Quaestio 1

QVAESTIO VNICA. CIRCA hanc distinctionem quaeritur: utrum per idio matum communicationem concreta utriusque naturae christi: diuinae scilicet & humanae, praedicantu de seinuicem uere, & affirmatiue.

¶ In quaestione erunt articuli tres. Primus terminos declavabit: secundus per conclusiones respondebit, tertius dubia mouebit.

¶ Quantum ad primum, notandum circa istum terminum communicatio nem idiomatum: quod idioma graece est, proprietas latine: & accipit hic pro concreto importante proprietatem alicuius. Dicit ergo communicatio idiomatum communicatio, proprietatum. Est autem conmicatio idiomatum in christo, mutua praedicatio concretorum utriusque naturae de seinuicem: & de supposito in his subsistente: ut etiam habet Nicolaus Ore in tractatu de comnmincatione idiomatum. Exemplum primi: ut quod concretu diuinae naturae scilicet deus: praedicatur de concreto humanae naturae scilicet homo, & econuerso: dicendo homo est deus: deus est homo: homo est aeternus, infinitus, creator &c. Deus est temporalis, corruptibilis, passibilis, mortalis &c. Exemplum se cundi: christus est deus: christus est homo &c. Dicitur notanter concretorum: quia abstfacta naturarum non praedicantur de seinuicem. Sicut enim naturae in christo manent inconfusae. & distinctae: ita quod neutra mutatur in aliam: ita etiam abstracta naturarum non praedicantur de seinuicem. Nam natura humana non est diuina: nec diuina humana: haec enim simpliciter est impossibilis: natura diuina est natura humana: & & econuerso.

¶ Sed si quaeris: utrum abstracta praedicent deconcretis, uel econuerso. Dico primo: quod abstracta naturae humanae non dicuntur de supposito diuino. Haec enim est impossibilis: humanitas Christi est Christus, est uerbum, est deus, humanitas est creator, est persona fili j &c. quia humanitas est pura creatura temporalis corruptibilis, & annihilabilis: & per consequens non potest esse deus, aeter nus, infinitus, & immatabilis. Si autem aliqua talium reperitur in scriptura, exponenda est secundum magistrum. ist subsistens in natura humana est deus, aeternus &c. Abstracta autem diuinae naturae: quia supponunt pro naturadiuina, quae identificatur personis: ideo etiam praedicantur de quolibet secundum praedicationem identicam, de quo praedicantur concreta naturae diuinae: ut natura diuina est identice, uel secundum praedicationem identicam persona, est uerbum est Christus. Sed concreta naturae humanae, etsi secundum rigorem uerborum possunt praedicari identice de natura diuina: ut natura diuina est homo, est mon talis, est passibilis: quia est persona, quae est homo mortalis, passibilis: non tamen illlae admittuntur propter haereticos, & ne detur occasio eirandi simplicibus, qui putarent illas accipi secundum praedicationem formale, concordat Ockanmq. ix. terrij. aute dubia: & in solutione ad secundum dubium. Et ualent ad hoc dicta dist. v. in conclusione. vi. & dicenda in notabili sequenti dist huius. Itemdist. vii. in dubio tertio.

¶ Secundo notandum, quod concreta sunt in triplici differentia. Nam quaedam non praedicantur nisi de his, quibus immediate, & primo conueniunt id est quibus conueniunt non ratione alicuius distincti, aut ratione alicuius partis praecise: siue quia praedican tur de illo omni alio circumscripto, & de nullo illo circumscripto: ut sunt, idem, diuersum, inhaerere, informare. subijci siue esse subjectum, esse partem, esse totum, esse compositum, dependere, suppositare, accidentale, substantiale, in finitum, illimitatum, finitum, limitatum, uerum, diuersum, distingui: bene praedican¬ tur de aliquo mediate, & non primo: tamen non nisi ratione alicuius intrinseci, & essentialis. Nam distingui conuenit partibus integralibus hominis ratione materiae cui primo, seu immediate conuenit.

¶ Alia sunt concreta, quae solum praedicantur de illis quibus mediate conueniunt. i.t ratione alicuius distin cti, & extrinseci: quo circumscripto de illo non praedicarentur: & de nullo immediate ratione suae, propriae essentiae uel naturae: ut album, nigrum, calidum, frigidum, sciens, uirtuosus, grammaticus, lo gicus, philosophus, temperatus, humilis. IIl la enim praedicantur de subjectis ratione accidentium, & ita mediate: & non praedicantur de ipsis accidentibus Non enim albedo est alba, nec calor calidus, nec scientia sciens, nec cognitio cognoscens, nec uirtus uirtuosa; quia oia illa concreta imposita sunt subjectis, quibus inhaerent talia accidentia. Nam album de scribitur res habens in se albedinem, sciens res habens in se scientiam. & sic de alijs.

¶ Sed dist. omneper accidens reducibile est ad aliquod per se: ergo quicquid conuenit alcui mediante accidente: conuenit alicui perse, & immediate. Respondetur: quod illa propositio assumpta falsa est realiter, & uniuersaliter quia esse album, esse scientem, non conuenit alicui primo immediate, & essentialiter, sed cuicunque conuenit per accidens sibi inhaerens: & non conuenit accidenti: quod maxime uerum est de ly sciens, & uirtuosus, sapiens: si illa praedicata non conueniuit uniuoce deo, & creaturis. De concretis autem uitiorum est simpliciter uerum: sed si uera est oportet eam intelligere logicaliter sic: quod omne praedicatum praedicabile de aliquo per accidens, siue accidem taliter praedicatur de aliquo essentialiter, quod est uerum: quia omne praedicatum commune praedicatur essentialiter de suo quidditatiue inferiori.

¶ Tria sunt concreta, quae indifferenter praedicantur de illis quibus conueniunt immediate & primo: & etiam de illis, quibus conueniunt mediate: ut cale factiuum, disgregatiuum, quie praedicantur de calore, & albedine: quibus primo, & immediate conueniunt: & etiam de subjecto calido, albo, quibus conueniunt mediate. Sic comedere, bibere, producere, generati, corrumpi, pati, mor tale, immortale: illa enim & toti conueniunt ratione partis mediate: & etiam parti immediate. Totum enim generatur, & producitur ratione formae. Mate ria, enim est ingenerabilis, & incorruptibilis: & etiam forma producitur, generatur, & corrumpitur.

¶ Si quaeris, quae sit causa huius differentiae, & diuersitatis. Respondetur, quod uix alia ratio assignari potest, nisi modus significandi termini, quem habet ex sua impositione: uel usus communis loquentium. Nam eo ipso, quod album impositum est ad significandum rem, cui inhaeret albedo: sequitur, quod non praedicatur de aliquo immediate: eo quod habere albedinem sibi inhaerentem non conuenit reiex seipsa: sed per albedinem, quae est rei ex trinseca. Et eo ipso, quod inhaerere signisicat rem inhaesiue dependentem ab alia. Et accidentale id est esse accidens significat rem non potentem per se naturaliter existere: non praedicatur, nisi de eo, cui immediate conuenit. Nam posse per se esse: uel non posse per se esse naturaliter conuenit rei, cui conuenit quolibet alio circumscripto: & sic primo, & immediate: & sic suo modo est uidere in alijs. Est etiam qumoque causa communis usus loquentium, propter quem multa conceduntur: sicut illa conceditur secundum sensum intransitiuum creatura salis, & tamen non illa: sortes est creatura hominis, quae secundum usum non accipitur in sensu intrasitiuo: sicut prima solet accipi. Et dicimus album colorem, & dulcem, seu amarum saporem: & non dicimus habitum errantem, aut habitum scientem. His omnibus concordat Ockamdis. v. lib. i. q. i. & xxxv. dist. q. i. & in iij. q. ix. in responsione ad secundum dubiu, & in alijs locis.

