Quaestio 1

QVAESTIO I VTRVM personae constituantur, & distinguantur per relationes originis.

¶ Trib articulis terminabitur titulus quaestionis. Suppositionibus praemis¬ sis, & opinionibus recitatis subiungentur conclusiones responsiuae cum dubiorum solutionem.

¶ Quantum ad primum: quia teste Boe. lib. iij. proble. j. tunc ueritatis specimen clarius cognoscitur: cum in con trariam partem ocuius deffectitur. Ideo referendae sunt opiniones doct. ut ftudio sus lector eam ex eis eligat: quae uerita ti, & auctoritatibus sanctorum uidetur magis consonare. Et licet in modo loquendi de personarum constitutione (quam a multis ut fidei contrarius, & in fide mase sonans respuitur) magna sit inter doc. differentia: attamen in re ipsa, & in ueritate catholica est apud omnes consonantia, & concordia. Omnes enim catholice circa hanc materiam scribentes in hac conclusione concordant: ut supra tactum fuit, quod unus est deus, & tres personae. Quodque in diuinis est una simplieissima, & singularissima essentia, quem est tres personae: quae quidem personae noab essentia: sed inter se realiter non essentialiter distinguuntur. Haec de re. Cum ergo personae distinguuntur inter se realiter proprietatibus personalibus, & non essentia: ut supra patuit inc. firmiter: saepe allega. quae proprietates sunt in perso nis intransitiue, & sunt essentialiter ipsae personae: licet sint inter se realiter distinctae: est modus loquendi multorum, quod personae distinguuntur, & constituuntur proprietatibus relatiuis oppositis.

¶ Vn de est opinio prima quae adscribitur praepositiuo: quod personae seipsis precise, & pernihil quomodocunque distinctum a personis distinguuntur primo. Motiuum est: quia simplciter simplex a quocunque distinguitur, seipso distinguitur: sicut patet de angelo, & anima intellectiua: sed personae diuinae sunt simpliciter simplices: ergo seipsis primo distinguuntur. Nec obstat, quod seipsis conueniunt: quia nihil inconueniens est idem eodem conuenire cum aliquo, & distingui ab alio: immo conuenite cum aliquo, & differre realiter ab eodem: sortes enim anima sua conuenit, cum platone specie, & per eandem distinguitur ab eo realiter. Sed ista opi. uidetur insufficiens: nam quando aliqua sic se¬ habent quod aliquid omnino indistinctum est in utroque, & tamen aliqd uere dicitur de uno, & negatur de alio in suppositione personali: uel ut quidam loquuntur: aliquid est in uno intransitiue quod non est in alio: illa non seipsis primo distinguuntur: sed in patre, & filio est essentia diuina omnino indistincta: & paternitas est in patre quae non est in filio: ergo pater, & filius non seipsis primo distinguuntur: secus de his in quibus non est inuenire aliquid in uno quod sit idem in alio: sed quodlibet existens in uno, distinguitur a quolibet in alio: ut sortes & plato. Talia. no. seipsis primo distinguuntur, & etiam conueniunt: quia in talibus non est signare aliquid secundum quod conueniunt: puta existens idem in ambobus: & aliud in quo differunt. Quod uero pro se assumit opi. ista de simpliciter simplici. uerum est de simplici quod non constituitur ex aliquo conmum sibi, & alij, & aliquo proprio sibi: quae constitutio simplicitati non repugnat, ut patuit. q. vij. dist. viij. nec ullam infert compositionem. secus est hic ut dictum est. Quod si ille modus loquem di non uidetur proprius, & admittendus. licet quod aliquid est in patre, & non in filio: ut habet Alexan. par. j. q. Ixviij. membro. v. art. iij. & plerique alij(tamet si locutiones illae intelligantur intransitiue) sumatur iste de quo. supra. q. xj. dist. ij. qui & nunc tactus est: quod scilicet aliquod praedicatum dicit de patre, & negatur de filio: quia pater est paternitas, & filius non est paternitas Item essentia non est proprietas relatiua: sed res absoluta. Item non generat &c. Item filius est filiatio seu generatio passiua: pater non est filiatio: quem utique omnes habent concedere, & tunc ponatur ratio, cur de una re simplicissima sic pos sint uerificari contradictoria.

¶ Secuda opi. adscribitur Rich. sancto Bonauen. in. j. distin xxv. q. i. & dist. xxvj. Ioan. de Ripa. qui tenent, quod personae constituuntur per proprietates absolutas primo, & per relationes originis quasi ex conse- quenti, perquas distinguuntur non quidem formaliter: sed quasi principiatiue: quia natura diuina non communicatur supposito, nisi per originem, & ita origi¬ ne siue relatione distinguuntur persone quasi principiatiue reducendo ad ipsum principians: quod non distinguit formaliter. correspondenter distinctioni efsectiue in creaturis.

