Quaestio 3

SEquuntur quaesita de creaturis secundum se. Et quaerebatur vnum pertinens vuiuersaliter ad omnes creaturas. Deinde plurima alia pertinentia ad diuersas creaturas particulariter. Illud vnum erat de praedicamento relationis coniter in creaturis. vtrum circunscripta re sui fundamenti relatio possit signari per nomen primae impositionis. Ex arguitur quod sic. quia est aliquid a natura rei: nomen autem secundae imposi tionis est illius quod sit ab opere intellectus.

CONtra. relatio solummodo habet rea litatem alterius vt sui fundamenti. aliter enim poneret compositionem in diuinis personis: quae constituum tur ex substantia cum relatiua proprietate, quod autem ex se nullam habet realitatem, non habet ex se nomen nisi secundae impositionis. ergo &c. Hic implicantur difficultates circa praedicamentum relationis: circa quas oportet videre, si relatio sit aliquid circunscripto fundamento: & quid sit. Quia enim esse debile habet, visum est aliquibus quod praeter fundamentum non sit aliquid in rebus extra: sed solum in ani ma & ab anima. quoniam vt eis videtur, tunc mortuo patre maneret relatio quae est filiatio in filio: cum ex morte patris nulla omnino sit transmutatio circa filium: & ideo nihil secundum rem variatur in ipso. & sic de omnibus relationibus sequeretur quod manerent non mutato eo cuius sunt, quacunque mutatione existen te in quocumque alio. Aliis vero videtur contrarium: videlicet quod relatio sit aliquid secundum rem praeter rem fundamen ti: & praeter modum qui est ad aliud esse: qui quoquo modo etiam reperitur in diuinis. Quorum ratio est quod rela tio est vnum. x. praedicamentorum: praedicamentum autem quodlibet quantum ad id quod principaliter importat, non solundi cit modum rei sed etiam rem vera. aliter enim esse in cum sit modus essendi circa id quid est in alio vt accidens eius, ea dem ratione constitueret vnum praedicamentum sicut & esse ad aliquae circa id quid est ad aliud: cum non sit secundum positionem istam nisi modus circa illud. Quid etiam arguunt ex eo quid Boetius dicit: quod decem praedicamenta sunt decem genera prima rerum signatiua. & vt dicit Simplicius in expositione aequiuocorum, hic de primis dictionibus quae sunt primarum & simplicium rerum significatiuae proponit dicere: sub quibus omnia alia habent reduci. Siquidem vniuscuiusque rei vnum proprium nomen sub vna categoria. rebus enim, vt dicit, & totidem generibus differunt. Relatio autem non est res nisi accidentis. & sic praeter modum existendi ad aliud est aliquid secundum rem in subiecto existens.

VT ergo omnia ista occasione quaestionis propositae perfectius prosequamur: sciendum est quod Simplicius in expositione cap. de relatione dicit, secundum quod iam tactum est: quod aliqui dubitant an relatio siue habitudo secundum se praeter fundamentum sit hypostasis & res aliqua praeter rem fundamenti: vel nomen solum prolatum simul cum existentibus rebus quae sunt fundamenta habitudinis: cum dicitur hoc quantum est duplum: illud vero dimidium. Et reuera dicere quod sit nomen so lum, vanum est. sic enim habitudo siue relatio nihil omnino neque res neque modus neque in anima neque extra esset in entibus: quid absurdum est dicere. Secundum enim quod dicit Simplicius in exponendo illud, Eorum quae secundum nullam con plexionem dicuntur: et vox vana esset & nomen inane si nihil entium esset quod significatur & concipitur cum de duplum aut dimidium. Quod specialiter super praedicamentum relationis de quibusdam relationibus declarat dicens sic. Quia quidem non omnem habitudinem interimendum: ponendo secundum quod omnino sit: palam ex eo quod oportet sicut substantiam & quam titatem & aliorum generum vnumquidque, ita & habitudinem inter entia poni: cum multam opportunitatem ipsa exhi beat, neque enim genera, neque quae sub ipsis sunt communionem habebunt aliquam adinuicem nisi aliquid sit ratio habitudinis in entibus. Inconueniens autem & harmoniam interimere. Interimetur autem & commensura bile & aequale &c. Si igitur vt concludit haec sunt inconuenientia multum, est aliquid habitudo. & infra. Haec enim communitas est per omnia penetrans & per contraria & per qualitercumque differentia: & per ea quae sub ipsis ordinantur. quod si non adesset distraherentur vtique omnia ab omnibus.

SVPposito ergo quod relatio non sit vox sola sed aliquid in entibus signatum per vocem, cum dicitur duplum, dimidium, & huiusmodi, aliqui vt stoici po nebant quod relatio praeter suum fundamentum non est aliquid in entibus existens a natura in rebus extra animam: sed in anima tantum: vt quod similitudo nihil aliud sit quam conceptus mentis ex collatione habita circa duas qualitates conformes puta circa duo alba. dicente Simplicio super capitulum de relatione. Simile vel aequale aiunt nihil esse praeter id quod in vtroque quale vel quantum, quae quidem praeexistunt ante habitudinem. Quod statim improbat dicens. Habitudo itaque erit quoddam indicium operantis quae a seipsis sunt: & dicentis quod hoc & hoc eandem magnitudinem habent: & eandem pro prietatem. Ad omnia autem talia(vt dicit) obuiare oportet: dicende. scilicet prout continuo subdit: Quia si quidem mentitur iudicium & vanus est intellectus: qui scilicet iudicat se aliquid intelligere quod est ex tra in re: nihil vtique erit habitude scilicet in re extra: sed in anima solummodo. Si autem verum dicit: & aliquid scilicet in re extra intelligimus ipsum simile & aequale: & rationi credere oportet: & intelligentiis no stris tanquam entia spondentibus scilicet esse ipsa ad aliquid: poni oportet eorum quae sunt habitudinem & ipsum ad aliquid in propria hypostasi, quale enim & quantum secundum se quidem sunt: similia autem & aequalia dicun tur: & participare his quae secundum hoc habitudinibus. Intelligit autem per propriam hypostasim propriam realitatem in rebus extra animam: & quomodo hoc iam infra videbitur. SlMpliciter ergo concedendum est: quod relatio siue habitudo praeter suum fundamentum sit aliquid in rebus extra animam, & non solum nomen aut conceptus mentis. secundum iam dictum modum. Est igitur intelligendum quod quaedam relationes non sunt nomen solum: sed aliquid extra animam existens vt sunt relationes reales. Aliae autem sunt nomen & conceptus men tis solum circa id quid denominant, absque eo quod ille conceptus sit ab eo solo quod denominat: vt sunt relatio nes secundum rationem, sicut dextrum aut sinistrum in columna. Tertiae vero sunt nomen & conceptus men tis antiquus aut voluntas antiqua circa id quid denominant: siue illud nomen fuerit nouum in denominando, siue antiquum: nouum sicut relationes attributae deo de nouo & ex tempore sunt nomen solum impositum antiquae relationi secundum rationem, vt dictum est supra. Non enim concipit intellectus aliquid no ui circa deum quo dicitur dominus: sed solum concipit illum antiquum respectum quo prius dicebatur dominatiuus: & quia de nouo creatura realiter facta est serua, idem respectus iam nominatur alio nomine quo deus dicitur do minans vel dominus. Non sic autem aliquid antiquum circa columnam dicitur dextrum vel sinistrum: sed solummodo respectus formatus circa columnam vt est intellecta in ordine ad sinistrum aut dextrum animalis. secundum expositum modum, dicitur dexter aut sinister: a quo sic dicto denominatur columna dextra aut sinistra. Est igitur re latio realis de quae est sermo in quaestione aliquid praeter fundamentum suum extra animam: vt quemadmodum verum sit di cere illud quid dicit Augustinus vii. de triniate. Omnis essentia quae relatiue dicitur, & est aliquid excepto relatiuo &c. vt habitum est supra in principio responsionis ad primam quaestionem: sic verum est dicere quod omne relatiuum quo aliquid relatiue dicitur, etiam aliquid est excepto illo: & de illo aliquo intendit praesens inquisitio quid sit. Et quaero an sit aliquid vnum simpliciter: an aliqua plura: vt quemadmodum id quod relatiue dicitur esse aliqua plura, puta quid dicitur simile secundum albedinem, est haobens albedinem: ita quod in ipso sint aliud & aliud ipsa albedo & subiectum in quo est, a quo habetur: sic & ipsa relatio sit aliqua plura, puta similitudo: quorum vtrumque pertineat ad praedicamentum vnum relationis. Sed quod sint plura aequaliter rationem rei habentia hoc est impossibile: quia tunc non possent vnum praedicamentum constituere: quia vt iam dictum est. x. genera sunt primarum rerum simplicium significatiua. Necessario ergo se habent sicut res vera & modus eius. Quod multi com cedunt ponentes rem illam esse verum accidens inhaerens: quae non transfertur manens ad diuina: sed solum modo modus ille. Sed tunc non vere transferretur praedicamentum relationis ad diuina manens in eis: se cundum quod de hoc habitus est sermo in quaestionibus disputatis ordinarie. Praedicamentum enim in quo aliud est res, aliud modus, vere consistit in re ipsa non in modo, vt patet de praedicamento substan tiae. Praeterea cum modus ille relationis sit ad aliud esse: sicut modus substantiae est per se esse: & accidem tium realium est in alio esse: rei autem illi de praedicamento relationis secundum positionem quae est alia a modo isto, non convenit modus iste: vt substantiae quid habet esse ad aliud: quia illud quid ad aliud di citur, non est nisi suppositum vt album, vel quantum ad aliquid huiusmodi: oportet igitur quod modus ille ei conueniat vt fundamento a quo radicaliter fluat & oriatur: nisi sit aliquid secundum rationem solum: de quo videbitur infra. Hoc autem falsum est: cum modus ad aliquid in