Quaestio 1

QVAESTIO I CIRCA hanc distinctionem quaeritur. Vtrum effectus baptismi in non indigne suscipiente sit infusio uirtutum, & gratiae, ac remissio culpae, & poenae.

¶ Tribus articulis more solito soluetur prae¬ sens quaestio.

¶ Quantum ad primum articulum notandum, quod hic non tractabitur de effectu, qui est res, & sacramen tum puta de charactere, de quo infra dis. vj. specialiter tractabitur: sed de caeteris, quae sunt res tantum: & de ista distinctione uide infra. q. proxima. Huius modi autem effectus quidam respiciunt remotionem mali: quidam collationem boni. Respicientes remotionem mali mulplicantur secundum diuisionem mali. Est autem duplex, malum scilicet culpae. & hoc triplex scilicet culpae originalis, mortalis, & uenialis. Et malum paenae, quod est duplex, scilicet penae aeternae, & temporalis. Et quod libet horum potest multipliciter subdiuidi: haetamen subdiuisiones non seruiunt preposito nostro. Tamen depena temporaliaduertendum, quod duplex est pena secundum Alex. parte iiij. q.ij. S. ulti. quae da contracta, quae respondet peccato originali: ut fames, sitis, infirmitas, & caeterae poenalitates, & miseriae huius uitae: etiam mors ipsa temporalis, quae naturales dicuntur: quia consequuntur natu ram in primo homine corruptam. Et omnes hoc tempore cum morte finem accipiunt. Aliae sunt paenae temporales assunptae in satisfactionem pecti actualis: ut ieiunia, uigiliae, & orationes, & uariae corporis castigationes. Effectus uero respicientes collationem boni possunt distingui: quia aliqui sunt quasi radices: ut gratia, & uirtutes. Alij sunt, qui hos concomitantur quasi annexi: ut fomitis remissio, mentis illuminatio, affectus saecundatio; corporis christi incorporatio, & coelestis regni apertio. Siquidem gratiam sequitur fomitis debilitatio: fidem intellectus illuminatio: charitatem uoluntatis faecundatio: utrumque (fidem & charitatem) ecclesiae incorporatioEt oia simul(scili et remotionem mali; & collationem boni) caelestis regni apertio.

¶ Secundo notandum, quod de hoc an in susceptione baptismatis infundantur uirtutes theologicae, & morales: Alexand. & posteum Thom. recitat tres opiniones. Prima; quod in baptismo uirtutes non infunduntur praesertimpueris nondum ratione utentibus: sed dum ad perfectam aetatem perueniunt: tunc conferentur. st manserint in innocentia: uel si moriumt tunc in separatione niae a corpore uirtutes illis conferuntur. Mo tiuum: quia frustra tunc inessent: cum pereas non possent exire in actum. Secunda opinio, quod uirtutes non infunduntur secundum habitum: sed in radice, quae est gratia. sed cum tollitur impedimentum antecedente usu rationis: gratia ramificatur in habitibus uirtutu. Tertia opinio, quod uirtutes infunduntur secundum habitum: sed non actum durante impedimento usus rationis. Et hanc opinionem aipse ctuntur utrique.

¶ Tertio notandum; quod gratia, & peccatum absolute, & ex natur: rei non contrariantur: & per consequen sese non expellunt ex natura rei. Hoc probatur de peccato originali: quia gra tia per potentiam diuinam posset insundi animae quantum ad illud absolutum, quod est gratia absque hoc; quod deobligaret animam a debito habendi iustitiam originalem: cum illud nullam implicet contradictionem: nec apparet aliqua repugnantia carentiae iustitiae originalis cum debito habendi ad illud accidens absolutum: quod est gratia. Carentia non repugnat: quia iustitia originalis non requiritur; quod insit gratia: ergo eius carentia non obest.

¶ Praeterea in baptixato est gratia, & non iustitia origitalis. Nec debitum habendi repugnat gratiae: quia aut est respectus rationis: & nullus talis contrariatur rei absolutae, iut ipse debens habere: & hic etiam non repugnat grae: quia debens, & non debens sut eiusdem speciei specialissime: & non repugnat non debenti: ergo nec debenti: quia quicquid repugnat alicui ex propria natura, repugnat cuilibet eiusdem speciei, & gradus cum illo, cui repugnat.

¶ Probatur idem de peccato actuali: quia peccatum actualedicit actum praeteritum, propter quem aliquis obligatur ad penam, quod autem praeteritum est, non contrariatur ei, quod est.

¶ Et si opponis: de actu peccati iam existenti: ut si quisiam occidat: etiam ille actus non repugnat gratiae: quia ille actus idem spe, & numero posset iuste fieri, ut puta: si deus eum pciperet, & tunc staret cum gratia. Nec illa obligatio ad poenam ei, quod est gratiae repugnat: quia sicut deus posset quemcumque etiam habentem gratiam punire pena aeterna, sicut & temporali secundum potentiam suam absolutam: ita posset quemcumque ad penam aeternam obligar. Sicut ex aduersoposset pctorem manentem in peccato a debito penae aeternae absoluere: & qualitatem illam, quae dicitur gratia, ei infundere. Posset enim deus de potentia absoluta peccatorem non punire aeternaliter: sicut eum non punit pro certo tenm pore. Item posset aliquem sine omni suo demerito punire aeternaliter absque hoc quod sit iniustus: licet illa punitio non diceretur proprie pena: sed magis dolor, Et sic posset brutum perpetuo punire sic & hominem. Patet ergo; quod non est repugnantia gratiae, & culpae ex natura rerum; quam ex propria natura culpaexpelleret gratiam: & gratia culpam. Sed: repugnantia earum, quae non stant simulin eadem anima, est ex solaordinatione diuina, quae est contingens, & uoluntaria.

¶ Sed di. inter culpam, & gratiam est formalis repugnantia: quod probatur. Implicat contradictionem in eadem anima esse simulcuspam, & gratiam. Probatur: quia sequitur bene: in a est cuipa: ergo a est inimicum deo: siue non est acceptum deo ad uitam aeternam. Et sequitur: ina est gratia: ergo a est acce- ptum deo ad uitam aeternam: quae sunt manifeste contradictoria. Vtraque consequentiarum probatur per locum a disfinito ad suam diffinitionem. Nam culpa est illud, quo homo redditur inimicus deo idest ingratus ad uitam aeternam: Et gratia est, qua homo redditur gratus, seu acceptus deo ad uitam aeternam. Adhoc respodetur; quod gratia potest dupliciter accipi. Vno modo absolute, ut significant qualitatem illam, quae est gratia nihilconnotando. Similiter culpapro actu illo, quo offenditur deus non cogitando offensam. Et intelligendum est, quod dictum est: quod res illae significa tae absolute per hos terminos gratia, cul pa, ex natura rei non repugnant: nec termini sic accepti opponuntur. Alio¬ modo accipiuntur connotatiue, ut supponunt pro rebus positiuis: & connotant gratiae acceptionem habentis eam ad uitam aeternam. Et culpa repulsionem a uita aeterna: & ordinationem ad penanaeternam. Et licet res substractae, pro quibus, hi termini gratia, & culpa supponunt: non repugnent ex natura rei: ter mini tamen sic accepti opponuntur: & pro eodem supponere non possunt in concreto propter sua connotata. Et per hoc ad rationem negetur, quod implicat in eodem esse culpam, & gratiam, si accipiuntur absolute: quia ualet tantum implicat simul esse rem illa, quae est gratia: & illam, quae est culpa: quae est falsa. Et cum probatur. Sequitur: in a est gratia: ergo &c. negentur am bae consequem tiae: quia oppositum consequentis potest stare cum antecedente: nec arguitur per locum a diffinitione: quia illae non sunt diffinitiones gratiae, & culpae capiendo absolute: sed capiendo connotatiue. Si autem accipiuntur connotatiue: conceditur: quod gratia, & culpare pugnant, ad hunc sensum: quia res illae sub his rationibus idest sic se habentes, ut significantur per hos terminos, repugnant: quia sic sua concreta de eodem uerificari non possunt: & hoc probat replica.

¶ Ex his corollaric sequitur: quod deus de potentia absoluta potest remittere culpam, & paenam sine infusione gratiae Potest etiam acceptare ad uitam aeternam: & illam conferre sine gratia. Illuc latè probatum est in primo dist. xvij. de charitate infusa. Illa autem identificatur gratiae: ut probatum est in secundo dist. xxvj. Verum defacto secundum potentiam ordinatam neutrum potest. Siquidem ordinauit nullidare uitam aeter nam in futuro, cui non dedit gratiam in praesenti seculo: quod nobis manifestum est exscriptura, & sanctorum scriptis: ut patet in locis allegatis.