¶ Ex illo sequitur corol larie, quod concreta primi ordinis, quae dicunt de natura a supposito distincta: nunquam dicunt de supposito per naturam. Patet: quia non praedicantur de aliquo, mediante alio: non enim dicitur de albo inhaerere, informare seu esse acccidens: licet habeat in se albedinem inhaerentem, & informantem. Et dcitnotanter: non dicuntur de supposito per na¬ turam: quia quaedam immediate conueniunt tam naturae, quam supposito: ut idem diuersum, dependere, esse, quae praedicantur tam de materia, & forma, quam supposito: sed non de supposito per mate riam uel formam, quia de quolibet illorum immediate dicuntur alio circumscri pto.

¶ Tertio notandum, quod in hac mate ria occurrunt triplices propositiones. Quaedam de inesse, & simplici inhaerentia praedicati ad subjectum: ubi praedicatum dicitur de subjecto simpliciter: mediante copula praesentis temporis: & sine determinatione ratione inhaesionis praedicati specificati: ut homo est deus, homo est creator: & similes. Quaedam uero sunt ampliatiue ut propositiones de praeterito, futuro, possibili, uel imagi nabili, sub quibus compraehenduntur propositiones de incipit, desinit. Tertiae sunt propositiones siue de inesse, siue ampliatiue, in quibus extremo, uel extremis additur specificatio, uel reduplicatio: secundum quod, seu inquantum: Et de his omnibus per ordinem est uidendum, quae harum concedendae sunt, & quae negandae.

¶ Supponendum etiam est quar to principium unum omnibus logicam scientibus manifestum scilicet quod ad ueritatem cuiuslibet propositiones cathegoricae affirmmatiuae, requiritur, quod extrema supponunt pro eodem: licet non sufficit. Patet: quia cuiuslibet propositionis, talis copula est actus complexiuus, aut signum sibi subordinatum, cuius est unire extrema. Vniuntur autem, dum res per ipsas significatae sunt unum, siue ide: uel fuerunt, aut erunt idem &c. secundum exigentiam temporis importati, quod dum est, extre ma supponunt per eodem. Quare in proposito, si alicuius propositionis affirmatiuae extrema non supponunt, pro eodem: nullo modo nec per communicationem idiomatum, nec simpliciter est concedenda.

¶ Demum supponit, quod haec unio praedicta similior est unioni accidentis cum suo subiecto seclusa inhaesione: ut sup. dictum est, q. i. huij iij. & habet Ockam. q. ix. tertij. ante dubia. Ideo in pposito non modicum directorium erit attendere ad has ppositio nes. Sortes est album: album est sortes, & similer in quibus concreta accidentium praedicantur de suis subjectis, uel econuerso Et per collationem propositionum in proposito ad illas facilius erit de earum ueritate iudicium. Sicut enim sortes contingenter est albus: ita uerbum contingenter est homo. Et sicut sortes prius fuit sortes: & post factus est albus, ut suppono. Sic uerbum prius, & ab aeterno fuit uerbum & factum est: homo in tempore, postquam non fuit homo. Et regulariter sicut habet sealbum ad homo, uel sortes: sic se habet ho mo ad deus, uel uerbum: quantum ad iudicium ueritatis propositionum, in quibus ponuntur.

¶ Quantum ad secundum articulum, sequuntur coclusiones, quasi regulae quae dam, quibus ueritates propositionum in carnationem exprimentium nosci possunt. Quarum prima est. Idiomata primiordinis, quae scilicet tantum immediate prae dicantur dicta de natura assumpta: non praedicantur uere de supposito diuino: puta de christo, deo, uel uerbo: & similibus personam filij significantibus per na turam assumpta. Talia sunt assumi, personari, aut suppositari a persona extrinseca: quae etiam de proprio supposito non praedicarentur, si natura in se supposita retur. Sunt praeterea & illa: limitatum, finitum, ens per participationem, creabile, anihilabile: accipiendo creabile proprie pro producibili de nihilo secundum se, & quidlibet sui: & annihilabile per reducibili ad ihil secundum se, & quodlibet su¬ & per hoc patet, quod illae non sunt uere: Christus est assumptus, est finitus, est limitatus, creabilis &c.

¶ Dicitur notanter per na turam assumpta, propter illa praedicata, quae immediate praedicantur tam de natura assumpta, quam assumente, ut sunt uiue re, esse. Illa coueniunt supposito diuino sicut naturae assumptae: sed non per naturam assumpta: quia etiam ei conuenirent, sinulla natura fuisset assumpta. Ista conclusio patet ex notabili. ij quia quae solunim mediate alicui conueniunt: non conueniunt cuicunque per aliud. Talia sunt idiomata primi ordinis: ergo.

¶ Secunda conclusio. Idiomata primi ordinis naturae diuinae de supposito diuiuino dicta: de supposito naturae huma¬ nae, eiusque concretis praedicantur: non autem de natura humana. Huiusmodiidiomata sunt: deus, creator, infinitus, aeternus: impassibilis, incorruptibilis, immutabilis. Illa omnia dicuntur de Christo temporaliter genito ex uirgine, cricifixo, mortuo, passo, resurgente &c. Probatur conclusio: quia quaecunque conueniunt supposito diuino, conueniut etiam supposi to humano, & eius idiomatibus. Nam suppositum diuinum, & humanum sunt idem omnibus modis, & nullo modo distincta. Christ stus enim, qui est suppositum diuinum: quia uerbum: ipse idem realiter, & formaliter est suppositum humanum: quia homo persona, enim uerbi ipsa eadem omnibus modis est persona diuina, & persona humana: ipsa enim persona filij subsistit in natura diuina; & propter diuinam est deus, propter humana est homo. Et ideo omnibus modis idem est deus, & homo. Et per consequens quicquid praedicatur de per sona diuina, praedicatur & de persona hominis.

¶ Dicitur notanter in conclusione dicta de diuino supposito: quia si id non praedicaretur de persona diuina: nec praedicaretur de persona humana: ut Iycommunicabile, quod praedicatur de essentia: non tamen de persona. Falsa enim est haec: Christus est communicabilis. Secunda pars conclusionis: quod non praedicantur de natura humana: patet: quia natura humana realiter distinguitur a supposito Christi. Et ideo quae conueniunt supposito, uel personae inquantum suppositum: non conueniunt naturae assumptae. Vnde natura assumpta humananeque est Christus;, neque homo, neque dus, neque ospotens, neque aeter na, neque creatrix: sed est pura creatura assumpta a deo, in qua & deus subsistit conp cans deo suam denominationem, qua uere dicitur, & est homo.

¶ Tertia conclusio.

