¶ Quantum ad primum notandum, quod quaestio non quaerit de necessitate sacramentorum: quoniam manifestum est, quod sacramenta non sunt necessaria: neque simpliciter, neque i ordine ad finem. Non simpliciter: quia nihil simpliciter est necessarium nisi dus: omneni. quid non est deus, potest non esse, sicut quandoque non fuit & ita non est necessarium simpliciter. Hoc enim dicimus simpliciter necessarium, quod per nullam potentiam potest non esse: quod soli deo conuenit. Neque enim sunt homini necessaria: quia ipse homo non est necessarius. & potest esse sine facramentis.

¶ Etiam non sunt necessa ria homini ad finem, quae est beatitudo: quia beatitudinem potest deus conferre homini sine sacramentis: beatificat. n. angelum sine praeuijs sacramentis: similiter & hominem si in statu innocentiae stetisset, beatificasset nullis praecedentibus sagramentis. Denique de facto sal uat quosdam sine sacramentis: eos scilicet qui propter defectum ministrorum sacramentis, quae desiderant, uti non possunt: sicut de baptixatis baptismo flaminis, uel sanguinis: non enim (ut ait magister) deus suam potentiam alligauit sacramentis.

¶ Praeterea. Sicut omnis effectus ad extra est in libera potestate diuinae uoluntatis ad producendum & non producendum: ita & modus pro ducendi. Vnde sicut nunc ordinauit hominem saluari per sacramenta: ita potuit, & potest alium ordinem saluandi instituere. Omnia enim adextra a summa, & omnipotenti, ac libera uoluntate siunt contingentes: ut uult beatus Aug. iij. de trin. cap. iiij.

¶ Est tamen quaedam necessitas ex suppositione, quae est necessitas consequentiae; non consequem tis: ut necessario sequitur: si homo loquitur, uiuit: quamuis ipsum uiuere non sit necessarium. Hoc modo ex suppositione diuinae ordinationis (qua ordina uit nullum de massa perditionis propagatum saluare regulariter id est si non excusat suscipiendi in potentia nisi per sacra menta) ipsa sacramenta sunt ad salutem necessaria: quia impossibile est aliquem saluari sine sacramentis stante illa ordinatione christi. Nisi quis renatus fuerit ex aqua, & spiritusancto, non potest introire in regnum dei. Ioan. iij. Verum non omnia sacramenta sunt hoc modo necessaria: ut infra particularius dicetur. Quaerit ergo quaestio de institutionis sacramentorum congruitate.

¶ Secundo notandum, quod tres possunt distingui hominum status. Primus naturae perfectissimae; qui est in beatitudine: de qua Boet. iij. de consol. quod est status omnium bonorum congregatione perfectus. Secundus est naturae integrae nondum a perfectione suae conditionis lapsae: qui dicitur status innocentiae: hic fuit status hominis in paradiso. Tertius est status naturae lapsae siuecorruptae per pctum, scilicet primi hominis. Primus erit hominis status in patria. Secundus fuit in paradiso: hoc est sub praecepti obedientia. Tertius est hominis de praesentis exilij miseria. Et hic status hominis lapsi subdiuiditur secundum triplicem lege. Est. ni. status hominis lapsi sub lege naturae: sublege scripta moysi: & sub legeueritatis, & gratiae; quem est lex christi secundum illud Ioan. scilicet ex per Moysendata est: gratia, & ueritas per Tesum christum facta est.

¶ Tertio notandum, quod sacramenta sunt quaedam medicinae homini lapso traditae: aut curatiue ut baptismus, paenitentia, & extremaunctio: aut praeseruatiuae ut confirmatio, eucharistia, matrimonium, & ordo. Vnde & Hugo ait cape iiij. parte. ix. lib. j. de sacra. Ipsa medicina ipsa sunt facramenta. &.c. iij. dicit ea uala medicinalia: unde ait. Deus medicus: homo aegrotus: sacerdos minister uel nuntius: gratia antidotum: uas sacramentum. Medicus donat: mini ster dispensat: uas seruat, quae sanat percipientem aegrotum gratiam spiritualem. Et magister. Contra peccati originalis, & actualis uulnera, sacramentorum remedia deus instituit.