¶ Tertia est opi. con cordans cum secunda in aliquo, & in aliquo discordans. Concordat quidem in hoc, quod dicit personas constitui per proprietates absolutas: unde dicunt isti, quo in diuinis est essentia simplicissima eadem in tribus personis. Sunt etiam ibi tres res absolutae distinctae inter se quidem realiter non essentialiter: quae ab essentia nodistinguuntur realiter: sed sunt idem essentiae, constituentes cum essentia tres personas realiter distinctas: non tamen essentialiter. Discordant autem: quia dicunt quod nihil est paenitus imaginabile in diuinis nisi absoluta. Et ita negant ibi esse relationes reales originis ab absolutis quomodocunque distinctas. Et quantum ad hoc in quo discordat opinio tertia a secunda: uidetur tertia fore rationabilior quam secunda. Nam si in diuinis ponuntur relationes: non uidetur rationabiliter dictum, quod illae non constituant, & distinguant: non tamen effectiue, sed formaliter: quia quandocunque in aliquo per se uno: concurrunt aliqua formaliter distincta: non est maior ratio quare unum illorum constituat quam reliquum. Si ergo in patre concurrunt essentia, proprietas absoluta, & relatio, scilicet paternitas: non est ratio quare magis unum horum constituit patrem quam aliud. Similiter si aliqua horum sunt in patre tantum: & & non in alia persona ut proprietas absoluta, & paternitas: non est ratio quare potius proprietas formaliter distinguit, quam paternitas, & econuerso: ergo utrunque aeque formaliter, & primo distinguit patrem a qualibet persona. Hic modus loquendi impertinens uidetur retorquendus: ergo est ad modum loquendi, & sensum habitos de distinctio. formaliquaestio. xj. distinctio. ij. Nec tamen illa opinione negat patrem, & filium, & spiritum sanctum: nec negat patrem generare filium: neque patrem, & filium producere spiritum sanctum: sed sicut positis duabus albedinibus omnibus alijs circum¬ scriptis: illae duae albedines essent sibi similes: sine quacunque reali relatione distincta realiter ab eis (& sicut positodeo, & isto absoluto quod est lapis: quacunque alia re circumscripta: adhuc lapis realiter de penderet deo: & deus realiter esset causa lapidis) ita eoipso: quod sunt illae tres personae: una esset a nulla: & una esset ab una: & una a duabus: & una quae a nulla esset, esset pater: alia filius: & tertia scililicet sine omni rela tione reali qualitercunque distincta ab absolutis. Nihilominus tamen illi termini pater, filius, essent relatiui: sicut, & similis causa causatum dependens &c. Cosimilem rationem refert Ockam in tentilogio conclusione. Ixxiij. Istae duae opi. secunda & tertia quantum ad illud in quo concordant multis apparentibus moriuis roborantur, quae tangentur in articulo secundo.

¶ Quarta opi. quam Sco. dicit esse opi. conmunem, & est sanctiTho. parte. j. q. xxxvj. art. ij. Sco. & Ocka dist. praesenti est, quod personae diuinaeper relationes reales constituuntur, & distinguuntur. Pro cuius ostensione adducuntur auctoritates canonicae scripturae: sanctorum patrum dicta, & rationes quaedam. Et licet opiniones istae secunda, & tertia quantum ad id in quoconcordant facilius (etsi non uerius possint sustineri cum articulo fidei de trinitate personarum in una essentia: quia tamen quarta opin. sanctorum auct. est magis consona: atque apud modernos doct. communiter usitata: ideo ipsa tanquam uerior, & cautior uidetur esse tenenda.

¶ Pro cuius intellectu suppositis his, quae dicta fuere dist. ij. in conclusionibus textualibus de essentiae diuina simplicitate. &. q. ulti. distin. eiusdem. Item distinctio. viij. quaestio. vij. Item distinctio. ix. quaestio. ij. Notandum, quod in illa materia de personarum distinctio ne, & constitutione potius uidetur esse inter doct. dissonantia uerbalis, quam realis: ut in principio. quaestio. huius patuit: & loco nunc allegato. quaest. ulti. distinctio. ij. Vnde sicuti personarum realiter distinctarum pluralitas non rerugnat diuinae simplicitati: ita parifor¬ miter earundem personarum per proprietates relatiuas distinctio, & constitutio, simplicitati diuinae non repugnat: ut patuit quaestio. vij. distinctio. viij. eo quod cum essentia nullatenus componunt: sed essentiae realiter, & essentialiter idem tificantur. Nam constituentia personam sunt idem inter se realiter, & essentialiter, & cum essentia diuina ac persona, quam constituunt. hinc nulla est ibi conpositio. Plurimum enim differunt conponere, & constituere. In compositione enim componibilia distinguuntur in ter se: & negantur de seinuicem, & similiter a composito. Anima enim hominis non est homo: sed nec materia est homo seu anima: ut infra. in iij. distinct. vj. quaestio. ij. In constitutione uero constituentia sibi realiter, & essentialiter identificantur, & personae constitutae. Tollit igitur simplicitas compositionem: sed non pluralitatem eorum, quae sunt perfectae idem inter se, uel cumconstituro. Nec aliquod constituentium est simplicius constituto, propter perfectam identitatem realem, & essentialem constituentium cum constituto, & inter se. Cum ergo in constitutione nulla sit possibilis compositio: nec intrinseca, nec extrinseca: ut supra. quaestio. vij. distin. viij. & quaestio. ij. distinctio. ix. nullatenus repugnat summae simplicitati.

