Quaestio 18

CIrca tertium arguitur quod habitus generatus non possit corrumpi: quia si corrumperetur hoc non esset nisi aut propter defectum subiecti: quid non potest esse: quia anima ratio nalis quae est subiectum habituum, incorruptibilis est. Aut propter contrarium: quid similiter non potest esse: quia non habent contrarium: vitium enim & ignorantia priuationes sunt: quae opponuntur habitibus intellectualibus & moralibus. Aut propter actuum cessationem. Quid etiam non potest esse: quia corruptio transmutatio quaedam est: quae non sit nisi per agens aliquid: et cessatio actio non est: & ipsa nihil agit. ergo &c.

CONtra. in libro de longitudine & breuitate vitae dicit philosophus. Corruptio scientiae non solum est deceptio: sed obli uio: quae non est nisi cessatio. ergo potest corrumpi ex sola cessatione.

DIcendum ad hoc: quod praeter originalem corruptionem qua omne quod est in creaturis corruptibile est & cadit in nihilum nisi manu diuinae potentiae conseruetur in esse: qua habitus inquantum sunt aliquid creaturae corruptibiles sunt sicut & alia: & similiter praeter corruptionem qua necesse est eos corrumpi ad corruptionem subiecti: dicente philoso pho. Corruptis nobis necesse est corrumpi ea quae in nobis sunt: vnde manente subiecto incorrupti bili tali corruptione, incorruptum manet quicquid est in ipso: & similiter praeter corruptionem organorum & virium sensitiuarum: a quibus dependet actio intellectualis: vt eis corruptis necesse sit intelle ctualem & per consequens voluntariam operationem deficere: & sic habitum corrumpi vt dicetur: est alia corruptio eorum naturalis vel modo naturali, sicut est eorum contraria generatio. Cuius causa & mo dus quia latet propter difficultates inductas in obiectis, ideo de tali corruptione quaestio proposita est. non quin sit certum habitus posse corrumpi: quia hoc continue experimur in nobis: & hoc omnes clamant & dicunt: sed vt modus corruptionis & causa corrumpens explicentur. Et quia illa vt dictum est non potest sumi ex parte dei neque ex parte subiecti: quia illa sunt causae corrumpentes alio modo & aliae quam hic sunt quaesitae vt dictum est: oportet igitur quod aut ipse habitus seipsum corrumpat: aut quod sit aliquid aliud quod efficienter vel deficienter ipsum corrumpat: non ipse seipsum: quia seipsum vnumquodque naturaliter saluat. Habitus etiam non est nisi accidens: & ita non habens nisi naturalem potentiam: quia non est nisi ad actus consimiles illis a quibus habent generari: & per quos etiam habent saluari. secundum philosophum secundo Ethicorum. Corrumpens ergo habi tum aliud est a subiecto & habitu & aliis supra tactis. Et quia corrumpens naturaliter: & id quid debet cor rumpi oportet esse simul, oportet igitur quod sit aliquid simul existens in subiecto cum ipso habitu: secundum quod agentia & patientia oportet esse simul: & vnum alteri succedere in eodem subiecto: & quod ex eo ipsum corrumpit, quod ipsum secum non compatitur. lllud autem non contingit: nisi per aliquam naturalem contrarietatem. Oportet igitur quod illud sit habens aliquam ad habitum contrarietatem. Contrarietatem autem aliquid potest habere ad aliud: vt per hoc quod sit principium corruptiuum eius dupliciter, vel per se & immediate, vel per accidens & mediate. Primo modo non est contrarietas, proprie nisi in naturaliter actiuis mutuo communicantibus, vt sunt calidum & frigidum: ad quorum contrarietatem reducitur contrarietas omnis alia naturalis: sicut habet declarari in naturalibus. Secundo modo contrariatur alteri vt effectui id quod per se contrariatur suae causae: sicut calidum contrariatur albedini quae a frigiditate est generata: & vniuersaliter generatum per vnum contrariorum contrariatur ei quid generatum est per alterum.