simili & aequali fundetur in qualitate & quantitate: aut eadem est illa res cum qualitate & quantitate: & sic non est de praedica mento relationis: aut idem modus secundum numerum essendi ad aliud habebit plura fundamenta siue mediate siue immediate: quod est impossibile: sicut impossibile est quod idem modus qui est esse in alio secundum numerum, sit in pluribus accidentibus. immo sicut albedini seipsa praecise conuenit modus essendi in alio vt ei quod habet esse in alio: sic albedini seipsa convenit modus essendi ad aliud vt ei quo aliquid habet esse ad aliud sicut per fundamentum. Sic ergo ponere oportet quod omne relatiuum quo aliquid dicitur relatiue, excepto eo quod relatiue dicitur, non est nisi aliquid vnum simpliciter. Ad percipiendum autem differentiam inter relationem huiusmodi & suum fundamentum, & quomodo est ali quid vnum & simplex extra animam praeter suum fundamentum & quomodo non: & quomodo modus & quomodo res: & quid horum vel quid horum verius: Sciendum est quod cum secundum Simplicium ex sola habitudine ad alterum oriatur: immo relatio est ipsa habitudo qua vnum eorum mutuo est ad alterum: & quasi medium inter ipsa: dupliciter habet considerari ipsa relatio. Vno modo vt est quasi medium & interuallum habentium inter se habitudinem. Alio modo vt est fundata in ipsis non separata ab eisdem. Primo modo relatio vna est duorum. Sic enim habitudo est vna inter duos fratres: & similiter inter patrem & filium, & inter quaecunque adinuicem se habentia. Secundo autem modo plurifi catur secundum pluritatem relatorum & ipsorum fundamentorum. sic enim in duobus fratribus duae sunt fraternitates: & habitudo quae est vna inter patrem & filium, in patre est paternitas: in filio vero est filiatio. Et secundum hoc sicut in aliis praedicamentis dicimus singulariter & pluraliter vt substantiam & substantias & quantum & quanta: ita & in ad aliquid: & ipsum ad aliquid & ipsa ad aliquid & singulariter & pluraliter dicimus: non solum pluraliter vt quidam putauerunt, sicut dicit Sim plicius. Et primo modo est purus modus & ratio essendi ad aliud aliquorum quae sunt ad aliud: & fundamentorum per quae sunt ad aliud: quemadmodum esse in, purus modus essendi est alicuius quod est in alio. Et quantum est ex se ad aliud esse nullam recipit distinctionem aut diuersitatem siue fuerit indi uinis: siue in creaturis: siue in relationibus secundum rim: siue in relationibus secundum rationem: nec vl lo modo penes ipsum sumitur realiter genus aut species in praedicamento relationis. Secundo autem modo con trahit realitatem a fundamentis characterizantibus ipsam habitudinem: penes quam in relatione realiter sumuntur genus & species in relatione. Et primo modo est in solo intellectum non ab intellectu existens operatum in ipso: sed vt modus in conmuni acceptus ad modos distinctos, & quasi abstractus ab illis, si cut vel a particulari. Secundo autem modo per fandamenta habet esse inipsis relatis participantibus habi tudinem & sic extra intellectum: & diuersa secundum diuersitatem fundamentorum a quibus abstrahitur: vt est medium & interuallum. Hinc est quod dicit Simplicius. Sicut qualitates secundum suam naturam sine corporibus intellectae incorporeae sunt: ita & habitudines secundum suam naturam praeter composita intellectae incorporeae sunt. Nam habitudo est ratio secundum se: & hoc quo ad primum modum considerandi eam, proprietatem autem ratio ista habet substantialem, propriae differentiae adiunctione ad alterum. & hoc quo ad secundum modum. Vt enim subdit continue, doemiam sumendum non secundum ipsum ad aliquid: sed a quali & subiectis: si enim se cundum se habet differentiam, assimilatur aliis generibuscilicet absolutis. Est igitur secundum haec dicta Simplicii in relatione duo considerare. Primo rationem illam quae est habitudo sola & modus quidam: siue consideretur secun dum se vt est medium & interuallum vnum: siue consideretur vt est in participantibus ea & plurificatur secundum illa. Quae ratio convenit praedicamento ad aliquid ex ratione sui generis: immo est ratio & modus illius ge neris differens a modis & rationibus aliorum generum: quibus genera distinguuntur abinuicem: praeter distinctionem quam habent a rebus, secundum quas sumuntur genera & species in singulis praedicamentis. Secundo vero est in relatione considerare rationem differentiae quam ab illis contrahit: in quibus fundatur per quandam characterizationem ab eis: secundum quam realiter sumuntur in praedicamento relationis genera & species distin ctae. Ex quibus duobus scilicet ex modo & realitate quam habet per characterizationem a fundamento integratur. Et in eisdem consistit hypostasis relationis. dicente Simplicio. Quia quidem in his quae ad aliquid cum proprio charactere habitudo consubsistit, ab omnibus concessum est. & infra. Non enim habent naturam subsisten di secundum se. ad alterum enim habitudo. necesse ergo ipsam in eo qui secundum differentiam charactere existere. Character autem iste alicubi quidem qualitas est: alicubi autem quantitas: alicubi autem motus: alicubi autem tempus: alicubi autem locus. Itaque habitudo semper coexistit characteribus & vnum simul vtrumque. & infra. Quodcumque ei defecerit horum non saluatur tale praedicamentum: non enim habitudo nuda secundum se est: neque ditu ferentia sine habitudine facit hoc praedicamentum. & infra. Secundum ambo igitur habent hypostasim ad ali i quid: talem qualem diximus ex differentia simul & habitudine consistentem. & infra. Aliud enim ipsum aequae le praeter ipsum quantum: & aliud ipsum simile praeter ipsum quale: habens etiam hypostasim non supuentitiam, quemadmod. scilicet habent alia. vi. praedicamenta quae dicuntur accidentia extrinsecus aduenientia. de quibus determinatur in libello quid dicitur. vi. principiorum: sed principalem cum principalibus generibus: secun dum aequale quidem quantis: secundum simile vero determinatis qualibus non penes assistentes habitudines. s ab extriseco aduenientes in illis sex: sed secundum principales naturas ipsorum entium vel coexistentium cumipsis Quid tamen non sic debemus intelligere quod intelligamus quod res fundamenti secundum quod huiusmodi cadat in significatorelationis cum hintudine, vt posuerunt aliqui. sequitur eim eos, vt dicit Siplicius, inconuenien scilicet composita facere genera ex prion bus & secundis vt ad aliquid ex quali & ad aliquid. Vt enim dicit super postpraedicamenta exponendo capi tulum de oppositione, aliud est vnum vnumquodque, aliud participans ipsi: sicut aequale: ipsum quidem enim est de numero eorum quae sunt ad aliquid: quae autem sub ipso, quanta sunt: in quibus est aequale.

SED illud sicdebemiis intelligere: quod habitudinem quae nuda est secundum se & non nisi modus quidam: ipsum fundamentum inquantum fundatur i ipso characterizat: communicans ei quodammo per hoc realitatem suam: in eo videlicet quod habitudinem quae circunscripta realitate fundamenti vt in se & per se consideratur, purus modus essendi ad aliud est: in quo nullacas dit distinctio: aut differentia, aut determinatio, siue in diuina fundetur essentia, siue in creata, siue ex na tura rei, siue ex opere intellectus: ipsum fundamentum in quantum super ipsum fundatur secundum conditionem suae realitatis determinat: vt alia & alia sit hitudo secundum rem: secundum quod aliquae & aliud est suum per se fundamentum: & hocquem admodum curuitas quae de se dicit communem & indeterminatam rationem incuruationis cum habet esse in nalo nasus dat ei propriam rationem curuitatis quae di simitas habens per hoc, propriae differentiae rationem a suo subiecto. Propter quod & in definitionibus, propriarum passionum cadit id quod est secundum se loco generis: & subiectum loco deriae: it cum di simitas est curuitas nasi: curuitas quia est quid indetermiatum est loco generis: & nasus ipsam determinans estloco diia- Et est omnino simile hincinde: nisi quod curuitas secundum se rem vera & absolutam signat determinatam secundum rem generis determinati quae sua est & qua est aliquid in essentia: habitudo autem non nisi modum rei, omni no determinatum & secundum rem generis & secundum rem speciei: quia nullam ex se habet aut importat: neque secundum genus generalissimum in relatione: neque secundum aliquam speciem contentam sub ipso, quia quod realitatem habet praedicamentum relationis & secundum genus & secundum speciem: hoc non est ex aliqua, propria rea litate quae ei debetur ex se: sicut contingit in praedicamentis absolutis: sed quam solummo ex suo fundamento contrahit: in quo praedicamentum relationis dissimilatur aliis praedicamentis. Quam quidem realitatem contractam a fundamento respectu habitudinis indeterminatae, Simolicius appellat differentiam: quam si secundum se haberet, assimilaretur aliis praedicamentis, vt iam dictum est secundum Simplicium. Propter quod saepius alibi diximus quod relatio realitatem suam contrahit a suo fundamento: & quod ex se non est nisi habitudo nuda: quae non est nisi modus quidam rem habendi ad aliud: & ita non res quantum est ex se, sed solum modo modus rei: nisi extendendo rem vt etiam modus rei dicatur res, secundum quod alibi exposuimus. Propter quod etiam dicit Simplicius: ipsum ad aliquid aliquid esse si secundum solam habitudinem pensetur non concipientibus nobis res quarum est habitudo. In qua quidem habitudine nuda conueniunt omnes modi relationum tam in genere generalissimo quam in speciebus specialissimis & in indiuiduis sub ipsis, non quod in ad aliquid communitas generis