¶ Quantum ad articulum secundum est conclusio primaAntelapsum hominis natura adhucintegra, sacramentorum institutio non fuit congrua. Probatur conclusio. Nullo existente morbo, non est opus medicina: sed ante hominis lapsum non fuit morbus: ergo nec opus erat medicina, Vltra ergo nec opus erat sacramentis. Tenet consequentia: quia facramenta fuere quaedam medicinae: ut patet ex notabili. iij. Minor nota. Maior est saluatoris. Non est opus ualentibus medico: sed male habentibus. Matthaei. ix. Et si dicitur, pro quocunque; statu homo indiget gratia: peodem indiget sacramentis: sed in statu innocentiae indiguit gratia ad salutem: ergo. Respondetur. Licet indiguit gratia prout est ornatus animae disponens ad meritum, & beatiruoinem: sed non ut est gratia sacramentalis: unde licet pro eodem supponant illa nomina, diuersa tamen connotant. Vna enim est gratia gratum faciens una, inquam, totalis: ut supra patuit distinxxvj. secundi libr. & infra distin. ij. q. j. dub. ii.

¶ Sed di. Probatio illa proce- dit de facramentis in ratione medicinae curatiuae: non autem praeseruatiuae: nam & sanis est opus medicina sanitatis conseruatiua. Similiter & sacramentorum non tantum est causa uulnerati curatio: sed etiam hominis eruditio: ut scilicet ex uisibilibus signis homo ducatur in notitiam effectus gratiae inuisibilis. Nunc autem homo ante lapsum etsi non fuit uulneratus, sed integer: fuit tamen peccabilis: ideo indiguit medicina praeseruatiua. Similiter ante lapsum fuit homo sensitiuus: & ex sensibilibus habens cognitionis principium: ergo indiguit signis sensibilibus, quibus duceretur in cognitionem intellectualium: & ita sacramentis.

¶ Ad illa dicendum, quod illa argumenta non procedunt de statu patriae. Tum quia ibi superssua est medicina tam curatiua, quam praeseruatiua: ubi non est possibilis infirmitas ulla. Beati autem sunt in gloria confirmati omnem enim defectum excludit gloria. Tum quia frustra beatis exhiberentur signa sesibilia ad cognoscendum spiritualia: ubi spiritua lia intuitiue uidentur tam in uerboquam in genere proprio: sic autem cognoscunt beati quaecunque cognoscere libet. Sed de statu innocentiae in paradiso uidentur habere aliquam apparentiam: ideo quantum ad istum slatum respondetur secundum Richar. in. iiij. q. i. principali arti. j. Ad primum, quod hom inibus non dispositis ad aliquam infirmitatem non est danda medicina praeseruatiua: sed ordinatum regimen praecipiendum est: in statu autem innocentiae non fuit in parentibus primis dispositio aliqua ad infirmitatem, in quibus omnia fuerunt integra: sed praecipiendum erat, ut recte uiuerent, per cuius praeceptiobedientiam mererentur confirmationem gloriae, qua perpetuo conseruarem tur a lapsu: & hoc praeceptum datum est. Item secundum Duran. ubi sufficienter, & faciliter potest resisti morbo absque exteriori adminiculo: non est opus medicina exteriori: qualia sunt sacramenta: in statu autem innocentiae faciliter poterat homo resistere morbo, & cuicunque peccato per dona originalis iustitiae: & ut quibusdam placet gratiae ideo non opus erat sensibilibus sacramentis.

¶ Ad secundum dicitur, quod licet in statuinnocentiae homo sensibilia cogno sce- ret: & in eis spiritualium similitudines in spiceret: non tamen ex similitudinibus spiritualium: sed magis ex inssuentia diuini luminis: & ideo ad eruditionem non indiguit sensibilibus sacramentis. Verum Alex. parte. iiij. q. i. membro. ii. arti. j. uult, quod in statu innocentiae non incongrua fuissent sacramenta, si qua fuissent ordinata ad intellectum, & cruditionem gratiae non remediantis, sed perficientis. Sed quia sacramenta principaliter in stituta sunt in remedium contra morbum, & inclinationem ad morbum, quorum neutrum fuit in statu innocentiae: ubi deficit ratio principalis: non sufficit ratio accessoria. Et si replicatur de sacramento matrimonii: quod institutum est in sta tu innocentiae. Dicitur breuiter, quod in sta tu innocentiae institutum fuit matriuio nium: sed non matrimonii sacramentum: nam matrimonium ibi institutum est in officium, non in remedium: nec fuit efficax gratiae signum: de quo inferius dist. xxvi. latius uidendum.

