Quaestio 19

SEquuntur pertinentia ad statum gratiae, quo ad directionem partis affectiuae. Et erant quaedam pertinentia ad vota religiosorum. Vnicum pertinens ad votum intrantium & noui tiorum. Quaedam vero ad votum perseuerantium & professorum. Primum erat: vtrum qui vouit se intraturum religionem: & intrat cum proposito exeundi: soluit votum.

ET arguitur quod sic. Faciens persecte quod promisit, soluit votum: iste est huiusmodi: quia votum eius non cecidit nisi super actum intrandi. ergo &c.

CONtra. vouens eodem modo debet votum implere quo promisit. lste votum de intrando promi sit cum proposito remanendi saltem vt experiretur. ergo debet soluere cum tali proposito. Non ergo sufficienter soluit votum intrans cum proposito exeundi.

DIcendum ad hoc: quod aliud est votum, aliud vero propositum. Propositum enim est simplex dispositio voluntatis de faciendo aliquid, vel non faciendo sine omni affectione aut promissione. propter quod ex natura sua neminem obligat ad implendum. Ita quod quilibet propria auctoritate sine omni peccato quantum est de ratione suppositi poterit illud mutare nec opere implere. et si forte quandoque peccatum annexum sit mutationi illi, hoc non contingit ex actu mutandi: sed forte ex alia praua voluntate & affectione propter quam mutat. vt qui proposuit vitam suam mutare in melius & intrare religionem, postmodum stimulis carnis agitatus volens appetitui carnis satisfacere: & videns quod hoc in religione non posset, si mutat propositum intrandi propter propositum & voluntatem desiderio carnis satisfaciendi, procul dubio peccat non ex actu mutandi propositum intrandi: sed ex actu propositi carnalis delectationis adimplendae: propter quod mutat illud primum propositum. Potest etiam contingere quod causa mutationis illius propositi sit infirmitas vel pusillanimitas quaedam naturalis vel vitiosa: & tunc illi annexum est non plus peccati quam meretur illa infirmitas siue pusillanimitas. Po test etiam contingere vt mutationis illius propositi causa sit aliqua rationabilis: vt si percipiat se lepra occulta infectum: vel aliquam aliam habere dispositionem propter quam inutilis esset ordini, vel aliquis alius status aptior esset, & magis idoneus sibi.

VOtum vero est vinculum obligans assertiua promissione ad com plendum illud quod in proposito conceptum est. propter quod nemo propria auctoritate potest votum suum mutare, si tamen sit proprie votum: vt in tali persona quae potest libere vouere: & sub tali re quae propria materia voti esse potest. Immo qui votum suum non mutatum auctoritate superioris implere negligit, procul dubio hoc sine peccato non facit: & hoc per se ex omissione qua votum non implet: & praecise pro tantillo quod sub voto inclusum erat solummodo: ita quod si simul concipiat homo diuersa pro posita circa idem: verbi gratia, visitandi limina apostolorum peregrinationis causa, & nudis pedibus ambulando, & intra certum tempus: et vni illorum propositorum apponat votum: & promissione asserti ua voti se astringat ad implendum vnum sic propositorum tantum: quod videlicet limina apostolorum visitabit causa peregrinationis: & non aliquod aliorum: sed proposita alia manent absoluta sub ratione propositi videlicet quod visitabit nudis pedibus ambulando & intra certum tempus: non video quin talis votum suum perfecte implet & soluit si limina apostolorum pere grinando visitet: & sic primum illorum propositorum ad quod implendum se tantummodo voto astrinxit, adimplet: licet alia duo proposita annexa mu tet & peregrinando non seruet: videlicet si ambulet calceatus: & peregrinationem suam post tempus propositum incipiat. Nunc autem sic est in proposito nostro: vt circa religionis ingressum tria circa idem diuersa contingit cadere proposita. Vnum scilicet de intrando per habitus nouitiorum assumptionem. Aliud vero de expe riendo in fratrum confortio ordinis asperitatem. Tertium vero de perseuerando vel profitendo perpetuam ordinis obseruantiam cum fratribus, quorum nuilum si absolutum sit, obligat proponentem ad ip sum opere implendum: quin omnia & singula possit propria auctoritate mutare & non implere. Quia si super singula votum addatur, statim ad singula implenda obligatur. Quia si super vnum illorum solum praecise: ita quod alia extra vinculum obligationis voti sint inclusa: ad implendum illud ad quod vinculo voti se astrinxit, procul dubio obligatus est: nec potest illud mutare propria auctoritate. Sed quod ad ali quod illorum quae cadunt extra vinculum voti implendum sit obligatus quin propria auctoritate pos sit illud mutare & non implere opere, non video: tum quia nec ratione voti, nec ratione propositi ad hoc obligatur. Non ratione voti: quia votum neminem ad amplius obligat quam sub voto suo caditu: & quam se astringere intendit. Nec ratione propositi: quia vt dictum est, nudum propositum neminem obligat. Nec ratione conne xionis vnius propositi ad aliud: quia intentio potest esse proponentis singula quod voto suo obliget se ad implendum vnum illorum: ita quod intendit se onino non obligare ad impletionem alicuius illorum. Vnde qui voto alicui praelato alicuius certi ordinis se obligant ad obediendum ei non simpliciter & absolute in omnibus, sed tantum secundum statuta regulae illius ordinis: licet in vouendo haberent propositum ad aliquid amplius supererogandum, vt in orationibus, vel ieiuniis, aut aliquibus huiusmodi, non tenent nec tenere debent se obligatos ad obediendum dicto praelato: & ad implendum ad eius mandatum alia quam quae cadunt sub dicta regula: & nullo modo sentiunt se obligatos ad implendum ad eius praeceptum illa quae supererogare absque voto proposuerunt. immo libere possunt illa omittere & proposita sua circa illa mutare propria auctoritate. Sed & in causa mutandi bene poterit contingere error vel pecca tum: sed illud actui mutationis accidit. Potest enim aliquis mutare propositum vel ex leuitate, vel ex infirmitate, vel ex carnalitate, vel ex aliqua malitia. Potest etiam ipsum mutare ex prouidentia maioris boni: & discretione, quemadmodum Paulus mutauit propositum suum super promisso quod fecerat Corinthiis. secundum quod dicit. ii. Corinth. vii. Volui venire ad vos: cum ergo hoc volui. glos. & non feci, numquid leuitate vsus sum: & sequitur. Ego autem testem deum inuoco, quod parcens vobis non veni. vbi dicit glos. Ambrosii. Et ideo non ex leuitate vel carnali cogitatione non impleuit quae disposuit. Spiritualis autem tunc dispositum non implet: quando prouidentius aliquid ad salutem meditatur. Alias enim propositum suum iustus tanquam sapienter conceptum, debet firmum tenere tanquam iuramentum atque statu tum, quia Ecclesiastici. xxvii. dicitur. Sanctus in sapientia sua manebit sicut Sol: stultus autem vt Luna mu tatur.

