Quaestio 1 et 2

Hic incipit. Vll. Quodlibet Magistri Henrici a Gandauo. n nostra septima disputatio ne generali proponebantur quaestiones. XXX. & erant omnes de creatu ris. Sed quaedam earum erant de creaturis in comparatione ad deum. Quaedam vero erant de eis secundum se. In comparatione autem ad deum proponebantur quaedam pertinentia ad omnes creaturas generaliter. Quaedam vero pertinen tia specialiter ad creaturas intellectuales. Ad omnes creaturas generali ter pertinentia proponebantur duo: vnum pertinens ad earum esse in deo: aliud vero ad exitum earum in esse extra a deo. Primum istorum erat de ideis rerum crea tarum in deo. & proponebatur dupliciter. Primo in generali circa omnes res creatas. Vtrum quaelibet res habeat propriam ideam in deo. Secundo speciali ter circa rem relationis: vtrum relationes siue respectus habeant, proprias ideas in deo. Vnde quia secundum includitur in primo: idcirco vtrumque simul prosequemur, prosequendo primum illorum: quia includit secundum.

CIRca primum igitur arguebatur quod quaelibet res habeat propriam ideam in deo, quoniam illud propriam ideam habet in deo quod per se habet esse secundum imitationem aliquam diuinae essentiae. Quia idea in deo nihil aliud est quam ipsa diuina essentia, vt est ratio quam creatura habet imitari. Sed quaelibet res in creaturis habet per se esse secundum imitationem diuinae essentiae: quia non est nisi quaedam similitudo diuinae essentiae: & esse eius non est nisi quaedam imitatio diuini esse: inquantum omnis creatura nihil aliud est quam imago aut vestigium dei. ergo &c. Item arguebatur specialiter de relatione. quoniam relatio continet vnum praedicamentum. Praedicamentum autem quodlibet continet rem & essentiam aliquam quae ipsum constituit. ita quod alia & alia res siue essentia constituit aliud & aliud praedicamentum, quia secundum Boetium in Commentator super praedicamenta Aristo. x. praedicamenta sunt prima. x. genera rerum significantia. Sed quaelibet res alia per essentiam ab alia habet aliam ideam ab illa. ergo alia est idea relationis ab ideis aliorum praedicamentorum. hoc autem non est nisi ei in deo sit idea, propria ergo &c.

IN contrarium arguebatur primo specialiter de indiuiduis sub eadem specie: quod non haberent pro l prias ideas: quia non aliam ab idea speciei. quoniam secundum Augustinus in epistola quadam ad Nebridium, sicut vna est ratio l metiendi omnem triangulum inquantum triangulus est: sic est vna ratio idealis omnium hominium inquantum homines sunt. Sed non est nisi vna simplex ratio metiendi omnem triangulum inquantum triangulus est. secundum philosophum in fine. iiii. physico. ergo &c. Item arguebatur specialiter de relatione. quoniam idea in deo non est nisi ratio factibi S lis secundum Augustinus in pluribus locis. eius ergo quod non est per se factibile non est per se & proprie idea. relatio non est per se factibilis. quia secundum philosophum. v physico. in relationem non est per se motus aut mutatio. ergo &c.

HIC pri l mo considerandum est quid intelligere debemus nomine ideae: deinde inuestigare id quid quaerit quaestia. scilicet an omnium sint propriae ideae. De primo dicit Augu gxuxxiii quaestionibus quido xlvi. quod ideas Plato primo appellasse perhibetur. Sed res ipsa maxime consideranda atque noscenda est: quam quisquis nouit, appellare eam pont vocabulo vt vult. ldeas ei latine appellare possumus vel formas vel species, vt verbum ex verbo transferre videamur. Si autem rationes eas vocamus ab interpretandi proprietate discedimus. rationes enim graece logoi vocantur, non ideae. Sed tamen res ipsa vocabulum illud non abhorret. Sunt nanque ideae principales quaedam formae vel rationes aeter nae: quae diuina intelligentia continentur: secundum quas formatur omne quid oritur: & quarum participatione fit vt sit quicquid est quomodo est. Participatione dico non naturae siue essentiae identitate: quemadmodum in diuiduum participat formam speciei sub qua est: sed imitatione tantum: quemadmodum exemplatum participat for mam exemplaris. Quo supposito sciendum est circa secundum: quod eorum quae sunt in creaturis, quaedam sunt res aliqua na turalis: quaedam vero non sunt res: sed tantum intentiones secundae intellectus siue rationis circa res: vt sunt genus species, differentia, suppositum, praedicatum, propositio, syllogismus & huiusmodi: aut si sunt res, non tamen sunt res natu rales: sed formae artificiales tantum: quae per violentiam habent esse & fieri in substantia rerum naturalium. secundum Conmentator su per. vii. metaphysicae nec habent aliquid naturalitatis nisi per materiam. & secundum hoc, propriam ideam non habent sed solum illam quae est rei naturalis.

DE istis duobus vltimis generibus entium dico quod non habent proprias ideas in deo: sed solum ideas rerum naturalium: circa quas intellectus concipit intentiones secundas: & circa quas ars operatur formas artificiales. Vnde deus per simplices ideas rerum naturalium co gnoscit omnes intentiones & formas artificiales atque violentas dispositiones quae possunt fieri circa illas ab intellectu & arte. & hoc ideo: quia omnes intentiones secundae rationem respectus formaliter impor tant rei illius circa quam considerantur ad aliam. Similiter non nisi rationem respectus important formae artificiales: quia non consistunt nisi in ordine partium rerum naturalium: qui non est nisi respectus quidam. Respe ctus autem siue relatio inquantum huiusmodi, propriam ideam non habet vt iam dicetur. Rerum autem naturalium quaedam sunt aliquid secundum se: & ad seipsas: quaedam non: sed ad aliud: vel in respectu ad aliud solum. De primo modo rerum sunt tantummodo res trium praedicamentorum: substantie scilicet quantitatis, & qualitatis. De sedo elmodo sunt res aliorum. vii. praedicamentorum secundum modum alias a nobis expositum in quandam quaestione de pre dicamentis in commni. Quarum quia non est aliqua realitas, propria alia a realitate aliorum trium generum supe quae fundantur, vt in quibusdam aliis quaestionibus, & ordinariis, & de Quolibet diffusius exposuimus, & iam amplius exponemus in solutione argumenti secundi: ideo dico quod relationes & generaliter reiii praedicamentorum aliorum a substantia, qualitate, & quantitate, non habent proprias ideas in deo ali ab ideis illorum praedicamentorum super quorum res fundantur.