¶ Secunda conclusio. In qualibet lege hominis lapsi congruum fuit sacramenta institui. Haec conclusio probatur per ostensionem congruitatis, quae a uariis uarie ostenditur. A magistro & Hug ponuntur tria: humiliatio, eruditio, exercitatio. Sed ostendem do congruitatem post Sco. qui caeteris in hac parte clarior uidetur. Ostenditur ergo congruitas, & quantum ad totam communitatem hum ani generis: & quam tum ad quamlibet priuatam personam.

¶ Quantum ad primum sic. Congruum est omnibus uiatoribus unius fectae in aliquibus signis exterioribus communica re, per quae etiam ab aliisalterius fectae distinguantur. Nam ex talibus signis noscere potest homo de altero, an sit suae fecte, uel alterius. Et hoc noscere congruit: ut dum sciuntur esse eiusdem fectae, semutuo iuuent ad eius obseruationem: & si alterius fectae, & se uitent, & caueant tanquam mutuo impedientes. Tale autem signum unitiuum eorum, qui sunt eiusdem fectae & distinctiuum ab aliis alterius fectae, expedit esse certum, & practicum respectu ali¬ cuius effectus inuisibilis cooperantis ad fectae obseruationem. Huiusmodi autem sigua sunt facramenta: & ideo eorum institutio toti communitati fidelium congrua. Ad hoc facit auctoritas bri Augu. lib. ix. contra Paustum: longe ante medium. In nullum nomen religionis, seu uerum, siue falsum, homines coagulari possunt: nisi aliquorum signaculorum uelut sacramentorum uisibilium consortio colligentur.

¶ Quantam uero ad quamlibet priuatam personam sic ostenditur. Ad consecutionem beatitudinis gratia est homini necessaria: similiter ad caeteros actus homini secundum statum suum de bitos. Ad huiusmodi autem consecutionem requiritur congrua hominis dispositio: ut scilicet illam desideret, & efficaciter quaerat. Non potest autem homo desiderare, quod non nouit: nec ardenter quaerere, ubi nulla, uel dubia spes est consequendi. Nam secundum beatum Hiero. ad Demetriadem Appetendi om nis conatus perit consequendi desperatione: quaerere autem gratiam per solos actus interiores, qui tanquam meritum de congruo disponunt ad gratiam: satis dubiosum est. quia difficulter potest homo de seipso scire, an habeat in se huiusmodi actus interiores de congruo ad gratiae susceptionem sufficientes: cum nesciat homo utrum amore, an odio dignus sit. Eccle. ix. Igitur ualde congruum erat instituere aliqua signa sensibilia, certa, & eflicacia, quibus uiator quasifamiliari similitudine gratiam agnosce- ret inesse: & per huiusmodi signa tanquam certa, & efficacia eam ardentius quaereret. Nec tamen congruit signum illud esse certum certitudine demonstra tiua: quia sic auferret a suscipiente debitam praeparationem: quia sufficeret sibi qualitercunque indisposito signum illud suscipere, quod impediret suscipientis deuotionem, & profectum. Sed congruit, ut signum illud sit certum, ut in pluribus. idest semper, nisi suscipientis indispositio impediat. Et sic patet congruitas sacramenti quantum ad totam eius rationem. Concordat Tho. de argen: sed rationes, & conclusiones Petri¬ de palu. nimis extendunt nomen sacramentum scilicet pro signo rei sacrae. Sactus Bonauet. rationem congruitatis institutionis sacramentorum reddit ex parte dei, & nostri.

¶ Ex parte dei, est summa mise ricordia, iustitia, & sapientia. Misericordia, qua homini, qui male gratiam propter uoluntatis uertibilitatem serua uerat: sacramenta praeparet: ad quae recurrens gratiam certe inuenitet. Iustitia, qua hominis, quae per superbiam cecidit, humiliationem requirat, perquam ad gratiam homo se disponeret. Hinc sacramenta instituit, ut suscipiendo sacramenta, quae infra eum sunt, se humiliaret: & sic gratiam quasi ex pacto inueniret. Sapientia, ut in eo, in quo homo ceciderat, resurgeret. Et sicut a uisibilibus occasionem lapsus acceperat: ita in sacramentis uisibilibus gratiam inueniret.

