates contrariae non (nisi excedant medium latitudinis) repugnent: sed in gradibus remissis non cotrariantur, sed stent simul: cum dicitur, quod sic non contrariam tur in gradibus remissis: nisi excedant medium latitudinis: ita nec gradus remissicitra medium latitudinis faciunt habitum: ut supra dictum est. q. i. praecedenti dist. in iiij. dubip. Si uero tenetur oppositum quod qualitates contrariae in nullo gradusimul stant: tunc dicitur, quod actus frequem tati scientiae incasu primo remirtunt habitum fidei, donec corrumpatur: & tunc primo introducunt habitum scientiae: ude de hoc Ocham. q. viij. tertii. Quinta conclusio. Fidelis legens literaliter canc nem bibliae, & capiens eius sensum, acquiritplures fidei habitus, & nullum scientificum. Patet: quia canon bibliae non est traditus per modum scientiae demonstratiuae: ut ex principiis euidentibus de ducantur conclusiones, quibus assentia tur propter principia, ex quibus deducantur: ergolegens non acquirit habitum scientiae. Et si quandoque ex una ueritate alia infertur, sicut apostolus id i.t Corint. xv. uidetur concludere resurrectionem mortuorum ex resurrectione christi. An guit enim: si resurrectio mortuorum non est: neque christus resurrexit: si christus non resurtexit: inanis est fides nostra. Sed non est fides inanis, & christus resurrexit: ergo resurrectio est mortuorum: & sic inuenitur in aliis scripturae passibus. Sed non est ille processus demostra tiuus: quia principia non sunt euidentia; sed tantum credita, puta, quod christus resurrexit: quod fides non est inanis, quod est reuelata a deo: ergo haec principia non generant nisi fidem de conclusione.

¶ Prae terea legens bibliam: si est fidelis, immediate assentit omnibus, & singulis ibi traditis: quia credit omnia reuelata a deo: nec uni plus, quam alteri: nec uni propter alterum: quinimino cuilibet ibi tradito assentit: etiam si caetera non essent tra dita: & hoc propter auctoritatem dei singula, & omnia reuelantis. Et secundum hoc tot acquirit habitus fidei distinctos, quot sunt distictae ueritates traditae, quo rum quilibet immediate assentit suae ueritat, unde genitus est, Habet tamen, & unum habitum infusum, quo omnibus, & cuilibet ueritati ibi traditae immedia te assentit: uel ad minus cuilibet aeque assentit: licet mediante illo principio: omne reuelatum a deo est uerum &c. cui immediate assentit: non tamen sine fide acquisita. De hoc loquitur beatus Augu. xvii. de ciui. dei. e. xli. ponens differentiam inter scripturam sacram, & dogmata philosophorum di. Quicunque scilicet prophetarum, & scriptorum canonis sapuit, & uixit: non secundum hominem, sed secundum deum, qui per eos locutus est sapuit, & uixit. Ibi si prohibitum est sacrilegium, deus prohibuit. Si dictum est. Honora patrem tuum, & matrem tuam: deus iussit. Sidictum est. Non mechaberis: non homicidium facies: non furaberis, quod caetera huiusmodi: non haecora humana: sed oracula diuina fuderunt. Quicquidphilosophi quidam interfalsa, quae pinati sunt, uerum uidere potuerunt. & laboriosis disputationibus persuadere moliti sunt: quod mundum istum fecerit deus: cumque ipse prouidentissimus administret: de honestate uirtutum, de amore patriae: de fide amicitiae: de bonis operibus, atque omnibus ad mores, probos pertinentibus rebus: quamuis nescientes ad quem finem, & quo nam modo essent ista omnia referenda sunt propheticis, hoc est diuinis uocibus quamuis per homines in illa ciuitate, scilicet ecclesia populo commendata sunt, non argumentationum concertationibus inculcata, ut non hominis ingeniuni, sed dei eloquium contemnere formidaret, qui illa cognosceret. haec August. Vbi expresse innuit processum scripturae non esse argumentatiuum: sed magis tanquam ex ore dei plane reuelatum.