¶ Quarto notandum secundum Ockam. quaesiiij. at. iij. quod de potentia absoluta deus potest infundere quamlibet uirturem theologicam sine alia. Patet, quia uirtutes theologicae sunt habitus realiter distincti, quorum neuter dependet ab alic: quia quilibet immediate infunditur a deo: & si unus dependeret ab alio: tamen non nisi in genere causae efficientis. Sed hanc causam deus potest supplere: quare propositum. Et hoc dico de infusis.

¶ De acquisitis dico similiter idem. Nam si non, maxime quia charitas acquisita non posset esse sine fide: quia de alijs non est dubium. Potest enim fides, & spes esse in formis: & ita esse sine charitate. Sed quod charitas habitus acquisitus possit esse sine fide: probatur: quia charitas acquisita generatur ex actibus uoluntatis. Ad productionem autem actus uoluntatis, non requiritur habitus intellectus: sed sufficit actus eius, per quem ostendtur obiectum diligibile uoluntati: quo ostenso statim uoluntas elicere potest dilectionem obiecti: ex quarum frequentatione generatur habitus diligendi, qui est charitas acquisita.

¶ Si dicis, non potest uoluntas frequentare actus diligendi: nisi intellectus frequentet actus cognoscendi, & ostendendi obiectum. Sicut ergo ex frequentatione actuum uoluntatis generatur habitus charitatis. Ita ex frequentatione actus intellectus generatur habitus cognitionis, seufidei. Respondetur, quod deus potest suspendere actus intellectionem, & intellectus respectu habitus intellectus, & non respectu actuum uoluntatis: neque actus uoluntatis respectu habitus uoluntatis: tumc procedit probatio. Etiam habitus intellectus non est causa habitus uoluntatis: nec potest concurrere ad generationem habitus uoluntatis: nisi mediante actu suorum: & actuus suus id est intellectio non concurrit nisi mediante actu uoluntatis: & ita tam habitus intellectus, quam actus eius sut causa causae habitus uoluntatis, & non causae immediatae habitus: tamen intellectus est causa remotior, quam actus intellectus: quia inter habitum intellectus, & habitum uoluntatis mediant duae causae scilicet actus intellectus, & actus uoluntatis, sed inter actum intellectus, & habitum uolunta tis tantum una causcilicet actus uoluntatis.

¶ Prae terea in patria charitas esse potest sine fide, & spe: ergo & in uia. Tenet consequentia: quia si esset essentialis dependentia charitatis ad fidem, aut spe, sine eis non posset esse nec in patria: nec extra patriam. Verum actus uoluntatis non potest esse sine actu intellectus: quia incognitum non amatur. x. de trini. Vnde non est talis habitudo habituum uoluntatis, & intellectus adinui censicut actuum.

¶ Ex illo sequitur coroslarie: quod possibile est uirtutem moralem in uoluntati generarisine prudentia habituali in intellectu: non tamen sine recta ratione in actu, hoc est sine prudentia actuali. Probatur ut supra: quia deus potest suspendere actiuitatem actus prudentiae respectu generationis habitus prudentiae: & potest concurrere cum actu intellectus, & uoluntatis ad generationem habitus in uoluntate. Verusine actu rationis rectae non potest generari uirtus moralis: quia recta ratio est obiectum partiale omnis actus uirtuosi, ex quo generatur uirtus, quae est praecipua circunstantiarum. Sunt autem circunstantiae obiecta partialia: ut habitum est in tertio dist. xxiij.

¶ Ex illis sequitur secundem, quod uirtutes theologicae possuntin fundi sine moralibus: sicut & morales sine theologicis. Hoc nunc supponatur ex tertio, ubi etiam ostensum est, quod ratione. naturali non potest probari necessitas quarumcumque uirtutum infusarum, neque theologicalium, neque moralium. Sed earum necessitas est credita: & per scripturam canonicam, ac sanctorum patrum senten tias reuelata. Vnde quaecunque rationes naturales inducuntur ad probandum earum necessitatem deficiunt: licet multae congruitates adduci possent. Et tantum de articulo primo.

¶ Quantum ad articulum secundum: est haec prima conclusio. Effectus baptismi in suscipiente e um non indigne, est uniuersalis remissio culpae. Haec conclusio probari non potest ratione naturali, & efficaci: sed es fide credita, & auctoritate scripturae probata. Nam Ioan. iij. dicitur. Nisi quis renatus fuerit ex aqua, & spiritusancto &c. ergo a contrario sensu. si quis renatus fuerit &c. intrabit in regnum caelorum &c. sed nullus peccato maculatus siueoriginali, siue actuali mortali, seu ueniali intrare potest in regnum caelorum: ut dicitur Apocalppiis. xxj. Non intrabit in eam aliquid conquinatum quid coinquinatum: ergo regeneratio in aqua, & spiritu: quae sit per baptismum, tollit omne peccati inquinamentum. Huic consonat illud Marci ultimo, Qui crediderit, & baptixatus fuerit; saluus erit. Solus autem credens actu, uel habitu, fide propria, aut aliena, digne baptismum suscipit: ergo omnis digne suscipiens saluus erit: utique per baptismum: ergo a peccato soluitur. Ad idem est auctoritas beati August. in ench. cap. ij. tractantis illud apostoli ad Roman. vj. Quicumque; baptixati sumus in Christo Tesu, in morte ipsius baptixati sumus: ubi latè probat conclusionem quoad paruulos, & adultos. Et ad idem est illud ad Ephes. v. Mundans ecclesiam lauacro aquae, & uerbo uitae: ut exhiberet ipse sibi gloriosam ecclesiam non habentem maculam, aut rugam, aut aliquid huiusmodi. Ex quo pater, quod baptismus tollit mundanam omnem maculam originalem, rugam mortalem: & quicquid huiusmodi idesm cul pam uenialem. Item August. in ench. cap. xlii. Sicut a paruulo recenter nato usque ad decrepitum senem: nullus prohibendus est a baptismo: ita nullus est, qui non peccato moriatur in baptismo. Sed paruuli tantum originali: maiores autem etiam his omnibus moriuntur peccatis, quaecunque; male uiuendo add derunt ad id: quod nascendo contraxe runt. Et hoc est, quod dicitur in conclusione: uniuersalis remissio, quae nullam culpam excludit: nec originalem, ad cu ius remissionem principaliter ordinatus est baptismus: nec actualem mortalem. quod patet: quia cuipa non remittitur nisi per gratiam: ut infra dicetur de paenitentia. Sed omnis cuipa mortalis: siue actualis, siue originalis, secundum institutum dei ordinem repugnat gratiae; ergo una non potest remitti manente alia. Probatur idem extra de baptismo cap. maiores. quia Christus totum hominem saluum fecit in sabbato qui opus imperfectionis non nouit. Item horiginale sine actuali dimitteretur: simul esset quis beatus, & miser: quod est impossibile.

¶ Sed de ugniali posset esse dubium: cum uenialis culpa stet cum gratia: neque eam expellit, nec minuit. Sed illo non obstante: baptismus non tamen tollit mortalia: sed etiam uenialia comissa: ut pater ex auctoritatibus adductis. Nam baptismin spiritusancto sufficit ad salutem. Vnde moriens in innocentia baptismali euo lat: & per conequens impedimenta adipiscendae salutis tollit. Impedit aut peccatum ueniale ingressum regni: quare tollitper baptismum non tanquam repugnans gratiae: sed tanquam repugnans gloriae. Ratio autem huius fundamentalis non est: nisi diuina liberalitas, quae tantum huic sacramento uoluit conferre esficaciam. Ponit tamen Alex. par. iiij. q. xx. artic. ij. huius plures congruentias, & post eum sanctus Bonauent. dist. iiij. q. j. quas placuit hic inserere.

¶ Prima ex parte eius, contra quod baptismus est institutus, scilicet cuipa originalis peccati. Nam sicut corruptio originalis peccati est uniuersalis, & pessimas reliquit sequelas: ita congruum fuit, ut deus uniuersale, & magnae essit aciae reme dium institueret: ut sicut in corruptione istius morbi manifestatur magnus rigor diuinae iustitiae: sic in remedio liberalitas magna, & duscedo diuinae misericordiae ostenderetur: ut non solum morbum: sed omnia, quae consequuntur peccata: huiusmodiremedij uirtute deleantur. Hinc Rom. v. Non sicut delictum: ita & donum: sed multo excessem tius donum. ut ibi probat apostolus.