generalissimi sumatur a nuda ratione habitudinis: distinctio autem specierum sub ipso per differentias a ra tione characterum: quam secundum quod dicit Simplicius, characterizant alicubi quidem qualitas, vt in eo quod est albius: alicubi autem tempus, vt in eo quid est senius: alicubi autem locus vt in eo quid est superius. habent enim vt dicit relationes secundum res multas differentias quae nihil differunt secundum illud vnum habitudinis genus. sed quod modus ille essendi ad aliud qui importatur nomine habitudinis secundum se sit propria ratio generis relatio nis: secundum quam distinguitur genus relationis a genere substantiae inquantum illius est modus pro prius essendi per se, habet enim quodlibet genus praedicamenti proprium modum essendi: secundum quem distin guitur ab alio praeter rem suam. Realitas autem quae principaliter sub illo modo constituit praedicamentum & secundum genus generalissimum & secundum omnes species contentas sub ipso: sicut est in praedicamentis absolutis substantia quantitate & qualitate ex se non ab alio: sic in praedicamento relationis & etiam in aliis sex extrisecus aduenien tibus ab alio, vt infra declarabitur: & in praedicamento relationis specialiter a suis fundamentis: a quibus con trahit habitudo realitatem: quae primo distinguit species specialissimas in relationes non secundum differen tias fundamentorum. Sic enim plus differrent in praedicamento relationis simile & aequale quae pertinent ad eundem modum relationis cum tamen fundentur super res diuersorum praedicamentorum, quantitatis scilicet & qualitatis: quam simile & ca lefactiuum quae pertinent ad diuersos modos relationis: cum tamen fundentur super res eiusdem praedicamenti. simile enim fundatur super quascumque res praedicamenti qualitatis generaliter. calefactiuum autem & quaecumque pertinent ad secundum modum relationis, pertinent ad secundum & tertium genus qualitatis: quia fundantur super naturalem potentiam & impotentiam & passibilem qualitatem siue in agendo siue in patiendo. Sed differunt secundum species specialissimas secundum diuersos modos fundandi relationes super ipsas res. Vnde quia simile secundum eundem modum fundatur super vnum & multum in qualitate sicut aequale & inaequale super vnum & multum in quantitate: ideo ma gis vniuntur in genere subalterno aut specie simile & aequale: quam simile & calefactiuum. Distinctis autem diuersis speciebus specialissimis in genere relationis secundum diuersos modos fundandi respectus super sua funda menta ab illis abstrahuntur genera vsque ad generalissimum inclusiue: quod continet intentionem commu nissimam realem illius generis sub ratione habitudinis simpliciter dictae: sine quibus duobus, vt iam dictum est secundum Simplicium, non consistit praedicamentum relationis. Illa autem intentio realis communissima sub ratione habitudinis simpliciter dictae secundum differentias specificantes illam realitatem conmunissimam vsque ad vlti mas differentias non autem ipsam rationem habitudinis contracta descendit in diuersas species specialissimas constitutas ex genere & differentiis realibus, non propria realitate sicut contingit in praedicamentis absolutis: sed contracta ab aliis praedicamentis, vt dictum est. Hic dicit Simplicius. Oportet autem genus esse ipsorum ad aliquid ex quo diuiduntur diuersitates quae secundum species considerantur. Sed ratio habitudinis eadem in omnibus intelligitur, multae autem species secundum subsistentiam habitudinis: & in quibus habitudo consideratur, quae proprie dicum tur ad aliquid secundum ipsam habitudinem: non autem ipsa habitudo ad aliquid dicitur. dicente Simplicio. Non est pos sibile de habitudine ipsa dicere ad aliud, aliqualiter se habere: sed aliud ad aliud aliqualiter se habere secundum hanc consideratur: sicut & ipsum habere praedicamentum dicitur non in habendo aliquid ipsum: sed in habendo aliquid aliud. Secundum hoc ergo relatio est aliquid extra animam praeter suum fundamentum vt modus & habitudo: sed nihil reale quin habeat afundamento. Quid tamen reale secundum quod infra exponetur non est diueria res a mo do sed solummodo quaedam ipsius modicharacterizatio, vt dictum est. Vnde cum praedicamentum relationis transfertur ad diuina: tota habitudo vt est habitudo nuda transfertur ratione habitudinis: non autem ratione characterizationis: sed in diuinis. habet aliam charactericationem sicut & aliud: fundamentum. Sic igitur patet quod circunscripta re fundamenti relatio siue in deo siue in creaturis non est nisi modus quidam essendi ad aliud: sicut esse in alio non est simpliciter aliquid nisi modus quidam essendi. Qui cum in relationibus realibus non est fundatus nisi in re, & hoc absque omni consideratione intellectus, vt saepius diximus respectu talis in ordine ad suum fundamentum potest considerari dupliciter. Vno modo praecise vt fundatur in illa. Alio modo vt fundatus in illa recipit ab ipsa charactericationem. Et secundum hoc descendendo ad quaestionem, a respectu nudo relationis possumus intelligere circunscribi rem sui funda menti duplicitur. Vno modo circunscribendo ipsam secundum intellectum siue per possibile siue per impossibile siue per incom possibile praecise vt fundatur in ipsa: non autem vt characterizatur ab ipsa. Alio modo circunscribendo ipsam non so lum vt fundatur in ipsa: sed etiam vt characterizatur ab ipsa. Si primo modo: sic dico quod relatio est nomen primae impositionis: sicut & generalissima aliorum praedicamentorum absolutorum. Praeter hoc quod nominia aliorum praedicamentorum absolutorum imponuntur rebus quae ex se pertinent ad propria praedicamenta: & non ipsimo do siue rationi quae propria est ipsi praedicamento: quemadmodum generalissimum substantiae imponitur rei quae subest modo qui est esse per se, & non ipsi modo. Nomen vero relationis vt est nomen praedicamenti imponitur ipsi modo qui est ratio huius praedicamenti, non secundum se: sed vt characterizatur a fundamento suo, & est nomen praedicamenti & primae impositionis non ratione ipsius modi ad aliud sed ratione ipsius characterizationis: in quo differt a praedicamentis absolutis secundum Simplicium. Si se cundo modo: sic dico quod relatio est nomen secundae impositionis: & non nomen praedicamenti sed praecise modoi ipsius praedi camenti. Nomen enim praedicamenti non est nisi vt modus iste characterizatus est a re fundamenti. Et sic formando quaestionem de praedicamento relationis secundum quod proposita fuit, absque omni distinctione dicendum quod est nomen primae impositionis non secundae. Relatio tamen vt praecise importat modum illius praedicamenti non est nisi nomen se cundae impositionis.

AD cuius ampliorem intellectum vt cognoscamus quod nomen & cuius debet dici primae impositionis: & quod & cuius debet dici secundae impositionis: Sciendum quod quicquid concipitur ab intel lectum: aut concipitur vt res praecise: aut vt modus praecise: aut vt modus characterizatus a re. Quod concipitur pri mo modo inquantum huiusmodi semper est nomen primae impositionis: & hoc siue fuerit vera res naturae: sic enim sunt nominia primae impositionis nominia trium praedicamentorum absolutorem scilicet substantia, qualitas, quan titas: siue fuerit ficta a ratione: sic enim nomina figmentorum sunt nomina primae impositionis: vt chi maera, tragelaphous: siue fuerit abnegatio verae rei. sic enim nomen primae impositionis est hoc nomen nihil. Quod vero concipitur secundo modo inquantum huiusmodi semper est nomen secundae impositionis: quemadmo dum hoc nomen indiuiduum est nomen secundae impositionis circa fortem: vel secundum quod cursus dicitur es se nomen & currere verbum: nomen & verbum sunt nominia secundae impositionis: vel secundum quod dicendo homo cur rit, homo dicitur esse subiectum & currit praedicatum: subiectum & praedictatum sunt nomina secundaeimpositionis. Quod vero concipitur tertio modo inquantum huiusmodi semper est nomen primae impositionis: & hoc propter cha racterizationem non propter modum, sicut dictum est. & hoc siue fuerit modus ille charactericatus a reextra animam circa quam est: quemadmodum simile & dissimile nominia sunt primae impositionis quae characterizantur a qua litatibus quae sunt in illis circa quae sunt: vel circa quam non est: quemadmodum calceatum esse & vestitum esse: & velt illa quae sunt de praedicamento habere, sunt nominia primae impositionis: quae characterizantur non ab aliquo quid est in habente circa quem sunt: sed solummo ab eo quid habetur, vt infra dicetur: siue fuerit characterizatum a re existente in anima: quemadmodum dextrum aut sinistrum circa columnam sunt nomina primae impositio nis: non characterizata ab aliquo quod est in colunna: sed ab eodem a quo characterizantur dextrum & sinistrum in animali inquantum concipiuntur ab intellectum. & secundum illa intellectus format dextrum & si nistrum circa columnam. Et cum his modis iam dictis distiguuntur nomina primaeimpositionis & secundae: illa sola quae signant praecise modos rerum vt per vocem exprimuntur, dicuntur esse nomi na nominum. Caetera vero omnia dicuntur esse nomina rerum: & hoc largo modo sumendo rem & appellando rem omnem modum qui est circa rem secundum se: siue vt in re extra existit: siue vt est in solo intellectu vel ab ipsa re vel ab ipso intellectu secundum iam tactum modum. Similiter illa omnia nomina quae signant modos praecise, quocunque modo illos signent, illa sola dicuntur esse nomina secundarum intentionum. Caetera vero omnia dicuntur esse nomina primarum intentionum.