¶ Sexta conclusio. Maiores in ecclesia per studium theologicum praeter acquisitam sidem, quam augmentant: & circa quaedam credibilia de nono acquirunt multos appraehensiuos, & adhaesiuos habitus consequentiarum, opinionum, & scientiarum in seipsis producunt. Probatur: quia tales inquirendo, & exponendo scripturas, nunc unam per aliam fidem prius acquisitam augmentant: dum quod in una parte scripturae obscurius: in alia parte clarius, uel multiplicius affirmatum inueniunt. Dum quoque quaedam affirmata conspiciunt, quae prius ignorabant: fidem illorum de nono acquirunt. Quan do etiam ad intellectum scripturarum alias scientias, puta metaphysicam, naturalem philosophiam, & moralem immiscent (ad quod ultimo doc. deuenerunt) acquirunt multas nouas notitias appraehensiuas terminorum, propositionum, & adhaesiuas principiorum, conclusionum, argumentorum, consequentiarum generantium quandoque opinionem, quan doque etiam scientiam, tam actualem, quod habitualem: quas etiam in aliis scientijs possunt acquirere: etiam quasdam, quae ad nullas naturales scientias pertiuent, Per quas etiam credita possunt ab impugnatoribus defendere: & contraria dissoluere: & rationem reddere de ea, quae in eis fide: ut Petrus ait. i. Pet. iii. Et quaecunque per theologicum studium acquirere potest fidelis: etiam potest haereticus, aut infidelis. praeter fidem eiusque augmentum: tamen respectu pure credibilium, etiam fideles scientiam acquirere non possunt: quia quantumcunque illa probare nituntur: semper assumunt aliqua credita: & sic notitia con¬ clusionis ad euidentiam scientiae peruenire non potest: quia semper conclusiosequitur partem infirmiorem: ita quod nunquam conclusio poterit esse euidentior, quam praemissa minus euidens ad eius probationem inducta. Et de hoc loquitur Beatus August. xi. de ciui. dei. c xix. Quamuis itaque diuini sermonis obscuritas etiam ad hoc sit utilis, quod plures sem tentias ueritatis parit: & in lucem notitiae producit: dum alius eum sic intelligit: alius sic: ita tamen quod in obscuro loco intelligitur: uel attestatione rerum manifestarum: uel aliis locis minime dubiis asseratur. Siue cum multa tractatur: ad id quoque per ueniatur, quod sensit ille, qui scripsit, siue id lateat: sed ex occasione tractandae profundae obscuritatis, alia quaedam uera dicuntur: non mihiuidetur ab operibus dei absurda sententia haec ille.

¶ Septima conclusio. Prophetae, apostoli. & sancti, qui reuelationem ueritatum scripturae immediate a deo receperunt, creduntur notitias tantae certitudinis, & euidentiae habuisse, quem omnem dubitationis motum penitus excluserunt. Haec conclusio in effectu est doc. subtilis distin. praesenti, quae sic declaratur. Nam omnem effectum, quem deus facere potest cum causa secunda effectiua potest facere immediate: sed si res ipsae, de quibus scriptura tractat, essent clare appraehensae, & intuitiuae: generarent notitiam certam absque omni dubitatione, & euidentem non minus, quam scientificam: ergo deus sine omni motione obiecti potest causare talem notitiam, quam creditur prophetis, & caeteris, quibus primo reuelauit, in fudisse. Et per consequens illa conclusiouera. Illa tamen certitudo non fuit eui dens ex euidentia rei causata per demo strationem: fuit tamen ita firma sicut certitudo scientialis, qua causatur ex priucipiis notis ex euidentia terminorum: sed a deo immediate reuelante: & ideo non fuit scientia. Fuit tamen euidentia idest certitudo maior, quam fidei: immo aequalis scientiae: quia fides non excludit omnem motum seuem dubitationis: sed dubitationem pertinacem: ut pa¬ tuit quaestione praecedente in ij. dubio. Haec de secundo articulo.

¶ Quantum ad tertium articulum dubitatur primo: utrum audiens praedicationem articulo rum fidei: & uidens miracula fieri, acquirat aliquem habitum distinctum a fide. Quid sic uidetur: quia audiens praedicationem sine miraculis acquirit habitum fidei: secundum illud apostoli ad Rom. x. Fides ex auditu est: ergo audiens praedicatio nem simul, & uidens miracula aliquid plus acquirit. Respondetur post Ocham iiii. quodlibet q. x. quod audiens praedicationem articulorum: & uidens fieri miracula, non acquirit notitiam euidentem articulorum: sed solum acquirit fidem: licet intensiorem, qua firmius assentiat praedicationi, & praedicatori propter testimonium miraculorum. Non tamen habet notitiam euidentem; quod probatur: quia nullus actus euidens est respectu falsi Nunc autem Saracenus praedicans legem Machometi facere potest miratula apparentia, cuius tamen legis articuli sunt falsi: sicut Antichristus faciet apparentia miratula approbatione. falsae doctrinae. Sicut ergo audiens illotum falsam praedicatione, & uidens miracula apparentia, non acquirit notitiam euidentem. Ita nec audiens praedicatio nem ueram articulorum fidei: & uidens miraculauera, acquirit notitia euidentem: praesertim cum non facile discernitur inter miracula uera, & falsa.