¶ De concretis secundi, & tertij ordinis idiomata utriusque natuiae, nata mediate praedicari de supposito, praedicantur de Christo, & de seinuicem mutuo. Talia sunt homo corporeus, mortalis, temporalis, passibilis, ambulans, comedens, dormiens &c. ratione naturae humanae. Item deus, omnipotens, creator, aeternus, immutabilis, incorrupti¬ bilis &c. ratione naturae diuinae. Probatur illa conclusio: quia idiomara cuiuslibet naturae mediatae praedicabilia conueniunt supposito illius naturae. Sed quia idem est suppositum utriusque naturae, se quitur, quod conueniunt eidem. Vltra quae cumque uni, & eidem singulari conueniut, de se mutuo praedicantur: quia quaecumque uni, & eidem sunt eadem: inter se sunt, eadem: ut dicit principium regulatiuum syllogismorum expositoriorum: ergo illa conclusio uera.

¶ Sed contra illas duas conclusiones arguitur: tunc sequitur, quod de deo dicuntur praedicata dicentia imperfectionem. Nam de deo dicuntur passibile, mortale &c. quia sunt idiomata naturae humanae conuenientiam supposito mediate. Secundo sequitur, quod contra ria, aut priuatiue opposita de eodem prae dicarentur: ut temporale, aeternum, mortale, immortale, passibile, impassibile. Item secundum beatum Aug. v. de trini. quod ad se dicitur, omnibus tribus conuenit, animal corporeum &c. ad se dicuntur: ergo conueniunt patri, & spiritui sancto, sicut filio. Item quando ab stractum distinguitur realiter a concreto quantum ad significata, quod de uno prae dicatur, non praedicatur de alio. Sed uerbum est incarnatum, & humanatum: ergo non est caro, neque homo.

¶ Ad primum dicitur, quod de deo non dicitur aliquod praedicatum dicens imperfectionem se cundum naturam propriam, & diuinam, secus autem secundum naturam assumpta humanam, secundum hanc enim uoluntarie assumpsit defectus nostros, & languores nostros ipse tulit, & dolores nostros ipse portauit. Esa. liij.

¶ Vel aliter dicitur, quod de deo non dicuntur praedicata dicentia imperfectionem inesse deo, proatest tamen dicere imperfectionem inesse creaturae. Vn creator quod dicitur de deo, duo importat scilicet deum creantem: & connotat creaturam recipientem esse post non esse: quod est imperfectionis non in deo: sed in creatura.

¶ Ad secundum de contrarijs posset concedi secundum poten tia diuinam, quod punt praedicari de eodem: quia nullam contradictionem implicat contrarias qualitates: puta caliditatem & frigiditatem inesse eisdem praecise. Non enim est magis impossibile caliditatem non expellere frigiditatem, quam caliditatem non caledefacere. Secundum est possibile ut est de tribus pueris in fornace. Dan. iij. ergo & primum. Nec praedicata contraria in ferunt contradictoria: sed propositiones contrarie inferunt formaliter contradictorias. Contraria autem esse simul non infert pro positiones contrarias esse simul ueras: quiahoc est album: hoc est nigrum, non sunt propositiones contrariae: quia non participant utroque termino.

¶ Puto tamen, quod nulla contraria de facto prae dicantur simul de Christo; maxime, enim temporale, & aeternum: sed haec non sunt contraria: sed magis priuatiue opposita: quia aeternum est, quod non est temporale.

¶ De priuatiue oppositis potest dici, quod negatio inclusa in termino priuatiuo, aut priuat dispositionem quantum ad omnem naturam subjecti, aut quatum ad certa naturam subiecti: puta impossib. le. Aut ualet tantum i. suppositum non habens naturam passibilem. Aut ualet tantum id est suppositum habens naturam non passibilem. In prima ly naturam, distribuitur: in secunda non: sed accipit determinate. Primo modo priuatiue opposita non conueniunt eidem: quo sic inferunt cotradictoria de eodem. Secundo modo possunt per potentiam diuinam eidem conuenire, nec sic inferunt contradictoria. In pposito omnes illi termini priuatiui accipiuntur secundo modo: nam primo modo accipiem do non sunt proprie loquendo priuatiui oppositi: sed contradictorie. Vnde sic diffiniuntur. Impassibile est suppositum subsistens in natura impassibili. Immor tale est suppositum subsistens in natura immortali. Vnde sic idem suppositum potest subsistere in duabus naturis, quarum una e mortalis, alia immortalis: ita idem suppositum potest esse mortale, & immortale. Priuatiue igitur opposita non conueniut eidem secundum eandem naturam possunt tamen conuenire eidem secundum diuersas naturas: & secundum hoc diffinitio priuatiue oppositorum moderanda est in logica.

¶ Ad tertium dicitur, quod beatus Aug. loquitur de his, quae praedicantur de deo secundum naturam diuinam, co secundum natura assumpta.

¶ Ad quartum di¬ citur, Quo antecedens uerum est de praedicatis, quae tantum immediate praedicantur & ideo impassibile praedicatur tam de na tura humana, quam de supposito distincto a natura Praeterea, enim simulmediate & immediate: quia passibile est quod potest pati secundum se, uel secundum naturam, in qua subsistit.

¶ Sed de illis prae dicatis incarnatum, humanatum, de quibus arguit argumentum non est ad propositum: quia non praedicantur de natura humana: nam natura humana non est incar nata, neque humanata: quia non est carni unita: nec est homo facta sed uerbum: de hoc dist. v. conclusione. v. secundum aliam, & aliam acceptionem incarnari: & ideo quantum ad illa praedicata ratio illa nihil arguit. Argueret autem quantum ad illa praedicata mortalis, passibilis, & temporalis &c. & quantum ad illa soluta est supra. Et haec de propositionibus mere de P inesse.

¶ Sequitur nunc de propositioni bus ampliatiuis, quales sunt illae. Homo fuit deus: deus fuit homo: illae homo incepit: illae homo factus est: Christus factus est homo: homo factus est Christus: deus factus est homo: homo factus est deus: & similibus.

¶ De quibus haec conclusio quarta. In idiomatibus utriusque naturae minorem facit differentiam eorundem ampliatio, quam eorundem diuersa appellatio. Prima pars patet: quia amplitudo respicit significatum termim substractiuum: hoc est illud, pro quo terminus supponit. In pposito autem per eodem supponunt idiomata utriusque naturae: quia pro persona uerbi, que est deus, & homo: & ideo in talibus parum refert, an terminus supponens pro persona diuina amplietur, an non: quia quaecumque supposito diuino conueniunt de psenti: ent conueniunt ei depterito: & similiter, per futuro: & quae non conueniunt de psenti, nec de pterito conueniunt, nec de futuro. Nihil enim assumet uerbum, quid non assumpsit, nec dimittet, quid assumpsit: ita omnes illaes unt uerae. Christus est ho, fuit homo, erit homo: & econuerso: licet uerbum posset assumere, quid non assumpsit; & dimittere, quid assumpsit. Et ideo ponendo casus simpliciter possibiles differentia erit, quando idioma assumptae naturae ampliatur: & quando non ampliatur. Exempli causa. Ponatur, quod nunc sit primum instans incarna tionis uerbi: tunc haec est uera, homo fuit deus; & illa falsa; deus fuit homo. prima ualet illam: quod est, uel fuit homo, fuit, quod fuit deus. secunda ualet illam; deus qui est, uel fuit, fuit illud, quid fuit homo: quae falsa est, cum homo non supponit nisi per illo, quid in tempore praeterito subsistebat in natura humana: & ita non pro deo in casu. Sic si in hoc instanti uerbum dimitteret naturam humanam: haec esset uera. homo erit deus: & haec neganda: deus erit homo. Secunda pars conclusionis patebit ex sequenti conclusione, quae talis est.

