Quaestio 1

QVAESTIO VNICA QVAERITVR circa hanc distinctionem. Vtrum cuilibet homini deputatur angelus bonus a natiuitatis suae principio usque ad praesentis uitae terminum, eius custodiae assignatus. Praemisso breui notabili conclusionibus sequentibus dubia annectentur.

¶ Quartum ad primum aduertendum, quod licet homo habet liberum arbitrium. ita ut quantum ad interiores uoluntatis actus uiolentari non possit per potentiam creataim; est tamen inconstans, & cito mobilis: & in utranque partem uertibi¬ lis, & post primi hominis peccatum, pronior ad malum, multaque habet inclinantia ad lapsum, inter quae numerantur imperceptibiles demonum salutem hominum impedire molientium doli, & fraudes, quorum nulla quies in tentando, Circumeunt enim tanquam scones rugientes, quaerentes quem deuorent. e. Petri. v. Indiget igitur angelica custodia, & praesidio.

¶ Indiget ut sanctus Bonauen. post Alexan. innuit ad quatuor in genere; scilicet ad proficiendum in gratia, ad praeseruationem a cuipa, ad resurgendum e noxa perpetrata, & a facinorum multiplici pluralitate commit tenda in profectu impeditur, ad casum pellitur, in lapsu detinetur, & ad ulteriora committenda peccati admissi potesdere aggrauatur.

¶ Quo praemisso, est Art. haec pro articulo secundo conclusio pri. Conclma. Ad custodiam hominis cuiuslibet Euiatoris, deputatur angelus bonus a principio natiuitatis. Patet per magistrum in textu allegantem illud Hicro. exponentis illud Mat. xviij. Angeli eorum semper uident faciem patris. Magna est dignitas animarum, ut unaqueque ab ortusuae natiuitatis in sui custodiam habeat angelum sibi deputatum. Quod potest intelligi uel de natiuitate n utero; quem est cum anima in sui creatione faerui infunditur. Vel de natiuitate ex utero, Item Esa. ixij. Super muros tuos Hierusalem constitui custodes. Muri sunt Apostoli, custodes sunt angeli. ut dicit glos. Item Ecclesiast. xvij. In una quaque gentium praesupponit rectores. gloilidest angelos.

¶ Addit sanctus Bonauen. rationes congruitatis tam ex parte deiquam ex parte hominis. Ex parte deisumptas, ex altitudine diuinae potentiae. Ex ordine diuinae sapientiae, & ex dulce dine diuinae misericordiae.

¶ Ex primo, ut altitudo diuinae potentiae etiam appareat in obedientia sanctorum ange- lorum, ex dei mandato creaturae inferiori famulantium. Et ut aduersarios suos non solum per se: sed per suos ministros deuincat: ut merito deus sabaoth, idest exercituum appelletur.

¶ Ex secundo: quia ordinem diuinae sapientiae decet. Nam hic est ordo, quem diuina lex in suis operibus exequitur, & conseruat; ut extrema per media reducat ad summa. Cum ergo angelus tam ratione immortalis naturae, tam etiam ratione gratiae consummatae medium tenet inter deum, & hominem lapsum: decens fuit, ut deus per angelos adiuuando, & custodiendo hominem lapsum ad se reduceret.

¶ Ex tertio: quia decet diuinae misericordiae dulcedinem, qui finum suum lapso homini aperuit, ut nec in aliquo ei deficiat, quod spectat ad salutis suae promotionem. Et ideo cum homo lapsus uenundatus esset, ut faceret malum, ministrauit ei praecium sanguinis filijsui, ut faceret bonum. Et quia habet aduersarium impugnantem dedit eiministrum custodientem, & auxiliantem: ut ex nulla parte humana mseria remaneret sine misericordiae diuinae subfidio, ac beneficio. Congruebat igitur homini lapso ex hac tripiici ratione habere angelicam custodiam.