¶ Sed dist. uoluntas imperat uirtuose intellectui, quod assentiat articulis fidei: ergo uirtuose imperando praesupponit rationem rectam dictantem, quod sic est imperandum: alias non esset uirtuosa: ut patet ex sup. dictis distinct. xxiij. q. i.

¶ Quaero, anil lud dictame rationis est euidens: an non Si sic, habetur propositum: quia si est eui dens, quod sic est assentiendum iam assensus erit notitia euidens. Si non: ergo uoluntas adhaeret illi, quia uult: ergo illa uolitio potest esse uirtuosa: ergo praesupponit rationem rectam aliam a priori. De illa quaero, ut prius: aut est euidens: & habetur propositum. Aut non: & sic aut proceditur in infinitum: aut fiet status ad dictamen ratio¬ nis euidens.

¶ Praeterea: si unus praedicaret legem Machometi: alius legemChristi alicui gentili totaliter indifferenti: & aequaliter facerent miracula quantum ad apparentiam. Ille gentilis non teneretur legi christianae assentire plus, quam legi Saracenorum, ex quo praedicatio, & uera miracula non facerent euidentiam plus, quam apparentia, id est fal sa miracula.

¶ Ad primum respondetur uno modo distinguendo de audiente: quia aut scit soluere argumenta facta pro fide, & consequentias factas inferentes articulos fidei, aut etiam miracula: aut non. Si non: tunc talis necessario adhaeret articulis: quia argumenta sibi concludunt: non tamen propter euidentiam assentit: sed magis propter gnorantiam: quia nescit soluere rationes: & talis assensus non est uirtuosus: quia non est in potestate uoluntatis. Si scit soluere: tunc assentit contingenter: & illum assensum potest uoluntas uirtuose imperare: ut intellectus conseruet adhaesionem fidei iam causatam respectu articulorum ndei: sed non potest uirtuose imperare, ut illi articulo de nouo assentiat: quia non potest uirtuose imperare saltem meritorie nisi ex charitate imperet, quae charitas praesupponit fidem.

¶ Sed loquendo de imperio uirtuoso moraliter: ut philosophus loquitur de uirtute, quae non praesupponit charitatem: tunc conceditur, quod potest uirtuose imperare. Et quod illa uolitio imperans praesupponit rationem rectam dictantem, quod sic est imperandum: licet non praesupponit dictamen euidens rationis: sed dictamen probabile, cui conformiter imperat. Sufficit enim, quod ratio ita dictet assentiendo sic esse uolendum. Et cum quaeritur: utrum ratio praesupponit actum uoluntatis, ut ctedat articulis: Potest dici uno modo, quod non: quia quamuis sciat rationes soluere: quia tame rationes sunt multum apparentes: nec hent aliquas rones in contrarium: & reputat illos articulos ueros esse pro eo, quod nullam falsitatem reperit in eis: & uidet praedicationem per miracula confirmari. Omnia illa simul sine actu uoluntatis causant illud dictamen: quod assensus respectu articulorum est imperandus.

¶ Vel aliter potest dici: quo ratio praesupponit actum uoluntatis, norespectu huius complexi, quod sic est dictandum: sed actum uoluntatis, quo imperat assensum respectu talium comple xorum: ita praedicatio est uera. Ista sut uera miracula, ex quibus statim causatur assensus respectu huius complexi: As sensus articulorum est dictandus: actus tamen uoluntatis, quo imperat primum actum credendi in toto processu, non potest esse uirtuosus: quia ille non praesupponit dictamen rationis rectae, & per hoc patet solutio ad formam replicae. Conceditur, quod uoluntas imperat uirtuose moraliter non meritorie, quod assentiat articulis: & ista praesupponit dictamen rationis &c. & cum arguitur. Et illud dictamen potest imperare uirtuose: & sic proceditur in infinitum. negetur: quia primum uoluntatis imperium non est uirtuosum: ergo illud praesupponit dictamen secundum ostensione rationis. Vel dicitur, quo ratio potest assentire sine imperio uoluntatis.

