Quaestio 23

CIrca secundum arguitur quod charitas possit diminui cum effectum: quoniam vt dictum est supra in praecedenti quaestione, venenum charitatis &c. Cum ergo charitas potest augeri secundum diminutionem cupiditatis, & diminui poterit secundum eius augmen tum: & hoc cum effectum. cupiditas enim cum effectu & augeri potest & diminui.

CON tra: illa cupiditas quae charitas diminuitur, cum non diminuitur nisi per augmentum charitatis, aut est mortalis aut venialis. Non mortalis: quia illa omnino charitatem corrumpit. Non venialis: quia illa charitati non contrariatur: quia simul stat cum ipsa.

CVM secundum superius dicta & alias in quaestione de causa suscipiendi magis & minus declarata, quantitatem non ponamus in formis ex comparatione ad aliquid vt ad subiectum aut vt obiectum: immo ex natura rei quae in sua essentia latitudinem habet, & partium virtualium integrantium quantitatem essentiae multitudine sua: secundum quas ex parte formae in se sumuntur magnum & paruum: sicut caliditas vna dicitur esse maior alia: ex parte vero sub iecti & obiecti magis & minus: sicut vnum subiectum dicitur magis calidum quam aliud: & vnum dicitur magis calefacere quam aliud: augmentum igitur & diminutionem charitatis neque sumere debemus ex parte subiecti, neque ex parte obiecti, neque ex comparatione ad vnum vel ad alterum: sed solum in ipsa in se considerata: vt ipsa primo secundum suum augmentum & diminutionem in se dicatur maior & minor: & ex hoc secundario subiectum secundum ipsam dicatur magis vel minus tale: & tertio dicatur vtrumque simul posse propriam acti onem respectu sui subiecti secundum magis & minus. Cum ergo omne augmentatum & diminutum debet habere aliquid augmentans & diminuens aliud a se: nihil enim seipsum deducit de potentia ad actum: virtutes autem secundum Philosophum. ii. Ethicorum eodem habent generari, augmentari, & saluari: & a contrario corrum pi & diminui: charitas autem generari non habet sicut virtutes acquisitae ab actibus nostris: sed a solo Deo eam infundente, Ro. v. Charitas Dei diffusa est in cordibus nostris &c. nullo ergo modo ab acti bus nostris habet corrumpi aut diminui secundum aliquem modorum tactorum superius quo generantur ha bitus aut augmentantur, corrumpuntur aut diminuuntur. Ita etiam quod per se effectiue nec ab actibus peccati cor rumpi aut diminui possit.

ADeo autem vt supra habitum est in quaedam quaestione, non causatur aliquis defectus in no bis per se: ipso per se efficiente. Etsi enim per accidens ab ipso fiat defectus poenalis: nec per se tamen nec per accidens defectus culpabilis. Diminutio ergo aut corruptio charitatis etsi fiat ab ipso, hoc est solum per accidens & non per se: & inquantum habet rationem poenae non culpae: & hoc non nisi debitae peccato. Ita quod si peccatum non sit causa effectiua corruptionis aut diminutionis charitatis, est tamen causa meritoria Peccatum autem mortale non meretur nisi charitatis corruptionem. Non potest autem diminui nisi aliquid eius maneat. Pccatio ergo mortali merente non diminuitur charitas. Relinquitur ergo si charitas diminuatur, quod hoc sit aut merente peccato veniali, aut solo Deo agente absque merito omnis peccati. Secundum est inconueniens: quia non potest esse poena a Deo inflicta sine culpa: quia hoc crudelitatis & iniquitatis est. Relinquitur ergo si chari tas diminuatur quod hoc non sit nisi merito venialis. quod forte alicui videri posset volenti ponere charitatem diminui per veniale. quoniam cupiditas quaelibet maior & minor cum sit eiusdem rationis, quia ex eadem radice fomi tis, proueniens, eiusdem debet esse efficaciae in agendo: sed proportionaliter. In talibus autem illud quod natum est corrumpi a maiori, saltem natum est secundum suam anologiam a minore diminui. Cum ergo magna cupiditas vt in mortali peccato omnino charitatem corrumpat, & perua in veniali saltem aliquantulum diminuet charitatem. Et hoc confirmatur hoc modo quoniam Deus ex se nullo modo est causa corruptionis charitatis nisi per auersionem voluntatis hominis a Deo: ergo sicut voluntate omnino auersa a Deo vt per mortale omnino corrumpitur charitas: ita & voluntate partim auersa a Daeo vt per veniale, quo conuertendo se ad creaturam non amando eam propter deum, nec in deo, necessario a deo quodammo auertitur, deum ex hoc tanto minus amando