RErum autem naturalium quae sunticu dum se & ad seipsas, quaedam sunt essentialiter id quod sunt secundum se & ad se: quaedam vero acciutaliter tantummodo. De primo genere sunt tantummodo rerum quiditates & essentiae specilicae secundum rationem speciei specialissimae. De secundo vero genere quaedam sunt id quod sunt secundum se & ad se actidentaliter: & hoc vel quia opere intellectus consideratae in natura essentiae specificae: & abstractae abilla: it sunt intentiones primae generis & differentiae: vt animalis & rationalis in homine: vel quia opreagentis ituralis seu supernaturalis productae in esse in natura ipsius essentiae specificae: vt sunt indiuidua sub ipsa contenta: sicut Petrus, Paulus, & huiusmodi sub homine. Res autem de vtroque istorum modorumquia accidentali: ter sunt id quod sunt secundum se & ad se: idcirco dico quod neutra earum habet ideam in deo. & specialiter non la bent ideas, proprias generis & differentiae: quia non dicunt nisi rem eandem quam dicit species, differentem solum secundui rationem completi & incompleti. ldea autem non est ratio nisi rei sub ratione completi in natura & essentia: quae non est nisi in specie specialissima. Similiter neque indiuidua sub specie: eo quod nihil rei addunt super essentiam speciei ad id quid est reale in ipsa, siue fuerit forma tantum vt in angelis: non enim est alia ratio formalis ange li simpliciter & huius angeli: quia non differunt nisi sicut indeterminatum & determinatum: siue fuerit con positum ex materia & forma: vt in corporalibus. Sed indiuidua sub tali specie,e scilicet dicit aliquid compositum ex materia & forma, sunt in duplicigenere. quia quaedam est forma materialis specifica: sub qua plures secundum numerum non sunt natae fieri vna secundum numerum, nec econverso: vt est forma hominis inquan tum est homo Quaedam vero alia est sub qua plures secundum numerum natae sunt fieri vna secundum numerum: & econuerso. immo omnia quae nata sunt illam formam participare, nata sunt fieri vnum secundum formam: & hoc quantum est ex parte materiae & illius formae vt est forma continui. Omnia enim corporalia siue habentia formam continuitatis in materia: quantum est ex parte materiae & formae continuitatis, quia ambo eiusdem ratio nis sunt in omnibus, nata sunt esse vnum continuum secundum numerum. Si autem sit forma primo modo, sic vt prius non est alia ratio ipsius speciei simpliciter: & indiuiduorum sub ipsa: vt hominis & illius hominis: quaere nec alia idea, sicut dictum est de angelis: & quemadmodum specialiter alias determinatum est & expositum a nobis in alio Quolibet. Si vero sit forma vna secundo modo: sic non est alia ratio ipsius formae siue speciei: vt se cundum se & simpliciter consideratae & vt in indiuiduis, nisi qualis est differentia formae in toto homoge neo & in suis partibus. Omnia enim habentia formam continuitatis in materia, quantum est ex natura mate riae & formae continuitatis, nata sunt esse vnum continuum secundum numerum: quemadmodum omnis aqua nata est esse vna aqua. Sed ista indiuidua diuersa contingit comparare ad formam simpliciter duplici modo. Vno modo vt est simpliciter forma in materia. Alio autem modo vt nata est esse tota in vna materia nume ro. Si primo modo, sic vt prius non est alia ratio ipsius speciei siue formae continuitatis simpliciter: & indiuiduo rum sub ipsa: sicut nec hominis aut angeli & indiuiduorum sub ipsis: vt sub toto vniversal: quare nec alia idea. Si secundo modo, sic adhuc non est alia ratio formae continuitatis simpliciter & partium contentarum sub ipsa vt sub toto integrali: quare nec alia idea. Et per hunc modum numeri de praedicamento quantitatis, proprie non habent pro priam ideam sed solum illam quae est formae continuitatis: in qua vnitates numeri aliquando erant continuatae: aut natae erant continuari quantum est ex natura materiae & formae continuitatis: licet non ratione vlterioris formae vt humanitatis aut asininitatis. Numerus enim, proprie dictus non est nisi multitudo ex vnitate profusa: per di uisionem scilicet continui: & hoc vel eius quid aliquando extitit sub vna forma continuitatis: vel quod natum erat existe re quantum est de natura materiae & formae continuitatis: licet formae aliae differentes specie penes illa di uidantur quae sub forma conmuni constituunt numerum formarum essentialiter differentium: non autem numerum simpliciter de praedicamento quantitatis, qui est eorum quae accidentaliter differunt: secundum quod de hoc alibi ser mo habitus est. Vnde quia partium numeri siue vnitatum eius non est alia forma essentialis quam sit forma con tinuitatis in prima vnitate: a qua discinduntur siue natae sunt discindi: nec est differentia inter continuum & discretum nisi secundum respectum quendam & ordinem partium inter se: aliter se habentium inter se in continuo & aliter in discreto: quia in continuo copulantur partes ad communem terminum: in discreto autem nequaquam& hoc non contingit discreto ex natura alicuius positiui in quid addit super continuum: sed potius ex naturapri uatiui in quo deficit a continuo: numerus enim secundum philosophum non habet esse nec intelligi nisi priuatio ne continui: et sic numerus siue discreta quantitas nihil addit super continuum nisi rationem negationis: aut respectus partium adinuicem: ex quibus habet aliam rationem mensurandi quam habet quantitas continua: & est altera species quantitatis quam sit continua: Negationes autem seu priuationes non habent, proprias ideas in deo: quia non sunt natae cognosci nisi per ideam habitus: similiter & respectus, vt dictum est, non habet propriam rationem ideae: Idcirco dico quod numerus secundum quod numerus est proprie dictus, nul lo modo habet rationem propriae ideae: neque etiam numerus formalis plurium indiuiduorum sub vna forma speciei specialissimae propter similem rationem vnitatis in forma speciei, vt dictum est, habet propriam ideam sed solum ideam speciei sub qua ipsa singularia quasi quaedam vnitates talis numeri continentur. Numerus vero formarum & specierum specialissimarum non habet etiam, propriam ideam: neque ideam alicuius communis super ipsas, quoniam forma generis non habet propriam ideam, vt dictum est: sed solum habet ideas con tentorum in ipso: quia quot sunt in eo vnitate scilicet species specialissimae, tot sunt ideae in deo. & speciebus ipsis: & huic numero specierum respondentes. Idcirco igitur sentiendum simpliciter & absolute: quod numerorum non sunt propriae ideae in deo: neque numerorum formalium: neque proprie dictorum: sed solum illa quae est formae communis: in qua numerantur indiuidua eiusdem speciei specialissimae: aut illa quaest aut nata est esse vnius continui secundum numerum quantum est ex se, aut ipsae ideae specierum specialissimarum in numero huiusmodi formarum specialissimarum.

