Quaestio 15

CIrca Tertium arguitur, quod non sit licitum disputare de potestate praelatorum, sic. disputatio il la quae est causa litis & discordiae, non est licita. Talis est disputatio de potestate praelatorum aliis volentibus eam ampliare: aliis autem volentibus eam restringere. ergo &c.

CONtra. illud est licitum, per quod subditus potest cognoscere in quo debet praelatis obedire & in quo non non enim tenetur ei obedire in omnibus, puta in illis praeceptis quae contra deum & diuinam legen atque dina mandata praeciperet. sed hoc praet cognoscere per disputationem de potestate praela torum: quia ipsa declarat & determinat & inuestigat in quibus subditi suis praelatis obedire debent, & in quibus non. ergo &c.

DIco quod triplici intentione potest fieri disputatio de potestate praelatorum, sicut & de potestate Christi & dei. Vna videlicet vt potestatem illorum diminuat aut attenuet, & minorem quam sit credi faciat: et propter hoc eis minus & in paucioribus obediendum sit. Alia autem contraria vt potestatem eorum exten dat, & maiorem quam sit credi faciat: et propterea eis amplius & in pluribus obediendum sit. Tertia vero media est: vt scilice uae & quanta sit praelatorum potestas innotescat: & secundum hoc quisque praelatis obediat.