¶ Secunda congruitas ex parte eius, ad quod est. Est enim baptismus ad regenerandum. Vnde in hoc sacramento transfertur homo de potestate tenebrarum in adoptionem filiorum dei. Et maxime aperitur largitas diuinae manus in primo redituhominis ad deum. Et hoc innuitur ad Titum iii. Per lauacrum regenerationis, & renouationis scililicet quem effudit in nos abunde.

¶ Tertia congruitas est ratione ordinis: quia baptismus est primum inter omnia sacramenta, & fundamentum aliorum. Ideo ut pfectum statuat fundamentum: placuit diuinae misericordiae huic sacramento perfectam dare efficaciam ad delendum oem culpam: ut posteriorum oblitus is, qui baptixatus est quasi nouus effectus: omnino ad anteriora se extendat: potissima tamen causa est supererogatioChristi in humana redemptione. Christus enim satis faciendo pro homine damnato, multum supererogauit in satisfaciendo: quia incomparabiliter maius fuit praecium redemptionis, quam delictum. Vnde Augin quodam sermonae. Si aequalitate librentur culpa hominis peccantis, & praecium redemptionis, non tantum distat in sima pars inferni a summo cardine caeli. Et quoniam secundum apostolum. Ro. vj. per baptismum conmorimur Christo peccato, & conresurgimus ad uitae nouitatem: operatur in baptismo perfectam sanationem supererogatio mortis Christi. & hoc e, quod dicit glo. Exo. xiiij. supillud. Nec unus supfuit ex eis: puta in mari rubro: quia omnia peccata in baptismo sunt remissa: & potentia diaboli est submersa.

¶ Sic ergo; quia baptismus est facramentum perfectum: & perfectum remedium, & fundamentum legis, perfectae: ideo cum originale peccatum priuet hominem innocentia: non deseret perfecte originale: nisi restitueret innocentiam. Non autem est innocens simpliciter, qui non caret omni peccato. Baptismus autem humc effectum habet: non praecise ex eo, quia confert gratiam simpliciter: sed quia configurat baptixatum morte christi: & secundum supererogationem meriti mortis Christ. baptixato per gratiam baptismalem. Et licet gratia baptismalis sit incipientium: & ita imperfecta: quantum ad habilitandum ad bonum: tamen quantum adliberandum a malo habet uim gratiae pfectissimae: & hoc ex diuina ordinatione, qui per illud sacramentum tanquam per remedium perfectum uult omnia peccata delere: & perfectam innocentiam restituere.

¶ Dicitur notanter in conclusione suscipienti non indigne: quoniam in ficte accedentibus baptismus non habet neque hunc, neque sequentes effectus, ut dicetur, quaestio sequenti. Accedit autem non indigne: qui non accedit ficte, neque actu peccat peccato actuali. Non enim capit mens humana (ut dixit Alexan.) quod deus remittat aliquod peccatum ei, qui¬ est in actuali uoluntate peccandi. In talibus enim baptismus non habet efsectum: ut in sequenti quae dicetur.

¶ Verum de peccato ueniali, hoc est singula re, quod si quis baptixatus est in actu, uel in proposito peccati uenialis: Icet illud ueniale non dimittatur: quia non dimittitur peccatum actuale contra uoluntatem peccantis. Sed peccans actu uenialiter: uult peccare. Siquidem omne peccatum actuale est uoluntatium. Non autem dimittitur peccatum uolenti continuare peccatum: tamen non impedit remissionem quantum ad alia poccata mortalia, & uenialia. Cuius ratio est: quia ueniale non opponitur gratiae baptismali: ideo gratia alia remittit respectu quorum non impeditur. Secus de mortali: quoniam si unum mortale placet, nullum peccatunmdimittitur: quia gratia poenitus excluditur. Hec est sententia sancti Tho. q.v. huius distin. arti. j. in solutione tertiae rationis.

¶ Secunda conclusio. Baptismus rite susceptus remittii omnem penam aeternam originali, & actualidebitam. Et temporalem pro actualipeccato ut tali satis factoriam. Ratio conclusionis est diuina uoluntas, & ordinatio, qua uoluit haec per baptismum tolliEt probatur quoad primam partem: quia baptismus tollit debitum originalis, & actualis peccati: ex conclusione prima quia dimittit debitum culpae uniuersaliter: sed debitum culpae est debitum paenae aeternae: ergo. Ad hoc facit uerbum apostoli ad Rom. vi. Si complantati facti sumus similitudini mortis eius: simul & resurrectionis erimus. Ergo sicut ipse surrexit liber ab omni poena: ita & nos liberamur per baptismum a poena.

¶ Praeterea, ut arguit Thom. Christus permortem suam sufficienter satisfecit propeccatis totius humani generis: etiam si essent multo plura: & quia per baptismum Christo commorimur, & consepelimur: ut dicit apostolus: ideo baptismus quantum in se est totam efficaciam passionis in baptixatum influit: & propter hoc absoluit non tantum a cuspa: sed etiam a pena satisfactoria: & per hoc peccatum non dimitritur impunitum: sed penam pro nobis soluit christus, cui per baptismum incorporamur.

¶ Dicitur notanter aeternam: propter poenam tempora lem inflictam originali: quae facta est uelut naturalis homini: miseria scilicet & mortalitas praesentis uitae, quaemanet: & perbaptismum non aufertur: nec in exteriori homine, nec interiori. Vnde Augin de baptismo paruulorum lib. j. Non hoc praestatur adulto in baptismo, nisi forte miraculo dei: ut lex peccati repugnans legi mentis paenitus extinguatur: ut manifestum est: quod ita uoluit dominus. Cuius sanctus Bonauent. octo ponit congruitates. Valent enim poenae illae ad humilitatis profectum: ad timoris diuinorum iudiciorum incussionem: ad suiipsius cognitionem: ad peccati fugam: ad boni stimulationem: ad uirtutum exercitationem: in signum adoptionis. & ut nemo accipiat baptismum in praemium retributionis. Sienim in baptismo daretur immortalitas: non propter aeternam salutem: sed temporale praemium susciperetur: & fidei praemiuneuacuaretur. Adducit concordantias ad singula: de hoc magister dist. praesenti cap. viii. Si a poena homines per baptismum liberarentur, ipsam putarent baptismi esse praecium, non aeternum regnum. Ideo soluto reatu peccati temporalis: poena tantum manet: ut illa uitastudiosius quaeratur, quae erit a poenis omnibus aliena. Ideo etiam manet, ut sit fideli, & certandi materia, & uincem di occasio, qui non uinceret, si non pugnaret: nec pugnaret, si in baptismo fieret immortalis. Et Aug. xii. de trinit. cap. xvi. Prosunt ista mala, quae fideles pieperferunt: uel ad emendanda peccata: uel ad exercendam, probandamque iustitiam, uel ad demonstrandam huius uitae miseriam: ut illa ubi erit beatitudo uera, atque perpetua, & desideretur ardentius: & instantius inquiratur.

¶ Dicitur & temporalem pro actuali &c. quia licet baptismus non tollat temporalem poenam pro originali omnibus inflictam: remittit tamen omnem poenam satisfactoriam pro peccatis actualibus comissis. Vnde adultus non tenetur ad aliquam exteriorem satisfactionem. unde Auin libro de baptismo paruulorum. & concor. in Ench. xliij. c. & habetur de consec. dist. iiij. per baptismum. Quicquid ab homine dictum, factum, cogitatum est: totum aboletur: & quasifactum non sit, habetur. Sed si punitetur, non haberetur ut non factum. Pec catum autem factum, & cogitatum ad actuale peccatum spectat. Item Amb. super illud Rom. xi. Sine paenitentia sunt dona, & uocatio dei. Et habetur in litera. Gratia dei in baptismo non requirit gemitum, & planctum, uel aliquod opus: & omnia gratis condonat. Quod exponit magister de exteriori gemitu, & planctu. Nam sine interiorinemo adultus renouatur: sed exteriores satisfactiones, & asflictiones scilicet & sordes penitentium, ibi dimittuntur. Haec magister. Sed dist. Iudaeis ad baptismum uenientibus indice batur paenitentia quatuor dierum: ut dicit Greg. Eaustino defensori. Et habetur de consec. dist. iiiji. Ne quod absit. Ergo uidetur, quod baptismus non tollat paenitentiam exteriorem. Respondetur: quod illa paenitentia non indicebatur propter sacramenti inefficaciam: sed propter eius reuerentiam: & probationem iudaeorum baptisma recipientium. Ideo non indicebatur post susceptionem baptismi: sed ante.