PER haec patent argumenta ad vtramque partem propositae quaestionis. Quid ergo arguitur primo quod relatio circunscripto fundamento est aliquid ex natura rei: ergo est nomen primae impositionis: quia nomen secundae impositionis non est nisi illius quod sit ab opere intellectus: Dicendum secundum praedicta quod verum est si intelli gatur circunscripta characterixatione. circunscripta dico non comintelligendo rem fundamenti siue per possibile siue per ipossibile siue per incompossibile. Quamuis enim ista circunscriptio non sit, si tamen possit fieri hoc non est nisi opere intellectus: tamen modus ille sic intellectus non habet esse aliquid ab intellectum nisi vt intelligitur in circunscri ptione dicta: quemadmodum id quod species est vt homo licet circunscribi non habet a Sorte & Platone nisiopere intellectus: non tamen est aliquid ab opere intellectus. immo intellectus inquantum est secundum actum intelligens, est aliquid habens esse ab ipso: secundum quod intelligibile secundum actum est cauam intellectus secundum actum. De illo autem modo relationis vtrum illud quod est sit aliquid intelligibile aliud a re fundamenti: scien dum: quod sicut in sensibilibus est aliquod sensibile per se & primo vt sensibile proprium: quemadmodum lux aut color visui: calidum aut frigidum tactui: est aliquae sensibile per se sed non primo: quemadmodum sensibile conmu ne, puta figura quae simul sentitur cum sentitur sensibile proprium: nullo autem modo circunscripto sensu sensibilis proprii: aliter enim esset per se & primo sensibile: sic in intelligibilibus est aliquod intelligibile per se & primo: vt quaecumque sunt aliquid absolute: & aliquid intelligibile per se: sed non primo: vt modus rei quicumque. Et pro pter hoc non intelligitur nisi simul cum intelligitur intelligibile absolutum vt res sui fundamenti: aliter enim esset intelligibile per se & primo: nullo autem modo circunscripta re sui fundamenti: vt secundum hoc non proprie dicatur intelligibile: sed cointelligibile. Argumentum autem ad oppositum concedendum est. Difficultates au tem tactae in principio solutionis ad quaestionem, contrariae videntur iam determinatis: propter quod eis respondere oportet & ipsas exponere. Quod ergo primo opponebatur: quod relatio non sit aliquid in rebus extra: sed tantum in anima & ab anima: quia aliter maneret in extremo non transmutato ad transmutationem alterius extremi quod non est verum: Dicendum quod verum esset si relatio secundum quod relatio esset aliquid absolutum in subiecto, quid enim taleest non corrumpitur in subiecto per cuiuscunque corruptionem: aut transmutationem in alio: sed solummodo per propriam corruptionem sui in subiecto absque omni transmutatione & corruptione cuiuscunque alterius extra suum subiectum: nisi illud sit tale quod esse & generatio ipsius ab illo dependeat: quemadmodum dependet esse luminis in medio a praesentia corporis luminosi. Nunc autem relatio etsi aliquid sit extra animam ex natura rei secundum quod iam expositum est: & in re extra secundum quod iam exponetur infra: nihil tamen est absolutum: sed respectiuum solummo vt habitudo quaedam: quam licet id quidiest secundum se sit vnum aliquid praeter extrema & praeter fundamenta in illis: vt interuallum inter illa sicut inter participantia habitudine: est tamen in diuersis inquam tum in illis characterizatur: & per hoc diuersificatur, vt patet ex iam dictis. Et sic non est in aliquo illorum nisi in ordie ad alterum: vt idcirco licet vna sit habitudo inter duos fratres: duae tamen sunt in ipsis fraternitates: sicut dicit Auicen. et vna habitudo inter generantem & generatum: quam in generante est paternitas: in ge nito vero est filiatio. Propter quod transmutato eo secundum relationem & habitudinem vt est in eo ad quid aliquid relatione sua dicitur relatiue: & ipsum necessario simul secundum relationem suam transmutatur. quia habitudo quae fundatur in ipso, non minus fundatur in illo alio: ita quod ipsa habitudine deficiente & corrupta in vno per corruptionem sui fundamenti in illo: ipsa necessario simul deficit & corrumpitur in alio absque corruptione sui fundamenti in illo. & hoc quia hintudo non est nisi in diuersis & ad alterum: nec in vno nisi in ordine ad alterum in quo habet esse similiter. Et est haec transmutatio propria relationi & subiecto se cundum ipsam in creaturis: quae nisi ei conueniret: aut nata esset conuenire: nullo modo esset accidens in creaturis: sicut nec in diuinis. dicente Augustinus v de trinitate capitul iiii. Accidens dici non solet nisi quid cum aliqua mutatione eius rei cui accidit amitti potest. & hoc vel cum mutatione secundum id in quo fundatur accidens: vel cum mutatione secundum ipsum accidens solummodo: secundum quod subdit continuo quo ad vtrumque modum. Nam vt dicit si quaedam dicuntur accidentia inseparabilia sicut plumae cor ui niger color: amittit eum tamen: non quidem quamdiu pluma est: sed quia non semper est pluma. Sequitur. Quamuis & accidens quod separabile dicitur mutatione amittatur: sicut est capillis hominum nigredo. quam diu capilli sunt possunt albescere: & qualitas coloris verti atque mutari. Et ad primum modum mu tationis transmutatio relationis pertinet, quando transmutatur in aliquo subiecto ad mutationem sui fundamenti in eodem. Ad modum vero mutationis secundum pertinet transmutatio relationis quan do transmutatur in vno absque transmutatione secundum suum fundamentum ad transmutationem suam in alio transmutatione sui fundamenti. licet sit in hoc magna diuersitas: quoniam secundum accidentia absoluta non sit mutatio penes secundum modum nisi vno accidente corrupto simul generetur contrarium aut medium: secundum relationem autem bene sit corruptio absque omni generatione contrarii: vt si duo alba sint similia, si alterum corrumpatur in nihilum, in manente corrumpitur similitudo absque omni generatione cuiuscumque. Sed forte ex hoc arguet aliquis quod relatio sit res aliqua vera extra animam in subiecto existens praeter rem sui fundamenti: quia non sit transmutatio in aliquo nisi secundum id quod est res aliqua in ipso: quia & ipsa transmutatio non est nisi res aliqua. Illud ergo quod corrumpitur & transmutatur in aliquo absque omni transmutatione & corruptione secundum aliquid aliud in illo existens necessario est res aliquam in illo praeter illud: & alia ab illo: quia si esset eadem cum illo secundum vnum & idem idipsum simul & semel esset tranimutatum & non trasmutatum, quia cum secundum relationem sit mutatio eius in eo in quo est fundamentum, absque omni mutatione eius secundum rem fundamenti relatio ergo est aliqua res vera in subiecto existens praeter rem sui fundamenti: & non purus modus quia secundum illum non sit per se transmutatio.

ET est dicendum: quod secundum Simplicium aliud est genus mutationis quo respectus siue relatio vt habitudo mutatur in subiecto: vel vt verius loquar, fundamentum aut ipsum subiectum secundum relationem: et aliud est genus transmutationis quo res aliqua ab soluta vt res fundamenti transmutatur in subiecto aut subiectum secundum ipsum: secundum quod Boetius de trini. ca. xiii. prius genus relationibus tribuit: & secundum remouet ab eisdem, dicens. Stet aliquis: ei igitur si acce dam dexter: ille erit sinister ad me comparatus: non quod ille ipse finister sit: sed quod ego dexter accesserim. Rur sum ego sinister accedo: iterum ille fit dexter: non quod ille ita sit per se dexter: velut albus & longus: sed quod me accedente fit dexter: atque id quidem a me: & ex me: minime vero ex sese. Vel loquendo de secundo genere transmutationis dicit philosophus in praedicamentis, quod sola substantia per sui trasmutationem est susceptiua con trariorum: oratio autem & opinio nequaquam: sed solum per mutationem alterius scilicet rei de qua est oratio vel opinio. Quid tamen non sit absque transmutatione sua de secundo genere. Quamuis ergo, vt dicit Simplicius: ipsa ad aliquid nihil secundum se patiantur intelligi secundum primum genus: fundamentis tamen vel subiectis illorum transmutatis (intelligo vel in vno extremo vel in ambobus) & ipsa ad aliquid simul transmutantur & hoc simpliciter per accidens in illo in quo sit transmutatio secundum fundamentum: & accidentaliter per accidens in illo in quo non sit transmutatio secundum ipsum fundamentum. Si ergo (ut dicit Simplicius, transmutantur sicut nata sunt transmutari: eius igitur vt dicit quod est a dextris & patris & filii scimus transmutationem secundum quod talia. Patris enim transmutatio est filii alteratio: & in omnibus ad aliquid eadem sufficit ratio. Si enim natura eorum in altero est & ad alterum: illo altero transmutato & ipsa simul transmutantur. Turbat autem multos (ut dicit) quod non vident circa ipsa ad aliquid secundum se transmutatio nem. hoc autem non est dignum exquiri. Non enim inquantum secundum se sunt: sed inquantum ad aliquid oportet considerare circa ipsa transmutationem. Si enim entium sunt, quia sunt ad alterum, quid mirum si illius al terius transmutatio & alteratio sit ipsius transmutatio quod se habet ad aliquid: Non enim inquantum qualis nec inquantum quantus, considerandum ipsius trasmutationem: quia & sic corrumpuntur cum alteratione & transmutatione fundamentorum: sed cum ea quae sibi conuenit, secundum quod postea patebit. Sic ergo patet quod secundum quod iam dictum est in dissolutione praecedentis rationis, non potest argui quod habitudo non sit ali quid extra intellectum: quia non manet in eo in quo est nullo corrupto in eodem sed in alio. hoc enim naturae suae est qua differt a natura absolutorum: quae non corrumpuntur in subiecto corrupto alio extra. Vnde aspi ciendo ad secundum genus transmutationis quasi respectu illius nihil reputando transmutationem secum dum primum genus: ipsam vocat vocabuli amissionem Boetius cum dicit de trinitate cpatulo xiii. Si auferas seruum abstulisti quoque dominum. Si auferas albedinem, abstuleris quoque album. Sed interest quod albedo accidit albo: & ideo albedine sublata perit album. at in domino si seruum auferas, perit vocabulum quo dominus vocatur. Aspiciendo vero ad primum genus trasmutationis subdit. Sed non accidit seruus domino vt albedo albo: sed potestas quaedam qua seruus coercetur a domino: quae quoniam sublato seruo deperit, constat non eam per se do mino accidere sed per serui quodammo extrinsecus accessum. Appellat autem ibi potestatem non aliquid abso lutum de genere qualitatis: sed respectum fundatum super illud. absolutum enim manet pereunte respectu. Ex quo continuo a relationibus remouet transmutationem penes secundum genus subdens. Non ergo di ci potest praedicatione relatiua quicquam rei de qua dicitur secundum se addere vel minuere vel mutare: quae tota non in eo quod est esse consistit: sed in eo quod est in comparatione. & infra. Quare quae secundum rei alicuius in eo quod ipsa est proprietatem non faciunt praedicationem: nihil alterare vel mutare queunt: nullamque omnino variare essentiam. Nec tamen econtra ex huiusmodi genere transmutationis potest argui quod relatio sit res alia a suo fun damento inhaerens subiecto & praeter modum essendi ad aliud. ipsi enim modo in eo quod modus est, propria est ista transmutatio & circa subiectum & circa fundamentum manens. Quod patet in modo essendi acciden tis in subiecto. Cum enim in substantia panis primum habent esse accidentia quae manent in sacramento altaris: & non sunt in aliquo substantia panis transubstantiata in corpus Christi: nulla transmutatione alia facta circa illa accidentia: facta est transmutario circa ipsa secundum modum essendi in: quia iam non sunt in, quae prius fuerunt in. Et si iterum per aliud miraculum reuerteretur substantia panis, vt prius, iam esset transmutatio circa illa accidentia de non esse in ad esse in. Et sic ex tali modo trasmutationis secundum relationem potius potest probari quod ex se praeter realitatem fundamenti relatio non sit aliquid nisi modus purus quam contrarium. Si enim esset aliquid aliud, secundum illud per se fieret transmutatio secundum primum genus transmutatio nis iam dictum: & secundum ipsum modum ad aliud per accidens secundum secundum genus trasmutationis. Quia etiam transmutatio isto secundo genere transmutationis non arguit relationes reales in creaturis esse ali quid secundum rem praeter rem fundamenti & praeter modum essendi ad aliud: quid etiam nec arguit eam esse ali quid extra intellectum: hoc plane patet ex hoc quod talis transmutatio est in relationibus quae sunt secun dum rationem tantum: & in intellectu opere intellectus. Ad trasmutationem enim animalis secundum locum mu tatur columna a dextro in sinistrum: non autem econuerso, non sic transmutatio secundum dex trum & sinistrum in animali ad quamcunque transmutationem in columna. Tunc autem ista transmu tatio arguit solummodo relationem secundum rem in vtroque extremo, quando vice versa & mutuo ad transmutationem cuiusque illorum per se secundum fundamentum & relationem nata est fieri transmutatio in altero, secundum relationem solum. Sicut enim non manet pater secundum habitudinem licet maneat secundum substantiam mortuo filio, sic econuerso patre mortuo non manet filius secundum habitudinem licet maneat secundum substantiam. Sed quando ad transmutationem vnius sm fundamentum & relationem sit transmutatio in vno, & non econuerso, vt dictum est de columna & animali, tunc in illo est relatio secundum rem, ad cuius transmutationem transmutatur alterum secundum relationem: in reliquo vero secundum rationem solum. Et sm hoc generale fuit apud philosophos quod relatio secundum rem non est nisi in transmu tabilibus. Et ideo philosophi, quia secundum ipsos intellectualia separata a materia nullam in se omnino nata sunt reci pere transmutationem penes secundum genus transmutationis: eo quod nullam in essentia sua secundum ipsos habent compositionem: & quod propterea eis nihil potest accidere: nullam omnino relationem realem posuerunt neque ad intra, neque ad extra, vt dictum est in tertia quaestione praecedente. Sed in hoc errabant circarelationes reales in deo ad intra: quae fundantur in eodem simplici quod est diuina essentia: & ideo absque omi trasmutabilitate & accidentalitate, vt iam amplius infra videbitur. Sed non errabant circa relationes dei extra ad creaturas, quin verum sit quod illae non possunt ex parte dei esse sm rem, sed secundum rationem tantum. quod bene declarat in deo circa relationes quae dicuntur ex tempore, Augustinus in fine. v. de Trini. dicens. Quomodo obtinebimus &c. vt habitum est supra in quaestione prima.