¶ Quinta conclusio. In terminis importantibus inceptionem, & desitionem aut alicuius rei factionem, diligenter attendere oportet eorundem appellationem, hoc est dictu. Diligenter attendere oportet, cui appellent, seu denotent adesse, aut conuenire inceptionem, seu desitionem, seu factionem. probatur conclusio: quia quamdo tales terminos sequitur terminus connotatiuus a parte eiusdem extremi, aliter appellant, quam dum praecedit.

¶ Pro cuius ntellectu notandae sunt duae regulae. Prima, quod incipit, sit desinit, non praedicantur de aliquo mediate: sed tantum immediate: & de illo, cui immediate conueniunt: non enim accidens propter subjectum dicitur incipere: nec totum propter partem de nono acquisitam: ut si sorti maneo per miraculum adderetur manus: non propter hoc dicitur, sortes incipit esse.

¶ Sed diceres: conposito attribuitur incipere, & fiieri propter formam substantialem incipientem, & in materia genitam: ergo praedidicatur mediate de composito propter inceptionem formae. Respondetur, quod propter inceptionem formae in materia productae praecise non attribuitur incipere composito: sed propter nouum esse totius, propter nouam unionem formae cummateria: unde si forma praeexistens uniretur materiae sine sui noua productione compositum inciperet: & tamen formanon inciperet: sic si forma produceretur in materia, & non uniretur materiae: non incipe¬ ret compositum: licet forma inciperet. Ex illo sequitur, quod incipere non praedicaturde Christo, ueldiuino supposito propter hoc, quod de nono incipit subsistere in natura humana: patet: quia non praedicatur mediate.

¶ Secunda regula. Quid incipit, sit, uel desinit, praedicatur sine. addito: importat inceptionem, factionem, uel desitionem simpliciter rei significatae per terminum, de quo praedicatur: ita quod res illa de nono est, postquam non fuit, aut non est, postquam fuit. Quuero praedicatur cum specificatione addita, importat inceptionem, desitionem, uel factionem secundum illud, quod specificatur. Et si determinatio specificans fuerit pure absoluta: dicit inceptionem, factionem, autm desitionem simpliciter. Si fuerit connotatiua, importat inceptionem &c. secundum quid. Exemplum primi. Christus in cipit, homo incipit, homo Christus factus est. Exemplum secundi. Christus factus est aliquid; Christus factus est essentia diuina; homo factus est deus. Exemplum tertij. Christus incipit esse mortalis; Christus factus est homo rationalis.

¶ Ex illo sumitur illa communis regula apud aliquos, qquuameo uerbum desinit, sit, incipit, sequitur terminus absolutus: importat inceptionem, aut desitionem simpliciter. Quid uero sequitur terminus connoratiuus: tunc importat inceptionem, aut desitionem secundum quid, quod tamen modera. ri oportet secundum regulam praedictam. Ista regula satis probatur per expositionem propositionum deincipit, & desinit, de quo remitto ad logicam. Ex illa regula manifestepatet, quod illae falsae sunt: christus factus est, homo ille (demonstrando christum) incepit: christus incepit esse aliquid: christus inc epit esse essentia diuina: quia salsum est, quod ille, homo siue christus incepit post non esse. Similiter falsum est, quod christus fuit aliquid, postquam non fuit aliquid: christus fuit essentia diuina, postquam non fuit essentia diuina: cum ille, homo, siue christus sit personadiuima, quae fuit ab aeterno: & ab aeterno fuit aliquid, & ab aeterno fuit essentia diuina. Illae autem uerae sunt: deus incepit esse homo: uerbum sa¬ ctum est homo: uerbum factum est Christus. Patet: quia nunc deus est homo: nuc est christus: & quandoque non fuit homo, neque christus. Verbum, enim licet fuerit abaeter no: non tamen fuit ab aeterno homo, uel christus: quia non fuit ab aeterno subsistens in duabus naturis: diuina & humana: non enim semper subsistebat in humana. Et est talis differentia inter illas, qualis inter istas: album incipit esse: & sortes incipit esse album. Similiter sequitur, quod illae sunt concedendae: deus factus est homo. Similiter deus, uel christus factus est homo: deus incipit esse christus: patet exponendo eas. Nec sequitur: incepit esse homo; ergo incepit esse, est factus homo: ergo est factus: quia arguit ab inseriori ad superius cum distributio ne superioris uirtualiter. Similiter a parte in modo ad totum in modo cum distributione totius: ut patet exponendo. Si militer incipit, & factus aequiuocantur: cum in una scilicet antecedente significat inceptionem, & factionem simpli citer: & in consequenti inceptione, & factionem secundum illud, quod specificatur. i. inceptionem esse tale. Et quamuis, esse hominis est esse substantiale, & esse sim pliciter: tamen comparatum ad personam uerbi non est esse essentiale uerbo: sed est esse accidentale. id est aduentitium: ideo est iudicandum sicut de illis: sortes est factus albus; ergo sortes est factus: & sortes incipit esse albus: ergo sortes incipit esse. Similiter nec sequitur negatiue: deus non est factus; ergo non est factus homo. Deus non incipit esse: ergo nonincipit esse homo, uel christus: quia uirtualiter arguitur a superiori non distriputo ad inferius: & quia termini aequiuocant. Si tamen illae inueniuntur concessae a sanctis. Homo factus est deus: filius uirginis factus est filius dei: intelligendae sunt improprie. ut factus determinat tota compositionem: ut ualentillas: factum est, quod homo est deus: factum est, quod filius hominis factus est filius dei. Illae etiam concedendae sunt: homo factus est christus, filius uirginis factus est christus, sicut illa: album factum est sortes albus: pater exponendo: quia filius Mariae est Christus: & aliquando non fuit Christus id est subsistens in duabus naturis: quanuis filius Mariae semper fuerit filius dei: & semper fuerit uerbu.

¶ Sed diceres, sequitur bene: Christus incipit esse homo: ergo incipit esse ille homo: uel incipit esse ille homo: et sic de alijs: & quaelibet singularium est falsa: ergo totum consequens, quod est disiunctiua, est falsum. Minor probatur, quia si aliqua esset uera: maxime illa, in qua demonstraretur homo Christus, qui est suppositum diuinum, pro quo supponit subjectum: sed hoc non, quia Christus non incepit esse suppositu diuinum: ergo nec ille homo. Respondetur secundum Ockam in logica. c. de incipit, quod illa singularis est uera: Christus incipit esse ille homo, de monstrando christu. nec sequitur: Chrit stus non incepit esse suppositum diuinum: ergo non incepit esse ille homo: sicut non sequitur: Christus non incepit esse suppositum: ergo non incepit esse homo, & non sequitur: no incepit esse: ergo non incepit esse homo albus: ut sup. uisum est. Si dicis sequitur bene: Christus incepit esse ille homo: & ille homo est deus, uel suppositum diuinum: ergo incepit esse deus, aut suppositum diuinum: consequens falsum, & non minor: ergo maior. consequentia autem tenet expositorie in quarta sigura. Respondetur: quia maior in quarta figuranon potest aequiualere negatiue, sicut nec minor in prima figura. Vnde non sequitur. Omnis homo est ens: Christus incepit esse homo: ergo incepit esse ens. Etiam siincepit aequiuocatur.