PRImo modo habitus vt habitus non habet contrarium, quod ergo habitus corrumpatur, hoc fit necessario ab eo quod est contrarium suae causae per quam generatur. Habitus autem vt patet ex supradictis, non generatur nisi ex actionibus voluntatis quo ad morales, vel intellectus quo ad intellectuales. Nihil ergo habi tus corrumpit qui sunt in voluntate, nisi contrarium actibus secundum virtutes qui procedunt ex voluntate: & nihil corrumpit habitus qui sunt in intellectu nisi contrarium actibus secundum intellectuales virtutes qui procedunt ex intellectum.

CONtrarium autem huiusmodi actibus potest aliquid esse dupliciter, vel formaliter vt est actus directe contra rius: vel originaliter vt est vis mouens & inclinans voluntatem & intellectum ad huiusmodi actus contrarios.

PRI mo modo sicut habitus per actus sibi conuenientes generantur & saluantur, sic per actus contrarios corrumpuntur: quemadmodum albedo generata per infrigidationem a frigido, econtrario corrumpitur in nigredinem per contrarium actum calefactionis a calido. verbi gera in habitibus moralibus: cum habitus moralis non sit nisi firmitas quaedam in volum tate directiua eius in finem bonum quem statuit prudentia vniuersalium generata ex actibus congruentibus fini illi acti bus dico determinatis a prudentia particularium elicitis a voluntate secundum quod sunt determinati a ratione: quibus con trariantur actus congruentes fini qui est contra rectam rationem: qui contrario modo dispositi sunt determinationi rectae rationis, & a voluntate intendente contrarium eliciuntur, siue ex ignorantia, siue ex passione, siue ex malitia. propter quod voluntatem relaxant & remolliunt: & a rectitudine sua si frequenter fiunt incuruant. Remolliunt scilicet generando dispositiones imperseuerantiae & incontinentiae. Incuruant autem habitus virtutis corrum pentes: & contrarios inducentes.

IN habitibus vero intellectualibus habitus non est nisi illustratio quaedam in intellectu monstrans ei principium complexum quod est verum, vel secundum rationem veri quo ad intellectum spe culatiuum, vel secundum rationem boni quo ad intellectum practicum. Quod postquam motum fuerit ab intelligibili existente in phantasmate, format in seipso per actum suum intelligendi collatiuum secundum modum supra determinatum in quaestione de modo intelligendi angelorum: & per hoc naturaliter vnico actu intelligendi naturaliter generat in se habitum principiorum: non ex aliqua rationis deductione: propter quid ratio non est edoctiua principiorum vt dictum est in quaestione praecedenti secundum philosophum. vii. Ethi. sed habito principio rationis deductione actibus intellectualibus ratiocinando concipit verum complexum conclusionum: propter quod ipsarum ratio est edocti ua, qualibus actibus frequenter elicitis generatur in ipsa habitus scientialis. Quibus actibus intellectualibus generantibus habitus principiorum & conclusionum, siue speculatiuae in speculabilibus, siue practicae in agibi libus aut factibilibus contrariantur actus intellectuales quibus concipiuntur contrariae complexiones principiis vel conclusionibus: & generantur contrarii habitus: qui sunt obnubilationes quaedam in intellectu palpitare facientes ipsum in contrarium principio aut conclusioni. Ex quo corrumpuntur habitus tam principiorum quam conclusionum. Quod fit ex par te intellectus speculatiui circa habitum principiorum: & hoc vel propter malitiam naturae, aut educationis, aut erroris in eis quae sunt post principia. Ex primis duabus fit corruptio habitus principii: quia sicut homines cum tales fuerint ab initio: aut sic educati, non possunt scire nisi contraria principiorum: sic si tales dispo sitiones post notitiam principiorum supueniant bene possunt habitus principiorum falsa aestimatione corrumpi & contrarii habitus introduci. Propter malitiam autem naturae contingit illud: in quibus virtus imaginati ua omnino dominatur supe intellectiuam. Sic enim eam imaginatiua obnubilat propter organum cognitiuae: vt non pos sit transcendere simplicia intellecta in phantasmatibus conferendo circa ea