Quaestio 7

CIrca Tertium arguitur, quod conversio substantiae panis in corpus Christi fiat subito. Quoniam actio virtutis infinitae sit subito secundum philosophum in fine octaui physicorum: conuersio illa fit actione. ergo &c.

CONtra, non est idem instans in quo habet esse vltimo sub stantia panis, & in quo habet primo esse corpus Christi. Sed inter quaelibet duo instantia est tempus medium. In illo ergo tempore necessario habet fieri illa conversio.

DIcendum ad hoc: quod secundum philosophum in. v physicorum: cum quaetuor sunt combinationes inter affirmationem & negationem: quae sunt termini mutationum: vna illarum est impossibilis: vt inter terminos eius fiat mutatie scilicet a non subiecto in non subiectum. quoniam termini isti non se habent secundum aliquam opponnem: con trarias. scilicet vel contradictoriam. Non ens enim non enti non opponitur. Tres autem sunt possibile scilicet ex subiecto in subiectum: in qua solummo est motus: vel a subiecto in non subiectum, vel econuerso. in quibus non est motus: sed mutatio tantum, quae dicitur generatio vel corruptio. & hoc ideo: quia subiectum eius est non ens, quod est ens in potentia cui non contingit omnino moueri: sed solum enti, quod est subiectum manens commne ad duo contraria vel priuatiua. Nunc autem ista conversio nullo modo est a subiecto in subiectum. Nihil enim est subiectum cone manens eius a quae sit conuer sio, & eius in quod sit conuersio. quoniam tota substantia panis secundum matiam & formam convertitur in totum corpus Chri sti, &, vt quidam volunt dicere, forma panis in formam corporis Christi materialem, & matia panis in materiam corporis Christi. Accidentia autem panis, licet manent, non sunt subiectum huius trasmutationis: immo substantia panis erat subiectum illorum, & ipsa informabant eam. Corpus autem Christi verum, nec est subiectum illorum, quia non in formant ipsum: neque ipsa subiectum eius, quia ipsum substantia est et in se subsistens, licet sit sacramentaliter sub illis speciebus. Et sic patet, quod ista conversio nec potest dici motus successiue factus: quia non sit circa subiectum coone in actu manens: nec potest proprie dici subita mutatio: quia mutatio vera non est: quia nec subiectum habet ens in potentia manens: sicut habet mutatio generalis generationis vel corruptionis. Sed proprie dicitur conuersioquia est a termino positiuo in terminum positium. scilicet a substantia panis in substantiam corporis Christi, nullo omnino manente subiecto comoni. In quae quidem conversione duplex trasmutatio contingit, large sumendo trasmutationem vna ab esse substantiam panis in non esse substantiam panis: alia a non esse corpus, ad esse corpus Christi, quae simul contingunt sicut generatio naturalis & corruptio. Duae tamen species trasmutationis sunt secundum philosophum. v physicorum. Et differunt istae transmutationes a transmutationibus naturalibus, quae sunt generatio & corruptio, in hoc quod illae, vt dictum est, subiectum habent commune: istae non. Et etiam in hoc: quod in illis terminus positiuus a quo, non mutatur per se in terminum positiuum ad quem: sed in non esse suum, & adhuc non purum: sed quod est potentia ipsum: & terminus ad quem sit per se in esse, non de puro non esse: sed de eo quod est in potentia ipsum: ita quod subiectum cone commutatur ab vno termino in alterum per transmutationem termini a quo de esse suo in actu in suum esse in potentia: non in purum non esse: et nec in esse termini ad quem: & per transmutationem termini ad quem de esse suo in potentia ad esse suum in actum, sicut patet in generatione cum de aere sit ignis. In trasmutationibus autem istis terminus positiuus a quo, conmutatur per se in terminum positiuum ad quem, non in non esse purum, neque in esse suum in potentia: sed solum in non esse suum ipsum in actu, & terminus ad quem non trasmutatur omnino: neque de non esse puro, neque de esse suo in potentia ad esse suum in actu: sed solummodo terminus a quo transmutatur in ipsum. Substantia enim panis a non esse suum corpus Christi transmutatur per se in esse corpus Christi. Non in non esse purum: quia non annihilatur: nec in esse suum in potentia, quia conmutatur: etiam secundum materiam suam, in qua deberet manere suum esse in potentia. Corpus autem Christi nullam ex hoc in se recipit transmutationem, neque per se neque per accidens. Ex quo etiam patet quod istae transmutationes differunt a creatione quae fit a puro nihilo in esse actum: & a finali cor ruptione sibi contraria: quae sit ab esse in actu in purum nihil contradictorium enti prius. Sed qualitercumque res se habet, certum est quod in ista conversione termini transmutationis sunt esse & non esse. Esse dico simpliciter: hinc substantiam panis: illinc corporis substantiam Christi. & non esse dico non simpliciter neque substantiae panis: neque substantiae corporis Christi: neque non esse quod est ens in potentia tantum huius vel illius vt patet ex iam dictis. Sed dico non esse substantiam panis post esse substantiam panis, quia prius erat substantia panis, quod non est modo: & non esse corpus Christ scilicet ipsam substantiam panis: quia ipsa substantia panis prius. non erat corpus Christi, quae postmodum est translata in corpus Christi: & per hoc quodammo facta est corpus Christi. Quidquidem corpus Christi prius