¶ Ita que personam in diuinis constitui ex essentia, & proprietate relatiua, est essentiam, & proprietatem relatiuam supposito, seu personae: quae dicitur constituta, seu constitui realiter, & essentialiter identificari: & etiam inter se, ac fine eis personam talem, seu constitutum tale esse non posse. de hoc infra. quaestio. iij. latius. Vel constitui in diuinis, dicit essentiam, & proprietatem relatiuam uere, & affirmatiue praedicari, & de seinuicem, & de persona, seu constituto tali. Et tamen aliquid uere, & certo modo dici de essentia, uel proprietate relatiua: quo modo non dicitur de persona tali: ut pater generat. pater est formaliter suppositum: essentia est formaliter res absoluta: essentia non generat: essentia non est formaliter suppositum: es sentia diuina primo creat: paternitas non est formaliter suppositum: paternitas est in patre: paternitas est proprietas personalis: pater non est in patre: pater non est formaliter proprietas patris. Ita exemplificetur suo modo de ilijs personis.

¶ Corollarium. Eiliatio non constituit patrem: quia filiatio non est pater: nec spiratio passiua filium: Et forte posset addi ad Iy relatiuam, oppositam uel distinctiuam, ut dicatur: & proprietatem relatiuam oppositam seu distinctiuam, propter spirationem actiuam. Et facit ad hoc capit. firmiter. loquens de proprietatibus personalibus. Item in praefatione. Et in personis proprietas. Possent etiam adduci pleraque dicta sanctorum Augustini, & aliorum nominantium personarum proprietates, de quibus in conclusione i. e. infra patebit. Et sic licet aliqui uellent dicere, quod personae seipsis formaliter distinguantur: non tamen possunt dicere, quod primo seipsis formaliter distinguantur. Nam illo aliquid distinguitur primo ab alio, quod secundum se, & quodlibet sui ab eo distinguitur. Et hunc intellectum credo doct. uelle de personarum constitutione expresse enim innuit, & dicit distinctio. xxvij. quaestio. j. quod in diuinis sunt tantum tres res: & quod non est concedendum, quod essentia, & paternitas sint duae res. Nec est inconueniens dicere, quod constituens, & constitutum sint idem realiter: licet non formaliter. Sic enim paternitas est pater, & paternitas. Ista latius, & clarius explicantur infra distinctio. xxviij. uide ibi Per hoc facile posset responderi ad rationes Gregor. distinct. praesenti.

¶ Secundo notandum: quod sicut singulare est in diuinis, quod relationes distinctae realiter sunt nihilominus realiter substantia, & essentia diuina: & non sunt accidentia: sicut omnes relationes reales in creaturis secundum ponentes eas: ita etiam multa alia sunt hic singularia quae in creaturis non inueniuntur. Vnde licet in creatura, omni relatione aliquid refertur formaliter, & denominatiue: quod prius est ad se, quam referatur. Non sic in diuinis: quia paternitate nihil de nominabile refertur: quia in diuinis nihil inueniti potest, quod realiter distinguatur a relatione, & a termino: nisi ipsa relatio, uel constitutum. Esse tia enim diuina, quae est absoluta: nec distinguitur a relatione: nec a termino: & idem non refertur realiter nec denoininatiue. Et constitutum tamen ex relatione, & essentia scilicet suppositum patris: quia distinguitur a termino paternitatis, scilicet a filio: ideo refertur realiter: non tamen denominatiue: quia non prius est ad se, quam referatur: nec relatio est extra intellectum eius: quia relatio est essentialis patri: quoniam ipse pater constituitur ea, & ita est de intellectu patris: secus in creatura: nam ibi pater est aliquid, de cuius intellectu non est relatio. quo modo homo, quiest pater potest intelligi sine relatione. & refertur paternitate accidentaliter: quia accidit ei, quod sit pater. & ita denominatiue. & ideo est aliquid praeter relationem. Verum etiam in diuinis est aliquid praeter relationem: quia essentia, quae non est formaliter paternitas, sed ista non refertur: quia ut dictum est, non distinguitur a relatione, nec a termino. Ex codem fundamento: quia relatio constituit extremum: non praeexigit realem distinctionem extremorum, Ois ergo relatio realis praeexigit realem distinctionem extremorum: uel constituit extremum. Nec semper suppositum praesupponitur actioni: nec praeintelligitur esse prius per se, quam agat: sed quan doque constituitur actione: ut in proposito: pater constituitur generatione: ideo non praesupponitur generationi. Similiter patet, quod non omnis relatio primo terminatur ad absolutum: nec opot ter aliquod absolutum prius originari relatione: licet proprie relatio non originetur, sed persona. Similiter licet rela tio si quae constituit: tamen quia relatioest substantia: ideo constituit per se sub sistens. Et productio filij est generatio: licet filius constituatur relatione: quia illa relatio constituens est substantia. Et eriam quia relatio est substantia: ideo cum essentia, cui identificatur constituit per se unum: multo magis, quam materia & forma: quia plus distinguuntur materia, & forma, quam relatio, & essentia diuina.