¶ Neque ex hoc ministerio minuit angelica digntas: iuxta illud. Maior est, qui recumbit, quam qui ministrat: quoniam hoc uerum est, quando minister recumbent ministrat propter seipsum: sicut seruus regi ministrat propter eius dignitatem, & imperium. Non autem habet ueritatem, quando ministrans habet respectum ad alium, ut dum magnus miles seruit non tantum regi: sed etiam toti familiae: nec aliquem despicit propter utilitatem personae. Non enim considerat, quis est. sed regem, cuius est seruus. Sic in proposito, angelus non homini propter se ministrat: sed propter deum, cuius gerit imaginem. Vel etiam uerbum illud intelligitur de ministro subjectionis non praesidentiae. Custodire autem hominem, etsi ministerium dicat, magis tamen importat angelum praesidere homini, quam esse subiectum.

¶ Ex parte hominis congruum fuit, & necessarium, ut eum ab inuisibili aduersario angelus defendat. Quia enim homo non habet tantum colluctationem aduersus car¬ nem, & sanguinem, sed aduersus mundi rectores, & aduersus spiritalia nequitiae in coelestibus: ut dicit apostolus Ephe. vj. qui sunt hostes inuisibiles, debet peroppositum habere inuisibiles adiutores ad suiipsius defensionem. Et quia aduer sarius undique impugnat nos. Nam rationem seducit per astutias, uoluntatem allicit per blanditias, uirtutes executiuas corporales. idest membra, ut in obsessis opprimit per uiolentias. Ideo necesse fuit bonum angelum specialiter ad hoc dari; ut hominem defendat ab oppressione; ut hominem erudiat, & dirigat contra fallaciam; ut hominem ex hortetur, & incitet ad bonum contra blanditias. Et quia diabolus homine erat fortior; & in proposito malitiae pertinacior, competebat homini, ut daret angelica custodia, quae comprimeret potestatem aduersarij in praemissis.

¶ Et quia rationes illae etiam locum habent in statu naturae institutae, non lapsae solum; sicut patet in deceptione primiparentis: licet magis nunc, quam tunc indigeat; patet, quod non solum deputatus est angelus ad custodiam hominis in statu naturae lapsae; sed etiam institutae seu integrae. Quod etiam ex uerbis Beati Hiero, elici potest. Magna est dignitas animarum, &c. quia si deputatio angelicae custodiae pertinet ad dignitatem animae: cum anima secundum statum naturae institutae dignior fuit, quam secundum statum naturae lapsae: si nunc habet angelum ad sui custodiam deputatum maxime tunc. Et quia in illo statu habuit angelum tentantem, necesse fuit & habere angelum custodientem.

¶ Secunda conclusio. Non deserit hominem angelica custodia, quandiu permanet hic in uia. Probatur: quia non debet cessari custodia angeli, quandiu potest pficere homini Sed amni uiatori: & in quodl. eius statu potest pficere uiatori;: ergo Consequentia nota. Maior ex alle. gatis peorprima conclusione patet. Minor ostenditur. Nam effectus angelicae custodiae est respectu boni, & respectu mali. Respectu boni conseruandi, & acqui¬ rendi, uel augmentandi. Respectu malieuitandi, deserendi, uel minuendi. Item est respectu corporis, & anime. Respectu corporis consistit in repulsione, seu coertione daemonis; ne opprimat corpora. Respectu animae in arcendo ipsum; neperuertat animas tollendo, uel impediendo bona spiritualia. Sed cuilibet uiatori etiam obstinatissimo potest impendi aliquis dictorum effectuum: Potest enim corpus obstinatia daemonis oppressione defendi. Neque enim patitur angelus custos hominem usque ad uitae terminum a daemone occidi; nisi quando aliter exigit sententia diuini iudicij; alioquin nullus talis uiueret. Non enim relinqueret diabolus peccatorem gratia priuatum; & secundum praesentem iustitiam damnatum in uita, praeueniens eius conuersionem ad poenitentiam. Sic potest etiam quantumcunque; obstinatus per custodiam angelicam praeseruari; ne continue labatur in peius nunc per occasionum subtractionem: nunc per modos alios; quo etsi non uitatur damnatio; tamen hoc agitur, ut saltem tolerabilior fiat; dum saltem ab aliquibus peccatis praeseruatur percustodiam. Quae enim peccata non conmitteret homo desperatus, & obstinatus in malitia. Quod enim multa non conmittit, operatur angelica custodia.