habuit esse, & non recepit iam aliquid nouum esse post suum non esse. Haec sunt necessario intelligenda iuxta fidem catholicam in ista conversione, vt sciamus modum trans mutationis in ipsa. Quia igitur clarum est quod termini transmutationum in ista conversione sunt esse & non esse per substantiam: & sicut substantia substantiae proprie non est contraria, neque suscipit magis vel minus: sic ne que esse substantiae contrarium est alicui, neque suscipit magis aut minus: sed consistit in simplici, & indiuisibili Clarum est est quod non est hic omnino aliquod transmutationis subiectum. cum hoc etiam clarum est quod ista conversio non sit virtute alicuius agentis naturalis virtutis finitae, sed supernaturalis virtutis infinitae. His tribus concurrem tibus efficacissime inducitur quod ista conversio nullo modo potest fieri per motum qui fiat successiue, & in tempore: sed solummo per absolutam trasmutationem subito & in instanti. Quoniam non sit transmutatio per aliquem motum successiuum in tempore: nisi quia ipsa transmutatio est ipse motus successiue factus, qualis est translatio secundum locum: similiter alteratio in qualitate, vel augmentum & diminutio in quantitate: vel quia ipsa transniutatio non sit nisi per aliquem motum praecedentem: sicut conuenit in trasmutatione generationis & corruptio nis naturalis: quam necessario praecedit motus alterationis: & illuminationis medii, quam necessario praece dit accessus solis ad punctum rectae opponis: sicut determinat philosophus in septimo physicorum: quod omnes subitae mutationes sunt termini motuum. Primo modo non potest trasmutatio istius conuersionis fieri per aliquem motum: vt ipsa sit motus successiue factus: quia tali modo non est transmutatio motus, nisi quia diuisibile est illud in quod sit motus, quia per partes motus acquiruntur partes eius in quod sit motus: & secundum hoc eadem est diuisio motus & eius in quid est motus, vt probat philosophus in. vi. physicorum. Quia tamen, vt dictum est, termini huiusmodi commutationis in simplici & indiuisibili consistunt, nullo modo ipsa potest esse motus, sed necessa rio aut non est, aut est transmutatio subita. Secundo modo non potest trasmutatio istius conuersionis fie ri per aliquem motum. scilicet quia ipsa transmutatio non fiat nisi per aliquem motum praecedentem: quia non requirit transmutatio subita motum praecedentem: nisi propter duo: aut scilicet propter subiecti indispositionem & contrarietatem quam habet ad agens quod debet transmutare: qua ei resistit: sicut contingit in generatione naturali: aut propter indisponnem agentis: quia non est in disponne in qua natum est agere in passiuum: sicut contingit in illu minatione quando sol non est in recta oppositione. Proptur quod generans vt generet debet corrumpere disponnem sibi contrariam per motum alterationis antequam possit generare: vt si debet generare de aqua ignem, debet corrumpere per motum frigiditatem aquae, & alias disponnes repugnantes generationi ignis. Et si sol existens in vno hemisphaerio, debet illuminare medium in altero hemisphaerio, oportet quod per motum localem deferatur ad rectam opponnem super medium illuminandum. Primo istorum duorum modorum non requiritur hic motus ad istam conuersionem: quia, vt dictum est, non sit circa aliquid subiectum omnino. Ex parte autem secundi modi distin guendum: quoniam possumus in actione huiusmodi conversionis considerare actionem duplicis agentis: princi palis scilicet qui deus est: qui operatur in sacramentis inuisibiliter: & instrumentalis scilicet ipsius consecrantis & verba con secrationis proferentis, vel potius ipsorum verborum quae sunt principalis agentis instrumenta ad istam conuersionem causandam applicantia efficaciam diuinae virtutis ad ipsam materiam sacramenti. Si igitur loquamur de ista conuersione per respectum ad agentem principalem: cum in ipso nulla omnino potest esse indispositio ad agendum quaecumque vult propter principale agens, ad istam conuersionem nullo modo requiritur motus: immo si vellet posset fine dependentia ad motum aliquem facere istam conversionem. potest enim in effectus sacramentorum sine sacramentis instrumentalibus mediis. Si autem loquamur de ista conversione per respectum ad agens instrumentale, sine quo decreuit deus non agere actiones sacramentales: cum in proposito tale agens, siue sit ipse consecrans, siue ipsa verba consecrationis, cum non agit nisi per ipsorum ver borum prolationem supe materiam sacramenti: & ipsorum prolatio non potest esse nisi motus successiuus: propter tale agens dico quod ad istam conuersionem requiritur motus: nec potest fieri sine motu. Non quia est ipsa conver sio: sed ad quem sequitur ipsa conversio subito: & in instanti vltimo in fine motus: sicut ad delationem solis ad rectam oppositionem circa medium, sequitur illuminatio medii: & ad completam alterationem sequitur generatio. Et non est in his aliqua differentia: nisi quod in istis motibus naturalibus vis generatiua eius quid generatur in fine motus naturaliter immissa est a generante extra. forma enim substantialis ignis sua virtute quam effundit in materia generat alium ignem. In ista autem conuersione in motu prolationis, siue in ipsis verbis prolatis instru mentaliter est vis causatiua conversionis illius quae sit in fine supernaturaliter infusa.