¶ Ad secundam dicitur, non sequitur: non incipit esse ille: ergo non incipit esse ille homo: quia incipit aequiuocatur. Sicut non sequitur: sortes non incipit esse ille, demonstrando sortem album: ergo non incipit esse ille albus: supposito, quod primo sit albus, & prius fuerit sortes.

¶ Sequitur de propositionibus, in quibus ponit nota specificationis, uel reduplicationis: & est conclusiosexta. Veritas propositionis, in qua idioma humanae, uel diuinae naturae praedicatur de subjecto cum signo accepto reduplicatiue: attendi debet ex suae totalis exponentis ueritate. Pro¬ batur conclusio: quia exponens totalis semper aequiualet exposite sunt autem signa reduplicatiua, inquantum, prout secundum, quod ratione qua: & similia, quae faciunt propositionem exponibile, de quarum expositione requiratur doctrinalogicalis: ut habetur in Ockam in j. dist. xivq. i.

¶ Corollarium. Omnis reduplicatiua, cuius signum reduplicatiuum non negatur: praesupponit ueritatem suae praeiacentis. Patet: quia praeiacens est una pars principalis exponentis compula tiue.

¶ Corollarium secundum. Omnes illae de ui sermonis sunt falsae. Christus inquantum homo, est creatura: christus secundum quod homo, est compositus: christus secundum quod homo, est finitus: christus secundum quod homo, non est aeternus: christus secundum quod homo, non est deus. Patet: quia omnium harum praeiacentes sunt falsae: ut patet ex supradictis. Ideo si illae in auctoritatibus inueniuntur concessae, exponendae sunt ad sensum istum impropriu: in quo sunt secundum mentem ponentium intellectae: ut christus secundum quod homo, est creatura, conceditur ad hunc sensum: christus secundum humaitatem est creatura: quae ualet illam: humanitas christi est creatura: ut infra patebit.

¶ Septima conclusio. Quin ppositione Iy secundum quod, uel aequiualens ponit speciuocatiue: attendendum est, an speciuocet rationem conceptus: uel rationem principij suae causae. Patet: quia si speciuocat rationem conceptus, sic facit appellationem rationis: & tunc si ponitur inter terminos synonymos, nullam facit differentiam: & sic non capitur in proposito: quia dum speciuocat rationem, debet addi termino importam ti rationem: ut sunt termini importantes actum animae interiorem, & termini secundae intentionis. Quuero speciuocat rationem principii, uel causae: importat, d terminus cui additur, significet illud, ratione cuius praedicatum conuenit principali subjecto: ut quod est eius principiu uel causa: ut ignis inquantum calidus calefacit, homo inquantum habet liberum arbitriuium, peccat. Et ad ueritatem eius non requiritur, quod praedicatum uniuersaliter praedicetur de termino, cui additur signum speciuocatiuum, nec requiritur quarta exponens reduplicatiue. Sed sufficit, quod praedicatum princip: le praedicetur uere de subjecto principa li: & de termino speciuocante: ac terminus speciuocans de subjecto principali. Et quod terminus speciuocans significet illud, ratione cuius praedicatum principale conuenit subjecto: & sic illae sunt concedendae: Christus inquantum homo meruit: Christus inquantum homo resurrexit: quae omnes essent falsae: si ly in quantum caperetur reduplicatiue, quia ter tiae earum exponentes, & qurtae cenut fal sae. Octaua coclusio. Ly secundum, positum sine hac distinctione quo, non est reduplicatiua, nec specificatiua additio: sed diminuens, uel distrahens determinatio. Patet: quia quando ponitur sine Iy quod distrahit terminum, cui additur a sua suppositione: & facit eum supponere pro aliquo, pro quo non supponeret. si non adderetur ut hic. Homo secundum faciem est pinguis. Aethiops secundum dentes est albus: quaeuerae sunt, prout Iy secundum determinat praedicatum, ubi facit praedicatum supponere pro homine maero habente faciem pinguem: aut nigro habente dentes albos: pro quibus non supponeret sine addito huius determinationis secundum. Nunquam autem dum accipitur reduplicatiue, aut speciuoce distrahit terminum, cui additur a sua propria suppositione: & hinc est, quod reduplicatiua praesupponit suam praeiacentem: similiter & speciuocatiua. Ex illo patet differentia inter illas: Aethiops est albus secundum dentes. Aethioquis est albus secundum, quod habet dentes. prima enim uera secunda falsa.

¶ Corollarium. Illa est concedenda: Christus est creatus secundum humanitatem: Christus est factus secundum humanitatem, incepit esse secundum humanitatem: est finitus secundum humanitatem: quia inillis ly creatus, factus, incepit, quae dicunt primum esse post non esse simpliciter, distrahuntur per Iy secundum humanitatem: ad significandum primum esse simpliciter non Christi, & sed humanitatis, quae non est Christus, sed aliquid Christi: & per hoc ualent tantum: Christus est creatus secundum humanitatem, id est Christi humanitas est creata, sicut illa sortes est pinguis secundum faciem, ualet illam sortis: facies est pinguis. Vnde proposita propositione de dictis signis, primo, uidendum est, an sit reduplicatiua, uel speciuocatiua: & si sic uideatur eius praeiacens: quae si non fuerit uera: nunquam reduplicatiua, uel speciuocatiua erit uera. Si uero fuerit uera, recurratur ad reliquas exponentes: & secundum earum ueritatem uel falsitatem iudice tur. Si enim exponitur:opulatiue, opot tet quamlibet exponentium esse ueram: Si disiunctiuae sufficit unam esse ueram; Nec facio hic differentiam inter reduplicatiuam, & propositionem de reduplicato extremo, quia propositio de reduplicato extremo praesupponit reduplicatiuam. De speciuocatiua satis dictum est. Si uero ponitur signum diminuens, uel distrahens, & dictio super quam cadit Iy secundum, significat, quod est, fuit aliquid rei, quae significatur per dictionem, quae diminuitur, uel distrahitur: tunc uideatur, an praedicatum conueniat dictioni, super quam cadit signum diminutiuum, uel distractiuum: & tunc propositio conceditur: ut homo est crispus secundum crines. si illa uera est, erines hominis sunt crispi. etiam illa uera est, homo est crispus secun dum crines. Verum, quod quandoque (licet improprie) signa re duplicatiua accipium. tur, ut diminuunt, seu distrahunt: & tunc hoc faciunt, quod signum diminuens: ut Christus est creatura, secundum quod homo: homo secundum, quod mortuus est, est cadauer. Aethiops secundum, quod dentatus, est albus, sed omnes illae propositionems secundum sermonis proprietatem sunt falsae, & ideo cautum est propositiones de praedictis signis prius distinguere, quomodo accipiantur signa: & respondere, ut uitetur aequiuocationis confusio. Ex prae dictis sequitur, quod illae sunt uerae in sensureduplicatiuo, Christus secundul quod deus, est creator, aeternus, infinitus, omnipotens, immortalis, immutabilis &c. Non autem illa: Christus secundum, quod deus est uerbum, uel filius uirginis mortalis, passibilis. Similiter illae uerae sunt: Christus secundum, quod homo est persona, suppositum, animal, corporeus, animatus, exponendo concomitanter. Item illa est concedenda, christus in quantum ille homo est deus. Patet accipiendo reduplicatiue concomitanter, secus si caperetur causaliter, uei sueciuocatiue: quia Christum esse hunc hominem non est causa Christum essendi deum: nec humana natura est ratio, propter quam Christus est deus, & ideo causaliter, & speciuocatiue est falsa. Et tantum de articulo secundo.