¶ Ex parte nostri. Nam home lapsus caecatus fuit in rationali: ideo dita sunt ei sacramenta uisibilia sensibilia ad eruditionem. Elatus fuit in irascibili: ideo data sunt ad humiliationem. Eastiditus est in concupiscibili: ideo dari de buerunt ad exercitationem.

¶ Tertia conclusio. Congruebat diuersa sacra menta instituipro statu diuersarum legum hominis uulnerati. Diuersa dico, quantum ad sensibilia significantia, & quantum ad perfectionem significati simul, & modi significandi. Probatur conclusio secundum Sco. quia in processugenerationis humanae sen. per creuit notitia ueritatis: ut patet per Grego. Homil. xvj. super Exech. Iex etiam posterior semper fuit priore perfectior: quia deus ordinate agens, procedit de imper fecto ad perfectum: lex autem perfectior perfectioribus indiget adiutorijs ad suiobseruationem: & notitia ueritatis clarior exigit signa manifestiora: debuit ergo lex perfectior habere sacramenta perfectiorem gratiam perfectius significantia: ut esset congrua correspondentia signi ad signatum. Ad hoc autem magis cogruebat instituere alia signa. quam priora de nouo instituere: ut sic tollere tur signorum aequiuocatio; quae mater est dubio rum, & errorum.

¶ Praeterea. Lex scripta Mosi propter pronitatem populi ad idolatriam data erat in onus: ideo dicta est lex seruilis, & timoris: & ideo multis cerimonijs, & sacramentis (saltem large accipiendo sacramentum oneranda erat: ut populus ille sugo legalis seruitutis oneratus, minus uacaret: & per hoc ab idolatria arceretur. Lex uero euangelica, quae est lex gratiae, & amoris aseruiture liberans, potioribus manifestioribus, ac facilioribus sacramen torum auxilijs: sed pacioribus danda erat: prout beatus Aug. ix. lib. contra Paustum dicit. Cum christus suo aduentufacramenta ueteris legis impleuisset: abiata sunt, & alia instituta uirtute maiora: utilitate meliora: actu faciliora: numero pauciora, tamquam iustitia fidei reuelata, & in libertatem uocatis filijs de iugo seruitutis ablato: qudduro, & carnali populo congruebat. Haec Aug. Verum loquendo de sacramentis proprie dictis, plura fuerunt, & perfectiora legis perfectioris, quae ad sui obseruationem perfectiorem perfectioribus indigebat, & pluribus auxilijs, de quo clarius inf. Et tantum de articulo secundo.

¶ Quantum ad tertium articulum, est primum dubium: quae sacra menta pro qualibet lege post lapsum sint instituta. Sed quia de sacrantentis legis moysaicae tractabitur, cum de circumcisione agetur: & consequenter de sacramentis nouae legis. Videndum est hic de sacramentis legis naturae: Sed, quia nullo tempore dimisit deus culto res suos sine remedio necessario ad salitem. Omni autem tempore post lapsum fuit necessaria ad sulutem deletio orig nalis peccati: & per hoc omni tempore postlapsum fuit aliqud efficax remedium: quale aut fuerit hoc remedium an sacramentale id est aliquod signum sensibile: an aliquis actus interior insensibilis: sunt opiniones diuersae: beatus Tho. quem sequitur Richar. de media uilla tenet: quod paruulis sufficiebat sola fides sine exteriori signo. Non quidem habitus fidei solus: sed motus eius, idest actus eius relatus ad salutem pueri: in ui cuiusdam professionis fidei redemptoris, quicumque; esset ille: & a quocunque fieret: quamuis hoc magis pertinebat ad parentes, qui pueri curam habere debent: & perquos contraxit originale. In adultis similiter sufficiebat sola fides, sicut & modo sufficit ei, qui non ex contemptu sa cramenta omittit: sed ipsa fides, quando tempus erat instigabat, ut se aliquo exteriorisigno demostraret. Quando autem illa signa exteriora exhibebantur, non remittebatur culpa ex efficacia signorum exteriorum: sed interiori fide. Signauero fidei protestatiua siue sacrificia, siue alia, non obligabant ex praecepto diuino: sed ex uoto celebrabantur, secundum quod unicuique mens sua dictabat: ut fidem suam signis exterioribus profitebatur ad honorem dei, sicut & habitus charitatis inclinat ad actus exteriores. Tundatur horum opinio in uerbis Greg. iiij. morali. quae ponit magister: & habentur in canon. de consecr. dist. iiij. quod autem. Quod autem apud nos ualet aque baptismatis, hoc egit apud ueteres: uel pro paruulis sola fides: uel pro ma ioribus uirtus sacrificij: uel pro his, qui ex stirpe Abraae prodierunt: mysterium circumcisionis. Et secundum praemissa limitant secundam partem praemissae auctoritatis.