secundum se vltra id quid eis modostrat ima ginatiua. intantum sicut dicit Commenta. super secundum Metaphysicae, quod tales non possunt credere demonstratio nibus nisi imaginatio concomitetur eas: ita quod imaginari possit quid demonstratio concludit: & quod ponit pro medio. veluti bene imaginabile est solem eclipsari propter interpositionem lunae inter nos & ipsum. Non sic autem omnia in omnibus demonstrationibus. Vnde & talibus non potest suaderi vacuum non esse extra caelum: neque quod credant aliqua esse entia incorporea, neque in loco, neque in tempore existentia. Et tales sunt (vt dicit) de qui bus dicit philosophus quod tristantur audire sermonem perscrutatum: quia non possunt retinere ipsum neque comprehendere. Et isti vt dicit Commenta. impossibiles sunt vt addiscant. Isti etiam vt dicit non possunt prtransire probabilia: & cum concedunt prima intellecta, non concedunt ea nisi inquantum sunt famosa: ita quod si accidat vt con traria eis sint sic famosa, negabunt ea. De numero talium erant illi qui negabant illud principium principio rum: De quolibet affirmatio vel negatio: & non simul de eodem. contra quos disputat philosophus. iiii. Metaph. Vn de super illud Heb. v. Grandis sermo & interpretabilis ad dicendum quoniam imbecilles facti estis ad audiendum. glos. loquens de talibus dicit. Mente adhuc paruulis & lacte nutriendis percipere talia non valentibus omnis sermo quo agitur vt non solum credatur verum etiam intelligatur sciaturque quid dicitur, onerosus est: facilius praemit quam pascit: vt volentes eos perducere ad intelligentiam non capacem, facilius fastidire faciant in veritate sermo nem quam in sermone percipere veritatem. Et sequitur de talibus inferius in glos. Facile ad vanas & sacrilegas fabulas, promissione scientiae seducuntur: vt bonum & malum non nisi corporalibus imaginibus cogitent: & ipsum deum non nisi corpus aliquod esse existiment: & malum nisi substantiam putare non possunt, cum sit potius mutabilium substantiarum quidam defectus. ldem contingit aliis propter educationem a talibus & instructionem in eis quae sunt contraria principiis. secundum quod dicit Commenta. super secundum Metaphysicae Quae impediunt virtutem scientiae for- tissimum eorum est consuetudo in pueritia. Isti enim propter consuetudinem loquentium negant naturam esse, & vir tutes, & necessarium esse, & ponunt omnia contingentia & possibilia esse. Super haec autem impedimenta ex parte intellectus speculatiui est vnum impedimentum ex parte intellectus practiec scilicet malitia moris: secundum quod dicit philosophus vi. Ethi. Peruertit malitia & mentiri facit circa practica principia. & hoc impediendo ne habitus eorum generetur quando praeuenit: & contrariam aestimationem causando quando superuenit: vt sic iam generatus corrumpatur. Ex errore similiter circa ea quae sunt post principia regrediendo concludit contrarium principiorum: & corrumpitur eorum ha bitus. de quo errore statim patebit loquendo circa habitus conclusionum. Sciendum ergo quod secundum praetactum modum sit corruptio circa habitum conclusionum per corruptionem praecedentem in habitu principiorum: vt de contrariis principiorum frequenter elicitis actibus intellectualibus quibus concluditur contrarium verarum conclusionum, corrum pitur habitus earum & inducitur contrarium: & hoc per syllogismum ignorantiae sine falsigraphum: de quo determi nat philosophus in libro posteriorum: tanquam peccantem contra demonstrationem qui est syllogismus generatiuus scientiae sicut ille est ignorantiae: non quae est nescientia & pura priuatio: sed quae est habitus contrarius. Vel per syllogismum so phisticum peccantem in materia contra syllogismum dialecticum qui generat opinionem vera: sicut ille opinionem falsam. Contingit enim opinionem opinioni esse contrariam secundum philosophum libro praedi. & libro Peri hermenias, si cut & orationem orationi. Aut per syllogismum sophisticum peccantem in forma. quo secundum philosophum in elenchis: sapientes ab insciis quandoque decipiuntur: & hoc etiam post generationem habitus scientialis.