¶ Suppono etiam hic quae dicta sunt supra. distinctio. secunda quaestio. j. & alibi: quid est distingui: & quomodo aliquid ab alio distinguitur & quo.

¶ Tertio notandum, quod dupliciter aliquid dicitur referri: formaliter, & denominatiue. formaliter illud dicitur referri, de cuius intellectu est ipsa relatio: er simile refertur formaliter ad sibi simise quomodo hoc intelligi debet alibi patebit. Illo modo aggregatum ex relatione, & fundamento refertur: quia de ratione aggregati illius est relatio. Denominatiue refertur: quod refertur relatione, quae est extra intellectum eius: ut album dicitur denominatiue simile alteri albo. In diuinis ergo nihil referi denominatiue: quia cum personae relationibus constituuntur, relatio est perse de intellectu personae: neque ibi aliqud refertur nisi persona.

¶ Quantum ad articulum secundum est conclusio primaIn diuinis ponendae sunt relationes reales. Ista conclusio ponitur propter auctoritates sanctorum, qui uidentur expresse ponere relationem in diuinis. Non tantum, quod aliqui conceptus relatiui de personis uerificentur sicut in creaturis similitudo, qua sortes dicitur similis Petro: licet nihil addit praeter absoluta: tamen ille conceptus similis qui est relat uus: praedicatur de eis: sed quod ibi est uera paternitas realis, & filiatio: qui sunt dus res simplices, quarum una non est alia: licet sunt una essentia identifice non formaliter. Solet autem ista conclusio de clarari, & ostendi multis auctoritatibus, & rationibus quarum plures colligit Sco. dist. praesenti: allegans ad hoc auctorita tem Saluatori: Matth. ulti. Euntes doumnes gentes: bap. eos in nomine patris, & filij, & spiritussancti. Item. i. Ioan. quinto Tres sunt qui testimonium dant in caelo: pater, uerbum, & spiritussanctus. Et generaliter ubicunque sacia scriptu. ra loquitur de personis diuinis: exprimit tas nominibus relatiuis. Sicut etiam patet in symbolis apostolorum, Athanasij, & Niceno. Item Boe. in libro trinita. Substantia tenet unitatem: relatio multiplicat trinitatem. Item uenerabilis Ansel. in lib. de processione st. Omnia sunt unum in diuinis: ubi non obuiat relationis oppositio. Damal. c. octauo. Omnia sunt unum in diuinis praeter generationem, ingenerationem, & processionem. In his enim solum pro prietatibus differunt abinuicem sanctae tres hypostases. Item cap. quinto. In his solum tribus inesfabilibus: paternali, filiali, & processibili &c. Paciunt ad idem multa dicta sancti Augustini, Richar. magistri in litera. uidetur idem posse colligi ex cap. supra. allegato. firmiter. de summ. trini. & si. ca. ubi sic dicitur. Haec sancta trinitas secundum communem essentiam indiuidua: & secundum personales proprietates discreta &c. Valet pro illa conclusione. Oc. kam in centilogio conclusione. Ixxviij. & sequen.

¶ Secunda conclusio. Relationi in diuinis non repugnat constituere suppositum, seu personam, ac distinguere ab alia. Probatur: quia nulli rei incommunicabili constituenti cum aliqua re per se unum, repugnat constituere tale in tali esse, quale habet, & distinguere ab omni illo, a quo ipsa distinguitur: sed paternitates est incommunicabilis, & constituit perse unum cum essentia: & distinguitur realiter a persona filij, & spiritussancti: ergo non repugnat sibi con stituere illud unum in esse incommunicabili: & distinguere ipsum a qualibet alia persona.

¶ Tertia conclusio. Non est ponenda proprietas absoluta constituens personam. Probatur: quia omnino frustra poneretur: nec habetur exptesse in scripturis, uel dictis sanctorum: igitur non est ponenda. Non enim sunt ponenda pluta mitacula, quae uidentur naturali rationi repugnare sine auctoritate scripturae, aut sanctorum.

¶ Quantum ad articulum tertium plura possent moueri dubia. Primo sic conclu. secundam In diuinis nulla est personarum constit. ergo. Antecedens probatur: quia in diuinis es summa simplicitas, cui repugnat esse constitutum. Probatur. Omne constitutum habet aliqua distincta: nullum simpliciter simplex habet in se distincta: ergo nullum simpliciter simplex est constitutum. Tenet consequentia in camestres Maior est uota: quia constitutum praesupponit distinctionem constituentium. Minor probatur: quia si habet in se distincta constituentia: singula sunt constituto simpliciora: quia non constitutum est simplicius constituto: sicut pars simplicior toto.

