Quaestio 2

CIrca secundum arguebatur: quod essentia alicuius accidentis translati a creaturis C ad deum maneat in deo. Quoniam relatio quae est vnum praedicamentum accidentis, & A transfertur a creatura in deum, duplicem habet respectum & ad suum fundamen tum & ad suum oppositum: & in deo secundum respectum ad suum fundamentum cadit in substantiam: quia illud est diuina essentia, manet tamen in deo vera reatio ex comparatione ad suum oppositum. Sed ex tali comparatione habet essen tiam & esse essentiae: per quod constituit vnum praedicamentorum in creaturis. Genera enim distinguuntur per essentias rerum. ergo &c.

IN oppositum est Boetius de trinitate.

AD clari orem intellectum: qualiter relatio est genus manens in deo, & quarundam aliarum quaestionum sequentium: oportet reducere ad memoriam aliqua quae alias determinauimus in quaestione de rationibus praedicamentorum in deo: & ali quantulum paulo altius inchoando, sciendum quod primus conceptus communissimus & communis ad conceptum vanum quo concipitur saltem modo priuatorio id cui nihil natum est respondere in re, vt est conceptus fictitius chimaerae vel hircocerui: & ad conceptum verum quo concipitur modo positiuo id quod est aliquid per essentiam, & natum existere extra intellectum in rerum existentia, vt est conceptus diuinae essentiae & creaturae:

PRImus inquam con ceptus conissimus & communis ad illum conceptum, & ad istum, est conceptus quo concipitur res a reor reris dicta. quae continet sub se rem imaginariam quae est purum non ens: quia neque ens per essentiam neque natum esse per existentiam. De quo dicit Philosophus: Quod non est non contingit scire. Et continet sub se rem vera quae est natura & essentia ali cuius vel rei increatae vel creatae habentis ideam in mente diuina & natae existere extra: in quae non consideratur ratio eius quod est esse aliquid per essentiam nisi ex respectu quodam ad rationem exemplaris in deo. Res enim quae cumque siue existens siue non existens, si habet esse in deo secundum exemplarem rationem, non solum dicitur quod est res dicta a reor reris: sed etiam quod sit natura & essentia aliqua. Et ideo dicitur res a ratitudine. Et haec res est super quam fundatur prima ratio praedicamenti. Inquantum enim habet rationem idealem in diuina essentia quae non est nisi purum esse quod est necesse esse: secundum quod determinauimus in quaestionibus de esse dei: est in sua essentia participatio quaedam diuini esse: quod nondum est esse existentiae: sed quiditatiuum: quod indicat definitio: ita quod in tali re est consideraredifferentia per intentionem communem quae sunt vnum re. primo scilicet ratio realitatis, & ratio essentiae: quam non habet res ex se: sed ex participatione exemplaris sui. Item scilicet ratio ipsius essentiae non secundum rationem essentiae: sed secundum rationem realitatis a reor reris dictae quam in se includit & ratio esse eius quiditatiui. Vnde res creata in simplicitate essentiae suae absque existentia actuali considerata rationem compositionis habet ex quod est & quo est: siue ex essen- tia inquantum est ipsa realitas dicta: & ipso esse participato: vt secundum hoc omnis essentia creaturae recedit a diuina simplicitate in qua essentia est ipsum esse.

ET secundum illa duo quae cadunt in creatura secundum esse quiditatiuum considerata, constituitur natura praedicamenti: & hoc ex illis duo bus quae sunt res praedicamenti & ratio praedicamenti. Res enim siue essentia: inquantum res est: non est praedicamentum: neque esse: neque ens inquantum ens est. tunc enim deus caderet sub praedicamento.

SED cum aliquid ens dicatur dupliciter: aut quia est ipsum esse, vt deferens & delatum differant secundum rationem tantum: aut quia est habens esse participatum: vt deferens & delatum differant intentione esse primo modo convenit soli deo: esse secundo modo convenit enti creato: quod cum re cuius est. constituit naturam praedicamenti. Vnde dicit Auicenna, quod praedicamentum est res cui conuenit esse vt res dica tur id quod in praedicamento subiicitur. Esse vero secundum quod participatum est, dicatur ratio praedicamen ti qua praedicamentum est. Ita quod ratio participationis esse est ratio quae facit rem ipsam esse in praedicamento simpliciter. Res vero subiecta est quae facit determinatum praedicamentum. Ita quod distinctio praedicamentorum adinuicem sumitur penes diuersos modos ipsius esse in participando ipsum a diuersis essen tiis rerum diuersimode: nisi quod in praedicamentis relationum non sunt diuersae res a rebus praedicamentorum absolutorum super quas fundantur: quae sola intentione differunt: inquantum sunt res praedicamentorum absolutorum & relatiuorum. Distinctio vero cuiuslibet. x. praedicamentorum in se, sumitur penes diuersitatem rerum quae sunt sub praedicamento esse participantium secundum praedicamenti determinatam rationem.