AD illud vero quod arguebatur relationem esse aliquid in re praeter fundamentum & modum qui est esse ad aliud, eo quod est vnum decem praedicamentorum: Di cendum sm praedicta quod relatio praedicamentum non solum est modus, sed res propter characterizationem: sed non alia realitate quam quam sui est fundamenti & quam habet ab illo. Nec aliam realitatem habent sex praedicamenta quae dicuntur extrinsecus aduenientia, licet non eodem modo characterizandi. Praedicamentum enim hre non dicit nisi respectum habentis ad id quod habetur. & hoc propter accessum siue applicationem eius quod habetur ad habentem, & non econuerso. Vnde & characterizationem suam contrahit non ab habente: sed ab eo quod habetur. secundum quod species praedicamenti dicuntur calceatio, vestitio, & huiusmodi, ab illis quae habenit scilicet a calceis & vestibus & huiusmodi. ita quod praedicamentum hatrne quantum est ex parte habentis non nisi modum purum importat. Et in hoc quodammodo contrario modo se habent praedicamentum relationis & praedicamentum hatre. In praedicamento enim relationis relatio ex ordine ad id cuius est habet realitatem: & ex ordine ad id ad quod est, habet rationem modi tantum. In praedicamento autem haire respectus ex ordine ad id cuius est, non est nisi modus tantum, ex ordine vero ad id ad quod est habet reali tatem. Et cum assumebatur quod modus purus qui est esse in, licet sit circa rem veram, non ex hoc habet realitatem vt constituat praedicamentum: quare neque modus essendi ad aliud: nisi relatio haberet aliquam propriam realitatem praeter istum modum. Nec petit argumentum aliud quam rationem quare esse in non constituit praedicamentum sicut esse ad. Et est dicendum quod generalem artem discernendi quis modus essendi habet constituere praedicamentum, & quis non, docet nos Simplicius exponendo praedicamentum quando: in respondendo quaestioni quam ibi mouet, sic inquiens. Cum multa sint ea quae in ali quo, duo sola. scilicet quae in tempore, & quae in loco, propria praedicamenta faciunt. Dicitur autem in aliquo, sicut acci dens in subiecto. Si enim aliud est album & aliud corpus, & aliud esse album in corpore: est autem proportionale album quidem Socrati, corpus quidem tempori: esse autem album in corpore ei quid est Socratem esse in tempore: propter quid ergo non secundum hoc proprium praedicamentum extitit: propter quid & non quod est in vase aliud faciet praedicamentum, & quod in materia aliud: & quod in toto pars: & quod in partibus totum, & quod genus in speciebus, & quid species in genere: & ita essent nobis plura praedicamenta. Et respon det subdens. Igitur dicendum quod non omne quod in aliquo, dignum est speciali praedicamento, sed sola illa, in quibus hoc quidem continet: hoc autem continetur, vtroque suam naturam seruante, & neutro alterius parte facto, neque complente alterum. In his enim solum illud quod est in aliquo, natura quaedam determi nata sit praeter habitudinem ipsam subsistens: veluti quod est in loco, aut in tempore corpus esse. Ab hoc enim particulari tempore & loco separata quae in ipsis erant, subsistunt adhuc. Alia vero signata eius quod est in aliquo haec quidem completiua sunt: vt partes & totum, & genera & species, & principans & principata: haec autem non possunt seorsum subsistere, vt quod in materia & species, & quod in substantia accidens, quod quidem & forma subiecti fit. propter quod & subiectum appellatur secundum illud pu ta album. Quomodo itaque erit alterum in altero proprie, neque abinuicem separata secundum hypo stasim, sed secundum intellectum solum: quae vero in tempore & in loco immo alias fiunt in alio. i. tempore & loco eadem numero: in subiecto autem alias in alio, idem secundum numerum fieri im possibile est. Patet igitur ex dictis Simplicii quod ratio circa id quod est esse in, quare quandeque constituitur proprium praedicamentum, est qua. scilicet illud quod est in alio non est completiuum eius in quo est: & quod possit subsistere separatum sine illo in quo est. Altero enim eorum deficiente, esse in non constituit proprium praedicamentum: & hoc ideo quia tunc esse in essentiale est illi quod est in: & hoc vel tamquam completiuum eius, vel tamquam inseparabile ab ipso. Sic nmperti essentiale est quod sit in toto, & econuerso toti quod sit in partibus, & generi quod sit in specie, & speciei quod sit in genere & formae quod sit in materia: & accidenti quod sit in subiecto: & similiter em omnes alios modos essendi in, praeter esse in tempore, & esse in loco, in quibus esse in omnino accidit ei quid est in, qua. scilicet quod est in non est completiuum eius in quo est: & pont subsistere separatum ab eo in quo est. Consimiliter dico in proposito quod esse ad in creaturis, quia omnino est accidentale ei quod est ad: quod quidem participat habitudinem essendi ad, eo quod non est completiuum eius ad quod est: & potest subsistere sine illo. Quatuor enim & duo non secundum quod quatuor & duo sunt ad aliquid: sic enim vnum eorum est in altero, vt pars in toto, & totum in partibus: per quod vnum eorum est completiuum alterius, & pars totius: & vnum eorum est inseparabile ab altero, vt totum a parte: sed sunt ad aliquid secundum quod considerantur vt quidam excessus maioris & minoris. Secundum hoc enim vnum eorum non est completiuum alterius, sed ab eo separatum, vt in eis secundum aliud consideretur esse ad, & secundum aliud esse in. Se ipso enim duo inest quatuor, sicut & seipsa albedo inest corpori: sed non seipso duo est subduplum ad qua tuor: neque quatuor duplum ad duo, sicut neque seipso album vnum est ad aliud album sine aliquo coalbo. lpsa enim subiecta neque secundum se, nec vt subsunt fundamentis relationum, non sunt ex se, aut per se ad, sed solummo ipsa habitudine qua participant: nisi per coexistens. dicente philosopho. v. Metaphysica cap. de relatione. Et relatiuorum quiddam dicitur modo accidentali, sicut homo: qui est relatiuus quia accidit ei esse duplum alicuius, & hoc est relatiuorum: & similiter accidit eidem vt sit album & duplum etiam. Vbi dicit Commen. Homo enim secundum quod homo neque est duplum neque album. Quia igitur ei cui conuenit esse ad omnino accidit ei ad, quia potest esse & non esse ad: idcirco dico quod esse ad, est aliquid praeter illud cuius est, existens extra intellectum subsistens in hypostasi, & constituens praedicamentum: sed non si ne characterizatione ab eo in quo fundatur secundum quod dictum est. Esse autem in, quod convenit accidenti, quia ipsum accidens secundum naturam inseparabile est a subiecto: ita etiam quod si per miraculum separetur, natura lem habet dependentiam & inclinationem ad subiectum: id circo omnino est ei secundum naturam essentia le quod sit in. Et propterea huiusmodi esse in non est extra intellectum aliquid subsistens in hypostasi, nec com stituit praedicamentum sicut facit esse ad, quamquam neutrum eorum ex se sit aliud quam purus modus essendi. Vnde ipsa albedo & suum esse in, ambo accidunt corpori secundum eandem rationem accidentis: & secundum eandem rationem de nominant corpus. Idem enim est corpus esse album quid albedinem esse in corpore. propter quod adidem praedicamentum pertinent. Vnde sicut habere albedinem non pertinet ad praedicamentum haire: sed solum ad praedicamentum qualitatis ad quod pertinet albedo, sic & albedinem esse in, non pertinet ad aliqua praedicamentum quam ad quod pertinet albedo. propter quod inoleuit vsus dicendo & bene: quod accidentis esse est inesse: quamuis ipsum inesse sit modus quidam ipsius rei quae et accidens: quo respicit subiectum: & esse eius, siue secundum essentiam, siuefm existentiam sit modus alius eiusdem, que scilicet respicit deum vt causam essentiae suae secundum formam: vil existentiae sm efficientiam, vt habitum est supra. Esse autem in separato vt in loco, aut tempore, & haibene aliquid separatum pnta tunicam in dorso, vel galeam in capite, pertinent ad diuersa praedicamenta. Non enim idem est esse album & esse simile siue ad aliud, quia non est nisi ad separatum: & sine quo potest esse quid est ad illud: nec eo est album quo est ad aliud. Vnde esse ad quod conuenit rei seipsa non alterius participatione, quemadmodum vni albedini quod essentialiter sit similis alteri, ad