¶ Tertia conclusio. Quamuis baptismus fomitem peccati in rite baptixato non paenitus extinguat, ipsum tamen minuit, & remittit. Prima pars patet per experientiam. Nam rebel lio carnis aduersus spiritum manet: ut dicit apostolus Rom. vij. Video aliam legem in membris meis repugnantem &c. Secunda pars patet per magistrum in textu. Et per beatum Aug. in de baptismo paruulorum, & habetur de consec. dist. iiij. Non ex quo. In baptismo quamuis fiat plena remissio peccatorum: nondum tamen plena est nouitas: & mutatio perfecta: quia adhuc remanet corruptio: non solum in corpore: sed etiam in animo, quiest homo interior, in quo si perfecta non esset nouitas: non diceret apostolus, de dic in diem renouatur. Hoc quo ad primam partem. Et quo ad secun¬- dam sequitur. Haec autem lex peccati non sic permanet in membris eorum, quirenati sunt, tamquam non sit eis facta plena remissio: ubi plena sit omnium peccatorum nostrorum remissio: omnibus ini. micis interfectis, quibus separabatur a deo: sed manet in uetustate carnis tanquam separatum, & peremptum: si non illicito consensu reuiuiscat: & in regnum proprium reuocetur &c. bene ad propositum.

¶ Sed contra conclusionem replicatur. Tomes non remittitur in baptismo. Quod probatur, quia si sic, maxime pergratiam infusam: sed hoc non: ergo. Consequentia nota cum maiore: quia nulla alia causa assignari potest. Minor probatur: quia cum somes sit in carne, uel in aliqua uirtute corporali: per gratiam, quae est in anima: non potest formaliter remitti: seu diminui: quia non est inter ipsum, & gratiam formalis repugnantia: cum non sint nati fieri circa idem. Ad hoc respondetur secundum Sco. quod fomes quantum hic sufficit: dicitur diminui: non quantum ad eius essentiam: sed quantum ad effectum, quem consueuit causare in anima scilicet peccatum: & quantum ad illum minuitur per gratiam: quia cum gratia augetur: & somes minorem habet effica ciam inclinandi ad peccatum: ut puta uictus a fortiore inclinatione gratiae ad meritum. Vtrum autem fomes quoad essentiam sit intensibilis, & remissibilis: dictum est in secundo dist. xxx. v. ii. propefinem. Et ponitur exemplum conueniens de lapillo alligato ale aquilae: quia si cre sceret uirtus motiua aquilae, licet non diminueretur grauita, lapilli: quia non sunt opposita: nec in eodem uirtus motua aquilae: & grauitas lapilli: diminutur tamen grauitas lapilli quantum ad effectum. Quanto enim maior est uirtus in ala: tanto minus impedit lapillus uolatum.

¶ Et per hoc patet responsio ad formam replicae: concedendo, quod somes minuitur quoad effectumisuae inclinationis per gratiam, Et consequenter conceditur, quod gratia non formaliter opponitur fomiti: & per hoc, quod non remittit essen¬ tiam somitis. Sed nihilominus potest impedire eius effectum: quia etiam mutuo se impediunt, quae non formaliter contrariantur.

¶ Conclusio quarta, Omnibus rite baptismum suscipientibus gratia gratum faciens si non in est, de neuo infunditur: si praefuit, augmentatur

¶ Dicitur rite: ad excludendum indigne & ficte accedentem. Hoc enim intelligo per rite suscipientem: quod per noindigne accedentem. Probatur prima pars conclusionis: quia rite suscipiens regeneratur in adoptionem filiorum dei: & redditur dignus uita aeternaRemittitur etiam omnis culpa, & poena, ut dictum est, sed nihil horum fieri potest sine gratia secundum legem dei ordinatam: ergo illa pars conclusionis uera.

¶ Secunda pars huius probatur permagistrum in textu dist. praesenti c. vij. & vin. colligentem quid efficiat baptismus in iam iustificatis per contritionem: antequam baptismum percipiunt. Primo dicit, quod tales absoluuntur perbaptismum ab omni poena satis factoria pro peccatis actualibus: nec per contritionem quoad cuspam dimissis. Secundo mundantur a peccatis: si quae post conuersionem commiserunt: & ab eorum exteriori satis factione absoluuntur. Tertio adiutrix gratia, & omni uirtus in eis augetur: ut quilibet talis tunc uere nouus homo dici possit. Et ad hoc allegatur beatus Hieron. dicens Non habentiibi datur: & iam habenti, ut plenius habeat, datur. Qui ergo mundus accedit: ibi sit mundior. Et omni habenti ibi amplius datur. Quarto fomes peccati in taliamplius debilitatur. Quinto: quia ecclesiae incorporatur: quia quasi ramus a columba in arcam portatur. Anteintus erat iudicio dei: sed nunc etiam iudicio ecclesiae intus est. Haec magister. Et debet illa pars conclusionis intelligi de commui lege, propter uirginem gloriosam, quae si in conceptione filis sui, totam gratiam, ad quam praeuisa erat, recepit: & fomes penitus extinctus fuit in baptismate, quo posi baptitata creditur: neque gratie augmentum: neque remissionem culpae¬ nullam unquam fecit: & per consequens nec poenae: quia nullius debitrix fuerat: neque fomitis debilitationem (qui totus extinctus erat) recipit. Ecclesiae incorporatio nem eius iudicio: characterem, & meriti augmentum est consecuta.

¶ Quinta conclusio. Omnibus rite baptismum suscipientibus infunditur charitatis uirtus Probatur: quia omnibus talibus infunlitur gratia ex conclusione quarta: ergo & charitas. Tenet consaequentia: quia idem sunt: ut ostensum est in secundo: uel secundum aliorum opinionem: si sint rea liter distinctae: sunt tamen inseparabiles: ut ibi probatum est.

¶ Praeterea: per baptismum baptixatus constituitur in sorre filiorum regni: sed sola charitas diuidit inter filios regni, & carceris: ut uult August. super cano. Ioan.

¶ Praeterea: baptixatus si moritur in eo statu, saluatur: sed sine charitate nullus saluatur. j. Corint. xiij. Si linguis hominum loquar, & angelorum: charitatem autem non habeam: factus sum uelut aes sonans: aut cymbalum tinniens &c. Ergo in baptismate charitas infunditur. ¶. Sexta conclusio. Licet fidem, & spe in habituinfundi baptieatis non possit probarieuidenter: est. tamen tanquam magis consonum scripturae, & dictis lanctorum tenendum probabiliter. Probatur prima pars: quia neque id potest probari per rationem: neque per scripturam: neque per ecclesiae determinationem. Quod non per rationem: probatur. Quia cum charitas, quae est gratia: potest sepatari ab habitu fidei, & spei: ut dictum est in primo articulo: & in Ockam. quaestio. iij. arti. iij. ideo potest sine eis infundi. Quia quae sunt distincta: & unum non dependet ab alio, possunt distincte produci idest unum fine alio: & sic producta conseruariQuod non per auctoritatem, scripturae: patet: quia maxime per illas. ( Quinon crediderit, condemnabitur.) Maj. ulti. Item Heb. xj. Sine fide impossibise est placere deo: & per consimiles, quae possunt adduci ex canone bibliae: sed omnes illae intelligendae sunt de adui tis, quibus non sufficit fides ecclesiae: sed requiritur fides propria: ut exponitur extra de baptismo, & eius esse. Maiores. Quod etiam non per determina tionem ecclesiae: quia ecclesia hoc non determinat. Sed utrum uirtutes in baptismate infundantur, uel non: disputationi doctorum relinquitur: ut habetur extra de baptismo. Maiores. Secunda pars probatur: quia ecclesia illam docto rum sententiam: licet non simpliciter determinet, eam tamen eligit, qua asse- runt gratiam, & uirtutes in baptismate infundit tanquam probabiliorem: ut habetur de sum. trin. & si. catho. c. unico in clementinis. Praeterea per hanc sententiam planius saluantur scripturae supra allegatae. Qui non crediderit, &c. quae uerae sunt, sicut sonant: cum nec paruuli baptixati sine fide saluantur: habent enim fidem habitualem: licet non fidei actum. Item partes beatitudinis scilicet uisio: tentio: fruitio: correspondent fidei, & spei, & charitatiuiae. Cum ergo pueri post baptisnum defuncti consequuntur ueram beatitudinem quantum: ad omnes partes ex uirtute baptismatis: probabile est; quod eriam in uia conferat, quibus illa correspondent in patria. Item dicit August. ut allegat Alexand. Pides datur, & nutritur in baptismo. Datur quantum ad paruulos: & nutritur quantum ad adultos. Item per baptismum paruulus renascitur spiritualiter: ergo ad uitam spiritualem: sed spiritualis est per fidem, sicut scriptum est. Iustus ex fide uiuit. Nec uirtutes theologicae frustra sunt in paruulis: quia eo, quod insunt, animam ornant, & perficiunt: ipsamque disponunt, & habiem reddunt adueniente usu rationis ad actus uirtutum tunc eliciendos concurrentibus doctrina, & uirtutibus acquisitis.