¶ Solutio: constitutio non repugnat simplicitati: ut supra. distinct. viij. quaest. vij. quando constituentia sunt inter se idem, & cum toto perfecta identitate. Et sicut simplicitati non repugnat personarum pluralitas: ita nec personarum constitutio: nec repugnat constituentium pluralitas. Ex quo enim constituentia identificantur essentiae: non conponunt cum essentia. Similiter quia constituentia personam, sunt idem inter se, & cum supposito, quod constituunt, nulla est ibi omnino compositio. Estigitur in diuinis summa simplicitas: quia nulla possibilis compositio: nec intrinse ca: nec extrinseca. Adformam argumen ti ad discursum in camestres, negetur probatio minoris, & minor: saltem large loquendo de distinctione, ut distin. extendi tur ad distinctionem formalem. Item nul lum constituentium (ut patuit) est simplicius constituto propter perfectam identitatem realem constituentium cum con stituto, & inter se. Tollit igitur simplicitas compositionem: non pluralitatem eorum quae sunt perfecte idem inter se, & cum constituto.

¶ Secundo sic potest argui contra eandem conclusionem, Nullum suppositum constituitur relatione: igitur. Antecedens probatur multipliciter. Primo: quia suppositum refertur illa relatione: ergo est praeuium relationi, & per consequens non constituitur ea: ultima consequentia tenet: quia prius non constituitur posteriori. Prima consequentia probatur: quia omne; quod refertur relatione formaliter est praeuium relationi: sicut id, quod deno¬ minatur album, est prius albedine. Quod probatur: quia quod refert prius est ad se, quam referatur: secundum Augu. vij. trin. Omne relatiuum est aliquid excepta relatione. Item relatio realis praeexigit distinctionem aliquorum in diuinis: & non nisi suppositorum: ergo suppositu est praeuium relationi. Antecedens principale probatur: quia aliquid refertur siliatione, & non ipsa relatio: nec essentia: ergo suppositum: quia nihil aliud dari potest. Item sicut actioni, & similiter passioni praeintelligitur suppositum agent, aut patiens: in illo priori est aliquid ad se: igitur non constituitur relatione.

¶ Pro omnibus illis, & alijs considerandum post notata in notabili. ij. quod sicut singulare est in diuinis, quod relatio, siue entitas rela tiua est idem realiter cum substantia summa, quod impossibile est inuenire in crea tura: quodu; ipsa relatio est inconmunicabilis: substantia tamen, cum qua idem est uerissima identitate reali est conmunica bilis: ita multa alia sequuntur, quae extra diuina in creaturis sunt impossibilia omnino: sicut quod relatio constituit suppositum naturae intellectualis: & quod dat ei esse ubsistens, & distinctum: sic intelligendo: quod relationeformaliter deus est suppositum, & suppositum relatione distinguitur ab alio supposito: quod relatio est intrinse- ca, & essentialis supposito: immo est ipsum suppositum: quod constituit suppositum substantiale. Et multa similia, quaem omnia non sunt magis impossibilia: quamd quod relatio sit ea dem substantiae. Per hoc adprimum, negetur, quod nullum suppositum constituitur relatione. Ad probationem: conceditur: quod suppositum refertur formaliter illa relatione: sed non denominatiue, quia non accidit relatio supposito: sed est intrinseca suppositoNec est simile de albo, & albedine, quae accidit albo. Et cum arguitur: ergo est praeuium relationi. Negetur consequentia. Ad August. non dicit, quod relatiuum est aliquod praeuium, sed dicit est aliquid excepta relatione: quia suppositum est es sentia; quae non est formaliter relatio: sicut satis declarat. c. ij. circa finem. Sic dicitur ad aliud: quod sicut relatio non prae¬ exigit distinctionem distinctorum extremorum: sed constituit supposita distincta: uel suppositum distinctum: ita non omnis actio, aut passio praesupponit suppositum: sed aliqua constituit: ut hic licet hoc in creaturis non inueniatur.

¶ Tertio potest argui contra id, quod dictum est sproprietatem constitutiuam identificari supposito constituto: proprietas relatiua, & constitutiua distinguitur realiter a supposito: ergo non idem tificatur ei realiter. Antecedens probatur: quia constituens realiter: realiter redertur ad, constitutum: sed idem non resertur ad se realiter: quia relatio realis requiritur distinctionem extremorum, Antecedens pro prima parte probatur: :quia constituens refertur ad constitutum: uel ergo realiter uel rationi. Si secundum tunc non constitueret realiter: sed tantum secundum rationem: quia eo modo constituit: quo resertur. Item constituens realiter distinguitur a constitutoAssumptum probatur: quia nihil constituit seipsum realiter: sicut nihil gignit seipsum.