quanto magis sic amat creaturam: dicente Augustinus libro confess. O magne minus te amat qui tecum aliquid amat quod non propter te amat. Saltem in parte diminuitur. aliter enim cum duo ab initio in aequali cha ritate aequaliter deum diligentes sint: & vnus peccet venialiter & alter non: & sic Deum vnus diligit minus quam alter: sequeretur quod aequaliter diligeret magis diligentem se & minus diligentem: quia aequaliter diligit aqua lem charitatem habentes. Praeterea feruor venialis diminuit feruorem charitatis in actum: feruor autem actus non diminuitur nisi diminutione habitus: quoniam actus proportionalis est habitui. Maior enim caliditas fer uentius calefacit: ergo &c. Illam autem diminutionem ponet forte aliquis per hunc modum: dicendo quod per vnum ma gnum veniale aut per plura perua generatur aliquis habitus cupiditatis prauae in voluntate: quo necessario diminuitur habitus cupiditatis bonae: quae dicitur charitas: eo quod sunt in eodem & inclinant ad contraria. Pro pter quod voluntas in quae sunt, quanto inclinatur ad aliquid ex habitu malo veniali, tanto minus habilis est inclinari ad aliud per habitum charitatis. Diminutio autem habilitatis inclinandi potentiam ad actum, non est nisi ex diminutione habitus: quia ipse habitus nihil est aliud quam id quo potentia habilitatur & inclinatur. Quia si sic: cum charitas quae est in quolibet, finita est: & illud quo diminuitur per illum habitum venialium necessario est aliqua pars eius finita: qua aliquotiens ablata necessario consumitur & aufertur totum: ergo consimile aut consimilia venialia iterata in tantundem diminuent: & sic multotiens venialia multiplicando & habitum illum augmentando, infinita charitas ex venialibus sine mortali corrumperetur omnino: quid non tenetur. Sed dicet quod habitus huiusmodi ex venialibus generatus habet terminum in gradu quodam vltra quem non est natus augmentari stante charitate: ita quod proportionaliter illi gradui diminuet charitatem: & illud quod manet non dimi nuitur omnino per venialia: sed corrumpitur per mortale: quoniam postquam deuentum esset ad illum gradum non posset pecca re nisi mortaliter si ageret aliquem actum conformen illi habitui. Sed tunc agendo actum ex illo habitu ipsicom formen in quaelitate, aut necesse est eum agere actum conformen habitui in quantitate: vt tanta libidine ponat se in actum, ad quantam habitus quantum est in se inclinat: aut non: sed potest voluntas semet ipsam temperare vt actum eliciat ex minori libidine quam sit illa ad quam inclinat habitus. Si isto secundo modo: tunc qua ratione ponst voluntas se temperare modicum contra inclinationem habitus: eadem ratione multum propter eius libertatem: cum etiam se possit totaliter retrahere actum talem conformen habitui non agendo: aut actum eti am contrarium agendo. Sed multum se temperando non peccaret nisi venialiter: & tamen illo actu praedictus habitus augeretur stante charitate: qui tamen ponitur secundum dictum praemissum esse in termino vt non possit augeri vlterius quin efficeretur mortalis: quo charitas corrumperetur. Si autem primo modo: tunc talis existens in charitate aut posset stare continue non peccando omnino nec mortaliter nec venialiter: aut necesse haberet peccare mortaliter. quo rum neutrum tenetur. Sed dicet quod talis posset vitare omne quod de genere suo esset mortale: & illud quod alias de genere suo esset veniale, & ex veniali libidine natum procederet. Ratione tamen illius habitus vitiosi comnexi multum inclinantis ad libidinem, actus ille ex suo genere venialis elici non posset nisi ex libidine morta li: & ideo necessario esset peccatum mortale. Quod non potest stare, vt patet ex dictis circa membrum secundum quoniam actus elicitus non debet elici secundum totam virtutem habitus cui est coniunctus. Quamquam ergo actui illi veniali de genere suo sit coniunctus habitus ille: non tamen oportet ipsum elici libidine proportionali illi ha bitui: sed solum proportionali actui iuxta temperamentum voluntatis: & sic non erit nisi venialis: & necessa rio augebit dictum habitum solus vel coniunctus cum pluribus consimilibus: & sequetur sicut prius, quod ha bitus charitati per sola venialia possit corrumpi: si per ea posset diminui. Quid est ergo: diminuitur ne charitas merito venialis peccati: Hoc reuera nullo modo ponendum est.