¶ Sic in omni statu hominis effectum aliquem habere potest angelica custodia. In utero: extra uterum; ante rationis usum: & postquam peruenerit ad rationis usum. Nam in utero animato foetu defendi potest, ne interimatur. & similiter natus in mundum ante baptismum, quod si fieret, damnaretur; etiam post baptismum ante adultam aetatem; & ab interitu corporis, & multiplicibus periculis, & corporis indispositionibus: propter quas minus idoneum reddetur seruire spiritui. Et per hoc ab augmento meritorum; & per consequens praemiorum impediri. In adulta uero aetate in supradictis potest multipliciter profice- re.

¶ Ex illo sequitur corollaric, quod angelus custos deputatur etiam infanti¬ nondum ex utero nato. Patet, quia potestibi a malis erui: & ab aduersariodefendi; nec obest, quod adhuc corpore coniunctus est corpori matris; quia anima non est conuncta animae. Et posset anima pueridam nariputa in utero matre saluata: & secundum hoc auctoritas Hieronu. intelligenda est de natiuitate in utero, quae sit per infusionem animae uel extra uterum: quae peringressum inlucem huius mundi: ut dicit Bonauent. in dubijs literalibus praesentis distinctionis.

¶ Item quia custodia pertinet ad dignitatem animarum; nulla anima debet ea priuari, in quo potest habere aliquem effectum: promo uendo salutem; uel impediendo damnationem mediate, uel immediate.

¶ Seeundo sequitur, quod etiam Antichristo deputabitur angelus bonus ad custodiam. Patet; quia cum angelus bonus potentior sit ad bonum, quam homo ad malum; non subtrahit custodiam: quandiueffectum aliquem habere potest, potautem habere in antechristo quoad corpus, & eius animam in praeseruatione mali; etsi non in promotione boni.

¶ Sed contra hoc uidetur esse glo. super illud Hiere. li. Curauimus babusonem, & non est sanata: derelinquamus eam: & eamus unusquisque in terram suam, dicit. Medici sunt angeli, quos a nobis repellimus, dum: eorum confilionon acquiescimus. Item alia glol. ibidem. Caue nequando relinquat te medicus; si enim reliquerit: patet quod recessus medici damnatio tua sit: ergo angelius hominem, quem custodit, aliquando derelinquit. Iten. Dama. dicit, quod Antichristus carebit angelorum prefidio.

¶ Ad illa dicitur, quod bonus angelus non dimittit etiam quantuncunque obstinatos quantum ad actum eustodiae, quirespicit malum: quia semper subtrahit hominem ne labatur in peius; uel in tot mala, in quot caderet semota custodia angelorum. Quantum uero ad actum, qui respicit bonum: obstinatos deserit, & antichristum non custodiet. Et sic exponendae sunt auctoritates glo. & Dam. cum loquuntur de angeli derelictione &c. Intelligitur enim angelus discedere; non quod non defendat ab aduersario; uel non retraliat a malo; sed quia non perducit ad bonum exhortando, & monendo, & ad custodiae principalem finem. Vnde sicut arguit Alexander de Hales quaestione. xij. ij. parte. membro quinto. Teruentior est bonus angelus in custodiendo, & iuuando, quam malus in nocendo. Sed malus angelus etiam in cruce Christo non defuit; sicut habetur in Glol. Tob. ulti. Ergo multo fortius bonus angelus nulli homini quantumcunque male deest; sed semper adest expectans quomodo posset eum iuuare usque ad ter minum. Et licet custodia non habet semper effectum in promotione boni; tamen hoc non stat per angelum: sed per hominem nolentem acquiescere; non ncustodit necessitando liberum arbitrium ad bonum; sed persuadendo, inclinando &c. Et per hoc dicitur derelinquere quo ad istos effectus, qui propter liberum arbitrium hominis non consentientis, & se auertentis non consequuntur, & sic etiam est intelligendum illud Hiere. Derelinquamus eam, quod intelligitur de illis, qui disperati sunt, quia iam in illis tollitur illud, per quod deberet esse medicina. Paenitentia enim medicina est ad reuocandum hominem ab aegritudine spirituali. Impoenitens autem est ad modum aegri despicientis medicinam cum medico: & ideo medicus eum derelinquit quantum ad humc effectum, qui est reuocare a morbo, potest tamen adhuc ei assistere, ne incidat in peiorem morbum; uel ut diutius sustentet, Sic inproposito: uide quid dicit Hiero. In fructuosa est anima, quae non habet deum hospitem; nec praesidium angelorum. Infructuosa quidem quantum ad fructum uitae aeternae. Etiam si angelus per reuelationem sciret custoditum esse damnandum, & praescitum: quia tamen quantitatem damnationis ignorat, adhuc non derelinquit custodiens, ne toties peccaret: etsi quantitas dam¬ nationis reuelaretur; nihilominus custodit ne plus peccando maiorem damnatione mereatur. Vnde quia multi sunt effectus custodiae; potest relinquere quoad unum, & non quoad alium. Credendum est enim, quod multis modis angelinos custodiant, studeantque promoue re ad bonum, & retrahbere a malo; quanuis hoc non percipiat hebetudo spiritus nostri: propter quod multi superbiunt; multi in grati frequenter sibiat: tribuunt, quod exangelico habent beneficio; & ex hoc minus efsiciuntur digni; ut ab angelis adiuuentur; ea propter perutile est nosse, & intelligere esfectus angelicae custodiae.