DISputare de potestate praelatorum prima intentione est omnino illicitum, sicut illicitum est tali intentione disputare de potestate Christi & dei qualitur disputant philosophi nitentes probare de deo: quod non habet potestatem agendi quicquam circa inferiora generabilia & corrupti bilia nisi mediante motu corporum caelestium. Et disputare isto modo, & tali intentione disputare de praelatorum potestate aut est principum saecularium, est resistere siue contrariari diuinae ordinationi, & bonum publicum non amare. Potestas enim praelatorum eis a Christo deo data est: & ad publicam vtilitatem ecclesiae ordinata. Di cit enim apostlus Ro. xiii. Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit. Non est enim potestas nisi a deo, quae autem sunt a deo, ordinata sunt: itaque qui resistit potestati, dei ordinationi resistit: qui autem deo resistunt, sibiipsis danmnationem acquirunt. Dei enim minister est tibi in bonum. Reuera qui tali intentione de potestate praelatorum disputant: danmna tionem aeternam sibi acquirunt. & meritoe quia sic disputando potestatem praelatorum, pro quanto eam diminuere intendunt, furari quantum in ipsis est nituntur: quae quia de numero sacrorum est a deo sanctae ecclesiae concessorum: igitur adinstar sacrilegii est disputare de potestate praelatorum aut etiam principum isto modo est enim furari sacrunde sacro. vt etiam dicitur in liris legum saecularium, Sacrilegii instar est diuinis super quibus oportet ministrationibus obuiare beneficiis. Et quia sic disputantes de praelatorum potestate, frequenter sunt inuidi praelatis & rebelles atque inobedientes nolentes ab eis corrigi aut corripi: vel puniri pro suis delictis: ideo displicere solet praelatis & principibus de ipsorum potestate disputare, & hoc prohibent. Et merito: quia vident sibi in hoc iniuriari: & diuinae ordinationi contrariari: & bonum publicum demoliri, & sic disputantibus sibi a seipsis aeternam danmnationem procuraris Dis putare autem de potestate praelatorum secunda intentione est est illicitum eadem de causam qua praecedens: quia sicut est data praelatis a deo simpliciter ad ecclesiae vtilitatem: sic etiam data est eis in deterimato gradu ad eandem vtilitatem, vt ad ma gis & minus, siue maius & minus potestatis quam sit a deo datum ad ecclesiae vtilitatem, non vergeret. Et sic vtroque modo disputare de potestate praelatorum, vitiosum est Magis tamen vitiosum est disputare de illa primaitentione quam secunda: quia disputatio de illa intentione secunda potius est in fauorem ecclesiae & praelatorum, quam in odium. Econtrario autem disputare de illa intentione prima. Et quia tali intentione plerique de potestate praelatorum disputant adulando spantes ex immensa potestate praela torum generaliter, aut spanlitur ex immensa potestate alicuius illorum commodum aliquod sibi prouenire: ideo est talis disputatio merito debet praelatis displicere. Boni enim viri nolunt aestimari vltra id quod sunt: & frequanter volunt aestiari minus quam sint. exemplo Ioannis Baptistae. Vt enim dicit Augustinus super Ioannem simodoe. iiii. Tanta excellentia erat in loam ne, vt possit credi Christus: & in eo probata est humilitas eius: quia dixit se non esse cum posset credi esse. Nullum tantum meritum habuit, quam de ista humilitate, quod cum posset fallere homines & putari Christus: & hri pro Christo: confessus est tamen aparte: Non sum ego Christus. Non dixit Ego sum Ioannes: ego sum Helias: ego sum propheta: sed dixit: Ego sum vox clamantis in deserto. Et praecipue debet praelatis talis disputatio talium de sua potestate displicere. quia sicut disputando potestatem praelatorum nimium extendunt, quando eam spgeant facere pro se: sic econtrario eam disputando attenuant: quando timent ne per eam debeant praelati contrariari ipsisl Vnde frequaenter in vno articulo potestatem praelatorum extollunt: et in alio deprimuntimodo quo saepius extollere visi sunt illa quae sua sunt: & quae aliorum, dum tamen pro se sunt: & deprimere ea quae sunt aliorum: maxime quando contraria ipsis sunt. Vnde seruando medium virtutis et mo deramen inter vtramque dictarum duarum disputationum de potestate praelatorum, dico quod disputatio de potestate praelatorum intentione itia: omnino licita est et multum proficua: sicut et disputatio de potestate Christi et dei de iis quae sunt fidei: dummo fiat cauam addiscendi vel convicendi haereticos. Sic enim sem dictum philosophi, disputare de singierosois non est iutile. et non cauam deducendi illa in dubium. Hoc, nm omnino illicitum est: sicut est illicitum est disputare vt in dubium reuocentur il la quae detiata sunt per vels synodos. Nam vt di in lris legum sclarium, iniuriam facit iudicio reuerentissimae synodi: siquis semel iudicata ac recte disposita reuoluetur & publice disputatur contenderit. Reuoluer dicit. gi i,i du bium reuocatur. immo vt procedit sm argumentum, & bene: concedendum est quod tal disputatio de potestate praelatorum multu necessaria est: nec debet displicerem alicui, sed multum placere, sicut & placet praelatis bonis postquam sciuerit & praesumpserint magistros aliquos tali modo de sua potestate disputare, & hoc praecipue ideo, quia tali disputatione plurium est ipsi praelati frequent discunt quantum, & quid super subditos possunt, & quantum, & quid non possunt: & per hoc sciunt legitime vti sua potestate, & sibi cauere de potestatis abi su, quod forte sine illa nescirent: sicut subditi ex tali disputatione discunt quantum & in quibus debent praelatis suis obedire, & quantum, & in quibus non: & per hoc sciunt legitime suis praelatis obedire, & cauere ab indebita rebellione, & in casu obedientiae illicitae suis praelatis obuiare, quid forte fine illa disputatione nescirent. Hinc dicit beatus Bernardus in epistolaquaedam ad Adam monachum. Liquido apparet mala imprantibus non esse perendum: praeserti dum prauis obtemperas impiis, in quo homini videris obediens, deo plane, qui omne quid perperam agitur interdicit, iobedientem te exhibes. Valde autem perperam est, profite ti te obedientem, in quo nosceris superiorem propt inferiorem. i. diuinam propter humanam soluere obedientiam. Quid enim: quid iubet homo, prohibet deus, & ego audiam hominem surdus deo: Non. sic enim apli clamant. Melius est obedire deo, quam homini & infra ibidem. Si ita oportet: sine cam legitur. Omnia probate, quid bonum est tenete. Si ita est, de leamus iam de libro euangelii. Estote prudentes, sicut serpentes. Sufficit quippe quid sequitur, & simplices sicut columbae. Nec dico, a subditl mandata praepositorum esse diiudicanda, vbi nihil iuberi deprehenditur diuinis contra rium institutis: sed necessariam assero & prudentiam quam aduertantur, & libertatem, quae contenmnantur. Per dictam autem dispu tationem omnia quae pertinent ad potestatem praelatorum, probantur, & diiudicantur, dum in praeceptis eorum timetur aliquid aduer sari diuinis institutis, & quod bonum est tenetur per prudentiam serpentum: quam tali disputatione discitur, & per simplicitatem columbae obedienter opere impletur. Vnde siquis temerarius obediens dicat in omnibus esse praeceptis superiorum obe diendum, & nihil interrogandum, sed praelato per omnia credendum, Respondendum est ei, quid cuidam respondet beatus Ber. in eadem epistola, vbi loquitur de subdito tali & praelato suo, sic inquiens. Caeterum (inquit) nihil habeo interrogare, ipse viderit. Diccquaso) si dato in manus gladio te armari iussisset in iugulum, acquiesces: quasi dicat, nequamquam. ergo nec similiter deberes in aliis obedire, quae deprehenderes contraria diuinis institutis, & de illis interrogare, & per dis putationem veritatem perquirere, quae tieres illis contrariari.