¶ Septima conclusio. Nullae uirtutes eiusdem rationis cum acquisitis infunduntur ui sacramenti rite baptixatis. Probatur conclusio duplici experientia. Prima: quia uirtute eiusdem rationis cum acquisitis: praesente obiecto ex se sufficiunt ad eliciendum actus suos. Nam habens habitum scientiae: formata propositio¬ ne in intellectu statim assentit. Et habens habitum temperantiae praesentato obiecto uoluntati statim elicit actum temperantiae: saltem sufficit elicere sine alio. Sed paruulus baptixatus ueniens ad annos discretionis: si proponitur obiectum fidei: circumscripto ha bitu, & doctrina acquisitis: non magis credit: quam non baptixatus: ut docet experientia: ergo non habet in se habitum eiusdem rationis cum habitu fidei acquisito. Suo modo arguitur de obiectis uoluntatis odij, uel dilectionis: & sic de alijs.

¶ Item ut arguit Ockam qeiiij. quarti. Illud, quod facit obiectum respectu notitiae intuitiuae: hoc facit habitus respectu notitiae abstractiuae: ergo sicut obiectum potest esse causa respectu notitiae intuitiuae, ita habitus (si ponatur) potest esse causa notitiae abstractiuae: & per consequensiponitur habitus eiusdem rationis cum acquisito in baptixato: potest per ipsam habere notitiam abstractiuam alicuius credibilis, cuius nunquam habuit notitiam intuitiuam: uel praeuiam actua lem: quod est contra experientiam.

¶ Secunda experientia. Habitus uirtutis acquisitus, contrariatur habitui uitio so opposito acquisito: & per consequens expellit eum: sed pono, quod baptiratus adultus habeat habitum intensum ante baptismum (gratia exempliodiendi proximum) post baptismum adhuc sentit se inclinatum ad odium proximi. Etgo adhuc manet in eo habitus odiendi: & per consequens non habet habitum infusum: eiusdem rationis cum habitudiligendi proximum: quia si fuerit eiusdem rationis: contrariatur habitui odiendi proximum: & per consequens cum expellit: quod est contra experientiam.

¶ Octaua conclusio. De lege com muni in baptismate non donantur uirtutes morales infusae. Illa conclusio probatur. Quia uel uirtutes illae infusae essent eiusdem rationis cum acquisitis, uel alterius. Non primum, ut patet ex conclusione praecedenti. Nec secundum: quia huiusmodi uirtutes morules non sunt ponendae: ergo. Probatur an¬ tecedens: quia non est ponenda necessitas sine ratione: sed nulla ratio, nec auctoritas scripture cogit ad ponendum. Quod ostenditur. quod nulla ratio probatur: quia maxime illa, quam ponentes oppositum ponunt: & recitat Ockam quaest. iii: scilicet deus non inus perfecte agit in operibus gratiae, quam naturae: sed noninuenitur in scriptura, quod ipse dat aliquod principium operationum: nisi det omnia necessaria ad illas operationes: sicut non dat uirtutem progressiuam, nisi det organa: & omnia requisita ad progressionem: & sic de aliis operibus nature: ergo eodem modo in operibus gratiae. Nunc autem habens charitatem: habet principium omnium operationum meritoriarum: & non possunt operationes illae exerceri sine uirtutibus moralibus. puta actus prudentiae sine prudentia: actus iustitiae sine iustitia: actus temperantiae sine temperantia: actus fortitudinis sine fortitudine: & sic de similibus. ergo deus dando charitatem: dat omnes uirtutes morales.

¶ Sed illa ratio non probat: quoniam multipliciter deficit: ut idem uult ubi supraNam falsum assumit: quod deus in natura non dat principium operationum: nisidet omnia necessaria ad illas operationes &c. quia oppositum frequenter est uerum. Nam deus creando hominem dat sibi principium sciendi, & uirtuose uolendi: scilicet intellectum, & uolunta tem: & tamen non dat sibi habitus decommum lege, per quos potest faciliter in talia opera: sed dat sibi facultatem acquirendi tales habitus. Et sic in proposito: quando dat charitatem, dat principium merendi sufficiens, quo potest in omnia opera meritoria, & uirtuosa. Ideo non oportet, quod det sibi omnia, perque potest in illa propte, & expedite: sed sufficit, quod dat facultatem acquirendi talia.

¶ Preterea non imprimuntur talia naturae necessaria ad operationem; nisi quando principium ex se non est sufficiens ad huiusmodi operationes exercendas, sicut exemplo posito, quia uirtus progres siua sine organis non sufficit ad motum progiessiuum: ideo natura dedit or¬¬ gana: sic non est in proposito: quia percharitatem quis potest in omnia opera meritoria mediantibus habitibus acquisitis: ut dictum est in tertio. Ideo praeter uirtures morales acquisitas non est necessarium infundere alias. Et per hoc patet: quod nec hoc est uerum, quod in ra tione assumitur: scilicet quod opera meritoria non possint exercerisine uirturibus moralibus saltem infusis, de quibus argutum est. Quoniam si intelligit de acquisitis nihil ad propositum: quia illas homo habere potest ex se: & per hoc, quod illae requiruntur: non probatur, quod infusae sint necessariae. Quamuis etiam uirtutes acquisitae non sint simpliciter nec essarie ad opus uirtuosum, aut meritorium: quid patet: quia opus uirtuosum, aut meritorium praecedit habitum acquisitum: cum habitus uirtuosus acquiratur ex operibus uirtuosis frequentatis. Nec experientia cogit: quia nihil experitur baptixatus, quod possit: quid non possit non baptixatus: similiter sicut ipse nutritus, & formatus. Nec auctoritas aliqua, cui non liceat contradicere, hoc asse- rit: quoniam & capit. in Clementinis (quod opinionem istam reputat probabiliorem, quae dicit, quod uirtutes infunduntur) non dicit, quod uirtutes morales infundantur. Sed dicit gratia, & uirtutes. quid sane de theologicis uirtutibus in telligitur, quae sunt necessariae ad salutem: non de moralibus: saltem non opotrter.

¶ Similiter si allegatur, quod ipse dominus docuit omnem uiam prudentiae. haruch. iii dicens. Audi Ifrael mandata uitae: auribus percipe, ut scias prudentia &c. Et illud Ioann. i. Omnia per ipsum facta sunt &c. Et illud Ela. xlu. Ego dominus faciens omnia haec. Et j. Corint. xij. Diuisiones operationum sunt idem uero deus, qui operatur omnia in omnibus. Intelligendae sunt secundum Ockam, quod deus est causa partialis, & immediata respectu cuiuscunque effectus. Et ita uidetur, quod superssuum est ponere uirtutes morales infusas.

¶ Conclusio nona. Gratiam cum uirturibus theologicis infusam in baptismate concomitatur intellectus illuminatio: affectus fae¬ cundatio: & incorporatio baptixati Christo, & ecclesiae. Probatur conclusio: quia gratia unit eum, cui inest capiti Christo, & corporiecclesiae: & mem brum eius constituit: non mortuum quod fides informis potest) sed uiuum. Vnde August. ad Bonifaciu dicit. unumquemque membrum Christi per baptismum fieri.