CONtrarium au tem originaliter actibus illis quibus habent habitus generari mouens & inclinans voluntatem & intellectum in actus & in fines contrarios, est sicut in aqua bulliente naturalis frigiditas: quae est origo frigiditatis actualis per quam. aquae bulliens ablato calefactiuo & suae naturae derelicta sine alio exterius infrigidante corrumpitur in ea caliditas: & prcedit in actum frigiditas.

TAle contrarium habitibus tam moralibus quam intellectualibus est fomes in nobis ex peccato manens etiam in renatis: per quem obnubilatus est in nobis oculus naturalis intelligentiae: immo lippus factus secundum Hugo. libro iii. super caelestem hierarchiam: & infectus est gustus naturalis appetitus: vt intellectus pronus sit ad errores & voluntas ad prauas affectiones: & manet ille fomes infixus nostrae naturae vt origo omnium actionum erronearum intellectualium & affectionum prauarum voluntariarum: & hoc quantuncumque intellectus sit informatus habitibus intellectualibus: & voluntas habitibus moralibus. statim enim cum cessat aut tepescit vel minoratur intellectualis aut voluntaria operatio actus virtutum eliciens: quibus supprimitur fomes ne pullu let in spinas: & tribulos motuum errorum & prauarum affectionum, incipit fomes pullulare & germen errorum quasi connaturalium niae corruptioni proponere intellectui & prauarum affectionum imprimere voluntati. quibus crescentibus extirpatur omne semen virtutum. Hic dicitur prouerb. xxiiii. Propera fortis opus tuum & diligenter exerce agrum tuum: & post aedifices domum tuam. Vbi dicit glos. Domum aedificat qui primum agrum corporis a spinis vi tiorum purgat, ne si desideriorum sentes in carnis agro proficiant, intus tota virtutum fabrica fame boni crescem te destruatur. Agrum exercere est euulsis iniquitatis sentibus actionem nostram ad frugem retributionis excole re: & post agri exercitium domum aedificare: quod plerumque ex bonis operibus discimus quantam vitae munditiam in cognitione construamus. Vnde non excrcenti sic agrum suum contingit quod sequitur. Per agrum hominis pigri transi ui & per vineam stulti: & ecce totum repleuerant vrticae: operuerant superficiem eius spinae: & materia lapidum destructa erat. Vbi dicit Interlin. glos. Quia reprobi praedicta facere negligunt, recte subiungit: per agrum &c. & glos. Margin. Per agrum vineamque pigri ac stulti transire: est cuiuslibet vitam inspicere negligentis: quam vr ticae vel spinae replent: quia in corde negligentium terrena desideria & punctiones pullulant vitiorum. Mate ria lapidum in vinea vel agro stulti destructa iacet, cum incepta virtutum incuria vel improbitate deceptus vel diaboli persuasione quisque negligens prodit. Et sic licet cessatio per se habitum non corrumpat: nec contrarium eius inducat: quia tamen cessantibus actibus quibus reprimi fomes deberet, insurgunt motus fomitis virtutis habitum corrumpentes: vt sic cessatio per accidens non per se est causa corruptionis habituum vir tutis & generationis contrariorum. secundum quod haec amplius iam in solutione argumentorum declarabuntur.