¶ Alia est opinio Alexand. de hales. parte iiij. q.v. membro j. quam imitatur Durandus & clarius prosequitur Scor. q.ult. huius dist. quae est conformior conclusionibus positis. Haec tenet, quod licet peccatum originale in adultis potuit deleri per aliquem motum honum intrinsecum: in paruulis tamen, it quibus talis motus fuit impossibilis: non potuit deleri per actum proprium eorum: ergo per actum aliorum circa ipsos, si ue ad paruulorum salutem relatum: sed non potuit esse certum, quod actus alterius relatus ad paruulum sufficeret sibi, nisi hoc esset institutum a deo. Nullus enim potest esse certus, quod per aliquid attingat ad sa lutem: nisi sit certus, quod deus acceptet illud tanquam sufficiens ad talem finem. Cum ergo non solum adultis suis cultoribus prouidit dus de remedio necessarioad salutem: sed & paruulis eorum & de hoc remedio, de quo parentes possent esse certi: sequitur, quod pro tempore illius segis naturae erat a deo institutum aliquod signum certum, & efficax ad deletionem originalis peccati. Et magis probabile est signum huiusmodi fuisse signum sensibile, quam intelligibile tantum: ut ex praemissis patet: & huic con cordat aucto. Aug. sup. allegata contraPaustum. in nullum nomen religionis &c. Et per hoc dicitur ad auct. beati Gregquod per solam fidem non intelligit solum habitum: nec actum interiorem fidei: sed actum sensibilem exteriorem fidem protestantem. Et ille actus sufficienter habere potuit rationem sacramenti: etiam si illa protestatio fiebat in aliquo uerbo solum inuocando deum: uel offe rendo paruulum deo. Et sic distinguitur fides sola id est solitaria sine sacrificijs contra fidem in sacrificiis protestatam. Et primum ponit ipse Gregor. sufficere pro paruulis. secundum autem scilicet fidem protestatam in facrificijs requiri in adultis.

¶ Et si dicitur: non legitur deum instituisse aliquod sacramentum, uel sacrificium saltem usque ad tempus Abraae. Respondetur, quod deus potuit tale sacrificium, uel sacramentum aliter patribus reuelasse, cum quibus fre quentius loquebatur: licet cui, & quan do, scriptura non dictat, quae ab Adam usque ad Abraam satis succinte pertransit. Huic opinioni alludere uidetur Pet. de pal. q.v. art. v. ponens in effectu tres conclusiones.

¶ Prima. In adulto fides propria erat remedium contra originale: in paruulo fides aliena. Sed illa fides non est fides habitus: nec actus fidei elicitus, aut imperatus: non enim plus tunc requirebatur fides, quam nunc: sed sicuti modo aliquis posset baptixare, posito. quod nullus fidelis esset nunc in ecclesia ea intentione, quam olim habuerunt in ecclesia baptixantes: habita intentione faciendi illud, quod deus instituit, uere baptixaret: ita & tunc de circumcisione uidetur esse dicendum. Non ergo aliter requiritur fides ad efficaciam sacramenti: nisi quod exhibeatur intentione hoc faciendi, quod deus instituit: & talis intentio fi¬ des dicitur. Talis ergo fides cum signo aliquo secundum eum uidetur fuisse sacramentum. Et licet non per legem ex teriorem: tamen per reuelationem dicit fuisse tunc instituta sacramenta, scilicet paeuitentiae, & matrimonij, & contra originale peccatum: sed de hoc alibi.