SED dices: nunquid ergo est alia species & forma de narii, secundum quod denarius est: alia vero nouenarii: & sic de caeteris: maxime cum philosophus in. viii. metaphyc comparet definitiones & essentias rerum numeris: Sicut enim dicit, quemadmodum quando ab aliquo numero diminuitur aliquid vel additur ex quibus est numerus, non remanet idem, sed fit numerus alius: similiter non remanet definitio neque illud quod est per essentiam postquam ab eo diminuitur aliquid vel additur. Dicendum quod forma absoluta numeri qua habet esse ad se & secundum se, & essentialis, & qua distinguitur in specie subalterna contra continuum, non est alia ipsius numeri ab illa quae est vnitatis primae vel nata est esse, a qua est decisus: vel natus decidi: & in qua nata sunt facere vuum continuum vt primae partes eius integrales: & hoc quo ad numerum qui in re est de praedicamento quantitatis: nisi sit accepta per pri uationem & rationem alterius respectus, vt dictum est. Si autem sit eius aliqua alia forma, illa non est essen tialis numero secundum quod numerus est quantitas: sed accicentalis tantum. Quia enim numerus vnus distinguitur ab alio, vt denarius a nouenario, hoc non est ratione formae substantialis vel essentialis ipsorum numeratorum: neque etiam ipsorum numerorum secundum se. Primum patet. vt enim dicit philosophus in x, metaphysicae vnum opponitur multo: sicut vnum & vna, album & alba. vbi dicit Commen. Id est vt vnum album opponitur pluribus albis, & vnum pluribus vnis. Numerus enim, vt dicit in eodem, non est nisi multitudo vnitatum mensurata per vnum sui generis. & hoc vel secundum quod vnitates huiusmodi multitudinis natae sunt vniri in vno continuo vt partes integrales: vel in vno secundum formam specificam vt partes subiectiuae. Pri mo modo habent vnitates plures mensurari vna vnitate dupliciter. Vno enim modo ipsa vnitas quae est in toto continuo, mensura est omnium vnitatum ab ipso continuo diuisarum vel diuisibilium: inquantum natae sunt esse plures partes in tali vno integrantes ipsum quantum est ex natura continui, vt dictum est. Alio modo habent mensurari vnitate quae est in qualibet illarum partium: si ue inquantum sunt actum continuae in toto, & discretae in potentia: & sic etiam numerum constituentes in actum: siue inquantum sunt discretae actum: & sic etiam numerum constituentes in actum. Sic enim quaelibet pars nata est mensurare totum siue vt discretum in potentia, & continuum actum: siue vt discretum actum, & continuum in potentia. Secundo etiam modo habent par tes huiusmodi multitudinis mensurari dupliciter. Vno enim modo ipsa vnitas quae est formae specificae est mensura omnium indiuiduorum: quae sunt partes subiectiuae & vnitates in tali numero: vt homo omnium hominum singularium. Alio modo habent mensurari huiusmodi vnitates vnitate quae est in qualibet illarum partium subiectiuarum: vt decem oues vna oue: quae potest esse quaecunque il larum. & sic quaelibet multitudo mensuratur per aliquid vnum generis sui: quod non esset si esset alia forma nu meri & vnitatis: sicut non est alia forma vnius albi & plurium. Secundum scilicet quod vnus numerus scilicet denarius non distinguatur ab alie. scilicet a nouenario ratione formae substantialis vel essentialis ipsorum numerorum se cundum se, hoc patet. Primus enim numeru scilicet binarius. constituitur ex sola prima diuisione vni tatis ipsius continui. Quia autem numeri alii distinguantur inter se, & a binario, hoc est solum per aliam & aliam distantiam vltimae vnitatis in quolibet numero ad primam vnitatem, quae in diuisione vnius continui derelinquitur indiuisa. Et sic vt dictum est per primam diuisionem constituitur primus nu meru scilicet binarius: per secundam secundu scilicet ternarius: & sic deinceps, quota enim est diuisio, tanta est distantia numeri a prima vnitate: qui per ipsam constituitur, & ab ipsa accipit speciem qua accidentaliter solum distinguitur ab alio numero. Et sic generatur numerus diuisione continui: & pro cedit in infinitum per appositionem eius quod diuiditur a continuo: sicut & diuisio continui proce- dit in infinitum. Vnde secundum hoc quemadmodum continuo accidunt magnum & paruum, maius & minus: nec diuersificant speciem continui essentialiter sed accidentaliter tantum: sic discreto acci dunt multum & paucum: plus & minus: nec diuersificant speciem discreti essentialiter: sed accidentaliter tantum. Vnde & accidit numero quod stat in ipso appositio: sicut accidit continuo quod stat in ipso di uisio. Propter quiod accidit ei quaecumque certa distantia ab vnitate: quae cum sit alia & alia, facit aliam spe ciem numeri secundum modum quo species sunt numerorum: & cum hoc quod accidit numero, super ipsum non addit nisi rationem respectus, qui quoniam, vt dictum est, non habet propriam rationem ideae, ideo nec nu merus simpliciter habet propriam rationem ideae: nec species numerorum diuersae. Quod intelligo dictum fore, nisi in ratione priuationis & respectus praedicti in numero simpliciter, & similiter diuersorum respectuum in speciebus numerorum intelligantur fundari diuersae formae substantiales siue essentiales no bis incognitae. hoc enim supposito species numerorum singulas per determinatam distantiam se haben tes ad primam vnitatem, dicimus habere proprias ideas. Sed numerus simpliciter nequaquam habere po test propriam ideam: quia tantum habet rationem generis subalterni: cuius non est, propria idea, vt dictum est. Et secundum hoc oportebit dicere quod infinitae ideae numerorum sint in deo: quid non poterit effugere ali quis nisi secundum modum praedictum. An sit autem forma numeri simpliciter positiua & essentialis, quae distinguitur contra continuum, & similiter diuersae diuersorum numerorum, quibus distinguuntur abinuicem diuersae species numerorum: non video. quin tamen ita sit non abnego. Et sicut hoc dico de numeris, sic dico & de artificialibus: si contingeret ea habere proprias formas essentiales quibus abin uicem distinguerentur: vt littus a stagno: domus ab arca. Similiter etiam si ponatur praedicamentum rela tionis habere realitatem propriam aliam a realitate fundamenti: oporteret ponere quod species specialissimae eius, proprias haberent ideas. Et quemadmodum dictum est de numero proprie dicto qui est quam titas: quod procedit per diuisionem vnius continui secundum rem: & per diuersam distantiam ad vnitatem primo acceptam per primam diuisionem: consimiliter intelligendum est de numero formali indiuiduo rum sub eadem specie, quod procedit per diuisionem secundum rationem ipsius formae specificae, non quidem vnius secundum rem, sed secundum rationem: & per diuersam distantiam ad vnitatem primo sub ipsa forma specifica acceptam per intellectum numerantem & quodammodo diuidentem formam eandem specie in plures numero differentes, procedunt diuersae species numerorum istorum formalium indiuidualium sicut ibi numero rum proprie dictorum.