¶ Item per baptismum adscribitur familiae Christi: quae adscriptio est incor poratio ad minus numero: etsi non merito, si impediret fictio. Similiter charitas faecundat: quia dat animae potentia ad meritoric operandum: operari uero meritorie est parere fructum uitae. Hinc glol. ps. xxvii. Per baptismum anima ariditate peccatoru sterilis faecundatur. Sic fides in baptismo infusa: lumen est, quo aptatur ad uidendum credenda, quamuis nondum in actu: sed in habitu manifestentur credenda. quae (concurrente fide actuali) uidentur id est cognoscuntur. Et hoc modo Dionysius, & Damascenus illuminationem attribuunt baptismo. Vnde, & baptismus sacramentum fidei dicitur.

¶ Conclusio decima, & ultima. Baptismus omnibus rite baptixatis aperitianuam regni caelestis. Probatur conclusio. Illud aperit ianuam regnicaelestis, quid remouet omne illud, quo anima separata a corpore impeditur ab ingressu regni. Sunt autem duo impedientia animam separa tam: scilicet peccatum, & poenae debitum. Illa enim superna hierusalem libera est: ut ait apossolus ad Gal. iiij. Libera ab omni seruiture poenae, & culpae. Poenae quidem: quia poenaesolutionem sequitur tristitia, & dolor. Haec autem in coelestibeatitudine minime reperiuntur: propter qud Ioann. in Apoc. de electis loquens ait cap. xxi. Absterget deus omnem lachrymam ab oculis eorum: & mors ultra non erit: neque luctus: neque clamor, neque dolor. Culpae uero sicut ibidem testatur Ioann. c. xxij. cum dicit. Non intrabit in eam aliquid conquinatum, aut abominationem faciens, & mendacium. Sed baptismus oenem culpams tollit, & omne debitum poenae satis factoriae, bapticatum expedit ab omni retardatiuo regni: ita quod baptitatus nisi post ba¬ ptismum in peccatum relabatur: moriens cuolat ex gratia baptismi: ut ex superioribus patet: ergo regnum caeleste aperit. Et licet haec porta aperiatur principaliter a deo: meritorie a passione Christi: tamen sit instrumentaliter, & dispositiue a gratia baptismali.

¶ Ex hoc patet differentia, quam inter alias Beda assignat baptismi a circumcisione: quia baptismus aperit ianuam regni caelestis: non aut circuncisio. Non tame in hac fundatur, quod cir cumcisio praecessit passionem, per quam regnum apertum est omnibus: quantum ad sufficientiam: & baptismus sequitur. Quinetiam circuncisio facta post Christi passionem, ante sufficientem euangelijpromulgationem: licet originale peccatum abstulerit: non tamen regnumcircumcisio saltem adulto) aperuit: quia poenam actua lium peccatorum satis factoriam non penitus abstulit: & ita non omnia impedimenta introitus regni remouit. Baptismus uero, ut dictum est; omnia tollit: quia poenan, & culpam remittit.

¶ Quantum ad tertium articulum dub tat primo. Nam uidet, quod septima conclusio contradicat sextae. Nam sexta conclusio concedit tanquam magis consonum scripturae, fidem & spem in fundi baptismo: & septima generaliter negat uirtutem eiusdem rationis cum acquisitis infundi in baptismo. Pides autem, & spes, quae infunduntur: sunt eiusdem rationis cum fide, & spe acquisitis: quia sunt eorundem actuum, & obiectorum. Ad hoc dubium respondetur breuiter: quod conclusiones illae non contradicunt sibi: quia conclusio septinia notanter loquitur de uirturibus eiusdem rationis cum acquisitis: numc autem fides, & caeterae uirtutes theologicae insusae, de quibus sexta conclusio loquitur: non sunt eiusdem rationis cum acqsitis: ut probatum est in tertio. Et quod hic arguitur: quod sint eorundem actuum, & obiecto rum: patetibi, quod non: quia uirtutes infusae non possunt in illos actus sine acquisitis, in quos acquisitae fine infusis: ut ibi declaratum est. Non enim potest habitus infusus immediate mouere ad actum fine acquisito: ut experientia docet saltemloquendo de infusis, quae de lege conscungratia infundunt. Pot tamen deus permiracu¬ lum infundere uirtutes eiusdem rationis cum acquisitis: quaeimmediate mouent sine acquisitis: sicut apostolis infudit spiritussanctus fidem, quos docuit (iuxta promissum Christi) omnem ueritatem, per quam statim crediderunt omne credibile obiectum. Hoc autem non operatur fides de conmuni lege in baptismo infusa.

¶ Dubitatur secundo contra conclusionem octauam, quae negat infusionem uirturum moralium. Nam uidetur, quod uirtutes morales infundantur eadem ratione, qua hoc conceditur de theologicalibus.

¶ Praete rea deus quos sanat, perfecte sanat. Dei enim perfecta sunt opera. Deut. xxxij. ergo cum iustificat impium ipsum sanam do: ita partem sensitiuam sanat sicut rationalem. ergo sicut in rationaliponuntur uirtutes theologicae infusae: ita ponendae sunt in sensitiua morales infuse.

¶ Praererea uirtures morales acquisite nonsufficiuntad salutem: ergo necesse est ponere infusas morales. Consequentia tenet: quia deus non deficit in necessarijs ad salutem. Antecedens probatur: quia uirtutes morales acquisitae non sunt natae dirigere actiones in deu tamqua n finem: quod tamen necessarium est salutem. Nam philosophi, & alij infideles: habuerunt uirtures fortitudinis, temperantiae et eiusdem rationis cum uirtutibus nostris: & tamen uirtutes eorum non dirigebant ad deuitanquam in finem ultimum suas actiones: ergo nec nostrae: cum sint eiusdem rationis in illis, & nobis. Et per consequens necessarium est ponere alias in nobis, quibus nostra opera in deum dirigantur.

¶ Praeterea cum uirtutes illae sint perfectiones animae: nullam includentes imperfectionem: etiam ponendae sunt in beatitudine: ubi est omnis perfectio conuentens beato. Sed si paruulus moreret, priusquam adoleret: sempillis uirtutibus in beatitudine careret: sicut sempercaruisset in uia.

¶ Item intertio dis. xxxiij. ar. iij. in solutioe secundi dubij dicit: quod ponendae sunt uirtutes mora les infusae: & allegatur ad hoc auctoritas Aug. Et ita psalterium non concordat cum cithara.

¶ Adilla rndet: quod ut dicit Ockan, Virtutes morales infusas esse ponendas, non potest euidenter probati: nec etiam improbari. Et ita uidetur esse, pole ma neutrum ex utraque parte, pbabile: tamen quia non apparet rationecessitatis: nec auctoritas cogens: elgit dictus doct. (quem imitor) partem illam, quitat pluralitatem. Et phoc ad primam rationem dicitur. quod alia ratioest de theologicis, ut patet in probatione sextae conclusionis, quam licet sint rationes non cogentes: habent tamen locum in theologicis: & non in moralibus: ut patet eas ad uertenti.

¶ Ad secunda dicit: quod deus, quem sanat, perfecte sanat; quia onia peccata dimittit. His nion dimissis est perfecte sanus: quia dispositus ad regnum. Non tamen ideo habitus uitiorum a iustificato expellit: ideo nec oportet, quod habitus uirturum infundat. Vnde perfecta sunt opera in genere: quibus nihil deficit de necessarijs: uel ad integritatem rei ptinentibus: sed non sunt pfecta secundum oenem perfectionem rei, quam operatur possibile.

¶ Ad tertiam dicitur: quod uerum est; quod uirtutes morales non sufficiunt ad salutem sine theologicis. Sed acusitae morales sufficiunt cum charitate ad salutem, & ad omnem actum meritorium eliciendum: quia charitas inclinat immediate ad actum cuiuslibet uirturis. Ideo dicit bea. Greg. quia omnia praecepta sunt unum in radice charitatis, eo quod charitas ad obseruantiam omnium praeceptorum inclinat. De omnibus autem actibus uirtutum quatenus sunt necessarij ad salute dantur praeceptaEt ideo nullus actus est perfecte uirtuosus, uel meritorius sine actu charitatis. Verum facilius inclinatur homo ad uirtuosa, & meritoria: concurrente cum charitate uirture morali acquisita, quae a sola charitate.