PRImo ergo esse participatum inquantum est ratio cuiuslibet praedicamenti generalis, diuiditur penes duas rationes speciales: quae distinguunt praedicamentum substantiae a praedicamentis accidentium. Esse enim participatur a re aut subsistendo: aut subsistenti inhaerendo. Primo modo est praedicamentum substantiae quae est praedicamentum: quia nominat rem cui conuenit esse subsistendo. Secundo modo est generaliter praedicamentum accidentis: quia nominat rem cui conuenit esse alteri inhaerendo. Vnde & accidentia non definiuntur nisi substantiam includendo in sua definitione. secundum Philosophum. vii. metaphysicae. Ex quo est hic aduertendum: quod sicut nomen accidentis quia imponitur a ratione praedicamenti: quae est modus essendi inhaeren do alteri: ideo est nomen intentionis: non rei: sic nomen substantiae inquantum imponitur a ratione praedicamenti, quae est modus essendi subsistendo, est nomen intentionis non rei. Generaliter enim verum est quod nomen impositum a ratione praedicamenti nomen intentionis est inquantum huiusmodi.

PRAEdicamentum vero accidentis distinguitur secundum duos modos principandi esse alteri inhaerendo. esse enim conuenit alicui alteri inhaerendo: aut secundum se & absolute: aut in respectu ad aliud. Primo modo sunt duo praedicamenta accidentium: scilicet quantitas & quaelitas. Secundo modo sunt alia septem praedicamenta relationis communiter dictae: quae ideo ad vnum praedicamentum habent reduci: vt expositum est in praenomina ta quaestione.

PRAEdicamentum ergo relationis licet duo in se contineat: rem cui conuenit esse non in se subsistendo, sed alteri inhaerendo: per quod communiter cum aliis praedicamentis accidentium distinguitur a substantia: nec absolute existendo, sed ad aliud se habendo: per quod distinguitur communiter contra substantiam, quantitatem, & qualitatems: tamen ratione rei subiectae non constituit praedicamen tum determinatum quod est relatio. Quia quod praedicamentum significet rem cui convenit esse, hoc omnibus praedica mentis comune est. Sed quod determinatum praedicamentum relationis distinctum contra alia tria dicit: hoc conuenit ei ratione modi determinati essendi quem dicit: qui sibi soli conuenit, qui est ratio praedicamenti.

NVnc autem quamquam praedicamentum accidentis duo dicit sicut & alia: scilicet rem subiectam & determinatum modum essen di: totam tamen accidentalitatem habet relatio ratione suae realitatis: quam non habet propriam: sed contrahit eam a re alterius praedicamenti accidentis supra quam fundatur: vt supra determinatum est in quaestione praenominata. Ita quod ratione eius quid est esse ad aliud vt ad obiectum: nullam rationem accidentis habet: sed solum ex comperatione quam habet ad subiectum in quo habet esse id a quo habet suam accidentalitatem. Quia enim albedo accidens est in subiecto: ideo similitudo fundata super albedinem accidens est in eodem: ita quod quicunque re spectus super nudam substantiam fundatur, nihil accidentalitatis omnino in se habet: sed est relatio substantialis non accidentalis: sicut contingit de respectu omnium relationum quae sunt in deo: in quo praedicamentum rela tionis cum transfertur ad deum, idcirco ratione rei subiectae & accidentalitatis suae quam dicit in creaturis non manet: sed transit in substantiam: & manet solum ratione esse ad aliud. Ita quod esse ad aliud est commune relationi in creaturis & in deo. Sed ex parte realitatis quam contrahit relatio a suo funda mento hic & ibi, est tota diuersitas.

EST ergo dicendum simpliciter ad quaestionem: quod esse nullius accidentis manet quocunque praedicamento translato ad deum etiam relatione de qua principaliter quaestio proponebatur: vt patet ex argumento pro sola relatione inducto. Qualiter autem omnis ratio accidentis & accidentalitatis transumitur in substantiam quocunque praedicamento translato in diuinam praedicationem, sufficienter in praedicta quaestione est expositum. Sed quaestio proposita aliquantulum est arctata, non enim quaerit vtrum aliquod accidens manet in Deo: sed vtrum manet essentia alicuius accidentis: quasi etsi certum sit, quod nullum accidens manet in Deo, dubium tamen sit an maneat in ipso essentia alicuius praedicamenti accidentis: licet ipsum accidens non maneat. quasi aliud sit essentia accidentis & ipsum accidens siue res accidentis. Quod non est verum: immo essentia tam substantiae quam acciden tis est realitas sua: cui convenit modus essendi vt ratio praedicamenti sui propria. Quia tamen quicquid rei est in praedicamento cuiuscumque accidentis: in eo consistit sua accidentalitas, propria: secundum quam distinguitur coordinatio praedicamenti, manente eodem modo essendi tanquam ratione praedicamenti in tota coordinatione: & res nuiius praedicamenti accidentis translati ad Deum, nanet: idcirco etiam nuilius praedicamenti accidentis essentia cum transfertur ad Deum, manet in Deo.