ET quod arguitur de philosopho: quod definitiones & essentiae rerum assimilantur numeris: dicendum quod vt dicit, ibi similitudo est quo ad hoc: quod sicut numerus quilibet non est diuisibilis in in finitum: sed stat eius diuisio in partes finitas: quarum quaelibet est indiuisibilis: quia quilibet nume rus per se diuiditur in vnitates tot ex quot componitur, vt quemadmodum denarius componitur ex. x. vni tatibus: est enim semel. x. ita per se prima diuisione diuiditur in. x. vnitates, quamquam pluribus aliis modis pos sit diuid scilicet in numeros vel in numerum & vnitatis: sicut etiam & componi: secundum quod alibi declaratum est: con similiter etiam definitio non est diuisibilis in infinitum: sed stat in partes finitas: quarum vltima est indiuisibii scilicet vltima differentia: licet aliae sint diuisibile scilicet genus & differentiae vltimam praecedentes. & quo ad hoc non est simile. Quod innuit Commenen. cum dicit. Sed in hoc differt: quod illud in quod diuiditur nume rus, est vnitas: & in definitione est genus & differentia. Et etiam quo ad hoc est similitudo, vt ibi dicit philosophus, quod variatur essentia & definitio sicut & numerus per additionem & subtractionem. Differentia tamen est quo ad hoc, vt ibidem dicit, quod in numero non contingit assignare quomodo sit vnus: cum sit ex pluribus vnitatibus: nisi quod sit vnus sicut coaceruatio quaedam: sicut contingit de definitione quod scilicet est simpliciter vnum secundum essentiam: & hoc per vltimam differentiam, vt clarius ibi exponit Commnen. Quod non potest dici de vltia vnitate in numero: quia ipsa ex se non est magis formalis quam prima, aut aliqua aliarum. indifferens enim quaelibet vnitatum in numero potest esse prima vltima & media. Cuicumque tamen conuenit esse vltimam: con uenit esse formalem. & hoc propter determinatam distantiam quam habet ad illam quae accipitur vt prima. Dicimus igitur breuiter recolligendo: quod isti. viii modi entium, proprias ideas in deo non habent: Intentiones secun dae, relationes, artificialia, genera, differentiae, indiuidua, priuationes, & numeri. Restat igitur quod proprias ideas solummodo habent specificae rerum essentiae: quarum idealis ratio est omnium aliorum quae circa ipsas considerantur, quae quidem specificae rerum essentiae aliqualiter accidentalem habent comparationem ad omnia illa quae sic circa ipsas considerantur: quae econverso habent comparationem essentialem ad ipsas. Propter quid acci dit quod ideae essentiarum specificarum & non aliae sint ideae omnium aliorum quae circa ipsas considerantur siue sint intentiones siue relationes, siue genera, siue differentiae, siue numeri, siue indiuidua, siue etiam ar tificialia.

AD cuius intellectum sciendum: quod quiditas & essentia rei: licet solum duplex esse habet: vnm. scilicet in singularibus extra intellectum: aliud in ipso intellectum: quadruplicem tamen habet considerationem: vnam vt est in ipsis singularibus extra aliam, vt habet esse in intellectum: aliam vt abstrahitur a singularibus, & iterum applicabile est eisdem per praedicationem. Quartam vero habet considerationem secundum se & absolute: quae secundum istam considerationem, vt dicit Auice. non est nisi id quod est: vt humanitas non est nisi huma nitas tantum: cui omnia alia accidunt scilicet esse in singularibus & esse in intellectu, esse vel, esse particulare, & qua cumque huiusmodi: vt alias diffusius declarauimus: quam tamen esse nullus ponit secundum se extra singularia & extra intellectum: quali tamen modo Aristies ponit Platonem posuisse essentias rerum & quiditates secundum se existere separatas a rebus & extra intellectum & esse ideas rerum. Quod reuera opinari sacrilegum esset dicente Augustinus in quaestione praenotata. Has autem rationes vbi arbitrandum est esse nisi in ipsa mente crea toris: Non enim extra se quicquam positum intuebatur: vt secundum id constitueret quod constituebat, nam hoc opinari sacrilegum est. Vnde istae rerum essentiae secundum se non sunt ideae rerum particularium extra: sed ipsarum sunt per se ideae illae quae sunt in ipsa sapientia diuina non aliud quam ipsa: quae per se sunt in ipsa, & ipsae rerum essen tiae: quarum sunt ideae: quae alibi esse non habent prius quam habeant esse in rebus particularibus extra: aut in mente angelica aut humana. Nec Plato illud posuit, secundum quod ipsemet testatur in primo secundi Timaei, dicens sic. Mens cuius visus contemplatioque intellectus est, genera idearum contemplatur in intelligibi li mundo, quod testificatur ei Seneca dicens in epistola. lxvii. ad Lucilium. Quid sit idea, id est quid Platoni vi deatur esse, audi. ldea est eorum quae natura fiunt exemplar aeternum. &. lxviii. Plato exemplar ideam vocat haec est enim ad quam respiciens artifex id quod destinauit efficit: haec exemplaria rerum omnium deus intra se ha bet, numerosque vniuersorum quae agenda sunt, & modos mente complexus est: plenus his formis est quaes Plato ideas appellat. Itaque homines pereunt: humanitas ad quam homo efficitur permanet. Humanitatem appellat ipsam humanitatis essentiam vt in mente diuina est per suam ideam qua homo conditus est. Quae quia alia est in forma ab asininitate & quacumque alia essentia, vt dicit Augustinus in dicta quaestione: restat vt omnia ratione sint condita: nec eadem ratione homo qua equus: eadem tamen vnus homo & quilibet: quia non differunt forma. Homines enim vt dicit philosophus in x, metaphysicae non sunt formae hominis. intellige quemadmodum homo & asinus sunt for mae diuersae animalis. Et secundum hoc dixit Augustinum ad Nebridium: vnde est acceptum tertium argumentum. Sicut vna est ratio metiendi &c. Nec tamen est omnino simile: quia ratio metiendi non est vna nisi vnitate vniversalis. idea autem hominis in deo est vna singularis sicut & ipsa diuina essentia: sed solum vniversalis vniversaltate exemplaritatis, secundum modum quem alias determinauimus in alio Quolibet.