AD pri mum igitur obiectum dicendum: quod habitus etsi non corrumpantur propter defectum subiecti, nec immediati, in quo ra dicatur: quia non est corruptibile vt substantia seu potentia animae rationalis: nec mediati, a quo dependet eius generatio & exercitium operum: vt sunt vires sensitiuae per quarum corruptiones omnino cessant actiones intellectus & voluntatis: & per consequens corrumpuntur habitus actuum cessatione vt dictum est. deficiente enim sensu necesse est scientiam deficere quae est secundum illum sensum. corrumpitur tamen per contrarium: etsi non sibi per se & immediate: sed per contrarium actibus quibus generatur, vel formaliter, vel originaliter vt dictum est, per se enim a proprio contrario cuiusmodi est vitium non corrumpitur. immo etiam nec proprie potest dici per se corrumpi aut ge nerari. Primum patet ex hoc: quod sicut in actione intellectus & voluntatis duo sunt scilicet substantia actionis & ordo eius in finem qui est verum aut bonum: ex substantia actionis quantum ad substantiam actionis non contra riatur actio actioni per se: quia ex hac omnis actio voluntatis & intellectus bona est: quia omnis actio voluntatis est motus ad bonum sub ratione boni. Nihil enim agit aspiciendo ad malum. vt dicit Dioni. Bonum autem bona con trarium non est. Quia autem actio voluntatis sit mala: hoc est solummodo ex hoc quod deficit in hoc quod non agit eam quando, vbi i & quomodo debet eam agere: adhibitis debitis circunstantiis secundum iudicium rectae rationis: & per hoc deuiat a fine. Ex hoc autem dei actio bomna quod agit eam sub debitl circunstantiis quibus ordiatur in finem. Nunc autem proportionaliter hitus sequuntur actus. ita quod a sba actus vitiosi sba hints vitiosi effectiue generatur: & defectus incliationis hintus ad finem rectae rationis de reliquitur ex defectu ordiationis debitae ipsius actus in eundem fine scilicet rectae rationis: vt sic proportionaliter sicut ab eo quodem positiuum in actu generatur id quod est positiuum in hintu: ita ab eo quod est priuatiuum vel defectiuum in actum: per quid foralth quod sit vitiosus, dereliquitur id quod est priuatiuum vel defectiuum in hintu, per quid similiter ha foraliter quod sit vitiosus: vt sic sicut id quod est positiuum in hitu ha esse ab eo quod est positiuum in actu effectiue: sic id quod est priuatiuum in hintu ha esse ab eo quid est priuatiuum in actu defectiue. & sic quantum ad sbam hintuum nulla est contrarietas: sed solum ex defectu a fine & directione in finem ipsum, quemadmodum motus a sursum in deorsum non contrariatur ei qui est a deorsum in sursum ratione quam motus sunt: sed solum ratione quam ad terminos contrarios: quia motus specieum sumit ab eo in quod est. sm philosophum. v physicae Habitus autem ratione eius quod est non est qualitas actiua in aliud a soo quod inclinat in finem: & in ea quae sunt ad finem. Principia. ii. actiua in aliud aut sunt principia actionum: vt ea quae in accidentibus sunt de secunda aut itia spie qualitatis, aut sunt ipsae actiones. Hitus autem non sic est actio nec aliquid de secunda aut itia spse qualitatis: vt principium actionis in aliud secundum quod aliud est, nec similiter contingit ei agere in aliud ratione quae in finem inclinat vel a fine: quia hic respectus tantum est qui non est principium actionis per se sicut neque terminus. sm philosophum. v physicae. Nullo ergo modo hintus per se & primo corrumpit hitum effectiuae scilicet ipsum expellendo. Sed quia non possunt esse contrariae inclinationes in eodem: ideo actus generans vnum hintum in clinantem ad vnum, nccio corrumpit alium inclinantem ab illo: non propter aliquam contrarietatem actionis ad hintum quem cor rumpit: sed quia effectus eius illum non compatitur. licet enim hintus non contrariantur in agendo: vt vnus alterum per se effectiue corrumpat: contrariantur tamen in informando: vt vnus simul cum altero idem sbum informare non possit: sicut calidum generans nigredinem non contrariatur albedini quam corrumpit: nec corrumpit eam propter contrarietatem ad ipsam: sed quia ipsam non compatitur nigredo. Ex quo patet vlterius secundum: quia enim actus quod agit generando hintum, hoc facit ratione sbae suae non ratione directionis in finem: quia ille non est nisi respectus: qui non est per se actionis principium: & hintus non generatur per se ab illo