¶ Quantum ad tertium articulum dubitatur utrum illa: deus est homo, sit concedenda secundum rigorem, seu proprietatem sermonis, & uidetur, quod non, quia deus non est animal compositum ex materia, & anima rationali: igi tur non est homo. Tenet consequentia per locum a diffinitione. Antecedens patet ex dictis. supra distinct. vj. Et similiter potest quaeri de illis. Verbum est homo: Christus est homo. In oppositum est articulus fidei. Verbum caro factum est. Caro idest homo secundum Augustinum.

¶ Iuxta idem dubitatur secundo, utrum homo praedicatur uniuoce de deo, & de caeteris hominibus.

¶ Tertio dubitatur, qualis sit haec praedicatio. Deus est homo, an eisentialis, an accidentalis, an quidditatiua, an non quidditatiua. Solutiones horum dubiorum ex eodem fundamento dependent, ideo solum mota sunt.

¶ Pro solutione autem notandum, quod homo est concretum praedicamenti substantiae huius abstracti humanitas, non tantum uoce, sed & significatione. nam homo significat suppositum subsistens in natura humana: siue ipsum sit idem naturae humanae: siue non: nam, & usque nunc opiniones contrariae inueniuntur de hoc, an natura, & suppositum humanum Cetiam in Petro, & caeteris) sint distincta: & tamen non est dubitatum, quin homo supponit pro supposito humano. Humanitas uero significat naturam humanam, a qua suppositum de nominatur homo, quae realiter nihil aliud est, quam compositum ex corpore seu materia, & anima rationali, ut uult beatus Hiero. in explanatione fidei ad Damas. Papam: siue tale compositum sit suppositum, siue non. Suo modo dicendum de alijs concretis substantialibus, corpus, corpus animatum, animal &c. & suis abstractis.

¶ Ex illo sequitur primo, quod haec oratio non est diffinitio hominis compositum ex materia, & forma rationali. Nec illa: substantia seu animal composita: uel compositum ex materia, & anima rationali. Patet: quia non conuertitur cum diffinito: non enim conuenit omni homi, nec soli homini, quoniam non conuenit homini Christo, quia Christus non est compositus ex materia, & forma, ut habitum est supra dist. vj. Conuenit est alii a diffinito: quia conuenit naturae humanae in Christo, qe non est homo. Alioquin in Christo essent duo homines realiter distincti: scilicet Christus, & natura humana, quae realiter distinguuntur a Christo: sicut creatura a creatore: sicut temporale ab aeterno. Sed diffinitio hominis est haec, anima rationale: illaenim conuertitur cum disfinito: quia conuenit tam uerbo incainato, quam omni homini creato: & solum tali. Haec autem differt a priori: quia haec datur per genus, & differentia: priores autem non sic. Nam prima scilicet compositum ex materia, & forma rationali: non datur per genus diffiniti, quoniam compositum non est genus, superius ad diffi nitum homo: quia non omnis homo conpositum. Secunda scilicet animalcompositum &c. & si datur per genus: non tamen perdifferentiam: quia compositum ex materia &c. non est differentia essentialis hois, nec non conuenit omni homini. Haec autem, aial rationale, est uera hois diffinitio: quia tam rationale, quam aiai supponunt, pro supposito subsistente in natura sensitiua ra tionali: compositum uero supponit este. pro natura, quae non est suppositum.

¶ Secundo sequitur, quod omne suppositum subsistens in natura humanauere, & proprie est homo. Patet: quia cuilibet tali conuenit uera, & propria hominis diffinitio.

¶ Tertio sequitur, quod natura humana sibi derelicta est homo: talis erim est suppositum, & persona subsistens in natura humana: subsistit enin in seipsa: eo quod non communicatur alte ri aliquo quatuor modorum in diffinitione personae expressorum.

¶ Quarto sequitur, quod haesunt uere: aliqua huma nitas non est homo: aliqua humanitas non est homo: similiter earum conuersae, aliquis homo est humanitas: aliquis homo non est humanitas. affirma tiuae sunt uerae de humanitate sibi dere licta, negatiuae sunt uerae de humanitate assumpta, sicut & contrariae harum subcontrariarum sunt simul falsae scilicet, omnis humanitas est homo: nulla humanitas est homo. Etiam cum suis conuersis: quia earum contradictoriae sunt simuluerae: ut dictum est statim.

¶ Quin to sequitur, quod concreta substantiae de suis abstractis non praedicantur nisi contingenter. Patet: nam illa est contingens humanitas est homo similiter illa: homo est humanitas: possunt enim esse fal sae: etiam supponentibus subjectis: ut posito, quod nullus homo esset praeter Christum: uel si nulla humanitas subsisteret in se: sed quaelibet esset assumpta.

¶ Et si replicatur. homo, animal, corpus, & substantia essent termini accidentaliter connotatiui. consequens falsum: quia sunt termini praedicamenti substantiae, sed prdicamentum substantiae (secundum omnes) ponitur absolutum: alioquin etiam tolleretur distinctio inter praedicamentum substantiae: & praedicamenta accidentium, quod est peruertere totam logicam Peripateticorum. Probatur consequentia: tum quia terminus absolutus de quocunque termino absoluto uere affirmatur de illo supponente nunquam negari potest, sed homo, animal uere asfirmatur de natura humana in seipsa subsistente, & de ea uere negantur, postquam fuerint assumpta: igitur non sunt absoluti. Tum quia si sunt uere concreta concernunt duo scilicet materiale significatum, & formale, & per consequens connotatiui: quia connotatiuum est cum alio significatiuum, id est termi¬ nus, qui cum significato uno substractiuo significat aliud formaliter. Respondetur, quod concreta substantiae in ueritate habent duplex significatum, scilicet substractiuum, & formale. Substractiue significat suppositum, & formaliter naturam substantialem, a qua denominatur suppositum aliqua specie substantia li. Si ergo omnis terminus habens huiusmodi duplex significatum est connotatiuus, fateor concreta substantialia esse connotatiua. Consequenter dico, quod praedicamentum substantiae est terminorum absolutorum quantum ad ab stracta: non quantum ad concreta. Nullum enim concretum proprie dictum est, pure, & simpliciter absolutum. Nec tamen ideo tollitur distinctio concretorum substantiae a concretis accidentium: nam illa connotant naturam substantialem, ista frequenter naturam accidem talem, uel dispositionem, seu habitudinem accidentalem. Verius tamen concreta diuersorum praedicamentorum distinguuntur per proprios modos signicandi praedicamentorum: sicut & abstracta, quae in praedicamento substantiae omnia sunt absoluta. Et multa praedicamentorum accidentium sunt absoluta: ut albedo, & caliditas &c. Vel posset dici, quod penes modum significandi esse suppositale, non dicuntur termini connotatiui, & absoluti: quia haec significatio communis est omibus concretis praedicabilibus de prima substantia, sed distinguuntur penes modos significandi aliam habitudinem a suppositali, ita quod terminus non significans aliam habitudinem essentialem, uel accidentalem a suppositalidicitur absolutus: & tales sunt termini substantiales concreti. Connotatiui uero dicuntur, qui praeter hanc suppositalem circumstantia, aliam aliquam habitudinem inportant cum suo significato substractiuo: qualia sunt concreta accidentium, & differentiae essentiales. Et haec dicere non est logicam peruertere, sed eam ad ueritatis normam reducere: ac eius ueritatem declarare, quam si non cognouerunt Peripateticiinfideles: Aristotiles scilicet cum suis sequacibus: quid mirum si in his sicut in multis alijs errauerunt: in quibus naturalem potentiam, quam experientiam dicunt, tantum attenderunt: diuinam omnipotentiam, quae super naturam est ignorantes. Nec in hoc sunt imitandi a fidelibus: quoniam fides orthodoxa, & certissima multas ueritates logicales naturales, & metaphysicales reuelauit, ad quas gentiles philosophi minime peruenerunt. Et per hoc replica sufficienter est soluta.