AD quaestionem igi tur breuiter dicendum, quod conversio substantiae panis in corpus Christi fit subito: sed per motum prolationis verborum praecedentem: non tanquam disponentem transmutando subiectum susceptibile vel agens: sed tanquam in ipsis verbis prolatis, vim conuersiuam instrumentaliter continentem. Vim dico non compositam habentem partes existen tes in partibus verborum: vt quaelibet pars verborum in sua prolatione agat partem actionis: sic enim conuersio ipsa in sua essentia necessario est motus successiuus: sed dico vim vnam simplicem conuenientem prolationi verborum, non compositam constitutam ex viribus partialibus partium prolationis: sicut constat vis tractiua nauis quam non possunt trahere nisi centum homines, ex viribus singulorum collectorum in vnum: vt si deficiat vis cente simi, nonagintanouem non sufficiunt nauem mouere. Immo sic est ista vis simplex, vt toti conueniat tota: non tota parti vel pars parti: ita quod cum pars prolationis facta est tantum, nihil adhuc fit omnino si aliquid eius desit: sed cum tota facta, in vltimo instanti quo profertur perfecta fit ista conversio.

ARgumentum primum concedem dum est propter conclusionem: non autem propter medium. Non enim ad infinitatem virtutis sequitur quod agat subito: nisi agat necessitate naturalis impulsus. Si enim agat voluntarie, bene potest iuxta libitum voluntatis suae agere aliquid successiue, modo sit tale cuius natura est vt non fiat nisi subito: vt quando termini transmuta tionis sunt affirmatio & negatio, esse & non esse: sicut est in proposito vt dictum est.

AD argumentum in oppositum, quod in alio instanti est vltimo panis & in alio primo corpus Christi: ergo in tempore medio fit transmutatio ab vno in alterum: Dicendum secundum philosophum in octauo physicorum, quod quando sit transmutatio ab vno termino in alterum, vtroque positiuo secundum generationem & corruptionem prioris termini est assignare primum instans sui non esse: quod est ibidem primum instans esse posterioris: & in toto tempo re fuit esse prioris & non esse posterioris. praeterquam in vltimo instanti eius. Semper enim vt dicit philosophous res posterioris passionis est: & in omni tempore praecedenti est sub prima passione praeterquam in vltimo nunc eius. Non est ergo dandum aliquod instans in quo vltimo habet esse substantia panis sub sacramento & non cor pus Christi: sed solum est dare primum instans in quo substantia panis facta est corpus Christi & desiuit esse substantia panis: & illud est instans in quo sit ipsa conversio dicta: in quo simul substantia panis quae fuit sub speciebus sacramenti per totum tempus praecedens, mutatur: & mutata est a substantia panis in cor pus Christi. Nec est ponere aliud ibi instans transmutationis & primi esse corporis Christi sub spe ciebus sacramenti: & similiter primi non esse substantiae panis sub eis.