Quaestio 18

CIrca secundum arguitur, quod nullus licite potest dispensationem petere pro se: quia nullus potest licite sibi procurare id quod minus est: vt vnam dignitatem quam sine omni dispensatione posset tenere: quia nec appetere licet. dicente Augustino decimono no de ciuitate dei, capitulo decimonono. Locus superior etsi teneatur tacite vt deceat, indecenter tamen appetitur. ergo &c.

CONtra est vsus ecclesiae, quia cum nemine dispensatur nisi cum petente pro se, vel per se, vel per alium.

DIcendum ad hoc quod in eo quod quis petit dispensationem pro se, duo sunt attendenda: & genus facti, & intentio facientis. Quantum ad genus facti praesumitur esse ambitio quandocunque aliquis aspirat ad maiora cui sufficienter prouisum est. Iuxta illud. vtii estid est si quis episcopus suae ciuitatis mediocritate despecta administrationem celebrioris loci ambierit & ad maiorem plebem quacumque ratione se transtulerit, a cathedra pella tur. Dicit autem mediocritate despecta administrationem celebrioris loci ambierit: quia secundum glos. haec est praesumptio canonis, quia eo ipso quod transit ad maiorem, praesumitur esse ambitio. Consimili ergo ratione vel fortiori praesumitur ambitio, si non contentus vnico beneficio sibi simul cum illo aliud procura re voluerit. vt procedit argumentum ad primam partem. Quare cum illud quid praesumitur ambitiosum, inquamn tum huiusmodi habet speciem mali: & tale non licet propter scandalum: iuxta illud apostoli, Ab omni spe cie mali abstinete vos: idcirco attendendo ad genus facti: non licet omnino, aliquem dispensationem petere pro se: etsi forte quantum est ex intentione facientis quandoque liceret. quoniam petens pro se dispensationem: aut quaerit in eo super quo dispensandum est id quod est honoris & temporalis emolumenti: aut id quod est oneris & spiritualis seruitii. Primo modo ambitiosa est petitio. nec aliquo modo licet. Iuxta illud. dist. l cap. Multi. Quicumque desiderauerit primatum in terra inueniet confusionem in caelo: nec inter seruos Christi compu tabitur: qui de primatu tractauerit. In isto casu dispensatio etsi assecurat coram militante ecclesia ne infestetur, non tamen a crimine absoluit. dicente Bernardo in epistola ad Robertum: & in eo cuilibet talium. Quid tibi frustra quispiam blanditur de absolutione apostolica, cuius conscientiam diuina ligatam tenet sententia: tolle occasiones: respue blandimenta: adulationibus claude aures: te interroga de te: quia tu te melius nosti quam alius. attende cor tuum. discute intentionem: consule veritatem. tua tibi conscientia respon det. Respondet reuera multis: quia non pietas sed ambitio ad petendum pro se dispensationem mouetur. Vnde Bernardus in epistola ad Henricum Senonensem archiepiscopum. Multi non tanta fiducia & alacri tate currerent ad honores, si & se sentirent, & onera, grauari profecto metuerent, nec cum tanto labo re & periculo quarumlibet affectarent infulas dignitatum. Nunc vero quia sola attenditur gloria & non poena, purum esse clericum erubescitur in ecclesia: se se viles aestimant & inglorios, qui quocumque eminentio ri loco non fuerint sublimati. & infra. Semper aestuante desiderio, quo vtique magis ac magis & dilatentur in plura, & ad caelestia sublimentur. & ita huius rei gratia non pigritantur crebro terere limina apostolorum: inuenturi & ibi quid magis dolendum est: illos scilicet qui suae faueant improbae voluntati. Non quod valde Romani curent quo fine res terminetur: sed quia valde diligunt munera: sequuntur retributio nes. Nude nuda loquore non detego verenda: sed inuerecunda confuto. De hoc libro tertio ad Eugenium papam. An non limina apostolorum iam plus ambitio quam deuotio terit: an non vocibus eius vestrum tota die resultat palatium: An non quaestibus eius tota legum canonumque disciplina insudat: an non spoliis eius omnis ltalia inhiat inexplebili auiditate: Si vero petens pro se dispensationem quaerit quid oneris est & seruitii, aut ergo quaerit illud ex desiderio & affectione, aut ex necessitate & timore. Primo modo om nino non licet: quia locus regiminis desiderantibus negandus est, fugientibus offerendus. vt dicit Gre gorius octaua, Quaestione prima, caplo In scripturis. Vnde petens dispensationem pro se, desiderans & afa fectans onus atque seruitium etiam intentione proficiendi sibi & aliis, zelum dei habet & desiderium profi ciendi, sed non secundum scientiam: quia occupatio non debet esse omnino in desiderio etiam illis quibus incumbit in vnico beneficio. dicente Gregorio in glos. super Exod. xxiiii. Sancti viri qui exterioribus seruire officii necessitate coguntur, studiose semper ad cordis secreta refugiunt. Multo ergo minus affectan da est in pluribus: cum vix sit aliquis qui vnico sufficere possit, vt dictum est. Secundo modo in ca su forte licitum esse potest. Vnde distinguendum est: quod petens aut imperfectus est