PER iam dicta etiam patet quomodo concedendum est vltimum argumentum probans quod respectus siue relationes in deo non habent proprias ideas: non so lum quia non est factibile secundum se: sed quia nullo modo factibile per se: neque secundum se: neque in alio: quia nec in se nec in alio potest esse per se terminus actionis. Quid dico propter materiam: quae etsi non esset omnino factibile secundum se extra compositum, habet tamen propriam ideam in deo aliam ab idea formae per quam est facti bilis in composito. quae quidem idea materiae vna est ad omnes partes materiae quae natae sunt adunari in vni tate materiae singularis, quemadmodum vna est idea formae continui ad omnia continua quae nata sunt adunari in vnitate continui singulari: quantum est ex ratione continui. Nec tamen dicendum est quod essentiae specifi cae in materialibus duae sunt ideae principales. quoniam sicut esse compositi non est principaliter nisi a for ma: nec est aliud esse formae & aliud compositi: sed idem: licet principaliter sit compositi, vt infra vide bitur in quadam alia quaestione: sic illa idea quae est formae, est etiam totius compositi principaliter vt totius & formae non principaliter, sed vt habet esse in composito. Aliter tamen est idea formae existentis in com posito quam materiae: quia est etiam idea ipsius formae, non solum vt est aliquid compositi, sed etiam vt est aliquid se cundum se essentialiter distinctum ab essentia materiae: cum solum sit idea materiae inquantum materia est aliquid compositi: & hoc quemadmodum esse formae conmunicatur materiae vt est in composito.

AD illud ergo quod arguitur primo in oppositum generaliter quod quaelibet res habet propriam ideam in deo: quia per se habet esse secundum imitationem diuini esse: dicendum quod verum est: sed non primo. Petrus enim licet quodammodo per se non tamen per se & primo habet esse secundum imitationem diuini esse. secundum quod est Petrus habens in se hanc humanitatem, sed secundum quod homo simpliciter: habens in se humanitatem simpliciter. Quem admodum enim accidit humanitati simpliciter quod sit haec in Petro: sic accidit quod idea humanitatis simpli citer sit idea humanitatis Petri. Qualiter autem per ideam humanitatis simpliciter constituuntur in esse sin gularia plura sub specie, alias expositum est in quadam quaestione de Quolibet. Ad secundum de re A latione specialiter: quod praedicamentum eius continet propriam rem & essentiam: ergo habet propriam ideam: Dicendum quod in omni praedicamento res & essentia praedicamenti aliquid est aliud a ratione ipsius praedicamenti. Ita quod praedicamenta quae proprias habent res & essentias, quibus inter se differunt, habent etiam, proprias rationes praedicamentorum quibus abinuicem distinguuntur, quamuis enim rebus quas continent praedicamenta substantiae quantitatis & qualitatis inter se differunt: tamen cum hoc proprias habent rationes: quae sunt intentiones secundae: quibus distinguuntur. secundum quod accidens est intentio communis distinguens. ix. praedicamenta a substantia. cui respondet propria ratio siue intentio: quae nomine substantiae importatur cum intelligitur esse nomen secundae intentionis. & aequiuoce dicitur substantia cum illa quae significat rem generalisi mi in illo praedicamento. Consimiliter in praedicamento relationis est aliquid necessario quod est ratio illius praedica menti & nomen secundae intentionis: quae alia est a rationibus aliorum praedicamentorum absolutorum. Quae si ap pelletur respectus siue ad aliquid aut relatio: & nomen generalissimi significans rem illius praedicamenti cui accidit illa intentio eodem nomine appelletur: quid credo ita esse: tunc relatio aequiuocum est ad intentionem secundam illius praedicamenti: & ad generalissimum quod significat rem illius praedicamenti. De qua relatione nunc est quaestio: vtrum sic est res alia a rebus aliorum praedicamentorum absolutis super quas fundatur, vt pos sit dici habere propriam ideam, vt videtur probare argumentum: an non. Et est tenendum pro certo: quod circunscripta realitate fundamenti nihil manet de realitate in praedicamento relationis: sed solummodo praecisa ratio seu intentio qua intelligitur modus essendi ad aliud, quemadmodum nomine accidentis intelligiturpu rus modus essendi in alio praeter omnem rem cui convenit esse in alio siue modus ille. Quod clare patet extri bus rationibus physicis. Primo: quoniam si circunscribatur per intellectum omnino res substantiae, quantitatis, & quae litatis, concipitur intellectus relationis: siue respectus ad aliud praecise: sub quo impossibile est assignare aliquas differentias specificas. lpsum enim ad aliud esse quantum est ex se eiusdem rationis est: si nullam contra hat differentiam ab eo super quid fundatur. Sicut enim esse speciem non est alterius rationis circa hominem quam circa asinum & circa bouem: neque ratio generis circa animal arborem & lapidem: nec est maioris communi tatis ad aliqua contenta sub se: praeter rem circa quam consideratur ratio generis, quam speciei: non enim est hoc genus nisi quia est circa hanc rem: nec haec species nisi quia est