AD cuius intellectum sciendum est quod aliter se habent habitus insusi ad potentias animae: & habitus acqusiti. Habitus enim acquisiti nihil aliud sunt nisi ipsae habilitates quaedam ad actus consimiles in potentiis animae illis a quibus sunt generati, vel perstu dium quo ad intellectuales, vel per exercitium quo ad morales. Habitus vero infusi non sunt ipsae habilita tes in potentiis: quia tunc non essent alterius rationis quam habitus acquisiti: & non differrent nisi per generans & generandi modum propter quae generatum non diuersificaret speciem,. quemadmodum non differret calor generatus in aqua naturaliter ab igne: & supernaturaliter a deo. Sed sunt habitus infusi quaedam picturaespi rituales quasi colores in potentiis animae ipsis potentiis superadditae: a quibus habilitates quaedam & inclinationes imprimuntur in potentiis: & hoc per ipsam substantiam habituum: & per suos actus su pernaturales circa sua obiecta vt iam dicetur. Dicendum est igitur quod circa essentiam habituum su pernaturalium nihil omnino agere possunt nostrae actiones siue bonae siue malae nisi meritorie. Vnde & actiones bonae sicut non generant charitatem in nobis: sed solus Deus eam creat in nobis: siccha ritatem generatam non augmentant nisi meritorie: sed ipse solus immediate augmentat qui gene rat. Et econtra sicut bonae non generant nec augmentant nisi meritorie: sic nec corrumpunt nec di minuunt effectiue: sed meritorie tantum eam corrumpunt malae morales. Sed illud quod faciunt actio- nes nostrae per se & effectiue, est quod generant in nobis habilitates quae sunt habitus acquisiti boni vel mali: & destruunt habilitates contrarias. Sed differentia est in hoc circa actiones nostras bonas & ma las: quod actiones nostrae malae non solum destruunt habilitates ad actus morales virtutum moralium & infusarum & generant contrarias: sed etiam omnino diuertunt a fine vltimo, vel retrahunt cum hoc quod auer tunt a fine virtutum moralium, quia omnis finis bonus inferior ordinatur ad superiorem secun dum Philosophum secundo Ethicorum. Et ideo omnes simul ordinantur ad vnum finem vltimum Opera vero nostra bona etsi per habilitates quas inducunt ad finem operabilem a nobis: in quali Philosophus posuit nostram felicitatem: qua secundum ipsum debemus esse beati vt homines: vt illum finem includunt: non tamen ordinant ad finem vltimum separatum a nobis: in quali ponit Theologus nostram felicitatem qua beati erimus vt angeli: sed solum quasi disponunt a remotis ad ipsum: & hoc quia illud bonum est superexcellens & supernaturale: propter quod meritorie possunt opera mala corrumpere habitus infusos: non autem bona possunt eos generare. Peccata er go nec mortalia nec venialia attingunt per se habitum virtutis charitatis: nec aliquid circa ipsum ope rantur: sed per peccata mortalia aliquid efficitur priuatiue circa hominem, quo facto necessario charitas corrumpitur in homine potius quam aliquo modo diminuatur. Per peccata vero venialia nihil efficitur quo charitas corrumpatur aut diminuatur. Sic ergo dicendum quod charitas a nulla operatione nostra nec mortali nec veniali potest diminui: sed tantum a mortali corrumpi.