¶ Ad prima negetur assumptum Ad probationem. Constituens realiter refertur ad constitutum. Dicitur distinguendo de referri realiter: quia potest accipi prout est referri relatione, quae est aliqua res ab omnibus absolutis distincta: saltem formaliter: uel quia illud, quod refertur: ex natura rei est tale, qua le significatur per relatiuum. Primo modoconstituens non refertur realiter ad constitutum: sed est met relatio: qua constitutum refertur ad suum correlatiuum, sicut paternitas non refertur realiter ad patrem: sed paternitate pater refertur realiter ad filium: sicut aequalitas in diuinis. Nam personae sunt realiter aequales: & tamen aequalitas non ec relatio realis primo modo ut patuit dis. xx. sic identitas similitudo in diuinis Secundo modo con ceditur: quod paternitas refertur realiter ad patrem subhis nominibus constituens constitutum: quia realiter constituit patrem: quod constituere significatur per haec relatiua, constituens constitutum. Consequentei negetur: quod idem non refertur ad seipsum realiter. Vnde referri realiter nihil aliud est, quam sic se habere ut relatiuum significat: circumscripto omni opere intellectus. Conceditur etiam, quod identitas numeralis est relatio re alis. Ad secundum: negetur, quod nihil constituit seipsum realiter. Veru nihil conituit seipsum formaliter: hoc est dictu, quod constituens & constitutum sunt idem realiter: sed non formaliter.

¶ Et quando arguitur: nihil gignit se: ergo nihil constituit se. Respondetur, quod non est simile: quia generans realiter profincit genitum. Nihil autem potest se ipsum producere: secundum Aug. x. de tri. sed constituens non producit consticutum, Item nihil potest sibiipsi dare: nec a seipso recipere esse simpliciter, & originatiue: sed omne genitum recipit esse suum simpliciter a gignente: non sic constitutum a constituente saltem originaliter: etiam si conceditur, quod acciperet esse formaliter. Nam paternitate accipit esse patrem: sed non principiatiue: nunc autem bene aliquid accipit esse a seipso formaliter: sed nunquam principiatiue: sicur anima habet uitam a seipsa formaliter: non autem principiatiue.

¶ Quarto solet arguicontra conclusionem secundam quadrupliciter scilicet ex ratione incom municabilitatis: ex ratione diuersitatis praedicamentalis & essentiae: ex relationis imperfectione: ex ratione secundum quam constituit.

¶ Ex ratione inconmunicabilitatis, relatio non constituit per sonam. Probatur. Omne constituens personam est incommunicabile: relatio non est incommunicabilis: ergo. Conse- quentia tenet in festino. Maior nota: quia persona est intellectualis naturae incom municabilis subsistentia secundum Ric. Minor probatur: quia nulla quidditas est per se inconicabilis: relatio est qudditas: igitur.

¶ Item relatio (gratia exemplij filiatio non est de se haec: ergo multo minus incommunicabilis: quia incommunicabilitas praesupponit singularitatem. Antecedens probatur: quia circunscripto, quicquid non est de ratione formali filiationis (puta deitate) non est haec: quia conuenit pluribis. Quod autem deitas non sit de ratione formali fi¬ liationis, uel paternitatis: patet. vij. de trin. cap. e. non eo pater, quo deus. cir cumscripta: ergo deitate non est de se haec: quia non est formaliter infinita: sed continet per identitatem aliquid, scilicet essentiam, quae est extra rationem propriam, & sic est quodammodo illimitatum. Continentia enim formalis requirit maiorem perfectionem.

¶ Item generatio actiua non est de se incomunicabilis: ergo nec passiua. Tenet consequentia: quia relatiua opposita uniformiter se habent ad incommunicabilitatem. Antecedens probatur: quia posito per impossibile, quod pater prius spiraret scililicet quam generaret filium: in illo priore communicaretur scililicet uis generatiua: sicut nunc in instanti generationis com municatur filio uis spiratiua: & tamen faluaretur adhuc ratio formalis generationis, & spirationis. Esset ergo tunc generatio actiua in duobus suppositis: & ita non inconmunicabilis.

¶ Solutio ad primum: negetur, quod relatio sit conicabilis faltem illa relatio, quae ultimate constituit, & distinguit. Similiter quod omnis quidditas sit conmunicabilis: immo excepta diuina essentia, si dicatur quidditas: omnis quidditas sicut omnis res alia est de se haec & incommunicabilis.

¶ Verum quidditas potest capi: uel pro prędicato quidditatiuo id est quidditatiue superioripeessentia rei. Primo modo est communi cabilis per praedicationem pluribus, ut quod id est praedicatione dicente hoc esse hoc. non secundo modo, & sic intelligendae sunt auctoritates si quae adducorentur.

¶ Per idem patet solutio secundi, quod filiatio est de se haec: quia eoipso, quod est talis entitas, est haec. Et cum dicitur: de ratione formali. si per rationem formalem intelligitur aliquid praeter id, quid res est: puta aliqua ratio mentalis (ut ratio dicit conceptum) tunc nihil conuenit cuicunqne rei realiter ex aliqua ratione formali, uel non formali: quia ratio intellectus nihil dat, uel accipit rei: neque aliquid mutat circa rem, & ita incommunicabilis conuenit filiationi ex eo, quod est res ista, non obstante qua cunque ratione appraebiendatur ab intel¬ lectu nostro. Nam eiusdem rei possunt essae multae rationes formales, secundum quod multipliciter ab intellectu potest confiderari, & cuilibet rationipotest assigna ri signum: cuius ratio illa potest dici formalis. Et sic unius signi uniuoce tenti, non est nisi una ratio formalis.