¶ His praemissis respondetur ad primum dubium, propositio illa: deus est homo: & similes de uirtute sermonis, & secundum terminorum proprietate uera est, & concedenda. Quid probatur: quia sunt affirmatiuae: particulares, indefinitae uel singulares, quarum extrema supponunt pro eodem: & per consequens uere. Consequentia nota ex primo articulo. Antecedens patet: quia homo supponit pro supposito subsistente in na tura humana: & ita pro supposito uerbi seu diuino: & alterum extremum pro eodem supponit: ut manifestum est: & hoc secundum sermonis proprietatem: nam homo ex sua impositione significat suppositum humanum id est suppositum subsistens innatura humana, ut dictum est: ergo &c. Per hoc pater solutio rationis ante oppositum dubij: nam concesso antecedente, negatur consequentia: nec arguitur a diffinitione ad disunitum: ut patet.

¶ Ad secundum dubium, utrum homo uniuoce praedicatur de deo, & caeteris hominibus. Respondetur breuiter, quod praedicatio uniuoca dupliciter accipitur. Vno modo ut uniuocum distinguitur contra aequiuocum. Alio modo, ut distinguitur contra denominatium. Primo modo uniuocum est signum uni conceptui naturaliter proprie significanti subordinatum: ut Ioannes, Petrus. Sed aequiuocum est signa diuersis conceptibus naturaliter proprie significantibus subordinatum: ut canis &c. Secundo modo uniuocum est, quod de aliquibus praedicatur essentialiter, non importans aliquid extra rationem subiecti, de quo praedicatur. Quo praemisso respondetur ad dubium, Quo accipiendo uniuocum primo modo, homo uniuoce praedicatur de deo, & de aliis hominibus. Pa¬ tet: quia omnis terminus praedicabilis de aliquibus secundum eandem rationem: hoc est secundum eandem diffinitionem, seu compositum, praedicatur de illis uniuoce: sic est de termino homo, qui praedicatur de deo, & alijs hominibus puris: ergo praedicat de eis uniuoce. Consequentia nota: Maior est philosophi in praedicamentis. Minor patet: quia eadem diuino (scilicet animal rationale) conuenit homini: siue praedicetur de deo, siue de alio quocunque homine: ut patet ex dictis.

¶ Corollarium. Verbum seu deus ita uere, & proprie est homo; sicut Petrus uel Ioannes: etiam secundum sermonis proprietatem. Patet: quia terminus conueniens aliquibus secundum eandem diffinitionem: aeque proprie conuenit cuilibet eorum: sic est in proposito.

¶ Si dicis. Verbum est: homo per naturam superadditam distincta realiter a uerbo. Caeteri homines sunt homines per naturam humanam a supposito indistinctam: & non per aliquid superadditum: & ideo homo non conuenit eodem modo supposito uerbi, & caeteris hominibus: & per consequens uninoce. Respon detur negando consequentia. Ad probationem non conuenit eodem modo distinguendum est: quia uel ly eodem modo dicit identitate rationis, seu diffinitionis: & tunc neget, quod non eodem modo: quia eodem conceptu dicitur de uerbo, & de hominibus caeteris. Nec impedit illa diuersitas, de qua arguitur: quia in uniuocatis per eunde conceptum inueniuntur diuersi modi, secundum quos idem conceptus, uel diffinitio eis conuenit: sic enim nomen persona uniuoce conuenit personis diuinis, & creatis: & tamen personae diuinae personantur per aliquod positiuum scilicet proprietatem relatiuam a persona distinctam formaliter, non realiter. Personae autem creatae non personantur per aliquod positiuum quomo docunque a natura distinctum: sic sapiens uniuoce conuenit deo, & angelo: & tamen deus est sapiens non per aliquid superadditum, sed per suam essentiam. Angelus autem est sapiens per cognitiones superadditas a sua essentia realiter distinctas: siue per habitum infusum, uel acquisitum, distinctum. Sic calefactiuum, conuenit uniuoce igni, & soli: & tamen ignis calefacit per calorem formaliter sibi inhaerentem: sol uero non sie: sed per naturae suae uirtutem Sic piper, urtica &c. quae non sunt formaliter, sed uirtualiter calica: & ita de multis alijs. Alioquin animal non esset uniuocum ad suas species homo, asinus: quia homo est animal per ammam rationalem a deo immediate creatam, & infusam: asinus est animal per animam sen sitiua de potentia materiae eductam. Aliomodo ly eodem modo dicit omnimodam similitudinem, & excludit omnem diuer sitatem speciuoca. Et illa identitas significatorum non requiritur ad uniuocationem conceptus sui signi, accipiendo uniuocum primo modo: sed requiritur ad luniuocum strictissime sumptum: prout esolum conuenit speciei specialissimae ab solutae: secundum quem modum dicitur, din generelatent multae aequiuocationes. An autem sic praedicetur homo uniuoce de deo: dicetu in dubio. iiij. sequen¬