idem praedicamentum pertinet cum eo quod est ad. Vnam enim albedinem esse similem alteri, idem est quod vnam esse secundum speciem eandem alteri. Esse autem hanc illi eandem specie, nihil aliud est quam hanc & illam esse albedinem simpliciter: qua est eadem sm speciem super vtramque, vt in qua habent esse idem, & esse simpliciter sicut inferius in supe riori, aut indiuidiuum in specie, quod reducitur ad modum essendi speciem in genere: quod esse in non se parat praedicamentum, vt dictum est. Sed hic aliquis obuians dicet. sicut albedo seipsa est ad, cum dicitur similis alteri albedini, sic album ipsa albedine sua est ad, cum dicitur simile alteri albo, quia sicut ibi esse ad non pertinet ad aliud praedicamentum quam ad quod pertinet albedo: sic nec hic pertinet ad aliud praedicamentum. Et est dicendum quod non estiita, secundum quod alibi magis exposuimus. quoniam esse ad, quo album dicitur esse ad quando dicitur album esse simile albo, non conuenit ei ratione albedinis vt est albedo sicut albedini conuenit esse ad, ratione qua albedo est, cum dicitur albedo esse similis albedini. immoil lud esse ad conuenit albo ratione albedinis vt est subiecto inhaerens. Vnde non refert albedinem sicut refert cum vna albedo dicitur similis alteri, sed refert ipsum album. Et sic istud esse ad omni no est accidentale illi quod est ad, & ratione fundamenti, & ratione subiecti illius, & ratione compo siti ex vtroque: sed aliter accidit fundamento, aliter subiecto eius: aliter vero composito ex vtroque, vt iam infra videbitur. Propter quod refert non fundamentum, sed vel subiectum eius, vel compositum ex vtroque. & siue hoc, siue illud, siue vtrumque referat, licet diuersimode, vt patebit ibidem, tamen illud non refertur seipso, aut ipso fundamento, puta albedine, quemadmodum ipsa albedo seipsa absque alicuius alteri us participatione refertur ad aliam albedinem cum dicitur ei similis: sed refertur participatione accidentalis habitudinis. Vnde ista est per se secundum primum modum dicendi per se, duplum est ad aliud: ista vero, quantum est ad aliud, est per se sm secundum modum dicendi per se. Duplum enim duplicitate est ad aliquid, sicut homo humanitate est animal: & est praedicatum de ratione subiecti & forma eius. Quantum vero quantitate est ad aliquid, sicut homo humanitate est risibilis, & est subiectum causa praedicati. ista autem, homo est ad aliquid, est per accidens. Est autem sciendum ad maiorem declarationem iam dictorum & eorum quae in quibusdam aliis Quolibet diximus: quod relatio super formam absolutam habet fundari tripliciter. Vno modo super formam accidentalem vt habent esse in subiecto, puta simile super albedinem vt est in corpore. Alio modo super formam substantialem, vt habet esse in supposito: & super humanitatem, sm quod habet esse in Sor te & Platone. Tertio super hanc aut illam, vt secundum se consideratur praeter esse in subiecto aut supposito. Primo modo est relatio omnino accidentalis subiecto. Secundo modo est substantialis supposito pro quanto forma speciei est substantialis supposito, sed solummo accidentalis pro quanto accidit formae quod sit in supposito. & neutro modo denominat suum fundamentum, sed solummo subiectum aut suppositum. Non enim dicimus secundum hos modos quod albedo aut humanitas sit similis, aut similitudo, sed solummo di cimus quod album est simile albo albedine: & vnus homo alteri humanitate. Relatio tertio modo est omnino essentia lis, & nullo modo accidentalis ratione ipsius fundamenti: etsi forte aliquid accidentalitatis hent quia non habet ab vna illarum formarum causari, aut sm actum fundari super ipsam nisi per coexistentiam alterius. sed illa accidem talitas non facit quod pertinet ad aliud praedicamentum, sicut neque accidentalitas eius quod est esse in, licet se parari potest ab accidente in sacramento altaris. Quia vero proponebatur vlterius: quod sm Boetium et Simplicium decem praedicamenta sunt decem prima genera rerum signantia siue primarum & simplicium rerum si gnificatiua, vt secundum hoc totidem rebus distinguantur quot sunt genera: Dicendum quod ipsi ac cipiunt ibi rem large pro omni eo quod est aliquid extra animam subsistens in hypostasi vel natum subsistere. et hoc largissime sumendo hypostasim & subsistere ad id quod habet realitatem, propriam existens per se, et ex se, & in se, quod proprium est substantiae, cui propriissime conueniunt ratio subsistendi, & ratio hypostasis, & ad id quod habet realitatem, propriam existens in alio: quid convenit accidentibus abso lutis scilicet quantitati & qualitati solummo, & ad id quid est modus illius quod non est completiuum alterius: & potest subsistere separatum ab eo: & hoc inquantum recipit characterizationem ab alio. Secundum iam dictum mo dum, vt dictum est, non solum conuenit praedicamento relationis: sed aliis sex extrinsecus aduenientibus, quem admodum secundum differentias loci & temporis characterizantur praedicamentum vbi & quando: & sm di ferentias fundamentorum characterizantur quando & vbi: quid adhuc in parte iam amplius patebit inferius. Et quod vltimo assumitur quod relatio praeter modum ad aliud & rem fundamenti non potest esse nisi res aliqua inhaerens alteri vt subiecto: Dicendum quod negare quin praedicamentum relationis realis sm totum accidens sit in creaturis scilicet. & secundum rationem illam qua modus est secundum se: & qua habet characteriza tionem a fundamento, licet alio & alio modo, vt iam videbitur: omnino absurdum est. dicente Augu. v. de Tri. c. iiii. Nihil in deo sm accidens dicitur: quia nihil ei accidit. Nec tamen omne quid dicitur sm substantiam dicitur. In rebus enim creatis atque mutabilibus quod non secundum substantiam dicitur restat vt sm accidens dicatur. Omnia enim accidunt eis quae vel amitti possunt vel minui, et magnitudines, & qualitates, & quid dicitur ad aliquid, & situs & habitus, et loca & tempora & opera atque passiones. Dicit autem amitti possunt vel minui: quia amissio vel minutio, cum sint mutationes, signa sunt et indicia quod quaecumque talia sunt quod amitti praesent vel minui accidentia sunt illius a quo amitti et in quo minui praesent. Propter quid dicit cap. xvi. Ni hil accidit deo temporaliter, quia non est mutabilis. et infra. Vt ea accidentia sint quae causm aliqua mutatio ne rerum de quibus dicuntur accidunt. Econtrario autem esse accidens in aliquo, est causa mutabilitatis sm illud in eodem. Iuxta illud quod dicit cap. ii. Deo aliquid accidere non potest: et ideo sola est incommutabilis substantia vel essentia quae deus est. et cap. xvi. lpsius naturae nihil accidit quo mutetur. Hic ergo oportet videre quomodo relatio sit accidens: et quomodo differat ab accidentibus absolutis: et quo modo sit aliquid in subiecto existens: et quomodo non. Ad cuius intellectum sciendum est: quod omnes relationes reales oportet ponere accidentia esse in creaturis: et hoc tam ratione habitudinis siue modi quem important quam ratione characterizeationis: licet aliter et aliter. ex quibus, vt dictum est, integratur praedicamen tum relationis: vt sm hoc vere totum praedicamentum relationis dicatur esse praedicamentum accidentis. dicen te Siplicio in expositione. Eorum autem quae sunt, habemus decem praedicamentorum diuisionem in duo. Nouem enim sub accidente comprehenduntur: et substantia prima aliorum numeratur. Et hoc verum est generaliter appellando accidens omne diuisum ex opposito contra substantiam. Vt enim statim subdit, quaecunque non sunt accidentia omnino substantiae sunt. appellande scilicet accidentia quaecumque sub stantiae, & aliis praeexistentibus in substantia superueniunt. Modis tamen diuersis accidentia dicuntur praedicamenta absoluta, quantita scilicet & qualitas, & illa praedicamenta septem quo habitudines important. Simplicius super illud, Eorum quae secundum nullam commixtionem dicuntur, distinguit praedicamenta sic. Existentiarum hae quidem secundum se habent esse: quas omnes substantia comprehendit: hae autem in aliis sub sistunt. Et harum hae quidem secundum habitudinem considerantur: hae autem sine habitudine sunt. & earum quae sine habitudine, hae quidem secundum formationem considerantur: & sunt omnes secundum quale. hae autem secundum distensionem: quae sunt