¶ Quod etiam dicitur, quod relatio non est formaliter infinita, distinguitur de infinito: quia uel dicitur infinitum, cui repugnat omnis imperfectio: siue quo nihil est perfectius: sic relatio diuina est de se, & formaliter infinita: quia entitas illa, quae est relatio praecise, & formaliter conside rata, est omni creatura perfectior, & ea nihil est perfectius.

¶ Secundo modo dicitur infinitum aliqua res absoluta omni alia re perfectior: cui repugnat omnis impefectior, & sic relationes in diuinis non sunt formaliter infinitae. Tum quia non sunt res absolutae. Tum quia non sunt perfectiores relationibus oppositis. Et ita sola diuina essentia est formaliterinfinita. Relationes uero nec sunt fomaliter finitae: nec infinitae sicut non sunt formaliter essentia: sed sunt infinita idem tice. Ad tertium negetur antecedens, & consequentia. Consequentia: quia spiratio actiua est communicabilis, & non spiratio passiua. Ad probationem antecedentis: posito per impossibile &c. Dicitur, quod illo impossibili posito¬ paternitas esset communicabilis. Et cum additur. Et tamen manet ratio formalis &c. ut prius potest manere ratio paternitatis eadem generalis in mente: sed hoc nihil ad reNon tamen manet res ipsa: quia tunc esset alia paternitas realiter, quam illa nunc est. Praeterea quod inconueniens, quod ex simpliciter impossibili sequuo tur contradictoria: cum ex hoc aliquid est impossibile: quia ad ipsum sequuntur contradictoria: sicut pono per impossibile, quod sortes manens animal rationale non sit homo. sequitur quod est homo, & non est homo.

¶ Ex dictis diuersitatis praedicamentalis, & essentiae arguitur constitutiuum personae est per se unum cum eo, quod secum constituit, & etiam cum constituto: sed relatio, & absolutum non faciunt per se unum: cum Sut diuersorum praedicamentorum. Item prima identitas est naturae ad suppositum: ergo non includit aliquod alterius genris. Item esset maior identitas naturae creatae ad suppositum suum: quae naturae dininae ad suum.

¶ Ad primum dicitur: quod relatio facit per se unum cum essentia & non tantum unum constitutum sicut ex materia, & forma sit unum consticutum. sicut ex materia, & forma sit unum compositum: sed relatio est essentia. Quiadditur de rebus diuersorum praedicamentorum. Posset dici: quod relatio diuina, & deus non sunt in praedicamento: ut quibusdam placet: sed illo non admisso dicitur, quod praedicamenta non distinguum tur secundum res &c. Ideo una res est diuersorum praedicamentorum. Ad se eundum dicitur: loquendo de creaturis est omnimoda identitas naturae, & suppositi, & nulla penitus distinctio: ideo nulla inclusio, nec eiusdem, nec alterius generis. In diuinis autem est distinctio formalis inter naturam, & suppositum: nec impedit, quod suppositum includit aliquid alterius generis: cum illa, quae includit, sunt idem uerissima identitate reali.

¶ Et contra hoc est, quod tertio arguitur, ad quod dicitur, quod esset maior identitas naturae creatae &c. Negetur: quod sit maior identitas: quia non perfectior: quia ita uere, & perfecte relatio, & essentia sunt una res: sicut natura, & suppositum in creatura. Est tamen quidam modus identitatis, scilicet formalis naturae create ad suum suppositum: qui non est naturae diuinae ad suppositum ad sensum supra tactum. quaestio. xj. dist. ij ut formalitas illa est conditio propositionis: sed ille modus nod arguit maiorem identitatem: quia ita uere, & perfecte est idem realiter essentia, & paternitas, & pater sicut essentia, & essentia.

¶ Ex relationis imperfectione.

¶ Si filius constituitur relatione: sequitur, quod generatio diuina non erit ad substantiam: sed ad relationem, & ita erit generatio secundum quid. Item non uidetur quomodo res minimae entitatis constituat rem maioris entitatis: qualis est suppositum diuinum. Item non potest oriri noua rela¬ tio, nisi originetur aliquod absolutum: ergo absolute constituitur persona non relatione. Consequentia nota. Antecedens probatur: quia ad relationem non ert motus. v. phus.

¶ Ad primum dicitur: quod generatio est ad personam filij, quae est su b stantia, & ipsa relatio scilicet filiatio est subsistens, & substantia: ideo est ad substantia.

¶ Ad secundum dicitur, quod relatio in diuinis non est res minimae entitatis: sed maximae entitatis negatiuae: quia nihil maioris entitatis est. ut supra dictum est.

¶ Ad tertium dicitur: quod proprie loquendo relatio non originatur: sed persona constituta. Tan admisso improprie, quod relatio originatur: quia est ab alio (nam quicquid habet filius, & similiter spiritur sanctus habet a patre, & filius habet filia tionem a patre, & sic filiatio: quia in soo filio est: posset aliquo modo concedi: quod originaretur a patre) non tamen concedendum est aliquod absolutum originae ri: quia licet essentiam filius habet a patre: tamen essentia nonoriginatur: nec est a patre. Ad primum dicitur, quod loquitur de creaturis, & uult, quod ad relatio nem non est motus. Primo: nam quandocunque aliquod relatiuum de ad aliquid de nouo praedicatur de aliquo, oportet etiam aliquod absolutum id est non relatiuum de aliquo praedicari: ut si de nouo sortes dicitur similis alteri in albedine: oportet illud prodicatum album de nouo praedicari de aliquo: puta de sorte: uel de alio, cui de nouo est similis.