nisi ratione suae sbae non ratione eius quod est in finem directiuus: quia illud non est nisi respectus: qui non est per se terminus actionis & habitus non habet rationem virtutis per se nisi ex ratione respectus ad finem: vt patet ex praedeterminatis: ldeo comtigit quod hitus inquantum scimae & virtutes sunt: non habent per se generari aut corrumpie scilicet ratione eius quid dat ei rationem scimae aut virtutis: quia illud non nisi respectus est. Proptur quid dicit philosophus. vii. physicae. Ex principio sciae accepto non est generatio aut alteratio. Alterari autem aliquid accidit scilicet potentiam intellectiuam per actuum exercitium quo ad sbam hituum. Sed vtrumuoe scilicet & sba & respectus, pertinent ad rationem hintus virtutis: sicut & priuatio huiusmodi respectus cum eo quid ei substernitur pertinet ad rationem vitii vel ignorantiae, pura enim catentia virtutl aut sciae quae nescima dicitur, nec vitium: nec hintus est: qualis est in intellectu nno & voluntate an quam vtatur sensibus. Nec solum dicto modo corrumpitur hintus: sed etiam vt dictum est per actuum cessationem. Non propter cessationem per se: quia vt obiicitur illa non agit: sed purus defectus est: sed propter motum naturalem interiorem fomitis: quem non sic comprimit hitus quin insurgat in actum quasi ex habitu vt ipsum repellat per actum solius consensus & delectationis voluntatis, nisi actum contrario repellatur. Quemadmodum frigidum naturale in aqua surgens in actum quasi ex hintu repellit calorem ipsius. Et quia istud non fit nisi eodem genere actionis quae frigidum extra ageret remouendo: & quam voluntas sine motu fomitis insurgeret ex se eliciendo huiusmodi affectiones & delectationes: quae sunt motus voluntatis a fine virtutis: ideo iste motus corruptionis hintuum habet ad illum alium reduci: & non differunt nisi in hoc quod in illum actum secundum quem primo modo supraposito corrumpitur hitus virtutis, intelligitur insurgere voluntas ex se non iclinata ab alio: in istum autem inclinata & mota a fomite a quo necesse habet moueri in actum vitii, non obstante inclinatione hintus quantacumque etiam sit in homine perfectissimo nisi obuiet per actum virtutl contrarium: & in illo se exerceat. ita etiam quod oportet actus ex hintu virtutis elicitos esse for tiores & maiores quam sunt motus ex fomite pullulantes. Quoniam si actus etiam ex habitu virtutis eliciti essent par ui & tepidi vel remissi: & secundum proportionem suae virtutis semper augmentarent hintum: tamen motus fortiores pullulantes ex fomite plus corrumperent de habitu & ipsum diminuerent quam ex eis generaretur vel augmentaretur. Et sic huiusmodi actus parui tepidi vel remissi si dicantur diminuere habitum: hoc est per accidem scilicet quia propter eorum remissionem insurgunt actus fortiores fomitis quos non possunt reprimere: qui per se hintum diminuunt: & in fine corrum punt: vt dictum est: ita quod impossibile est ponere in nobis omnimodam cessationem ad horam nisi viribus ligatis: vt in som no: secundum quod infra magis patebit in quaedam quaestione de actionibus peccati. Vnde si ponatur in nobis omnimoda cessatio ab actione virtutis & vitii & stimulo fomitis: & maneret homo per aliquod tempus absque omni huiusmodi immutatione: non vi deo vllam causam corruptionis hintuum nisi dicatur quod sic per actionis praesentiam hintus conseruatur: sicut & lumen per praesentiam luminosi. Sed tunc non essent hintus in dormientibus: immo quia hintus ex se est quaelitas permanens: ita quod sit de difficili mobilis, maneret subiecto suo fine omni trasmutatione dicto modo manente: nec haberet corrumpens naturale. Quod videtur necessario esse concedendum habendo aspectum ad naturam in sua integritate institutam. Sed postquam destitu ta est per peccatum, etiam renatis ex fomite manet quasi grauitas naturalis retrahens a bonis virtutum & scimarum, & etiam quasi naturales tenebrae ignorantiae in intellectum, & quasi naturalis infectio poenalis malitiae in affectum: ad quam si cessant omnino operationes alicuius hintus virtutis vel scientiae per tractum & inclinationem naturalem fomitis, etiam absque actibus contrariis ex fomite pullulantibus reuertuntur. Quemadmodum res ab inaturali sua dispositione si sibi re liquatur reuertitur in propriam dispositionem naturalem. Sicut positum est exemplum de aquae calefacta.