AD cuius intellectum debemus aduertere, quod charitas in nobis est lumen sprituale in recta ordinatione nostra ad Deum conuertentem nos ad se: in nobis generatum a deo vt a luce quadam: quemadmo dum in nostro oculo est lumen corporale in recta oppositione secundum situm oculi nostri ad lumen solis generatum ab ipso. Nunc autem per peccatum mortale homo ponit sibi alium finem a Deo simpli citer & absolute in creatura: non secundum quod est ordinata ad Deum neque in ordinatione ad Deum neque sub Deo: immo simpliciter & absolute quaerit delectari in ea: etiam si perpetuo deberet Deo ca rere: per quid homo omnino se diuertit ex ordinatione ad lucem illam: in quo aliquid agit quo quantum est de se dignus est vt fine priuetur omnino. quemadmodum diuertens se a recta oppositione ad solem, priuat se lumine solis. Quo facto meretur quod Deus desinat facere circa lume generatum in eo quid prius fecit: quid erat ipsum conseruare in esse: & sic deo non faciente aliquid: sed desinente virtutem su am tenere in eo quid fecit, charitas in nihilum cadit: ipso tamen manente per essentiam vbi prius erat per gratiam charitatis: quia lux in tenebris lucet: sed non illuminat: & manet semper praesens oculo caeco paratus ad iterum illuminandum: sed oculus manens auersus, vt dictum est, non est praesens illi: quia non est habens ordinem voluntatis ad illum, sicut nec oculus auersus a sole. Quod enim ibi facit situs. hoc facit hic ordo. Per peccatum autem veniale etsi homo alium finem sibi ponit a Deo, scilicet. creaturam: & hoc quo ad illum actum tanquam vltimum dilectionis libidinosae: quia non est in ordine ad vlteriorem libidinem mortalem: neque etiam in ordine ad finem vltimum omnis boni qui Deus est: non tamen simpliciter & absolute ponit sibi talem finem quaerendo delectari in eo, sicut facit in peccato mortali: vt dictum est. In quo peccator ponit finem non solum quo ad illum actum: sed simpliciter omnino excludendo finem vltimum omnis boni vt dictum est. immo si per hoc existimaret omnino alienari a Deo, nullo modo illud ageret. Hunc ergo finem ponit sibi sub Deo: Deum scilicet per amorem praeferendo. Propter quod hoc peccato penitus se non diuertit a recto ordine ad Deum: sed manet in ipso, quemadmodum aliquis non diuertit oculum a recta oppositione ad solem per hoc quod attendit aliquid visibile medium inter ipsum & solem: & maxime cum vlterius simul protendit oculum ad solem. Sed sicut iste actualem intensionem intuendo solem aliquantulum minuit: sic ille actualem affectionem circa Deum. Cum hoc tamen quod eam aliquantulum in creatura ponit:, ipsam vlterius extendit feruentius quod non facit peccans mortaliter. Vnde Augustinus exponens illud primae Corinthi. tertio. lpse autem saluus erit: sic tamen quasi per ignem. de aedificantibus super fundamentum quod est Christus, lignum, foenum, stipulam, super Psalmum octogesimum in originali dicit sic. Rebus infirmitati concessis inhaerent aliquantulum delectatione. Et exponit quomodo, de aliquo illorum subdens. Non rapit villam alienam: sed sic amat suam, vt si perdiderit conturbetur. Non appetit vxorem alienam: sed sic inhaeret siue commiscetur suae vt modum ibi non teneat: non totum cor suum leuat: sed aliquam partem in terram trahit. Ad quem dirigens sermonem subdit dicens. Si sic amas possessionem tuam, vt si dicatur tibi, ipsam vis an Christum: etsi tristis eam perdis, plus tamen amplecteris Christum quem posuisti in fundamento, saluus eris tanquam per ignem. Et est simile in speculatiuis in quibus principia sunt sicut fines moralium, & conclusiones sicut ea quae sunt ad finem: vt dictum est supra. Peccans ergo mortaliter & venialiter ambo adhaerent eis quae sunt ad finem per amorem: sicut contrariis conclusionum adhaerent alii per errorem. Sed peccans mortaliter sic adhaeret eis quae sunt ad finem per tam feruentem amorem: quemadmodum ille qui adhaeret sic contrariis conclusionum per pertinacem errorem: vt errorem suum circa conclusiones resoluat in principia & neget ea. Peccans vero venialiter sic adhaeret eis quae sunt ad finem per amorem modicum: quemadmodum ille qui adhaeret contrariis conclusionum per modicam deceptionem: vt ex errore circa conclusiones non neget principia: sed cum errore circa conclusiones sustineat veritatem principiorum.