sm quantum. Earum vero quae sm ha bitudinem, hae quidem dicuntur conuersa: quas omnes continet ad aliquid praedicamentum: hae autem dicuntur non comuersa. Per quod intelligit quod illa de praedicamento relationis mutuos habent respectus sm quos aequaliter dicuntur adinuicem: illa vero alia sex nequaquam, sed in illis respectus solus est in vno in ordine ad al terum. dicente Simplicio. In vbi & quando non accipitur temporis & loci habitudo ad id quod est in loco & tempore: sed eius quod est in loco ad locum: & quod est in tempore ad tempus, & sic de aliis vnde nec ad se mutuo dicuntur. Expressius autem differentem accidentalitatem in istis septem possumus discernere sic. Cum enim generaliter dicuntur accidentia quae aliis praeexistentibus superueni unt: aut ergo superueniunt eis totaliter ab intra: & dicuntur accidentia omnino intrinsecus aduenientia, vt sunt quantitas & qualitas: quae ex sola natura absoluta eius cui adueniunt vt subiecto, acci dunt eidem: aut superueniunt totaliter ab extra, & dicuntur accidentia sex omnino extrinsecus aduenientia, quia ex solo respectu eius cui superueniunt ad alterum, vel alterius ad ipsum adueniunt illi. Vnde ista vel adueniunt ex ordine alterius ad id cui adueniunt, vel econuerso. Primo modo est vlti mum praedicamentum scilicet habere: quid habenti aduenit ex ordine eius quod habetur ad habentem. dicit enim respectum quem habet habens ad id quod habetur: quia illud applicatum est ei. Secundo modo sunt quinque alia prae dicamenta extrinsecus aduenientia. adueniunt enim ei cuius sunt ex ordine ipsius ad aliud. Propter quid inter praedicamenta omnino extrinsecus aduenientia solum praedicamentum habere dicitur acquisitum, tanquam magis extrinsecus adueniens: propter quod & vltimo ordinatur. dicente Simplicio in expositione praedicamenti habere. Aristoteles quod ex seipso omne principalius existimat esse eo quod extrinsecus aduenit & acqui sito. quoniam alia quidem omnia genera, vel in substantia, vel in habitudinibus quibusdam existentia a se ipsis partem quandam ad esse conferunt: habere autem extrinsecus totum & acquisitum circa nos sit. Propter quod vltimo ponit ipsum. a seipsis intelligo et ex eo quod ex sola natura eius cuius sunt, hoc habent Talia enim sunt actio, passio, quando, vbi, & situs. Actio enim & passio adueniunt motui in passo ab agen te: quia super motum nihil addunt nisi respectus diuersos quibus inter se distinguuntur. Ambo enim fundantur in motu qui ab agente praeterit in passum. Actio enim formaliter dicit respectum fundatum in motu, vt habet esse & procedere ab agente. Passio vero formaliter dicit respectum fun datum in eodem motu vt ipse recipitur in passo. In quo differunt praedicamentum actionis & pas sionis ab aliis tribus. quoniam actio & passio habent in passo fundamentum immediatum, scilicet motum elicitum ab agente in passo. Alia vero nihil ponunt in eo in quo sunt nisi respectum purum imme diate fundatum in illo. Quando vero aduenit ei quod est in tempore ex ordine illius ad ipsum tempronus: & for maliter dicit respectum quendam eius quod est in tempore ad ipsum tempus ex hoc quod est in ipso. Vbi autem superuenit ei quod est in loco ex ordine eius quid est in loco ratione totius ad locum. formaliter enim dicit respectum totius existentis in loco ad ipsum locum ratione totius loci adaequati locato: & hoc ratione eius quod sic est in illo. Situs vero superuenit toti quod est in loco ratione suarum partium ordinatarum in loco: & hoc ex ordie ipsarum ad partes diuersas loci: in eo videlicet quod diuersimode situantur, siue dispo nuntur in illo. Praedicamentum vero relationis medium est inter praedicamenta omnino intrinsecus, & omnino extrinsecus superuenientia. Habitudo enim in qua consistit, partim est intrinsecus adueniens: partim vero extri secus. Relatio enim vt est praedicamentum secundum praedicta, duo habet in se & rationem mo di ad aliud, & rationem characterizationis. Et ratione vtriusque habet accidentalitatem, sed diuersimode quia accidentalitatem characterizationis omnino habet ab intrisec. scilicet ab ipso fundamento. Ac cidentalitatem vero modi quae est nuda habitudo: partim habet ab intrinseco vt a suo fundamento, & partim ab extrinseco vt ab aliquo sibi correspondente extra. Vt propterea relatio quamquam media sit inter accidentia intrinsecus & extrinsecus aduenientia: magis tamen ab intrinseco aduenit quam ab extrinseco: & magis connumeratur accidentibus intrinsecus quam cum extrinsecus aduenientibus. Propter quod etiam vocatur relatio habitudo cognata, cum aliorum sex habitudo voce tur simpliciter aduentitia. dicente Simplicio. Praeordinentur quae secundum se his quae ad ali quid. Factis pluribus necesse est aduenire habitudinem ad aliquid. Post hoc autem alia praedicamenta non secundum cognatam habitudinem, sed secundum aduentitiam. Fundamento enim similitudinis vt albedini, quantum est de se, essentiale est quod super ipsam fundetur secundum actum, & nata sit fundari habitudo similitudinis: & essentiale est albedini quantum est de se quod secundum eam album dicatur simile. Sed non habet hoc ex se sola perfecte, & secundum actum, sed solummodo ex coexistentia alterius albedinis in alio subiecto. dicente Simplicio. Videntur autem quae ad aliquid, simul esse natura. Non enim habitudo est in vno, sed alterius semper ad alterum. Oportet igitur ambo coexistere si debeat habitudo in ipsis saluari. altero solo manente non erit habitudo. Vnde quia reliquum vel potest coexistere vt secundum actum sit habitudo, vel non coexistere vt non sit secundum actum habitudo: & hoc praeter ipsius fundamenti corruptionem & ipsius subiecti: ideo secundum definitionem accidentis quae est quod adest & abest praeter corruptionem subiecti, praedicamentum relationis omnino est accidens, quia non so lum adest, & abest praeter corruptionem subiecti, sed etiam praeter corruptionem fundamenti Et propter hoc mutatio fit secundum ad aliquid in vno ad mutationem secundum rem absolutam in solo altero. Sed est aduertendum quod licet totum praedicamentum relationis vt dictum est accidens sit, & ratione modi & ratione characteris: quod tamen est alia & alia ratio accidenta litatis hincinde: & alia atque alia ratio eius cui accidit. Ratione enim characteris tribus modis solet assignari habitudinis characterizatio. Vno modo vt ipsum fundamentum ponatur cum ipsa habitudine constituere praedicamentum & hypostasim relationis: quemadmodum si figura quae est in sigillo cupreo character cupri, esset in caera applicata eadem numero character caerae. Alio modo vt non ipsum fundamentum sit character habitudinis: sed aliquid a fundamen to quasi impressum habitudini: quemadmodum sigillum non suam figuram imprimit caerae: sed eius similem. Tertio modo vt nihil aliud intelligatur habitudinis characterizatio quam deter minatio ad illud in quo fundatur: quae ex se indeterminata est: quemadmodum simitas est cur uitas determinata naso: quae ex se indeterminata est ad nasum & ad alia. Et iste est modus quem tetigimus supra: & secundum illum modum ex diuersa determinatione per diuersa fundamenta habitudo diuersificaretur secundum speciem & genera ab illis abstracta. Et secundum hoc cum habitudo fundatur super vnum in qualitate, vt super duo alba, dicitur similitudo: quando vero super multa in qualitate, dicitur dissimilitudo,. non quod aliquid praeter modum siue habitudinem sit de praedicamento relationis, vt videlicet res fundamenti vel aliquid ab ipsa quod est in ipsa habitudine, & aliud ab ipsa. & hoc quemadmodum si diceremus motum non esse de praedicamento actionis & passionis: sed solum respectus quosdam diuersimode fundatos in motu & determinatos per ipsum: & sic de caeteris praedicamentis quae consistunt in habitudine, vt nihil dicamus esse de praedicamento illorum nisi nudam habitudinem diuersimode determinatam siue characterizatam in hoc quod respectus illorum aliquo determinatur: vt ista determinatio dicatur realitas praedicamenti relationis. Istud videtur multum probabile. Per huiusmodi enim characterizationem etsi praedicamentum relationis non contineat in se rem fundamenti, vt quod similitudo non signat albedinem in qua fundatur: quasi tamen ipsam signat inquantum per ipsam determinatur.