DIco autem ad quaestionem: quod ille qui vouit se intraturum religionem: & ipsam intrare per habi tus nouitiorum assumptionem solummodo posuit sub voto: circa hoc, propositum suum de intrando nullo modo propria auctoritate potest mutare. immo necesse habet in eo stare & ipsum opere implere. licet iuxta hoc proposuit se experturum in fratrum confortio ordinis asperitates: & perseueraturum & profes surum tempore opportuno: sed neutrum horum propositorum posuit sub voto suo: neque intendebat ponere. Quia in rei veritate sicut fatuum esset vouere aliquem se religionem intraturum nisi simul proponeret in ea stando eam experiri: & postquam experientia ei placeret eam profiteri: sic fatuum esset quoscumque regulariter & indifferenter vouentes se religionem intraturos simul vouere & experturos vsque ad terminum professionis statutum a iure: & perpetuo perseueraturos & professuros. Cum Decretalis praecipiat quod nuilius professio intra annum probationis recipiatur. Dico inquam, quod talis inquantum est ex virtute obligationis voti super primo articulo: nec etiam quantum est ex ratione propositi supe duobus aliis articulis: neque ex connexione horum propositorum absolutorum sine voto, cum illo quod posuit sub voto, tenetur implere duo alia proposita: immo potest ea libere & propria auctoritate mutare: & concipere opposita proposita, de non experiendo & de non prosi tendo: & continuo post ingressum exeundo: & hoc sine omni peccato contingente per se ex actu exeunci vel ex actu mutandi propositum circa ipsum: licet forte quandoque non sine peccato accidente ex causa mutan di vt dictum est, vel ex accidente quod habet consequi actum vt scandalum, vt iam dicetur, aut aliquid huiusmodi. Et sic dico quod qui vouit se intraturum religionem secundum modum iam dictum, quia videlicet solummodo vouit se intraturum: licet nude proponit se experturum & professurum, intrando solummodo votum soluit: etiam si intret cum proposito exeundi. Quia vt dictum est, non teneretur tale propositum continuare neque rema nere ad experiendum, vel quasi ad experiendum: licet forte exeundo peccet, vt dictum est: & sic similiter pec cet proponendo exire. Quia non potest esse propositum de actu peccandi fine peccato. Peccatum autem quod con tingere potest ex tali exitu & mutatione propositi, maxime est fratrum scandalum, & eorum qui facti talis possint habere notitiam. propter quod forte vitandum, si talis esset persona pro cuius facto certitudinaliter timendum esset scandalum imminere venturum: tunc in tali casu non liceret eum exire: & ita nec propositum mutare quo ad hoc. Quoniam licitum secundum se & absolute, in tali casu bene potest fieri illicitum. iuxta illud quod dicit Apostolus in simili. primae Corinth. x. Siquis dixerit vobis hoc immolatum est idolis: nolite manducare. & sequitur ratio vna: Propter conscientiam: non tuam sed alterius. glos. infirmi. Quia nihil manducandum est cum scandalo infirmorum. q. d. pro quo dimittendum est: quia si aliter facerem de licito danmnabilis essem. vnde dicit ibidem. Omnia mihi licent sed non omnia expediunt. glos. id est adiuuant me in cur su sed magis impediunt. Omnia mihi licent: sed non omnia aedificant. glos. proximos: vt cum quis scandalum facit proximo. in illo enim casu alias licitum, sit illicitum. Vnde dicit Roma. decimoquarto. "Ne ponatis offendiculum fratribus vel scandalum". Si enim propter cibum tuum frater tuus contristatur, iam non secundum charita tem ambulas. glos. non dico scandalizatur: sed quod minus, saltem contristatur, ex hoc solo patet quod non ambu las secundum charitatem: in