EX quo patet quod peccans venialiter non agit quantum in se est vt non recipiat illuminationem: sicut nec ille qui habet oculum in recta oppositione ad solem: etsi aliud attendat intermedium. & ideo nec deus debet ei subtrahere lumen suum: sicut nec sol illi suum. Nullo ergo modo per veniale charitas amittitur: similiter nec diminuitur, sicut nec diminuitur influxus luminis a sole in oculum etsi attenderet aliud intermedium: dummo illud soli in influendo nullum obstaculum poneret: sicut nec potest ponere creatura deo: quia intus est.

SED quid: nunquid veniale aliquid agit in praeiudicium charitatis: vti quod. agit enim minuendo in actione elicienda vel elicita ex charitate feruorem: ne tanto feruore dilectionis voluntas possit ferri in Deum, quanto si veniale non commisisset: & similiter minuendo habilitatem in voluntate ex eius actibus generatam. Sed cum ad actum dilectionis duo concurrant scilicet liberum arbitrium eliciens, & charitas mouens ipsum: & in actum inclinans: quae secundum Augustinus se habet ad liberum arbitrium si cut sessor ad equum: quando autem aliqua duo ad vnum actum concurrunt potest esse actus impedimentum vel ex parte vnius vel ex parte alterius: Dico ergo quod veniale ponit impedimentum actioni dilectionis: ne in debitum feruorem secundum exigentiam charitatis eliciatur: non ex parte charitatis ipsam in aliquo dimi nuendo: nihil enim vt dictum est agere potest circa ipsam per se: sed ex parte liberi arbitrii tanquam instrumenti & or gani charitatis: & hoc illam inclinationem in finem quem ei charitas actibus suis impressit, diminuendo, & similiter actuum feruorem remittendo. Et licet charitas integra maneat: liberum tamen arbitrium respectu actus diligendi continue tepescit: vt in fine fere intantum frigescat quasi charitate omnino careret: & per hoc pronus sit ad committendum mortale: & sit in tali statu aliquando vt necesse sit quod aut cum adiutorio charita tis teporem excutiat: quid semper assistente charitate in sua potestate est: aut quod diu stare non possit, & in morta le peccatum non cadat: sicut neque existens in mortali: quia charitas est sibi quodammo acsi non esset omnino. & per hunc modum disponit veniale ad mortale: & per hoc ad charitatis corruptionem absque omni diminutione eius praecedente. Charitas igitur nec a veniali nec a mortali omnino diminui potest, neque potentialiter neque cum effectu. Si ergo sit diminuibilis cum effectu & ad eius diminutionem nec effectiue nec meritorie aliquid agit peccatum: vt dictum est: & praeter deum non est aliquid aliud agens ad hoc nisi peccatum: oportet igitur quod fiat diminutio grae si fiat deo agente omnino, nec rationem nec occasionem hoc faciendi accipiendo ab alio: vt ab illo deordinatum in culpa ordinetur in poena vel aliquid huiusmodi. Sic autem non agit aliquid nisi ex proposito & absoluta voluntate: qualiter non potest agere aliquem defectum etiam poenalem: vt habitum est supra. Dico igitur quod deo agente est charitas: & non potest diminui. Vt sic quamquam ex parte sua in se diminuibilis sit continue easdem partes auferendo quae adiectae erant per augmentum: nullo tamen modo diminuibilis est cum effectu nisi a Deo, & hoc de potentia eius absoluta solum: qualiter posset omnem creaturam in nihilum redigere: & secundum home scilicet quemad modum Philosophus posuit caelum incorruptibile: quia non erat virtus corruptiua ipsius: vt dictum est in praecedem ti quaestione: excepto quod sicut posuit caelum carere principio corruptiuo, sic posuit ipsum carere potentia corruptionis receptiua. Nos autem in charitate ponimus potentiam ad recipiendum diminutionem ex diuina potentia absoluta. Vnde ponimus charitatem non esse diminuibilem per eundem modum quo Plato posuit mundum incorruptibilem: & hoc quia licet secundum ipsum in se esset in potentia ad corruptionem: secundum illud Dii deorum &c, non tamen erat agens eius corruptionem: quia deus licet potuit tamen non voluit: & secundum ipsum & secundum ve ritatem: quia vt dicit, quod bona ratione compactum est, dissolui velle non est Dei: alius autem ab ipso nullo modo potuit