circa hanc rem: Sic esse ad aliquid non est alterius ra tionis circa dominum & circa seruum: & circa aequalitatem aut circa quascunque alias relationes circunscripta realitate aliorum praedicamentorum quae importatur nomine domini & serui: quae est dominandi potentia in domino: & impo tentia resistendi in seruo: quae pertinet ad secundam speciem qualitatis. Et similiter nomine aequalitatis in portatur res quantitatis. vnde quod dicitur relatio superponnis & suppositionis, non est nisi quia species illae relationis fundantur super res: quarum vna superponitur alteri: & altera supponitur. Est enim dominus relatiuum suppo sitionis: & seruus supponnis: quia impotentia resistendi est sub potentia dominandi. Aequalitas autem dicitur re latio aequiparantiae & similiter similitudo: quia res super quas fundantur per aequiparantiam se habent inter se Quare cum nihil est reale in praedicamento nisi illudpenes quod accipiuntur differentiae specificae in illo & spe cierum distinctio: nihil ergo proculdubio reale est in praedicamento relationis: nisi id quod est res alterius praedicamenti. Secundo patet idem, quoniam illud est res in praedicamento quo realiter differunt & conueniunt illa quae sunt in praedicamento. Sed per rem alterius praedicamenti realiter differunt illa quae sunt in praedica mento relationis & conueniunt. Quod patet. quia similitudo Sortis ad Platonem alia est secundum rema similitu dine conuersa Platonis ad Sortem: & hoc non nisi quia supe aliam albedinem fundatur in Sorte & super aliam in Platone. quoniam si eadem albedo numero esset in Sorte & Platone: eadem esset similitudo ipsorum secun dum rem, differens solum secundum rationem. Quemadmodum contingit in diuinis quod eadem est similitudo secundum rem differens solum secundum rationem: qua pater est similis filio: & econuerso. ergo nulla est res inpre dicamento relationis nisi quae est alicuius alterius praedicamenti. ldem patet tertio sic. si relatio poneret propriam tealitatem aliam a realitate sui fundamenti in suo subiecto relato: tunc de se non relatum aliquam relatione, puta similitudine, quia nullam habet in se respectu alicuius alterius, puta Sortes albus in respectu adPlatonem nigrum: non fieret relatum ad illud similitudine quam haberet in se de nouo & prius non habuit, nisi quia res aliqua de nouo facta est in eo quae prius non fuit in eo. hoc autem non est possibile fieri in aliquo sine propria sui transmutatione. Sortes ergo non similis Platoni non posset fieri similis eidem sine sua transmutatione reali. consequens falsum est: quia Platone transmutato secundum alterationem in qua litate vt de nigro fiat albus, statim Sortes sine omni sua transmutatione de nouo factus est similis Platoni. Falsum est ergo quod similitudo in ipso importat rem aliam praeter rem sui fundamenti. ldempa tet quarto ratione pure theologica tali. secundum Boetium de trini. & sanctos, omnesque fidei doctores: cum alia praedicamenta transferuntur ad diuina, transeunt in substantiam & relationem: & non manent. praedica mentum autem substantiae a creaturis translatum ad diuina non transit sed manet: & similiter praedicamentum relationis: vt sit ponere ista duo praedicamenta substantiam & relationem manentia in diuinis cum transferuntur a creaturis: & diuersa inter se. Quemadmodum ergo praedicamentum substantiae translatum: a creaturis manet in diuinis: consimiliter & praedicamentum relationis, & diuersa inter se. Praedicamen tum autem substantiae: quia praeter propriam rationem praedicamenti habet propriam rem per essentiam aliam a re bus aliorum praedicamentorum: ideo cum a creaturis transfertur ad diuina: non solum secundum rationem praedica menti transfertur: sed secundum rem praedicamenti: licet sub ratione eminentiori: vt alibi in quaestionibus or dinariis clarius exposuimus. Ita quod secundum hoc in diuinis manet praedicamentum substantiae tranllatum a creaturis, & secundum rationem praedicamenti: & secundum rem praedicamenti. Quare similiter & prae dicamentum relationis, si praeter propriam rationem praedicamenti haberet, propriam rem per essentiam aliam a rebus aliorum praedicamentorum super quas fundatur cum a creaturis transfertur ad diuina: non solum transferretur secundum rationem prae dicamenti: sed etiam secundum illam rem praedicamenti propriam ei: licet sub ratione eminentiori. Ita quod secundum hoc in diuinis manet praedicamentum relationis translatum a creaturis, & secundum rationem, propriam praedicamenti: & secundum rem propriam aliam a re alterius praedicamenti super quam fundatur. Quare si res illa super quam fundatur in diuinis, non sit praedicamenti substantiae: rem igitur omnino aliam per essentiam ponit relatio in diuinis a re sub stantiae, quemadmodum in creaturis: licet ibi sub modo eminentiori. hoc autem falsum est & erroneum: quia tunc praedicamentum relationis in diuinis non transiret secundum rem in praedicamentum substantiae, si cut non transit ratio praedicamenti relationis in rationem praedicamenti substantiae: & esset in deo & in diuinis personis ex diuersis rebus compositio: quod repugnat diuinae simplicitati.