¶ Adsecundum dicitur, quod in casu argumenti: deus, qui nunquam deserit rationalem creaturam sine auxilioopportuno inspiraret tali, cuius praedicatio esset uera, & cuius falsa. Facientienim quod in se est nulli de est dominus in necessarijs ad salutem: alioquin in casu neutri teneretur credere.

¶ Secundo dubitatur circa. vij. conclusionem, utrum deus potest eausare in viatore notitiam euidentem de credibilibus sine uisione dei intuitiua: Respondetur post Ockanv. quodlibet. q. iiij. quod dubium illud potest habere duplicem intellectum. Vnum, utrum deus potest causare in via tore notitiam abstractiuam distinctam terminorum id est articulorum fidei sine ui sione intuitiua dei, quae abstractiua postea naturaliter causaret notitiam euidentem articulorum sine uisione dei in tuitiuae Ad modum quo notitiae abstractiuae propositionum per se notarum ( sicausarentur a solo deo) causarent natunaliter notitiam euidentem principiorum, & per principia conclusionum. Et ficut oculus miraculose datus causat naturaliter actum uidendi. Alius intellectus: utrum deus potest se solo immediate causare in intellectu vuiatoris notitiam euidentem articulorum: siue praesupponatur notitia ab stractiua, siue non: ita quod illam immedia te infundat:

¶ Quoad primum intellelectum dico, quod ueritas contingens de deo, puta deus est homo: non potest eui denter cognosciper quamcunque notitiam dei abstractiuam distincta dei sine intuitiua uisione dei: ita notitia talis abstractiua a deo supernaturaliter in fusa, causaret naturaliter notitiam illius articuli euidentem. Patet: quia contingens ueritas euidenter nosci non potest, nisi per notitiam intuitiua extremorum ii. rerum adextra, quae significantur per extrema: ut patuit in prologo Ockam,

¶ Secundum dico, quod ueritas necessaria de deo composita ex terminis connotatiuis, quae naturaliter non cognoscitur eui denter, nisi per cognitionem euidentem alicuius contingentis: non potest euidem ter cognosci sine intuitiua uisione dei, sicut illa: deus est incarnabilis: quae non cognoscitur euidenter naturaliter nisi per illam deus est incarnatus euidenter cognitam. Illa autem contingens: deus est incarnatus: non potest euidenter cognosci sine uisione deitatis: quia uisio creaturae non sufficit: ergo nec illa necessaria potest sic cognosei.

¶ Tertio dico, quod articulus fidei de deo necessarius, cuius notitia cuidens non dependet ex notitia euidenti contingentis: puta quae est de deo, per terminos non importantes respectum ad creaturas, quales sunt illae. Deus est uiuens, intelligens, bonus, unus trinus &c. sciri potest euidenter a uiatore naturaliter per notitiam abstractiuam distincta dei causatam a solo deo sine uisione dei. Patet: quia talis propositio est per se nota habenti terminos talis propositionis ( sicut illa: albedo est color) ei, qui habet notitias abstractiuas extremorum distinctas: etiam si actu non uideat albedem nem.

¶ Si uero dubium intelligitur secundo modo: respondetur simpliciter affirmatiue, quod deus potest immediate causare no titiam euidentem cuiuscunque articuli fidei, siue contingentis, sive necessarij sine uisione deitatis intuitius. Probatur: quia notitia euidens articuli est qualitas absoluta, quam potest causare cum uisione deitatis in genere efficientis causae partialiter concurrentis: ergo potest eam causare sine uisione. Tenet consequentia: quia causa prima potest supplere omnem causalitatem effectiuam causae secundae: ita quod quicquid potest cum secunda effectiue: potest se sola causare: nec talis notitia a deo causata erit minus euidens sine uisione, quam si causaretur cum uisione: quia illa eamdem, quam potest causare cum uisione, causare potest sine uisione: licet naturaliter hoc feri non posset.

¶ Tertio dubitatur, quid sit articulus fidei. Dimissis difficultatibus: dico, quod articulus fidei est ueritas reuelata in se, uel suo antecedente, pertinens ad religionem. & ita omnis ueritas credenda est articulus fidei. Et dicitur articulus ab artando: quia artat nos ad credendum explicite, vel implicite. Tenetur enim quilibet fidelis implicite credere omnem ueritatem fidei: quia tenetur credere principia, ex qubus quaelibet ueritas fidei infertur: ut dicetur distinct. sequent.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1