¶ Secunda conclusio: quod cum fide tali, de qua conclusio prima, requirebatur signum sensibile exterius tam pro paruulo, quam pro adulto, sed differenter: sicut & numc licet de lege conmuni nullus saluari possit sine baptismo ssumiis: sufficit tamen adultis baptismus flaminis, uel languinis, dum baptismus sluminis haberi non potest: sed est duntaxat in uoto habendi respectu aduiti. Vnde sicut paruulus modo non saluatur non habito baptismo sluminis: nec saluatur in fide ecclesiae siue baptismate aquae. Ioann. iij. ita & tunc nisi pro paruulo, uel circa eum exhibita esset quaedam benedictio, uel oblatio: uel aliquid huiusmodi, quod tunc fiebat; licet scriptura idipsum non exprimat: non erat mundatus ab originali.

¶ Praeterea. Videtur esse de ratione cuiullibet sacramenti, quod sit materiale signum, seu elementum oculis suppositum: seu ut idem loquitur: de ratione sacramenti in genere es, quod sit aliquod sensibile exterius. licet pro tunc illud signum sensibile non erat determinatum tunc sicut modo: modo enim stante lege requiritur ad paenitentiae sacramentum peccatorum confessio: siue fiat nutu: siue uoce: siue signo alio: tunc uero ad iustificationem peccatoris satis erat habere interiorem detestationem, cum proposito satis faciendi exterius: uelperieiunia: eleemosinam: aut orationes: tunc.n. erant eaedem partes satis factionis, sicut & nunc. Et forte adui tus, qui sine sacramento saluatus fuit: dixit in corde suo petens remissionem peccatorum. Ab alienis parce seruo tuo: loco sacramenti alicuius usu tempore legis naturae. Et quia non erat determinatum, quo signo exteriori utendum esset: ideo tenet probabiliter, quod adultus sine sacramento, & sine signo exte riori in re uel toto exhibito poterat ab originali mundari: quod tamen di¬ ctum uidetur contrariari propositioni tertiae, in qua uult, quod tam signum exterius, quam fides requirebatur de necessitate praecepti & sacramenti, licet differenter: sed si respiciantur dicta sua in conclusione tertia uult, quod pro adultis suffecit fides sola id est sine sacrificiis: sed non sola sine aliquo protestatiuo fidei siue fiat uoce, siue signo exteriori &c. aut qualicunque modo. Requiritur ergo in adulto fides protestata: & aliquo exteriori facto, uel signo applicata, citra tamen sacrificium. Et ita manet ueritas prioris dicti, quod adultus poterat saluari, & mundari ab originali non sine sacramento: sed sine sacrificio.

¶ Tertia conclusio secundum illum doc. est, quod utrumque tam fides scilicet quam signum exterius erat de necessitate praecepti, & sacramenti: Adultus enim quoad se ad utrumque tenebatur: & similiter respectu paruuli si uidit eum moriturum. Si. n. homo tenetur alteri succurrere in necessitate, & dare eleemolynam corporalem ne moriatur: quanto magis tenetur dare eleemo synam spiritualem, quatenus ab originali mundetur, & maxime parentes. Peccaret. n. nunc permittens scienter paruulum mori sine baptismate: cum non est alius qui uelit aut possit paruulum baptitare: & habentur (ut pono) alia ad hoc necessaria. Sic ergo secundum illum doc. & secundum praemissa sola fides saluabat ab originali: non tamen excludendo signum aliquod exterius fidei protestatiuum: siue sit inuocatio dei sola: siue peccati de testatio: siue sacrificium aliquod &c. Quod uero doctor ille dicit sacramenta fuisse instituta tempore legis naturae, hoc explicat dis. ij. q. i. arti. iij. quia erant signa rei sacrae: non tamen causatiua gratiae: & ita improprie dicta sacramenta. Vel potest dici, quod expresse habetur ex scriptura: quod pro tempore illo placuerunt deo sacrificia: ut patet de oblatione Abel, Genesis iiii. Noc, Genesis viii. Meschisedech. Gen. xiiij. Abraae diuidentis uaccas, Gen. xv. Non autem placuissent, nisi fuissent a deo instituta: immo praesumptuosum reputaretur, & fatuum si ta¬ lia fecissent sine inspiratione diuina, ueleius praecepto.