AD cuius clariorem in tellectum: quia natura relationis a pluribus vix intelligi potest, paulo altius inchoando ab eis quae ali bi in parte exposuimus, Sciendum quod omnium conmunissimum omnia continens in quodam ambitu analogo, est res siue aliquid sic consideratum vt nihil sit ei oppositum nisi purum nihil, quid nec est, nec natum est esse: neque in re extra intellectum, neque etiam in conceptu alicuius intellectus, quia nihil est natum mouere intel lectum nisi habens rationem alicuius realitatis. Res autem siue aliquid sic communissime acceptum non habet ra tionem praedicamenti. Sic enim esset tantum vnum praedicamentum continens creatorem & creaturam. Sed distinguitur distinctione analogica in id quid est aut natum est esse tantum in conceptu intellectus siue in ipso intellectu: & in id quid cum hoc aut est aut natum est esse in re extra intellectum. Res primo modo est res secundum opinionem tantum: & dicitur a reor reris: quod idem est quid opinor, naris, quae tantum res est secundum opinionem quo ad mo dum quo ab intellectum concipitur scilicet in ratione totius: vt est mons aureus vel hircoceruus habens medie tatem cerui: & medietatem hirci. Est tamen res secundum veritatem quo ad partes eius quae sunt modos & aurum & huiusmodi. aliter enim non posset totum esse in intellectu & ens secundum opinionem nisi partes essent aliquid secum dum veritatem: quia ab alio non potest moueri intellectus. Quod sic est ens, secundum totum non est res praedicamenti sed solum secundum suas partes. Vnde nec ista habent proprias ideas in deo: & est nouus modus eorum quae dicimus non habere proprias ideas in deo. Aliquid autem siue res quae nata est esse vel quae est aliquid extra intel lectum, dicitur res a ratitudine: & adhuc non habet rationem generis aut praedicamenti: sicut neque prius. Sed diuiditur diuisione analogica in id quod est aliquid quod est ipsum esse, & in id quid est aliquid cui conuenit aut natum est conuenire esse. Primum est ens increatum. Secundum continet rem omnis creaturae: nec ha bet rationem generis: quia non potest ei aliquid addi vt differentia: quid sit extra rationem eius quod est aliquid, aut eius quod est esse. Genus autem nihil potest esse nisi habens differentias extra suam rationem per quas habet diuidi. Nulla tamen res habet esse in genere praedicamenti: nisi sit talis quod non sit ipsum esse: sed solummodo id cui habet conuenire vel natum est conuenire esse. & hoc est per se quiditas & natura cu iuslibet creaturae consideratae in se sub ratione qua est id quod est tantum, per indifferentiam se habens ad omnia alia vt ad illa quae ei accidunt quodammodo, secundum quod alibi saepius declarauimus. Et est illud de quo iam diximus: quod habet per se ideam in deo. vnde & per se de ipso habet esse scientia. Tale autem aliquid siue res cui conuenit vel natum est conuenire esse, adhuc analogum est ad omnem rem & ad omne esse in creaturis: & potest subdistingui dupliciter: vel ex parte ipsius rei, vel ex parte ipsius esse. Ex parte ipsius esse cistingui tur penes diuersos modos essendi. esse enim quid convenit aut natum est conuenire rei non est nisi secundum triplicem modum, aut in se, aut in alio, aut ad aliud: in se sistendo, in alio inhaerendo, ad aliud inclinando Et sumuntur penes hoc tres modi praedicamentorum: substantiae scilicet accidentium absolutorum, & relationum. lstorum autem trium modorum essendi duo primi ita sunt diuersi quod omnino repugnantes: nec possunt fieri circa eandem rem. ei enim rei cui conuenit esse in se: nullo modo potest conuenire esse in alio Dico inhaerendo. Propter quid dicit Commentator super. v physi, quod illud quod est vni substantia non potest esse accidens alteri. Constituendo autem illud quod est in se bene potest esse in alio: quemadmodum pars in toto siue sit integralis siue essentialis: quae ipsum totum cum parte alia vel aliis constituit. Tertius autem disparatus est ab vtroque primorum & nulli eorum repugnans: & bene compatiuntur se circa idem. cui enim rei conuenit esse in se secundum rationem praedicamenti accidentis absoluti: bene potest conuenire esse ad aliud secundum praedicamentum relationis. Si vero velimus distinguere rem cui convenit esse ratione ipsius rei, hoc similiter non est nisi tripliciter secundum triplicem rem ex se absolutam scilicet substantiae, quantitatis & qualitatis. Quarum prima est vnius praedicamenti trm scilicet substantiae: quia esse in se subdistingui non potest: esse autem in alio per inhae rentiam distinguitur in duo secundum duos modos inhaerendi scilicet sub ratione afficientis subiectum: quid proprium est prae dicamento qualitatis: vel in ratione mensurantis: quoid proprium est praedicamento quantitatis. Et sic res cui conve nit esse inhaerendo, pertinet ad duo praedicamenta quorum rationes diuersae sunt & repugnantes: vt cir ca eandem rem esse non possint. Inesse enim mensurando nullo modo convenire potest rei qualitatis: neque rei quantitatis inesem afficiendo. Esse similiter ad aliud distinguitur secundum diuersos modos essendi ad aliud in. vii. praedicamenta. secundum quod alibi declarauimus in quaestione praetacta de praedicamentis. Quorum. v scilicet actio, passio, quando, vbi, situs, habitus, non fundantur nisi super rem quantitatis: licet diuersarum specierum quantitatis. propter quid sunt praedicamenta accidentium pure. Praedicamentum vero relationis & super rem substantiae & quantitatis & qualitatis fundatur: nec dicitur praedicamentum accidentis nisi quatenus fundatur super res praedicamentorum accidentis, quantitatis scilicet & qualitatis. Nec tamen debet dici praedicamentum substantiae inquantum fundatur super rem substantiae, nisi intelligatur quod nomen substantiae vt est nomen secundae intentionis, sumptum sit a modo essendi in se, ita quod non in alio, non solum absolute, sed etiam ad aliud, vt secundum hoc res substantiae pertinent ad duo praedicamenta: & ipsum nomen substantiae vt est nomen secundae intentionis, est cone ad duo praedicamenta. scilicet ad substantiam, proprie dictam, & ad relationem fun datam super rem substantiae: quae ex hoc etiam participaret & ipsum nomen substantiae inquantum fundatur super ipsam rem praedicamenti substantiae proprie dictae. & hoc quemadmodum accidens est nomen intentionis secundae commnis sumptum a modo essendi alteri inhaerendo: & hoc communiter siue absolute secundum quod est res praedicamenti quantitatis & qua litatis: siue ad aliud: & hoc vt est res praedicamenti relationis. Et secundum hoc nomen accidentis conuenit tribus praedicamentis scilicet quantitati, qualitati, & etiam relationi vt fundatur in rebus vtriusque. Vt autem ad maiorem declarationem dictorum intelligamus quae circa praedicamenta sint nominia rerum, & quomodo & ad quid significandum imponuntur haec & illa: sciendum quod circa hoc quod est dictum iam supra, res cui conuenit vel natum est conuenire esse in se: aut in alio: aut ad aliud, triplex potest fieri nominis impositio: aut praecise ab ipsa re: & ad praecise significan dum ipsam rem: aut ab ipsa vt habet talem modum essendi & ad significandum ipsam secundum quod huiusmodi: aut praeci se ab ipso modo essendi: & ad praecise representandum illum modum essendi. Si primo modo nomen esset impositum rei quae