ET quod obiicitur de relatione quae est accidens in creaturis: quod essentiam habet ab eo quod est esse ad aliud: & quo ad hoc manet: quare manet eius essentia & sic essentia accidentis: Dicendum secundum iam dicta quod cum duo sunt in quolibet praedicamento, res praedicamenti, & ratio praedicamenti: quae in praedicamento relationis est esse ad aliud: & essentia praedicamenti. secundum quam procedit diuisio in sua coordinatione. consistit in sua realitate: patet quod essentia relationis non consistit in suo esse ad aliud, sed in sua realitate.

ET Quia ARCVITVR quod relatio ex comparatione & esse ad aliud habet essentiam praedicamenti: quia per hoc in creaturis distinguitur ab aliis praedicamentis: & distinctio generum est per suas essentias: Dicendum quod in praedicamentis duplex est generum distinctio. Vna qua vnum praedicamentum distinguitur ab alio. Alia qua quodlibet praedicamen tum distinguitur in sua coordinatione. Prima, vt dictum est, sumitur penes rationem praedicamenti: vt in praedicamentis accidentium penes modum inesse. Ita quod si omnis res & omnes essentiae accidentium haberent vnum & eundem modum inhaerendi substantiae, omnes essent eiusdem praedicamenti. Vnde quia omnis res quae qualitas appellatur vnum & eundem modum habet inhaerendi: & similiter omnis res quae appellatur quam titas, alium habet modum inhaerendi substantiae quam illae quae dicuntur qualitates: ideo omnes illae res sunt vnius praedicamenti: & illae similiter vnius, sed alterius: nec dicerentur propter rerum & essentiarum differentiam esse diuersorum praedicamentorum nisi haberent diuersum modum inhaerendi substantiae siue essen di in ea. Secunda vero distinctio sumitur penes rem praedicamenti: & sit per rerum essentias diuersas sub essentia communis generis, & sub eadem ratione communi quae est ipsius praedicamenti: secundum modum inhaerendi substan tiae siue essendi in eadem. In quo si non communicarent, non essent eiusdem praedicamenti.

DE praedicamento ergo relationis: verum est quod ad aliud esse constituit ipsum, distinguendo ipsum ab aliis praedicamen tis. ld autem quod constituit ipsum tanquam illud per quod habet distingui in sua coordinatione, non est ad aliud esse quia hoc est ratio communis quae circuit omnia quae sunt in eodem praedicamento. Nec est alia ratio essen di ad aliud relationis quae est suppositionis, ab illa quae est suppositionis: quia tunc essent diuersorum prae dicamentorum. Sed istae relationes & similiter omnes aliae abinuicem distinguuntur penes ipsas res in quibus consistit essentia earum: sicut est earum realitas. In nullo enim praedicamento est aliud res praedicamenti quam eius essentia.

ET sic cum in praedicamento relationis in creaturis tria conveniant: Primum quod sit res aliqua licet per illud super quod fundatur: vt dictum est: Secundum quod sit in alio vt in subiecto cui inhaeret: Tertium quod cum hoc oportet quod hoc esse habeat in respectu ad aliud: quo ad prima duo quae commnia habet cum aliis praedicamentis accidentium, cum transfertur ad diuina, mutatur res eius in rem substan tiae super quam fundatur in deo: & esse in subiecto in secundum se & non in alio esse: & manet solum quo ad illud quod sibi proprium est: quo distinguitur & a substantia & a quolibet accidente alio: quid est ratio praedicamenti relationis: scilicet ad aliud esse nudum. Non quod ista ratio sola sit ipsum praedicamentum relationis in deo: sicut nec est in creaturis: sed praedicamentum relationis in deo est res cui conue nit in se esse non absolute: sed in respectu ad aliud: quemadmodum in creaturis praedicamentum re lationis est res cui conuenit in alio esse non absolute, sed in respectu ad aliud. Sed non est relationi propria realitas alia a realitate sui fundamenti in deo: sicut neque in creaturis. Neque similiter essentia alia est relationis in deo ab essentia sui fundamenti: sicut neque in creaturis.