¶ Et quod in ratione tertia assumitur: quod uirtutes nostre sunt eiusdem rationis cum uirtutibus philosophorum infideliumuerum est, quod fidelis potest acquirere uirtutem moralem eius dem rationis cum nins: quando scilicet operatur fortiter, & temperanter: propter finem honestum circa deum non ultra ordinando in deum: sed habitus sic acquisiti non sunt uirtutes perfectae: sicut nec actus eorum meritorij. Sed uirtures morales fidelis ex actibus meritorijs causatae non sunt eiusdem rationis cum uirtutibus philosophorum: quia uir¬ tutes morales distinguuntur seudm distinctionem obiectorum partialium: finis autem est obiectum partiale: ut dictum est in tertio: cum ergo hic, & ibi sint diuersi fines: quia in istis deus est finis: quinon est finis in illis. Nam philoso. ( exenpli causa) abstinet per temperantiam pro pter salutem corporis, & eius bonam dispositionem ad operationes rationis: fortiter egit ppter bonum reipublicae, aut alios similes honestos fines: & ita habitus acquisiti inclinabant ad opera similia pro pter eosdem fines. Sed christianus, ut talis operatur fortiter: abstinet temperam ter: corpus castigat, & in seruitutem redigit propter deum: quia sic deus praecepit: uel quia deo placent huiusmodi operaIdeo uirtures ex illis operationibus genitae habent alium finem: & per hoc aliud obiectum partiale: & per conse quens sunt alterius rationis uirtutibuphilosophorum. Et hoc etiam uerum est circumscripta charitate infusa, puta si esset charitas acquisita, siue infusa.

¶ Ad quartam dicitur, concesso quod sunt perfectiones animae, non tamen oportet eas esse in beatitudine: quia non sunt debitae alicui nisi ex merito proprio, aut singulari dei benignitate homini conferantur. Nec omnis perfectio inest beatis sed illa, quae inesse debet eisdem.

¶ Ad ultimam dicitur, quod in opinabilibus, quae ut opinabilia dicuntur: non est inconueniens aliqua nunc secundum unam opinionem asserere: & nunc eius contrarium scuam aliam opinionem. Hoc etiam frequenter philosophos, & sanctos fecisse inuenitur. Secus si contraria dicerentur determinatiue. Sic in tertio dictum est secundum opinioem aliorum, non eausa approbando: sed dictum eius recitando. Vnde ibi sio dicitur: quod coniter dicitur de uirtutibus mora libus infusis sicut de theologicis: & ita nihil determinando asseritur. Sed dictum coniter opinantium recitatur. Hic autem oppositum tanquam magis rationabile opinando asseritur. Et ad auctori. Augu. quae ibi allegatur, respondetur, quod Augustinus non diffinit uirtutem ingenere: sed uittutem gratuitam, quae semper includit charitatem infusam, qua sola recte uiuitur: & qua nullus mase utitur. Alijs enim uirtutibus omnibus potest quis male uti obiectiuem: licet non formaliter: charitate autem habita nemo potest male uti: neque formaliter, neque obiectiue: quia non stat cum malo usu. Et ita ista auctoritas Augu. non est ad oppositum conclusionis.

¶ Dubitatur tertio. Vtrum baptismus habeat plenum effectum in ficte accedentibus cedente fictione. Dubium illud non quaerit de ficto: qui nec sacramentum suscipit, nec rem sacramenti: quia cum ille in fictione non recipit sacrantentum: nullum eius effectum recipit recedente fictione: quia eius, quod non fuit, nullus est effectus: sed de eo, qui sacramentum uere suscipit: sed propter suam indispositionem non participat gratiam, quem est res sacramenti: nec remissionem peccatorum. Quis sit hic, uel ille fictus: sequenti quaestione dicetur.

¶ Consequenter notandum: quod de hoc utrum recedente fictione peccata dimittantur ei, qudeponit fictionem prueram contritionem. Con cors est omnium sententia, quod sic: alioqunficte accipienti baptismum praeclusa esset uia salutis: cum baptismus no sit iterabilis. Instituit. nioe dcens baptismum initerabilem: ne propter plenam remissionem, quae sit in baptismate tam culpae, quam poenae daretur occasio saepius delinquendi: si baptismus saepius posset reiterari. Nulllautem quotiescunque labenti praeclusit deus uiam salutis: quandiu fuerit in hac uita. Non enim ad maiorem miserationem uoluit quemcumque nostrum ad proximum obligare, quam ipse uoluit habere ad subditum. Petro autem quaerenti quoties deberet dimittere fratri peccanti in ipsum respondit. Septuagieslepties Matth. xviij. immo secundum August. Millesies: in homilia dicentem. Et uniuersaliter quotiescumque peccauerit, & recognouerit: toties parcendum est eiIdeoque instituit dominus aliud remedium a baptismate: per quod quotiescum que peccatum commiserit in uia: scilicet lacramentum poenitentiae potest deo reconciliari: & ita patet ficto uia salutis uolenti recedere de illa fictioe. Sed utrum cedente fictione: alia peccata puta ante baptismum commissa dimittantur ui baptismatis in fictione suscepti: an uigore poenitentiae; & contritionis De hoc recitat Durandus duas opiniones. Vnam: quod cedente fictione peccata dimittuntur, quae propter fictionem in baptismo remissa non sunt: sed non uirtute baptismi praecedentis: sed propter cordis contritionem per charitate, & mentis humiliationem. Et haec est Ioin apparatu decreti in capitulo, tunc ualere. de conse. distinct. iiij. exponentis illud Augustini in de baptismo paruulorum. Tunc ualere incipit ad salutem baptismus: cum illa fictio ueraci confessione recesserit, quae corde in malitia, uel sacrilegio perseuerante peccatorum ablutionem non sinebat fieri. Et posset addi ratio. Nam opus mortuum nunquam uiuificatur: sed baptismus in fictione susceptus est upus mortuum, quia in mortali peccato factum: ideo per cessionem fictionis, aut contritionem uiuificari non potest.

¶ Sed contra istam opinionem, & glossam arguit Durandus; quod glossa ista corrumpit textum: qui dicit, quod baptismus incipit ualere, cum fictio recesserit gloilc. dicit, quod remissio pctorum non sit uirture baptismi praecedentis: sed papter contritionem cordis. Ex quo sequitur; quod recedente fictione, nullus est ibi ualor baptismatis, sed contritionis: non ergo tunc incipit ualere baptismus.

¶ Ideo est alia opinio doctorum com muniter Alexan. Tho. Bonauen. Richardi, quam ipse approbat: & dicit ecclesiam tenere: de remissione peccatorum perbaptismum, quod per baptismum recededente fictione tollitur omnis culpa, & poena peccatorum ante baptisma commissorum: non tamen ipsius fictionis: nec eorum pcedentium, querant causa fictiois in baptismo; ut addit Sco, & declarat. q. v. huius distinct. uerbi gratia. Aliquis ante baptismum commisit septem peccata mor talia: & ueniens ad baptismum de sex atteritur; septimum actu placet, uel de eo nullo modo atteritur. Illud septimum est solum causa fictionis eius in baptismo. Oportet ergo, quod uere paeniteat de illo septimo, & in se: & in quantum fuit causa fictionis eius in haptismo: quod qauod tanto dico: quia forte peccauit uno alio peccato mortali faciens irreuerentiam sacramento: suscipiendo baptismum in tali fictione. Sed recedente illa fictione, quae fuit impedimentum effectus baptismi per ueram penitentiam, & contritionem (quia aliter fictio illa, & peccatum hoc septimum non dimittitur deus confert gratiam baptismalem in remedium contra alia sex peccata, quae fuissent deseta in baptismo: nisi fictio concurrisset: & ideo talem de illis sex non oportet habere ueram paenitentiam, nec forte nouam attritionem: praeter illam, quae habita est ante baptismum: sed solo impedimento amoro: sicut deus suo signo astitisset ad causandum, & dandum effectum eius suscipienti: si non fuisset impedimentum in suscipiente. Ita paratus est semperpost susceptionem signi, assistere ei, qui suscipit: ad causandum in eo effectum, quando cessat huiusmodi impedimentum. Et non oportet, ut uult Scotus ibidem, id attribuere characteri impresso ipsi ficto: quasi ipse sit causa: aut aliquid operetur ad effectum baptismalem: ut dicunt communiter alij. Sed solum, quod deus ex eadem pactione assistit etiam postea ei, qui suscipit: quam cito fictionis ebex tollit, qua astitisset in signi susceptione, si fictio non fuisset

¶ Sed contra hunc modum replicat Sco. ibidem. Siper penitentiam desetur fictio: & illud septimum peccatum, quod erat causa fictionis: non autem potest delere unum mortale, quin deseantur omnia: quia secundum August. Impiunest dimidiam ueniam a deo sperare: ergo per illam paenitentiam desentur omnia alia sex peccata: non ergo gratia baptismalis delet illa sex alia. Item peccatum mortale, quod manet post baptis mum, non potest deseri sine penitentia: quia illa est secunda tabula post naufragium. secundum Hierony. Illa autem sex peccata, quae non sunt causa fictionis manent post baptismum: ergo non delentur nisi per paenitentiam. Vel si fingas alia deleri per baptismum, quando tol¬ litur impedimentum: quare non ita potest illud septimum, & fictio tolli, quando cessat impedimentum per illud baptisma.