¶ Assignantur autem communiter. xij. effectus angelicae custodiae: qui colliguntur in diuersis passibus scripturae. Primus pro delictis increpare. Iudicum. ij. Ascendit angelus domini de galgala ad locunssentium; & ait. Eduxi uos de Acgypto. & post. Et noluistis audire uocem meam. Secundus est a peccatorum uinculis absoluere. Actuum. xij. de Petro dicitur. Angelus astitit &c. & sequitur. Et cediderunt catenae de manibus suis, quod intelligendum est dispositiue, Tertius est impedientia a bono auferre quod figuratur Exod. xij. ubi angelus percussit primogenita Aegrpti. Quartus est arcere daemones. Tob. xij. Daemonem ab uxore mea compescuit: dixit Tobias nobis minor de angelo Raphaele. Quintus est docere, & intus illuminat. Danielis. ix. Nunc egressus sum, ut docerem te, ut intelligeres. Sextus est secreta reuelare. Gen. xviij. Tres angeliapparuerunt Abraae dicentes. Num celare potero Abraam, quae facturus sum. Septimus est consolari afflictos. Tob. v. Porti animo esto: in proximo est, ut a deo cureris. Octauus in uia dei confortare, tert. Regum. xix. Angelus ad Heliam dicit. Surge, & comede; grandis enim tibirestat uia. Nonus est in uia deducere, & conducere. Tobiae quintoEgo ducam, & reducam eum ad teRaphael ad Tobiam seniorem de fi¬ lio suo. Decimus, hostes deijcere. Esa. xxxvij. Epressus angelus domini percussit in castris Assvriorum. Vndecimus tentationes mitigare. Genesis. xxxij. Iacobluctatus est cum angelo ubi benedictione accepta confortatus est postluctam; terigit neruum femoris eius; & sta tim emarcuit Duodecimus est orationes deferre Quando orabas cum lachrimis, & sepeliebas mortuos &c. Tob. xij. Gerson cancellarius parisienm. reducit effectus illos ad numerum septenarium: sumptum ex his, quae angelus missus ad Petriliberationem operatus est. Actuum. xij. quae in his meritis compraehendit. tracta. viij. super magnificat. Angelus astat, fulget, pullat, surgere clamat. Soluit, & eduxit: libertatique relinquit. Astat, ut ponderemus in trutina cordis, quis sit finis. Nam & diabolus quae rit claudere, uel penitus eruere oculum fidei, ne cogitemus finem nostrum, qui deus est: conueniens igitur est, ut astet angelus bonus: ac illuminet oculos cor dis in uiam, & in finem pacis.

¶ Eulger in carcere mortis huius; ut sciat unusquisque positus in tenebris, qualis sit status suus proprius; ut iuxta qualitates morborum quaerantur qualitates auxi¬- liorum.

¶ Pulsat incitans ad bonum; facit enim nos scire impellia sathan; ut scito periculo solicitudine maiori fugiatur ad auxilium.

¶ Tubet surgere uelociter: dum per speciem diuinam mandata seruari suggerit alioquiniacet uetus homo noster obrutus peccatis de se desperans, aut non cum minore discrimine nimis sperans id est praesumens.