AD arti. in oppositum quod cupiditas potest diminui: distinguendum est de fomite qui est origo cupidi tatis: & de charitate quod dupliciter praesent considerari. Vno modo secundum id quod sunt & secundum suam essentiam in se: modo quo fomiti vel morbidae dispositioni carnis potest attribui essentia. Alio modo in suo effectu duplici: quorum vnus est pronitas in voluntate: & inclinatio eius in fines ad quos sunt: alius feruor in actiones quibus in fines suos tendunt. Pronitas vero illa & inclinatio duplex est: natura lis & essentialis ex ipsa substantia charitatis aut fomitis: & accidentalis ex actibus elicitis ex charitate & fomite per assuetudinem derelicta in voluntate. Et sic quatuor modis fomitem considerando: Primo scilicet secundum suam essentiam. Secundo in essentiali inclinatione quam facit in volunta te: Tertio in accidentali inclinatione quam facit in ecdem: Quarto in feruore suae actionis: similiter eisdem quatuor modis considerando charitatem, Dicendum est quod si loquamur de concupiscentia vt est in radice sua: scilicet in essentia fomitis: sic non diminuitur per charitatem sicut nec econverso: quia est extra substantiam animae latens in carne originaliter, ex qua per coniunctionem cum ipsa contraxit originale manente fomite in carne in poenam, omnino eodem non diminuto in essentia sicut prius. Quo impediente charitas in vita ista perfici non pont in suo actu etsi in infinitum augmentetur secundum substantiam: vt dictum est supra. & hoc quia in essentiam fomitis vt est in carne tanquam in radice nihil agit omnino ipsum diminuendo. Non est enim quid ipsum diminuere possit quemadmodum nec charitatem, nisi solus deus: qui solus potest omnino ipsum auferre: sicut & faciet in gloriosa resurrectione. & hoc operante meritorie charitate: sicut fomes meritorie operatur corruptionem charitatis: vt dictum est. Si loquamur de concupiscentia vt consistit in essentiali & naturali inclinatione quam facit in voluntate, sic dico vt prius quod non diminuitur per charitatem immo semper manet aequalis: sicut & fomes in sua essentia. est enim fomes vt pondus annexum voluntati: quod necessario secundum suam mensuram & modum quantitatis suae trahit semper & aequaliter quantum est ex se, voluntatis affectionem deorsum aggrauando eam ne possit perfecta dilectione eleuari. Iuxta illud pro uerbi. ix. Corpus quid corrumpitur aggrauat animam. Corpus quid corrumpitur. i. habens morbidam dispositionem fomitis quam necesse est corrumpi ipsum. Et est simile si alis auis esset lapillus annexus, quantum cunque virtus alarum augmentaretur & penae similiter vt facilius semper & plus posset ascendere, etsi in in finitum augmentaretur, nunquam poendus in se nec inclinatio & tractus eius deorsum diminueretur: quind cessante actu penarum pondus semper deorsum traheret: dicente Augustinus i. Retractina cap. vii. Ardor charitatis tam magnus vt vitia cuncta consumat in hac vita nasci & crescere potest: perficere vero propter quod nascitur, vt nullum insit omnino vitium non consequenter hoc potest. Reuera tantus potest esse in hac vita vt consumat cuncta vitia actualia