¶ Nec ualet solutio: si diceret) quod paenitentia quantum est de se, deleret omnia peccata: si non praeueniretur ab alia causa potentiore: sed quia praeueni tur per baptisma, quod tunc habet esfectum suum: poenitentia non deset illa: quia prius naturaliter tollitur fictio, quam per baptismum aliquid causetur: & in illo priore oportet habere ueram paenitentiam: quia fictio non tollitur nisiper ueram penitentiam secundum August. Vera autem paenitentia plene reconciliat deo quantum ad omnia: ergo baptismus non potest praeuenire effectum penitentiae quantum ad illorum sex deletionem: immo praeuenit paenitentia delendo omnia.

¶ Ad hanc replicam ponit duplicem solutionem Sco. ibidem. Prima, quod paenitentia perfecte reconciliat deo: delendo omnia peccata, quae sunt obiecta paenitentiae per se idest de quibus peniter. Non autem oportet omne peccatum, quod in causa desetur, esse obiectum poenitentiae: quia non illa sex, quae ante baptisma comissa sunt, de quibus aliqualis attritio praecessit baptismum, de quibus etiam non requirebatur uera, & sufficiens contritio ante baptismum: ut delerentur in baptismo: non ergo per uirtutem poenitentiae dimittum tur haec omnia peccata. Dimittuntur qudem omnia: sed aliqua ex uirture poenitentiae: ut illud septimum: & fictio. Alia uirtute baptismi: & ita non habetur dimidia uenia: sed tota, per diuersas tamen causas simulconcurrentes. Et secundum hoc consequenter dicendum est: quod illa sex desentur quantum ad penam, & cuipam: nec oportet de eis habere paenitentiam, siue contritionem: nec con fessionem: nec satis factionem. Sed solum de illo septimo, quod fuit causa fictionis: & de ipsa fictione.

¶ Et per hoc ad secundum: quare per baptismum illa fictio non desetur: dicitur, quod illa fictio, & septimum peccatum causa sunt, qua re in baptismo nec ipsa, nec alia sunt deleta. Et ideo possibile est, quod respectu eius baptismus non habeat efficaciam, sed respectu aliorum; quia ipsum est formaliter impedimentum effectus baptismi: alia non. Illud enim operatur nunc baptismus respectu cuiuslibet peccati: quod tunc fuisset operatus, si illud solum inuenisset sine alio. Si eroo illa sex, & quodlibet eorum fuisset solum tempore baptismi: fuissent remissa: illud autem sept mum, si solum fuisset, non fuisset remissum in baptismo: ergo nec iam remittitur per baptismum: sed per poenitentiam.

¶ Ad aliud, quod poenitentia est secunda tabula &c. Dicendum, quod est secunda tabula quantum ad peccata post baptismum comissa, non quantum ad ea, quae ante baptismum conmissa sunt: & non fuerunt causa: quare in baptismo non sunt remissa. Aliter potest dici: ut idem doctor recitat. Quardo uere poenitet fictus de fictione: & de peccato septimo infunditur ei gratia perfectior (propter praecedens baptisma) quam esset illa gratia, quae praecise infunderetur ratione poenitentiae; si baptismus non praecessisset: ita quod illa gratia nunc post fictionem cedentem infusa: includat in se perfectionem gratiae poenitentialis, & baptismalis. Et hoc modo baptismus habet esfectum: quia gratiaaequiualens gratiae baptismalidatur poenitenti de fictione simulcum illa: quae daretur ratione poenitentiae.

¶ Nec cum sit fictus: & possea poenitens recipit conmodum de fictione sua: pro eo, quod poenitens de fictione recipit duplicem gratiam, quam non reciperet, si non fictus suscepisset baptismum: & postlapsus fuisset in simile peccatum peccato fictionis: quia tunc poenitens de fictione non haberet nisi simplicem gratiam poenitentiae: quialicet duplicem gratiam recepit: tamen non respectu omniupeccatorum Nam respectu illius septimi peccat, & fictionis non recipit nisi gratiam poenitentiae id est gratia illa recepta non operatur respectu fictionis plus, quam operata fuisset sola gratia poenitentialis: remitteret. ni.e culpam: sed non totam poenam peccato fictionis debitam; nisi esset perfectissima contritio, quae est perrara. Sed respectu aliorum sex, operaretur gratia baptismalis dimittendo poenam, & culpam illis alijs debitam. Reportaret etiam sic fictus graue danum: quia interim durante fictione esset filius gehennae, & inimicus dei: priuaretur etiam multis meritis, quae tempore illo fictionis cumulare potuisset: & hoc priuaret se augmento gratiae, & gloriae: quod nunquam recuperare poterit.

¶ Videtur mihi, quod facilius illa difficultas expediri posset, tenendo quasi medium inter illas duas opiniones: & per hoc sauando utrasque; scilicet dicendo, quod baptismus non alium effectum habet nunc cedente fictione, quam habuisset, si fictio non fuisset. Si autem non fuisset fictio: & peccata ante baptismum commissa per praeuiam contritionem fuissent dimissa: baptismus illa non dimitteret, non ex sua impotentia: sed quia non inueniret peccata, quae dimitteret: potens tamen est dimittere quaecunque inueniret: & quantum inuenit, tantum dimittit. Et ideo si poena non est dimissa uirtute contritionis praeuiae, illam integrem dimittit. Sic etiam cessante fictione per paenitentiam (quae non potest esse de sola fictione: sed de omnibus peccatis formaliter, si occurre rent: ueluirtualiter, si non occurrerent: talem enim necesse est fore poenitentiam quae sufficit delere peccatum) dimittum tur omnia peccata ante baptismum in baptismo: & post commissa quo ad cul pam: per baptismum autem omnia ante baptismum conmissa, quae non fuere causae fictioni, remittuntur, quantum ad omnem poenam, quam poenitentia non abstulit: remitteret etiam quo ad cuipam: si inueniret reatum cuipae. Vnde baptismus tollit quicquid inuenit: quod no. non inuenit, tollere non potest: & sic incicipit ualere baptismus cedente fictione, quantum ad remissionem poenae: & per hoc saluatur aucto. August. Sic baptismus paruulorum non tollit peccata actualia: quia nulla per paruulos sunt conmissa: non tamen ideo imperfectior est, uel minuspotens, quambaptismus adultorum.

¶ Et hoc patet responsio ad motiua primaeopinionis. Ad Ioannem glossatorem dicitur: quod fuit illius opi. in qua cum caeteri doctores non imitantur. Ad rationem dicitur: quod opus bonum mor¬ tuum. idest in mortali peccato factum, num quam reuiuiscit quantum ad meritum opantis: quod meretur si non in mortali fieret, sed quantum ad effectum, quem aliunde habet, potest reuiuiscere. Exempli causa. Eleemosina in peccato mortali facta non reuiuiscit quantum ad meritum dantis: reuiuiscit tamen quantum ad orationem pauperum eleemosynam recipientium, qui bus impetrant gratiam dantis. Sic abstinentia, & corporis castigatio in morta li facta non reuiuiscit, quo ad meritum abstinentis. Sed quia castigatio ex ipso opere habet carnem subijcere spiritui: quam tum ad illum effectum reuiuiscit: quia cedente fictione caro subiectior est spiritui, quam si non praecessisset castigatio. Sic susceptio baptismatis quantum ad meritum, quod mereretur, si susciperet contritus, non reuiuiscit: sed quantum ad effectum, quem habet ex opere opera to per diuinam adsistentiam reuiuiscit: nec ut sic est opus suscipientis: sed dei suo signo adsistentis. Et tantum. de illa quaestione.