¶ Soluit a catenis uitiorum uinctum a mendicitate, & ferro: concussus enimtimore casto & sancto cum gratiae domini magnificatione. iam se praecingit uirtute actionis: iam se calciat caligas praeceptorum in praeparatione euangelij pacis.

¶ Aperit ultro portam ferream penitentiae: transit uicum satisfactionis arctae: tandem sic eductum libertati relinquit; ut sane deinceps, quae retro sunt derelinquens, in anteriora se totus extendat, reuersus quidem ad se gratus deo, & angelo suo dicat. Nunc scio uere, quia misit deus angelum suum, & cripiuit me de manu herodis. Quatuor prima spectant ad omnes oeneraliter, qui purgantur. Spectant alia duo magis ad illuminandos, tamquam ad proficientes. Septimum adiam eductos, quasi perfectos. Haec Gerson.

¶ Tertia conclusio. Animae nec prius, quam coniungatur corpori, nec posteius separationem deputatur custodia angeli: Prima pars probatur; quia ante coniunctionem animae anima non est: ergo. Antecedens patet: quia infundendo creatur, & creando infunditur. Sed nec embrioni ante animationem angelus proprius pro custode deputatur, quia illa custodia principalius respicit spiritum, quam corpus, ideo non debet specialem angelum ad sui cu stodiam habere, ante quam spiritus infundatur: etiam priusquam embrio animetur nihil uidetur distinctum habere a corpore matris; ideo custos matris erit etiam custos huius portionis, quae censetur pars matris, sicut pomum nondum maturum pars arboris. Secunda pars probatur, quia post separationem animae ipsa est in termino meriti, & demeriti proficiendi, & deficiendi. Et ita frustra esset ibi custodia angelica, cum nullum posset habere effectum circa huiusmodi animam. Quod maxime uerum est postiudicium particulare statim post separationem celebratum. Quia forte si mora aliqua. interuenit, posset indigere custodia propter uiolentiam daemonum. Nec obuiat, quod legitur, ut recitat beatus Hiero. Ad paulam. Quandoque angelos animas in caelum deduxisse cum laudibus, & claritate; quia haec ministeria angelorum non sunt adhibita ad custodiam, sed ad gloriae declarationem animae, & eius honorem anmpliorem, & consecutae beatitudinis testimonium.

¶ Quantum ad articulum, tertium, est primum dubium. Vtrum christus habuit angelum custodem. Respondetur secundum Alexam. quod christus habuit angelos ministros: sed non custodes. Primum patet Matth. iiij. Ac¬ cesserunt angeli, & ministrabant eiMinistrabant, inquam, tamquam subie cti suo domino; sicut & ministrant patri, cui perfecte obediunt. Secundum patet: quia custodire secundum Alex. ultra hoc, quod dicit praesidentiam, & prohibitionem nocumenti in custodiente: connotat in custodito indigentiam Et quod habeat naturam lapsam, uellabilem, reu defectibilem non solum penae: sed etiam culpae: in custodiente aute naturam stantem. Nunc in christo nulla fuit indigentia: neque natura lapsa, aut labilis, sed ministerium: nihil tale connotat in eo, cui ministratur neque indigentiam: neque de fectibilitatem. Piunt enim ministeria etiam ad honorem eius, cui ministratur etiam eius, qui ministrat. Nam & seruire deo regnare est; & summa libertas atque honor creaturae: ut uult Boe. Et licet christus labilis fuit quantum ad naturam assumptam: quia mortalis; non tamen indigens praesidio aut custodia, quia & pati, & mori in sua uoluntate, & potestate positum erat. Oblatus enim est, quia uoluit. Esa. liij. & Ioan. x. Ego pono animam meam, & iterum sumo eaus; nemo eausa tollit a me, sed ego pono eausa a meipso. Potestatem habeo ponendi eam: & potestatem habeoiterum sumendi eaus, Nec obstat quod dicitur Luc. xxij. Apparuit ei angelus de caelo confortans eum & confortatio quedam custodia esse uidetur, siquidem est confortatio potesta tiua, & ministerialis. Potestatiua beneincludit custodiam. Nam qui potestate cofortat, eminentior est; & habet custo ditum sibi subiectum. Non sic fuit de christo; quoniam etsi secundum naturam humana paulominus minoratus est ab angel. maior tamen fuit eisdem, etiam secundum humanitatem, gratia, ueritate, & potesta te: ut puta plenus gratia: quantum ad parten motiuam; & ueritatis quoad cognitiuam. Et sic plenus quantum ad omnem potentiam, quod non poterat, proficere; quia datus fuit ei spiritus no ad mensuram. Ioan. iij. Et ita se cundum totam animae capacitatem plenus fuit etiam potestate. quia ait. Data est mihi omnu potestas in caelo, & in terra. Matth. ulti. Confortatio uero ministerialis non in cludit, nec coexigit custodiam; quia potest heri ubi nulla est indigentia, uel defectus: sic armigermilitem docendo aliqua excitantia ipsum ad fortiter agendum.