quo peccas. Vnde sequitur in apostolo. Omnia quidem munda sunt: sed malum est homini qui per offendiculum manducat. Si ergo qui vouit dicto modo & intrat cum proposito exeundi, talis est quod non possit exire statim nisi cum scandalo fratrum & ordinis illius, etsi votum soluat, peccat tamen hoc agere proponendo quod sine scandalo facere non potest licet absolute liceret: Sed hoc non propter obligationem aliquam ex dicto voto: neque ex ipso proposito, neque ex substantia actus statim exeundi: sed per accidens ex scandalo annexo vt dictum est. Vnde etiam si omnino non vouisset intrare, & intraret cum proposito permanendi ad experiendum: & esset talis quod non posset statim exire sine scandalo fratrum & ordinis, non licet ipsum statim exire: immo statim exeundo peccaret: quid omnino non licet. Et quid amplius, si talis esset quod completo anno probationis non posset exire sine graui scandalo fratrum & ordinis, non video quomodo liceat eum exire obstante scandalo: licet ex natura facti absolute & de iure liceret. immo potius etiam si ne professione si ei profiteri non placeret, in habitu fratrum perseuerare deberet. Si enim tale scandalum prae uideret futurum ex suo exitu & exiret, non est iudicandum quod factum suum sit scandalum pure passiuum: im mo etiam est actiuum. vt patet ex iam dicta sententia apostoli in casu(ut aestimo) consimili. Vnde Bernar dus in epistola sua ad Adam Monachum & ad complices suos dicit: quod etiam de licentia papae professos non licet di mittere monasterium suum si vergat in scandalum sratrum: quia hoc est pure malum: non medium inter pure bonum & pure malum: quod nullius permissio potest facere licitum: dicens sic. Apostolicam inquunt licentiam quaesiuimus & impetrauimus. vtinam non licentiam quaesissetis sed consilium. i. non vt liceret sed an liceret. Nisi forte tale hoc fuisse di catur, quod absque licentia quidem non liceret: liceret autem si cum licentia fieret. Verum nec deus vbi ait, Nolite contemne re vnum ex his pusillis qui in me credunt, addidit nisi cum licentia: aut dicens, Qui scandalizauerit vnum de pu sillis. &c. determinauit subiungens fine licentia. Constat igitur vbi veritas & necessaria veritas in causa non est. non licere scandalum quodlibet a quolibet posse committi. Numquid igitur aut malum esse desiit aut minoratum est quia papa concessit: Quid tamen summum pontificem fecisse nequaquam crediderim: nisi aut circunuentum mendacio, aut importunitate victum. Nec timendum mihi arbitror: quod ad illud domini responsum denuncia to sibi scandalo Pharissaeorum refugias: vt quomodo nihil pendebat dicens: Sinite illos: caeci sunt: duces caecorum: ita & nostra vobis scandala non esse timenda aestimes. Vide nempe quam nil simile habeat in hac parte proportio. Nam si compares personas, illic Pharissaei supbi, hic pauperes Christi scandalicantur. Quamquam ergo intrans cum proposito statim exeundi soluit votum & liceat ei facere absolute: & etiam statim exire post introitum: si tamen hoc non possit fieri sine magno scandalo fratrum, propter scandalum imminens peccatum est: & non licet intrare cum proposito exeundi: nec statim exire vt dictum est: licet hoc faciendo votum soluat. Vnde siquis habeat rationabilem causam de mutando propositum, vel ante ingressum, vel post ingressum, debet quantum poterit praeuidere ne accidat scandalum ex suo exitu: & causam sui exitus fratribus & aliis quibus commode poterit, indicare: vt perspecta rationabili causa super exitu sint pacati: & scandalum non patiantur ex suo facto.

ET patet per iam dicta responsio ad obiecta vtriusque partis.