¶ Ad tertium dubium. Qualis sit praedicatio, deus est homo. Pro responsione non tandum, quod apud philosophum deus, & homo sunt termini disparati: quia diceret illam esse impossibilem, deus est: homo: sicut illam, homo est asinus: & sic illa, deus est homo, est praedicatio disparata: nec essentialis, nec accidentalis. Sed licet in hoc errauerunt, quoddicebant hanc esse impossibilem, deus est homo: tamen accipiendo terminos disparatos pro terminis, qui naturaliter siue secundum potontiam naturae non possum de feinuicem uerificati, nec simul: nec successiue: sic deus, & homo etiam, apud catholicos sunt termini disparati: & ita praedicatio illa erit disparata: deus est homo: & sic nec essentialis, nec accidentalis: quamuis uera. Verum uocando terminos disparatos terminos non potentes de eodem uerificari per quamcunque potentiam: sic deus, & homo sunt termini non disparati: sed nec homo, & asinus sunt disparati: supposito, d homo possit suppositare naturam asininam: sed illa abstracta humanitas, asineitas:: hoc est natura. humana: natura asinina, sunt termini disparati, & tunc consequenter dicitum, sit concreta praedicamenti substantiae sunt con¬ notatiua (quod uidetur magis probabile, & facile: & conformius his, quae in logica dicuntur de terminis connotatiuis, & absolutis itunc illa praedicatio: deus est homo, est praedicatio accidentalis: non ideo, quia homo contingenter praedicatur de deo, quia sic illa esset accidentalis: homo est animal: quia est contingens simpliciter, & potest esse falsa: sicut fuit falsa ante productionem hominis: sed ideo accidentalis, quia praedicatum connotat accidentaliter super obiectum. Connotat enim Iy homo, subsistentia in natura humana, quam non connotat deus, nec in genere, nec in speciae: sic etiam deus connotat subsistentiam in naturamdiuinam, quam non connotat homo. Nec sequitur praedicat accidentaliter: ergo connotat accidens, quia pater dominus, comnotat accidenta liter: & tamen non connotant accidens. pater enim conotat filium; & dominus seruum: qui filius, & seruus non sunt accidentiat sed substantiae. hoc dico non ponendo respectus esse distinctos ab absolutis. Sic diues comnotat accidentaliter diuitias, qua sunt substantiae, possessiones scilicet auri, & argenti &c. Nec sequitur praedicatum est substantiale: ergo non praedicatur accidentaliter. Praedicata enim substam tialia praedicantur essentialiter & quid. ditatiue de suis inferioribus: sicut praedicamenta accidentalia praedicantur quidditatiue de suis inferioribus, puta coloratum de Iy album: sed de alijs non suis inferioribus possunt praedicari accidentaliter. Vnde praedicari accidentaliter, est alterum extremum connotare accidentaliter super reliquum. Connotare autem accidentaliter super reliquum, est connorare aliquod, siue substantiam siue accidens: non ut est pars essentialis, siue de essentia alterius. Sic ergo patet, quod homo connotat accidentaliter super ly deus: & econuerso: quia homo connotat subsistentiam in natura humana, quae non est essentialis deo: & deus conotat subsistentiam in diuina natura, quae non est pars essentialis hominis. Si uero tenetur, quod concreta substantiae sunt absolu¬ ta: dicetur, quod haec propositio, deus est homo: nec esset accidentalis praedicatio nec essentialis: quia non esset praedicatio directa: quia non praedicatur superius quidditatiue de inferiori: nec connotatiuum de absoluto, nec magis aut aeque connotatiuum de minus, uel aeque connotatiuo: esset tamen praedicatio contingens.

¶ Vnde dubitatur, utrum homo inquantum praedicatur de deo, & homine puro, sit species specialissima: & uidetur, quod non: quia homo purus, & deus differunt speciae, immo & genere: sicut creator, & creatura: & de eis praedicatur homo: ergo non est species epcialissima. Tenet consequentia: quia species specialissima praedicatur solum de pluribus solo numero differentibus in eo, quod quid est. Rndetur, quod homo simpliciter est species specialissima: quia solun praedicatur quidditatiue de pluribus soio numero differentibus: puta sorte, platone: quamuis praedicatur non quic ditatiue de plus, quam numero differentibus: sicut album est species specialissima, & tamen praedicatur accidentaliter de differentibus specie, & genere: ut de homine, lapide, asino. Et si homo esset terminus absolutus: adhuc non praedicatur quidditatiue de eo, quia illa non est directa, deus est homo: nec illa, homo est deus: ut supra dictum est. Et consequenter diceretur, quod homo habet rationem alicuius praedicabilis respectuil. lius termini deus: quia nec est genus: neque species.

¶ Et si replicat. Omnis ter minus praedicabilis de alio incomplexus, habet se in ratione alicuius praedicabilis. Dicitur, quod hoc est uerum de termino praedicabili de alio directe. Nam homo praedicatur de termino album, Alemannus, Italus: & tamen nec est genus eius, nec species: quia absolutum non est genus, aut species connotatiui, nec est differentia, proprium, aut accidens: cum sit terminus absolutus. Et si dicitur homo praedicatur directe, & quidditatiue de Iy hic homo, demonstrando Petrum: & hic homo demonstrando uerbum: & tamen Petrus, & uerbum differunt speciae: & ita hic homo, & hic homo. Et uolo, quod hic homo accipiatur incomplexe: uer pono loco Iy hic homo, & hic homo, Petrus, & Iesus, utra que est quidditatiua, Petrus est homo, Iesus est homo: & tamen Iesus, & Petrus differunt specie. Respondetur: concedendo, quod illae sunt quidditatiuea hid homo est homo &c. sed negetur, differunt specie: Conceditur consequenter, quod res significatae differunt specie, sed non termini illi: hic homo, hic homo Sicutlicet res significatae per Iy hoc album, & hoc album: demonstrando per primum hoc hominem album, per secundum lapidem album differunt specie. Non tamen termini illi, hoc album, & hoc album, quia non sunt diuersae species, nec sub speciebus formaliter non synonymis quidditatiue contenti: Nunc ergo species specialissima non praedicatur de pluribus terminis plus, quam, numero idest specie, uel genere differentibus, licet res significatae per terminos, de quibus praedicantur, differant specie. Cuius ratio est, quia differentia speciuoca non attenditur penes significatum substractiuum, sed penes significatum formale. Formaliter autem hoc significat naturam humanam, quae in omnibus hominibus, Christo, scilicet, & caeteris est eiusdem speciei: sic albedo est eiusdem speciei in omnibus albis. Et cum arguitur de illis terminis Petrus, & Iesus illi differunt specie: quia continentur quidditatiue sub illis speciebus homo, & deus, qui sunt species non synonymae. Dicendum, quod Petrus continetur quidditatiue sub illa specie homo: sed Iy Iesus si est nomem impositum personae uerbi subsistentis sub utraque natura diuina, & humana: sic nec continetur quidditatiue sub Iy homo: nec sub ly deus: quia ultra quodlibet horum connotat: nam super Iy homo, naturam diuinam: super ly deus connotat naturam humanam. Si uero impositum est de supposito subsistente in nara humana: non curando an etiam sub sistat in natura diuina, uel econuerso: tunc est inferius primo modo huius speciei homo, & non huius speciei deus, secundo modo est inferius, & indi¬ uiduum huius termini deus, & non huius termini homo: ut satis patet oculate attendenti.

¶ Si quaeritur: an illa propositio deus est homo, est per se, uel per accidens. Dicitur, quod non per se, quia non est necessaria, sed est per accidens. Non praedicatum importet accidens inhae rens subjecto: sed quia praedicatum accidentaliter, & contingenter praedicatur de subjecto. Illa uero deus potest esse homo: quia est necessaria, ideo est per se: non tamen per se primo modo: quia praedicatum importat, quod est extra rationem subjecti. Importat enim naturam humanam, quae non includitur in ratione subjecti: propter quod (ut dictum est) accidentaliter praedicatur de subjecto. Quod autem August. dicit. v. de trini. cap. v. omne, quod dicitur de deo: dicitur secundum substantiam, uel respectiue: & nihil secundum accidens. Dicem dum, quod ibi loquitur de illis praedicatis, quae conueniunt deo secundum naturam diuinam, & eius intrinseca: & non respectu creaturae ad extra: quia quaedam ex temporedicuntur de deo secundum accidens idest contingenter: ut dominus, creator, refugium, & similia, quae contingenter dicuntur de deo, non propter mutationem dei: sed creaturae: ut docet magister dist. xxx. primi lib. Tantum de illa quaestione.