AD secundum, quod cor ruptio scimae non solum est deceptio sed obliuio: Dicendum quod ex praedictis patet quomodo deceptio corrumpit per medium falsigraphum vel sophisticum. De obliuione vero sciendum quod aut dicit purum defectum scientiae, aut motum ad igno rantiam prius sciti. Primo modo dicit dispositionem contrariam habitui scimae: & est corruptio sciae formaliter: sicut pri uatio est corruptio hintus: & caecitas in oculo est corruptio visus. Sed de tali corruptione formali non loquitur: sed de effectiua: de quae etiam loquitur philosophus: quemadmodum deceptio quae consistit in actu rotiocinandi quae intellectus circa conclusum decipitur, est corruptio sciae. Et talis est obliuio secundo modo dicta. de quae dicit Augustinus xv. de trinitate. c. xv. Quae per meno riam quodammo viuunt, obliuione quodammo moriuntur. lsta autem obliuio dicit motum ad ignorantiam non quae est hintus sicut est illa quae sit corruptione sciae per deceptionem: sed quae est sola nescientia: & opponitur motui doctrinae in addiscem do qui est ad scientiam. Talis autem obliuio fit in memoria intellectiua per notitiae rerum deletionem proportionaliter ei quo sit in menoria sensitiua per specierum sesibilium abstractionem. Sicut enim menoria sensitiua est vis retentiua specierum sensibilium: de quae Augustinus liro xi. de trinitate. c. iii. loquitur: sic memoria intellectiua est vis contentiua notitiae intelligibilium: dequae loquitur. xiiii. de trinitate. c. vi. Fit autem in menmoria sesitiua. primo per hoc quod vis meditatiua non se exercet circa ea quae sunt in memoria: vt per hoc firmetur memoria, meditationes enim menoriam saluant: quod nihil aliud est quam multotiens speculari. vt dicitur in libro de menmoria & reminisc. & habet per hoc aliquam habitus rationem. Sed per hoc non sit corruptio habitus memoriae esfectiue, sicut nec cessatione actuum in intellectiua per se corrumpitur habitus vt dictum est: sed fit habitus memoriae corruptio per motus naturales passionum corporalium: quae sic impediunt ne generetur: secundum quod dicit philosophus. vii. physicae. Neque infantes possunt addiscere: multa enim turbatio circa eos. Et in libro de memoria & reminiscentia loquens de generatione menoriae dicit. Oportet aliquam fieri per sensum in animae: & in parte corporis ha bentis ipsam: cuius habitum dicimus menoriam, sicut sigillantis sigilli. Vnde & his qui in motu multo propter passionem aut aetatem sunt non sit menoria: tanquam in aquam fluentem incidente sigillo: sic eam corrumpit cum iam generata est. secundum quod dicit ibi quod in senibus non sit memoria: quia propter multum motum decrementi sunt sicut antiquam aedificia quae continue de cidunt. Consimiliter & in memoria intellectiua quae est intellectus possibilis inquantum est conseruatiuus habitus sit corruptio sciae primo per actuum cessationem: sed non effectiue: immo a motibus & passionibus. Non dico corporalibus factis circa sensitiuam partem: per quos per accidens deficit actus intellectiuae: non autem per se corrumpitur hintus scialis in ipsa: sed spiritalibus a fomite qui magis fluidum faciunt intellectum quam motus corporales partem memoratiuam. Et est iste vnus modus corru ptionis habituum ex praedictis: qui omnibus habitibus communis est: sed prudentia habet specialem: per malitia. scilicet in vitiis opposi tam bonitati virtutum. Vnde quid philosophus dicit: quia artis est obliuio, prudentiae vero non: hoc non dicit quin habitus pru dentiae fiat obliuio sicut & aliorum: sed hoc dicit aspiciendo necessitatem operis. hoc enim secundum Conmenta. dicit philosophus quia secundum artem non semper oportet operari: secundum prudentiam autem oportet semper. subiecta enim prudentiae semper praeiacent homini: in virtute enim viuere seper est naturae hominis debitum: & vbique & in omnibus operibus & in omnibus passioni bus: in quibus omnibus est prudentia. Quin tamen cadat in eum motus obliuionis quo sper fiat minor & minor quausque omnino deficiat sicut & in aliis: ita tamen quod quousque deficiat, semper sit in aliquali actum: non est omnino suae intentionis.