potest esse diuersorum praedicamentorum secundum diuersos modos essendi, non pertineret res illa potius ad vnum illorum praedicamentorum quam ad aliud: & esset absolutissime nomen rei. Secundo vero modo diuersum est nomen im positum tali rei, vt est vnius praedicamenti res: & vt est alterius: quemadmodum eidem rei impositum est hoc no men albedo & hoc nomen similitudo: sed hoc nomen albedo vt cui convenit inesse alteri ipsum afficiendo: hoc autem nomen similitudo vt cui inesse conuenit alteri ipsum ad aliquae ordinando. Similiter similitudo si fun detur super substantiam, vt super humanitatem, eandem rem significant humanitas & similitudo: sed humanitas vt habet in se: similitudo vero vt habet esse in ordine ad alterum: ita quod alia est res significata nomine simili tudinis vt fundatur super substantiam, & super qualitatem: sed sub vna ratione essendi scilicet respectus ad alterum. & est nomen rei: sed vt circa ipsam nata est considerari intentio secunda rationis. Tertio modo diuersa sunt nomina imposita vel possibilia imponi secundum diuersos illos modos essendi praecise considerantes absque ratio ne rei abstractae: & sunt nominia secundarum intentionum circa rem, quemadmodum & hoc nomen accidens impo situm est a modo essendi in altero per inhaerentiam: & est secundae intentionis commune pluribus praedicamen tis. Sic si a singulis modis essendi singulorum praecise nominia essent imposita, illa similiter essent secundarum intentionum: & singula, propria singulis praedicamentis: & significarent praecise rationes praedicamentorum secundum quaes sumitur distinctio ipsorum inquantum praedicamenta sunt: non autem penes ipsas res: quia essentiale est praedicamentis quod distinguantur inter se penes modos essendi qui sunt rationes praedicamentorum, vt nunc dictum est, & est alias in quaestione de praedicamentis. Accidit autem praedicamento secundum quod praedicamentum est, quod vnum significat aliamrem quam aliuae. scilicet quia diuersi modi essendi eorum sunt repugnantes: nec compatiuntur se circa eandem rem: vt sunt modus substantiae, quantitatis, & qualitatis: propter quod necessario diuersas res significant. Et non solum diffe runt siue distinguuntur penes diuersos modos & rationes praedicamentorum: sed etiam penes diuersas res & es sentias. Vbi autem sunt diuersi modi essendi no repugnantes: sed sese compatientes circa idem: quemadmodum sese compatiuntur circa idem modus in se & ad aliud: & similiter modus essendi in alio & ad aliud, sicut dictum est: non necessario significant illa praedicamenta diuersas res & essentias: neque penes illas disti guuntur, quod expresse patet in actione & passione: quae non nisi diuersos respectus nominant circa eum dem motum: qui secundum quod significatur nomine motus, est de alio praedicamento: sed solum penes diuersos modos essendi & rationes praedicamentorum. Ita quod similitudo fundata super qualitatem idem re significat quod nomen illius qualitatis: & super substantiam idem quod nomen illius substan tiae: & sic de aliis nominibus relationum: licet sub diuerso modo essendi. propter quod sunt nomina di uersa: & diuersis praedicamentis propria. Non tamen cum idem nomen in vno illorum praedicamentorum, vt similitudo in relatione, fundatur modo super substantiam, modo super qualitatem, est aequiuocum in praedicamento relationis: quia formalis ratio nominis imponitur a modo essendi ad aliquae siue respectus: qui quantum est ex se vniformis est: & res ipsa quasi materialiter cadit in suo significato Et per hunc modum relatio secundum quod est nomen generalissimi & nomen relationis realis, est vni uocum ad relationes diuersas fundatas super res diuersorum praedicamentorum, & species vnius praedicamenti, secundum quas distinguuntur species diuersae in praedicamento relationis. Et est respe ctus iste vt sic formaliter significatur nomine realis relationis, respectus realis: qui autem significatur vt fundatus in ratione solum, est ratio siue intentio vt praecise fignificatur nomine intentionis. & secundum hoc relatio est nomen aequiuocum vt est nomen rei siue praedicamenti & intentionis circa illam. Et propter illum diuersum modum significandi eandem rem nominibus diuersorum praedicamento rum, contingit quod quamquam idem significant re nomina diuersis praedicamentis appropriata vt albedo & similitudo: non tamen vnum eorum praedicatur de altero in abstractione, dicendo quod albedo sit similitudo aut econuerso. Praedicatur tamen in concretione nomen relationis de nomine qualitatis: dicendo quod albedo est similis. Non enim album est simile albo: nisi quia albedo huius est similis albedini illius. Sed quod albedo est similis albedini, hoc est similitudine essentiali: quia. scilicet in aliquo sibi essentialiter commni conue niunt: cuiusmoni est albedo simpliciter in specie specialissima considerata. Quia vero album sit simile albo, hoc est similitudine accaementali: quia. scilicet subiecta conveniunt in aliquo sibiaccidentaliter conscilicet in albedine simpliciter. Et est illis scilicet albedini huic & illi, similitudo essentialis quia illud commune est eis essentiale: istis vero vt huic albo & illi, est similitudo accidentalis: quia illud commune est eis accidentale. Si autem consideretur talis similitudo in substantiis fundata super conmunem essentiam siue substantiam, secundum quod humanitas Sortis est similis humanitati Platonis: & per hoc Sortes est similis Platoni: illa similitudo vtrobi quod non solum est essentialis: sed etiam substantialis. Est igitur triplex ratio similitudinis: quaedam accidem talis tantum: vt illa quae est duorum alborum: inquantum ipsorum est vt subiectorum: quaedam vero essentialis tantum: vt duarum albedinum, secundum quod est ipsarum vt duorum indiuiduorum sub albedine simpliciter: quae dam vero simul essentialis & substantialis: vt duorum hominum vel duarum humanitatum. & omnes sunt de praedicamento vne scilicet relationis: non accidentalis dico: sed communis ad accidentalem & essentialem & substantialem ratione communis respectus formaliter importati nomine relationis in generalissimo, vt dictum est. Quia igitur dicitur in argumento quod alia & alia res siue essentia constituit aliud & aliud praedicamentum: dicendum secundum iam dicta quod hoc accidit praedicamento secundum quod praedicamentum. Et quid assumitur secundum Boetium: quod. x. praedicamenta sunt. x. prima genera rerum: bene verum est. Sed non. x. res, nec dixit Boetius: aut aliquis philosophorum quod sunt. x. res. x. primorum generum. hoc enim falsum est, quid expresse patet in actione & passione: quae secundum philosophum. iii. physico, non sunt nisi duo respectus fundati in eodem motu numero. Falsum est etiam in omni praedicamento respectus: licet non sit hoc ita a philosopho expressum sicut de actione & passione. In tota enim vniuersitate creaturarum non sunt nisi tres res trium primorum praedicamentorum, substantiae scilicet quantitatis, & qualitatis. caetera autem omnia sunt rationes atque intentiones intel lectus circa illas tres res, non habentes aliquid propriae realitatis nisi quia fundantur in rebus illorum praedicamentorum, vt dictum est. Propter quod cum idea non est nisi rerum, idcirco relationum & respectuum dicimus non esse aliquas proprias ideas.