¶ Quod uero inpsal. xc. dicitur. Angelis suis mandauit de te; ut custodiant te inomnibus uijs tuis. Non est intelligendum de capite christo propter se; sed de mem bris. Nec obest, quod passus est angelum tentatorem. Matthei. iiij quia illatentatio solum fuit exterius; non ad probationem, & & exercitium: sed ad nostri instructionem, & aduersarij confutationem, ex qua christidignitas non minuebatur; sed manifestata est in eius uictoria. Non sic de custodia quae importat imperfectionem, & indigentiam custodito; quae non fuit in christo. Non enim poterat aduersarius uiolentiam inferre corporidiuinitati unito; nec per astutias seducere intellectum a uerbo plenariae illustratum; nec per blanditias allicere effectum plenitudine gratiae confirmatum. Ideo non indigebat custo de; nec quantum ad defensionem corporis, nec quantum ad eruditionem rationis; nec quantum ad incitationem afse ctionis.

¶ Secundum dubium. Vtrum angelus ex custodia mereatur augmentum gaudij: & incurrat tristitia ex danatione cum stoditi.

¶ Supponitur, quod duplex est gaudij augmentum scilicet secundum intensionem, & secundum extensionem. Primum attenditur secundum additionem, & unionemplurium graduum gaudij. Secundum penes pluralitatem obiectorum de quibus est gaudium.

¶ Secundo, quod est, gaudium essentiale, quod habetur de obiecto beatifico, quid est deus. Est & gaudium accidentale, quid de creatura habetur siue de se, siue de alio¬

¶ Tertio supponitur, quod nihil impedit aliquem esse in termino respectu unius, & non respectu alterius, & per consequens posse mereri respectu unius, & non alterius.

¶ Tunc respondetur, quod angelorum custodientium gaudium essentiale non augmentatur, neque intensiue, neque extensiue. Patet quia quantum ad hoc sunt perfecte beati. Beatitudo autem est status omnium bonorum congrega¬ gaudet, licet eueniat uolitum; quia deus ad gaudium causandum non concurrit.

¶ Dubitatur tertio, utrum angelus bonus resistat angelo in custodiae suaeofficio. Dubium illud pro tanto mouetr: quia Dan. x. legitur, angelum, qui loquebatur da nieli, dixisse. Princeps regni plarum restitit mihi xxj. diebus. Per principe autem persarum secundum glo. Hiero, & Greg. intelligitur angelus.

¶ Vnde notandum, quod sicut cuilibet homini deputatus est angelus ad custodiam: ita cuilibet prouinciae deputatus est angelus bonus, & malus ad custodiam, & exercitium, qui dicuntur principes; eo quod sunt de ordine principatus secundum quosdam: de quo Hiero. Daniel. x. in glo. Videtur mihi hic angelus esse, cui Persis credita est: iuxta illud Deut. xxxij. Quando diuidebat altissiinus gentes, quando separabat filios Adam: statuit terminos gentium iuxta numerum angelorum dei. Ex illis sunt de qbus Paulus. j. Corint. ij. dicit. Sapientiam loquimur inter perfectos, quam nemo principum huius seculi cognouit. Si enim cognouissent, numquam dominum gloriae crucifixissent.