SECVNdus vero modus videtur mihi habere falsam imaginationem & impossibilem. Non enim character qui est aliquid secundum rem absolutum in aliquo secundum simile sibi characterizat aliud sibi coniunctum, nisi dans characterem se habeat vt separatum ab illo, & corporale sicut ipsum, quemadmodum caera corporalis est & separata a cupro, cuius similitudinem characterizatione recipit. Nunc autem habitudo, cum secundum Simplicium sit corporale quid & inseparatum a suo fundamento, non sic se potest habere ad album. Propter quod non videtur mihi quod illo secundo modo potest characterizari vt ponat in habitudine aliquid re diuersum omnino & ab ipso modo ad aliud, & ab ipso fundamento: secundum quod de hoc habitus est sermo supra. Primus modus, vt videtur mihi, est ille quem te net Simplicius, vt patet ex supra dictis secundum ipsum. & non obuiat huic positioni nisi quod idem esset in diuersis praedicamentis: quod similiter videtur Simplicius negare de relatione, vt supra habitum est. Sed huic respondetur defacili: dicendo quod res alterius praedicamenti puta albedo, quae qualitas est, pm quod ha bet esse in, est de praedicamento qualitatis: sed secundum rationem characterizandi habitudinem non est inconueniens quod sit de praedicamento relationis. dicente Simplicio in expositione capituli de actione & pas- sione. Ad aliquid secundum se secundum solam habitudinem consideratam in aliis praedicamentis habet esse Habitudo enim secundum se non est. Sicut igitur in quaeli est sm simile et dissile, sic et in quanto secundum aequale & inaequale. Et nihil inconueniens idem esse sub duobus praedicamentis penes eam quae sm se hypo stasim, & penes habitudinem adinuicem. & hoc quemadmodum secundum aliquos motus qui sm se est de genere quantitatis: aut illius praedicamenti in quid est motus: est tamen in generibus actionis & passionis in quantum respectus sm quos distinguuntur ista duo praedicamenta fundantur circa motum. Si igitur assi gnetur characterizatio relationis primo modo, manifestum est quod relatio ratione suae characterizationis nullam aliam importat accidentalitatem quam eam quae est sui fundamenti: & sic sicut fundamentum suum accidens est substantiae, puta albedo hominis, & inhaerens eidem vt subiecto, sic & simile: sed per fundamentum: nullam autem habet accidentalitatem respectu sui fundamenti, immo magis identitatem & consubstantialitatem. Vnde si fundamen tum non esset accidens, nec ipsa similitudo accidens esset, sicut nec relatio in diuinis accidens est ratione suae characterizationis: quia supe diuinam substantiam & essentiam fundatur immediate. Et tamen dia est in characteri- O zando relationem hincinde: quia in diuinis relatio fundatur super substantiam simpliciter vt substantia est: propter quod bene dicitur quod deitas est paternitas. In creaturis autem non fundatur relatio quae accidens est, super acci dens absolutum nisi ratione suae inhaerentiae in subiecto. propter quod in illis non dicitur quod albedo est similitudo Et in hoc plus conuenit relatio in diuinis cum relatione essentiali, vt cum similitudine quae fundatur in albe dine simpliciter, quia de illa bene dicitur quod albedo est similitudo, vt dictum est supra. differunt autem in hoc quod relatio non denominat in diuinis. Non enim dicimus quod deitas est pater denominatiua praedicatione, vt deitas intelligatur referri paternitate, sicut dicimus quod albedo est similis. Et in hoc plus conuenit rela tio diuina cum ratione accidentali. Illa enim non denominat fundamentum. Non enim dicimus accidentali relatione quod albedo est similis, sicut nec dicimus quod deitas est pater, vt iam expositum est. sed & hic & ibi relatio denominat solum suppositum, dicendo in diuinis, generans est pater: & in creaturis, homo vel album est simile. Si vero assignetur characterizatio relationis Tertio modo: sic idem sentiendum est de relationis accidentalitate cum eo quod iam dictum est de primo modo quia quasi sm idem currunt isti duo modi. Sed quocumque modo dictorum trium ponatur fieri characterizatio praeter rationem modi ad aliud, nullam realitatem haent relatio nisi a suo fundamento etiam largissime accipiendo realitatem: sm quod determinatio simitatis dicitur sua realitas. ita quod quaecunque relationes super idem fundantur eandem habent realitatem. In diuinis enim omni no est eadem realitas omnium relationum diuinarum, quia fundantur in eadem essentia: & in creaturis, cum idem secundum eandem albedinem est similis alii albo: & dissimilis nigro, similitudo & dissimilitudo inquantum fundantur su per eandem illam albedinem, habent eandem realitatem. Vnde tam in diuinis, quam in creaturis quod relationes sint reales hoc habent a suo fundamento: sed quod sunt diuersae, hoc habent ab eo quod sunt ad obiecta diuersa. Vnde similitudo & dissimilitudo fundatae super eandem albedinem sunt diuersae relationes: quia similitudo est ad similitudinem fundatam in alia albedine: & dissimilitudo ad dissimilitudinem fundatam in nigredine. & consistit in ista diuer sitas relationum fundatarum super idem non nisi ex parte ipsius modi ad aliud: qui diuersus est secundum di uersitatem terminorum eadem existente realitate in eisdem. Vnde & quod sit transmutatio in relationi bus per transmutationem realem absolutam in alio absque omni transmutatione absoluta in suo subiecto, illa sit penes modum: non autem penes characterizationes nisi valde per accidens: inquantum non potest manere characterizatio sub ratione characterizationis corrupto modo in quo habet esse. Vnde quia talis accidentalitas non existit in relatione nisi ex accidentalitate sui fundamenti, ideo accidentia quae sequuntur fun damentum vt magis & minus, etiam sequuntur huiusmodi relationem. dicente Simplicio. Sine alio praedicamento neque intelligi praesent ipsa ad aliquid. consubsistunt enim semper in aliis. Propter hoc ergo quando accipiuntur in praedicamento habente contrarietatem, habebunt & ipsa contrarietatem. Sin autem, non habebunt. Quaecum que enim insunt generi subiecto, insunt & ad aliquid. Habent enim contrarietatem secundum quod qualia, sed non secundum quod ad aliquid. Sed neque vna habitudo intensionem & remissionem suscipit. Quia enim ad al terum se habent, similiter se habent: & non sm quod habitudo & ad aliquid, sed sm quod talis, & secundum quod qualitas magis et minus suscipiunt. Secundum quod talis, et secundum quod qualitas intelligo. i. secundum quod determinata est quae litate fundamentaliter subiecta: et per hoc characterizata ab ipsa sm modum aliquem praedictorum. Sl ergo loquamur de accidentalitate relationis ratione modi ad aliquae, cum sm praedicta ille parti oriatur ab intrisece. scilicet a fun damento: parti ab extrisecoe. scilicet a sibi correspondente: inquantum oritur ab extrinseco nullam omnino habet accidentalitatem respectu sui fundamenti. quia essentiale est ei quantum est ex se quod incommutabiliter fun detur in ipsa, vt dictum est. quemadmodum etiam in diuinis relationes nullam omnino habent accidentalitatem respectu diuiae essentiae, sed inquantum huiusmodi accidentalitatem habent ad subiectum siue suppositum quod referunt, et hoc non nisi per fundamentum, quia. n fundamentum accidit subiecto, et modus ad aliud fundatus in ipso: ideo accamens denominat subiectum sicut et ipsum fundamentum inquantum est concretum subiecto, et vnum per accidens constituitur ex acci- dente & subiecto quod est per se subiectum relationis, licet secundum aliud genus accidentis. Sed in hoc differt modus iste in creaturis & in diuinis. In diuinis enim est essentialis supposito quod refert & denominat, quia est constitutiuus ipsius. Hic autem non substantialis, sed accidentalis, quia supponit suppositum vt constitutum in esse. Vnde penes modum ad aliquae inquantum habet oriri a suo fundamento, non sit transmutatio in suo subiecto nisi ad trasmutationem eius sm fundamentum. Si vero consideretur modi illius accidentalitas inquantum oritur ab extrinseco: hoc non contingit sm quod iam dictum est nisi quia illud extrinsecum potest coexistere & non coexistere. Et sic non ponit huiusmodi accidentalitatem per se in respectu ad id, cui modus ille natus est in esse per se vt fundamento: & me diante fundamento cuidam alteri vt subiecto sm dictum modum, sed solum in respectu eius ad quod hent esse: nec per se illud extrinsecum, siue adsit, siue absit, ponit aliquid ineem, vel non inesse subiecto aut fundamento: sed lo lum cum adest ponit adesse, & cum abest ponit abesse. & ideo si ex tali trasmutatione arguatur accrementalitas in rela tione: illa non potest argui quae ad eius esse in, sed solummo quae ad eius esse ad. Non enim ex hoc subiecto vel fundamento inest vel non inest, quod non infuit, vel infuit: sed solummo ex hoc subiectum per fundamentum est ad aliquae ad quid prius non fuit: vel non est ad aliquae ad quid prius fuit. & sic reuera sim modum supra expositum sm relationes fit mutatio, non sm aliam rationem esse in, sed solummo sm rationem esse ad. & secundum eundem modum in creaturis relationes per se habent rationem accidentis & sunt accidentia sm rationem qua sunt ad aliquae, non secundum rationem quam sunt in alio, siue vt in fundamento, siue in subiecto. & sic sm talem trasmutationem pm relationem transmutatur subiectum aut fundamentum quo ad esse ipso rum ad aliud, vel non esse ad aliud: non autem quo ad aliquid eis inesse, vel non inesse nisi per accidens: inquantum non adest nouus modus esse a d aliud nisi de nouo sit fundatus in fundamento: & per fundamentum insit sub iecto. Neque deficit quo ad esse ad aliud, nisi deficiat quo ad esse in. Et per hunc modum relatio etiam sm quod dicit purum modum siue habitudinem nudam essendi ad aliud, accidens est in creaturis: & sm ipsam sit trans mutatio in subiecto: & circa fundamentum. sed non est proprie accidens fundamenti: quia non fundatur in ipso ratione suae essentiae secundum se, sed sm rationem suae inheraerentiae. sed tamen non in est nisi per subiectum. Quia. n fundamentum inest subiecto, ideo & illud quod ei inest. vt fundamento: per illud etiam inest subiecto: & sic per illud etiam est ac cidens subiecti. Propriam tamen & per se inhaerentiam in subiecto, sicut habent accidentia absoluta, nequaquam hent. Vnde cum dicit philosophus in praedicamentis: Eorum quae sunt quaedam sunt in subiecto, & dicuntur de subiecto: vt ac cidentia vniversala: quaedam vero sunt in subiecto, & non dicuntur de subiecto, vt accidentia particularia: inter qualia accidentia stati comnumerat ad aliquid: ibi sumit subiectum large: & pr subiecto quo inferius in linea praedicamentali subiectum est superiori, quand dicitur, quaedam dicuntur de subiecto: & pro subiecto quo aliquid sub iicitur accidenti quoquo modo, quando dte, quaedam sunt in subiecto. Sed subiectum & esse in, aequiuoce conveniunt accidenti bus absolutis & respectiuis. quoniam absoluta per se sunt in subiecto per inhaerentiam: respectiua vero ratione habitudinis nequaquam, sed per se & primo non sunt nisi in subiecto fundamentaliter non inhaerenter, vt ipsum fundamentum appelletur subiectum propter talem modum essendi in secundum quod statim supra dixit Simplicius Quaecunque insunt generi subiecto, insunt & ad aliquid. vbi expresse fundamentum appellat subiectum, per ipsum autem fundamentum, vt dictum est, secundario inest subiecto cui inest fundamentum. Talem autem accidentalitatem nul lo modo praesent hatbrne relationes in diuinis: quia non fundantur nisi super idem. Et propter hoc in deo nullo modo pont sm relationem esse quaecunque trasmutatio, sicut est in creaturis, nisi ponatur in ipso trasmutatio sim substantiam. sicut in creaturis non potest esse transmutatio secundum relationem nisi ponatur trasmutatio secundum fun damentum in altero extremorum, vel in vtroque. In ad aliquid enim per se omnino non sit transmutatio, vm philosophum v physi. Ex his vt aestimo prasent patere quaecumque obscura reliquimus circa relationes, maxime in creaturis de quibus per intentionem locuti non sumus alicubi nisi in quaestionibus de Quolibet.