¶ Secundo dubitatur: a quo instituta sint sacramenta, an aso. lo deo: an ab aliqua creatura.

¶ Pro responsione praemittendum post Scot. quod aliud est instituere signum aliquod ad significandum simpliciter; & aliud ad significandum certe, & efficaciter: aliud etiam est signi institutio: & aliud institutionis promulgatio: nam signum instituere simpliciter ad significandum potest quilibet, qui potest uti signo prose: & alijs, siue practice, siue speculatiue. Sed ad significandum practice certe, & efficaciter (id est ita infallibiliter, quod cessante impedimento ad exhibitionem signi producatur effectus signatus) non potest nisi ille, qui in sua potestate habet producere huiusmodi effectum, quando & ubi uult, in subjecto apto nato.

¶ Et secundum hoc posset distingui actus in stituendisignum ad significandum, & ad certe, & ad efficaciter significandum. Primus sit per nudam impositionem signi: qua instituens uult, quod tali signo utantur ipse, & alij ad repraesentandum signatum: quo modo uoces, & quaedam alia signa imposita sunt ad significandum. Secundus sit per determinationem uoluntatis ad producendum effectum signatum eius, qui potest producere ad signi exhibitionem. Et hi actus possunt fieri a diuersis. Posset enim unus imponere signum ad significandum effectum, qui tamen non haberet facultatem producendi eum: & alius habens huiusmo di facultatem. posset imposito signo tri buere certitudinem, & efficaciam, de terminando se ad producendum essectum quoties signum impositum exhiberetur: hic tamen accipitur institutio sacramentorum: ut includit utrumque.

¶ Patet etiam, quod aliud est institutio: aliud promulgatio: nam promulgatio praesupponit institutionem per se, uel alium factam.

¶ Quibus praemissis respondetur per duas propositiones. Primainstitutio sacramentorum, qua non solum repraesentant: sed certe, & efficaciter signant sacramentalem effectum: per solum deum fieripotest: & non per¬ alium. Probatur: quia iste solus instituere potest sacramentum: qui potest causare sacramentalem effectum: sed solus deus hunc causare potest: ergo conse- quentianota. Maior patet ex praemissis Minor probatur: quia effectus sacramen talis est effectus supernaturalis excedens facultatem creaturae: & per consequens solideo possibilis.

¶ Secunda propositio Quamuis solus deus potest sacramenta instituere, tamen alius a deo potest huiusmodi institutionem promulgare. Prima pars est praecedens propositio. Secunda pars patet: quia promulgare in stitutionem sacramenti a deo factam non excedit limites creaturae. Et secundum hoc secundum multos. beatus Iaco bus fuit promulgator, tanquam praeco diuinus sacramenti penitentiae, & unctionis extremae, cum ait. Confitemini alterutrum &c. quoad primum. & infirmatur quis in uobis inducat praesbyteros ecclesiae, & orent super eum, unguemtes eumoleo sancto in nomine domini. laco. v.

¶ Sed replicaret aliquis contra primam propositionem. Licet nulla creatura auctoritate propria possit institue re sacramenta: ex commissione tamen superioris, dei scilicet ei non repugnat: sed & lex data est non immediate a deo, sed mediate per Moysen legislatorem. Respondetur, quod licet institutio ad significandum simpliciter possit committicreaturae: non tamen institutio ad certe, & efficaciter significandum: quia illa non potest fieri nisi per determinationem diuinae uoluntatis ad assistendum signo, producendo effectum signatum. Haec determinatio fieri non potest nisi per deum. uoluntatis enim libertatem nemo determinare potest nisi uoluntas ipsa: alioquin uoluntas non esset libera. Nemo, dico, alius a deo. Et sideus determinaret se generaliter ad assistendum circumquaque signo per Petrum instituto: & Petrus institueret aliquod signum: adhuc institutio illis signi, quatenus sitcertum, & efficax, non est a Petro: sed ex generali determinatione diuina: & esset in casu petrus praeco, & promulgans noui sacramenti. Suo modo dicitur, quod nullus alius praeter deum fuit legislator legis; suos transgresso res ad damnationem aeternam obligantis: nisi sicut praeco promulgans legem: & ita Moyses non fuit legislator proprie: sed praeco, nuntius, & promulgator segis diuinae: neque in persona sua: sed deilege pposuit: ut patet ex forma litterae Et quod dicitur legislator extenditur nomen ad promulgatorem.