¶ Per hoc dicitur ad dubium, quod angelus bonus resistit angelo bono in custodiendi officio; uoluntate non simpliciter contraria; sed ex conditione diuersa. Primum patet, quia quilibet angelus bonus custos gentis suae, quantum in eo est, procurat bona. Contingit autem, quod bona diuersarum gentium adinuicem repugnant; sicut bonum fuis set Persis, quod filij Ilrael mansissent in habysonia; quia per illos multi ex Persis conuertebantur adcultum unius dei. Eiliis autem Ilrael bonum fuisset redire in ter ram suam: ubi erat templum dumi, ut separati ab idolatris liberius Deoseruirent; & ut conmixti inter gentes non discerent opera eorum; ideo angelus Persarum ostendens in conspectu dei quantum bonum sequeret psis, si manerent filij Ifrael, interpellabat apud deum, ut manerent: angelus uero Danielis, & captiuorum iudeorum in Babylone cum Michacie principe svnagogae praeces Danmelis pro liberatione. popuii iudeorum, fusas dumo prsentarunt. osten¬ tione perfectus; sed ubi est status perfectus, ibi non est profectus.

¶ Item sicut in Deo non est augmentum bonorum: ita nec in angelo beato augmentum charitatis; quia ian confirmati sunt, & in termino; ergo non est augmentum gaudij respectu Dei.

¶ Secundo dicitur: quod gaudium accidentale angelorum custodientium augetur ex beatificatione custoditorum intensiue, & extensiue. Secundum manifestum est, quia deo pluribus gaudent. Primum patet; quia ex euentu effectus desiderati crescit gaudium intensiue si praefuit: aut de nouo generatur; sicut ex oppo sito tristitia de aduentu noliti secundum Aug. xiiij. de ciuitate dei. Sed angelus desiderat beatitudinem eius, quem custodit: ergo.

¶ Item si gaudium est angelis de uno peccatore paenitentia agente: quanto magis, & maius de beatitudine eiusdem paenitentis: non aut maius extensiue, quia non de alio: sed de illo de quo nunc habet gaudium conuersionis: ergo maius intensiue.

¶ Tertio dicitur, quod augmentum gaudij acccidentalis angelus meretur per opera custodiae. Probatur; quia quantum ad illa respectu accidentalis praemij non est in termino: ergo mereri potest. Tenet conse- quentia, quia omne procedens ex charitate eius, qui in uia est, est meritorium: sed opera custodiae sunt huiusmodi: ergo &c.

¶ Quarto dicitur quod ex damnatione custoditi, angelus custos non tristatur. Probatur: tum quia uehemens gaudium, & delectatio expellit omnem tristitia etiam contingentem. vij. Et hico rum. Tum quia beatitudini repugnat omnis tristitia, & paena: sicut econuerso miseriae omnis delectatio, & gaudium. Et licet ex danatione eueniat nolitum: non tamen sequitur tristitia in beatis angelis; quia deus non concurrit. Nolitum dico ex conditione, quia beati non uolunt simpliciter malos dainari, quos per suam iustitiam deus uult daminari; nolunt tamen ex conditione, quae sufficeret ad tristitiam cum euentu oppositi; si deus concurreret. Sic ex opposito diabolus de danatione seductorum per eorum fraudes non dentes eas exauditione dignas. Hoc ergo modo contra se praeliari dicuntur: sicut dicitur in Daniele ubi supra. Et numc reuertar, ut praelier aduersus principenPersarum.

¶ Secundum patet: quia uoluntates angelorum bonorum sunt conformes diuinae uoluntati, quia tamem de futuris Dei uoluntatem ignorant; ideo quandoque consulendo Deum de aliquo futuro circa populos, quibiis praesunt: allegant merita contraria: quilibet uult bona suae gentis non simpliciter, sed si ita Deo placuerit: unde quando eis reuelatur diuina uoluntas simpliciter concordant in ea Et hoc est, quod dicit Greg. in glo. supra allegatum capitulum: subdens, inquit, Spiritus gentibus principantes; nequaquam pro iniuste agentibus decertant: sed eorum facta iuste diiudicamtes examinant; & uniuscuiusque gentis iustitiam, uel culpam supernae curiae consistoria est sui per se uoluntas opificis; uoluntas summa, quam cum semper aspiciunt, quod obtinere non ualent nunquam uolunt. Et tantum de illo dubio, ac quaestione: & de tota materia angelorum.