quae sunt in voluntate ex inclinatione fomitis exorta. Quia tamen sic consumat vt non sit in radice fomitis, & inquantum in se est quandoque insurgat, omnino consumere non potest in hac vita. Et econtra charitas est penna spiritualis voluntatem eleuans sursum secundum mensuram & modum suae quantitati & hoc semper & aequaliter quamdiu est, quantum est de se: & secundum dispositionem illam quam sic ex seipsa impri mit, nunquam diminuitur: sicut neque in sua substantia. Si vero loquamur de concupiscentia vt consistit in inclinatione dicta accidentali quam causant in voluntate actus peccati & charitatis: sic dico quod diminuitur cupiditas per charitatem: & hoc praeter illum modum supradictum: quo diminuitur negatiue ne possit in actum insurgere. Et econuerso charitas quo ad istam inclinationem in voluntate derelictam ex actibus elicitis ex cha ritate diminuitur per actus veniales. Et consimiliter si loquamur de concupiscentia vt consistit in ipso feruore actus, ipsa diminuitur per actus charitatis: & econtra actus charitati per peccatam venialia. Et secundum hoc exponendae sunt auctoritates: siquae exprimunt charitatem posse diminui: vt super illud primae Thess. vlt. Deus pacis sanctificet vos &c. dicit Gloss. Gratia spiritus sancti quae data est nobis in baptismo, seruetur integra & incorrupta: ne vitio nio & immunditia corrumpatur: vel minuatur: vel fugetur. Nam dum agit homo quae odit spiritus sanctus: recedit ab eo gratia eius penitus vel diminuitur.

AD aliud quod indu citur in soluendo quod si magna cupiditas corrumpit, parua diminuit: quia sunt eiusdem generis: Dicendum quod non est verum in genere moris vbi actiones distinguuntur a fine. Cupiditas enim venialis non diuertit a fine si cut facit moralis. Et ideo peccans venialiter non facit quantum est de se aliquid per quod non sit luminis gratiae susceptiuus vt prius habitum est: sicut facit peccans mortaliter. Et ideo cum nihil agant peccatam contra gratiam non merendo: & deus non punitnisi secundum quod ex se meretur: nec subtrahit aliquid ab eo nisi quia insusceptibi lem se facit: vt dictum est: ideo etsi mortale merendo corrumpat, non tamen veniale diminuit.

PER idem patet ad aliud quo dicitur quod homo per veniale parti a Deo auertitur. Dicendum quod falsum est quia non est homonis conuersio ad Deum nisi per voluntati intentionem. & hanc veniale non obliquat sed tantum remittit vt minus amet: vt dictum est. & sicut ibi dicit auctoritas Augustinus Ad aliud: quod tunc deus aequaliter diligeret peccantem venialiter & non peccantem: Di cendum quod dilectio dei non est affectio in ipso: sed effectum amoris notat in iustis praemium praeparando. Vnde quia essen tiale praemium aequale praeparat deus vni & alteri quasi amore essentiali aequaliter amat vtrumque. Quia vero peccam ti poenam temporalem seruat in purgatorio vel in praesenti: alteri non: in hoc quasi amore accidentali vnum magis quam alterum amat. Ad vltimum quod veniale diminuit feruorem, qui semper proportionatur habitui, igitur dimi nuit habitum: Dicendum secundum praedicta quod in bono opere concurrunt liberum arbitrium & charitas: ita quod actus non necessario sequitur quantitatem charitatis in feruore: sed etiam dispositionem voluntatis. Propter quod quia per venialia voluntas sit indisposita: vt dictum est: ideo non necessario sequitur fer uor habitus quantitatem. Non enim sequitur actus dispositionem habitus nisi pro quanto ab ipso dependet. & ideo si ex solo habitu dependeret, quantitatem eius in feruore consequeretur: quemadmodum feruor in calefaciendo quantitatem caloris, vt procedit obiectio.