¶ Tertio dubitatur: unde habent facramenta efficaciam, an ex institutione, uel a christi passione: Respondetur breuiter, quod sacramenta ex tribus habent efficaciam non tamenomnimode: habent enm efsicaciam ex deo tanquam a causa principali instituem te: a passione christi tanquam ex causa prima efficaciam merente: & a fide ecclesiae causam minus principalem causae principali continuante. Principalis enim causa, quae sola sufficeret, est ex daeterminatione diuinae uoluntatis, qua instituit sacranenta ut essent signa efficacia, qua determinatione sola existente, etiam circumscripta passione christi, & fide ecclesiae, sacramenta essent efficacia signa. Verum de facto concurrebat passio christi tanquam meritum, propter quod deus sacramenta instituit: & sic ac cipienda est glo. ad Roma. v. super illud. Qui est forma futuri. Sicut ex latere illius idest Adae dormientis assumpta est costa, unde formata est Eua: sic ex latere istius idest Christi, ssu¬¬ xerunt sacramenta: aqua scilicet ablutionis, & sanguis redemptionis, perquae laluatur ecclesia. Et August. xv. de ciui. dei. cap. xxvj. loquens de ostio arcae Noe ait: illud est uulnus, quando latus crucifixi lancea perforatum est: hac quippe ad illum uenientes ingrediuntur: quia inde sacramenta manarunt, quibus credentesinitiantur. Manarunt, inquam, tanquam a causa meritoria: de quo supra lib. iij. distin. xix. & xx. Concurrit etiam fides ecclesiae: nam ad efficaciam sacramentorum requiritur est fides ecclesiae; dum ministrantur, qpeor quam satramenta aliquo modo continuatur passioni christi tanquam causae minus principales, siue instrumentales causae princi¬ palimeritorie: & deo tanquam causae principaliter efficienti, & per hoc dicitur sacramentorum efficatia aliquo modo esse a fide ecclesiae. Haec Sco. Tho. Ricli. ¶Vltimo dubitatur: quae sint partes integrales facramentorum. Ad hanc dubitationem respondet magister, quod duobus sucramenta consistunt: uerbis scisi cet, & rebus: quas be. Augu. Homil. viij. super Ioan. nominat elementum, & uerbum. Accedat, inquit, uerbum ad eleme tum, & sit sacramentum. Perrem, siue elementum intelligitur res, siue actus aliquis sensibilis: ut ablutio, unctio, calicis traditio &c. quae cum uerbis siguificant effectum sacramentalem: per uerbum autem oratio prolata ore ministrantis sacramentum. filementum siue res dicitur materia: uerba dicuntur forma: non proprie, sed metaphorice: ut infra dice- tur de sacramento baptismatis, & de quo libet sacramento. ubique enim requiritur quae materia, & quaeforma.

¶ Sciendum: quod praeterista duo uerbum, & esementum, requiritur etiam intentio in conferente sacramentum, qua intendit ministrare sacramentum idest rem: & uerba exhibere tanquam ea, quae ad certum effectum instituta sunt a christo: & hoc est exhibere in fide ecclesiae: etiam si non crederet sequi effectum: ut infra declarabitur. Et haec intentio compraehenditur sub uerbis proferentis: ut dicit Rich. Et quae hic dicuntur, intelligi debent de sacramentis nouaelegis tantum, quoniam sacramenta ue. le. consistunt in rebus, & non coexigunt aliqua uerba: sicut patet de circuncisione, cui non pscribitur aliqua forma: sed nec esui agni paschalis, aut sacrificijs: quae dici possunt sacramenta lat go nomie sacramenti. Quod uero uerbarequirunt in sacramentis no. le. ratio pricipalis est institutio christi, cui placuit sic instituere. Congruitas tamen assigna tur, quia sacramenta nouae legis sunt perfectiorasacramentis ue. le. non tantum in causando: sedetiam in significando: ut infra dicetur. Perfectissima autem significatio sit per uerba, quae certius, expres sius, & distinctius significant secundum omnem mentis conceptum ex impositioe: quam significent ex naturalisimilitudine. Aliae assignantur: quae tamen parum faciunt ad propositum. Et tantum de illa quaestione.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 2