virtutibus: & plures supersunt qui melius oneri beneficii alterius impositi sufficiunt quam ipse solus duobus: aut tam perfectus est virtutibus: vt melius sufficiat oneri vtriusque beneficii quam aliquis qui superest sufficere poterit oneri alterius. Primo modo adhuc non licet petere pro se: quia hoc non sine temeritate aut ambitione esse pos set. Hinc dicit Gregorius primo pastoral. Virtutibus pollens, coactus ad regimen veniat: virtutibus vacuus, nec coactus accedat. Et sicut est de regimine populi in eodem beneficio: ita & de seruitio ecclesiae maxime in diuersis: quia eadem causa vtrobique. Si autem sit aliquis tam perfectus virtutibus & spiritualibus dico & corporalibus, vt melius sufficiat cum onere sui beneficii quod obtinet, ad explendum onus beneficii super quod dispensatio imploranda est, vt & necessitas impellentis opportunitatis, vel suadentis vtilitatis, publicae dico non priuatae, ad dispensandum suadeat, in hoc casu aut habens potestatem dispensandi quaerit cum quo possit dispensare imponendo ei onus beneficii vacantis: aut non. In secundo modo adhuc, vt arbitror, nullo modo petere potest vt in secundo beneficio obtinendo secum dispensetur: & hoc propter speciem mali & ambitionis suspitionem. De hac sarcina secundi beneficii credo dicendum: sicut dicit Augustinus de suscipienda sarcina episcopalis officii. supra decimonono de ciuitate dei. Quam sarcinam si nullus imponit vacandum est. Sed in casu credo quod deberet sufficienter insinuare habenti potestatem dispensandi vt prouideret de persona cui posset dispensando imponere onus illud: & sic in eius dispositione relinquere, nec vlterius quicquam agere. Si vero quaerens cum quo possit dispensare, & non est inuentus ab eo: cui potest onus illius secundi beneficii conferre ad profectum ecclesiae: in hoc ca su credo quod potest semet ipsum offerre paratum ad onus suscipiendum & ecclesiae seruiendum: ad modum quo obtulit se Esaias. secundum quod dicitur Esaiae sexto. Audiui vocem domini dicentis: quem mittam & quis ibit nobis: & dixi. ecce ego: mitte me. & dixit, vade. Hic dicit Gregorius. Sicut toto desiderio de bemus occupationem fugere, ita si desit qui praesidet occupationis onus libenti necesse est animo subire Et hoc vt dicit Augu. propter necessitatem charitatis: & hoc nisi probabili praecedente coniectura quod oneri plus aliis valeat: & quod tunc non nisi cum timore accedat. dicente Gregorio in onere quasi consimili. pri ma, quaestione prima. Non reputanda. Quisquis sacerdotium non ad elationis pompam: sed ad vtilitatem adipisci desiderat: prius vires suas cum eo quid subiturus est onere metiatur: vt si est impar, abstineat: & ad id cum metu etiam cui se sufficere aestimat, accedat. Quanto magis ergo ad onus plurium benefi ciorum: cui nullo modo se sufficere aestimare potest: nisi comparatiue: quia alii sufficientes omnino desunt: & tunc casus dispensandi cum eo occurrit: vt ei plura beneficia quasi propter clericorum pauci tatem committantur. Et si sic promptum se offerre vt cum eo dispensetur ad obtinendum simul plura beneficia, appelletur petere pro se dispensationem: dico quod in hoc solo casu licet petere dispensationem. Nisi forte quis habeat beneficium intantum tenue quod nullo modo personae suae sufficiat. In hoc enim casu for te posset petere dispensationem: ad modum quo pauper clericus qui nullum omnino beneficium adeptus est & alias dignus, potest pro se petere vt vnicum beneficium obtineat. Sed tamen Bernardus & loannes glossatores canonum, volunt quod quantumcunque tenue beneficium quis prius acceptauit, non liceat eum accipere secundum: & quod sibiipsi imputare debet quod tam tenue beneficium ab initio acceptauit: & ita nec talis omnino posset pro se petere dispensationem ad obtinendum beneficium secundum. Et tamen forte paucitas clericorum & tenuitas beneficiorum duo casus sunt in quibus solis licet dispensare super pluralitate be neficiorum: & ad quos omnes alii reducendi sunt. Sed in hoc casu se promptum offerre, non potest dici petere pro se: quia vt dictum est, hoc non licet ipsum facere pro vtilitate propria & priuata: sed solum pro necessitate ecclesiae aut vtilitate publica. Nec potest hoc dici absolute petere: sed magis in debito obedire. in eo enim quod potens dispensare quaerit vtilem cum quo dispensare possit cum opus est, & persona talis non videt ad manum aliquem idoneum qui se offerat cum quo dispensari de iure possit: ipsa inquam talis persona quasi in generali per hoc vocata est: vt ecclesiae subueniat si possit. & sic tanquam necessi tate vrgente in tali casu non voluntate affectante ad debitum exoluendum se promptum offerre debet. iuxta illud quod dicit Gregorius in primo pastoral. Si vnigenitus patris pro explenda omnium salute de secreto patris ad publicum nostrum egressus est, nos quid dicturi si secretum nostrum praeponimus vtilitati proximorum:

ABsolute ergo & proprie loquendo de petere pro se, nullus potest licite pro se dispensationem petere: nec vt cum ipso dispensetur super pluralitate beneficiorum, vel per se, vel per alium procurare.

AD obiectum in oppositum, quod cum nemine dispensatur nisi cum petente vel per se, vel per alium: Dicendum quod dispensans si iuste dispensat: non dispensat, vt dictum est, nisi vrgente ne cessitate vel suadente vtilitate non priuata sed publica: & sic ad petitionem non dispensat tanqui ad pe titionem, sed tanquam ad insinuationem. iuxta hoc, quod papa in literis suis dispensatoriis non solet allegare pe titionem alicuius pro ratione dispensandi: sed vel necessitatem ecclesiae vel vtilitatem: quae forte saepius falso insinuantur. propter quid ex falsi suggestione frequenter dispensationes impetrantur. Sed in hoc pro uideat sibi cuius est dispensare: quia secundum apostolum, iam inter dispensatores quaeritur: vt fidelis quis inueniatur. ipsius enim potius est quaerere cum quibus poterit & debeat dispensare: aut honores & dignitates conferre: quam illorum petere ab eo vt cum eis dispensetur, aut vt honoris dignitates siue hono res eis conferantur. immo isti omnino hoc facere non debent: nec licet eis: sed magis debent talia fugere. lpse autem illos qui digni sunt ad hoc, debet quaerere: & non petentibus sed fugientibus talia offerre: & quaerentibus & petentibus tanquam ambitiosis & indignis ea denegare, vt dictum est. Vnde recitat Augustinus dictum fuisse de Catone: Quo minus petebat gloriam tanto magis illum sequebatur. & ad dit ibidem quinto de ciuitate dei. Honores quos non expetiuit Cato, petere non debuit: sed ei ciuitas ob eius virtutem non petenti dare. Hoc est vt credo quod fieri debet. si secus fiat: ipsi viderint qui faciunt.