DIco ergo: quod talem disuptationem de potestate sua nul lus praelatorum refugere debet, sed eam potius appetere, & hoc praecipue, quia siquis eorum ipsam refugit, illud in quo eam refugit, suspectum de veritate tenet: sicut Mahumeth legen suam suspectam de veritate habuit, & falsitatem eius per disputationem de illa deprehendi timuit. proptur quod poenali edicto legis de illa disputare pro hibuit. Non sic Christus legen suam suspectam habuit, quando eam liberae disputationi omnium & credentium, & non cre dentium illi exposuit. Nec tamen abnuo quin propter aemulos disputatores, & suspectos super aliquibus sub poena dis putatio prohiberi potuit absque eo quod de veritate illorum apud prohibentem suspitio aliqua sit. quemadmodum Nico laus papa. iii. phibuit sub poena excommunicationis latae sententiae disputationem: immo omnem exponnem praet gramma ticalem in expotene regulae fratrum minorum, quam ipse edidit. Nec etiam abnuo, quin vtile esset de potestate praelatorum non disputare, si non timeretur quod contraria diuinis praeceptis possent praecipere, aut aliter quam veritas se haberet. secundum quod testatur Rabi Moyses de disputatione Iudaeorum contenta in libris qui dicuntur Talmuth super edictis legis Mosaicae: sic inquiens libro ca. lxx. Liber Talmuth scriptus, non erat receptus in diebus primis quando vitabant illud, quod postea inciderunti. ist multitudinem scientiarum: & diuersitatem opinionum, & diuisionem credulitatum, & dubitationes quae incidunt in expositionibus scripturarum. Dimiserunt autem rationem in omnibus rebus istis cognitioni capostoli, quid vocatur domus magni consilii, sicut exposuimus in aggregatione nia in Talmuth. Et haec est causa quare illi principatus magni perierunt de gente nira. Cum autem regnum Christianorum diffusum fuit per regna Graecorum, & Chaldaeorum, & sensus philosophorum diffusi fuerunt in gentibus illis, & viderunt quod credulitates suas destruebant opiniones philosophorum destructione vehementi, coeperunt scribere omnia, quae erant vtilia credulitati eorum, & responderunt illis opinionibus quae destruxerunt fundamenta legis, & fidei suae. Quid ergo arguitur in primo argumento: quod disputatio de potestate praelatorum non est licita, quia ipsa est cauam litis et discordiae: dico quod verum est disputando de potestate praelatorum pria et secunda intentione, et hoc loquando de lite & dis cordia illicitis. Diminutione enim potestatis praelatorum prouocantur praelati, extendendo autem prouocantur subditi. & hoc intr sese, & contra sic disputantes, & est disputantes inter se. Disputando autem de potestate praelatorum intia intentione, ad huc verum est, quod est cauam litis & discordiae in licitis, & debitis ad reducendum. scilicet vtramque personam duarum disputa tionum de potestate praelatorum ad medium, & ad debitum tempramentum contra volentes potestatem aut nimium diminuere, aut nimium extendere. contra nullum tamen volentem quod iustum & aequum est tenere, cauam est rationabil litis & discordiae.