¶ Ex ratione, secundum quae constituit.

¶ Si relatio constitueret ultimate, uel ut eadem essentiae: uel ut distincta ab essentia. Si primum: ergo non distinguit: quia essentia nihil in diuinis distinguit. Nec secundum, quia non distinguitur ab essentia nisi formaliter, & sic non distingueret psonas: nisiformaliter.

¶ Item si relatio constitueret uel sub ratione relationis, uel sub ratione originis: uel sub ratione proprietatis. Non sub ratione relationis: quia tunc tot essent constituta, quod relationes: sed cum quatuor sint relationes: quatuor essent psonae constitutae.

¶ Item relatio posupponit actum notionalem tanquam fundamentum: actus autem notionalis praesupponit suppositum. Nec sub ratione originis: quia origo non est inrrinseca originanti, nec originato: sed est uia quaedam a re ad rem. Distinctio autem sit per intrinseca: non per extrinseca. Nec sub ratione proprietatis: quia uel absolute, uel respectiue. Secundum improbatum est. Nec primum: quia tumc supposita essent absoluta, & relationes aduentitiae.

¶ Item quicquid est absolutum in diuinis, conuenit omnibus tribus, & ita non distinguit: ergo nec constituit.

¶ Respondetur ad primum: quod relatio constituit: nec ut eadem essentiae: nec ut distincta: sed ut hoc relatio. Nam illae reduplicatiue inferrent, quod omne idem essentiae constitueret: & omne distinctum ab essentia constitueret.

¶ Ad secundum dicitur: quod in diuinis idem est origo, relatio, & proprietas relatiua omnibus modis. Nullo, ni modo ex natura rei distinguuntur generatio actiua, paternitas, generare. Neque distinguuntur generatiopassiua, filiatio; natiuitas, generati, nasci. Et ideo quacquid de uno pręedicatur, praedicatur de alio. Ideo sicut filiatioconstituit: ita generatio, passio, natiuitas, generari: quia idem sunt omnibus modis.

¶ Per hoc ad argumentum, quod quaerit: sub qua ratione constituat. Dicitur, quod propriaeloquendo non constituit subilla, uel alia ratione: quia non constituit ut ratio: sed realiter constituit ut haec res, quae est realiter relatio, origo, & proprietas: quamuis possit res illa diuersis rationibus significari: & ipsae rationes diuersis nominibus significari. Sed nec rationes in intellectu: nec nomina eas designantia: faciunt aliquid ad constitutionem personarum. Et ideo paternitas constituit, siue significetur ut consideratur ut relatio; uel ut origo, uel ut proprietas: quia siue sic, siue sic consideretur: res est eadem, & ut haec res constituit. Tamen ad improbationem mem brorum cum infertur probando, quod non sub ratione relationis, quia tunc quatuor essent supposita, sicut quatuor relationes. Posset negari, quod sunt quatuor relationes: quia non sunt quatuor res: sed tantum tres res. Nam spiratioactio, non est alia res a paternitate: nec alia a filiatione: licet ab utraque formaliter distinguatur. Admisso tamen quod sint qua tuor relationes formaliter distinctae: non realiter. Negetur: quod quatuor essent personae: quia non omnes relationes ultimate constituunt: sed solum illae, quasd inter se realiter distinguuntur: ita quod nulla earum sit alia. Et hae sunt tantum tres scilicet paternitas, filiatio; spiratio; passio: & ita sunt tantum tres personae. Siquidem spiratio actio: quia est eadem cum duabus relationibus oppositis scilicet paternitate, & filiatione: ideo non constituit ultimate, Ad hoc Ockam incentilogio conclus sione. Ixxvij.

¶ Ad id, quod relatiuum praesupponit actum notionalem tanquam fundamentum. Respondetur negando, Nam relatiuum est actus notionalis: nam paternitas, & generare non distinguuntur: nec relationes secundi modi fundan tur in actu: sed in aliquo absoluto. Vnde essentia diuina est fundamentum omnium relationum.

¶ Ad tertium dicitur: quod origo est intrinseca: quia est omnibus modis relatio. Et negetur: quod sit uia &c. Non enim ponitur tale mediumi inter producens, & productum: sicut nec inter creantem, & creatum. Vnde in diuinis non est nisi essentia, relatio, & constitutum.

¶ Item ex alio arguitur. in diffinitione personae non ponitur relatiuum: ergo relatio non est intrinseca personae. & ita non constituit. Solutio: persona est conmune ad personas creatas, & increatas: ut patuit distinct. xxxv. & solaincreata constituitur relatione: ideo nihil poni debuit, quod non conuenit omnibus personis.