Quaestio 1

¶ Illuminati doctoris fratris Francisci de Mayronis ordinis minorum prouincie. scilicet Ludouici in primum sententiarum fecundissimum scriptum conflatus nominatum incipit feliciter. Quaestio 1.

Cupientes etc. CIrca prohemium primi libri sententiarum. Queritur primo. Utrum primum principium complexum possit formari in theologia. Uidetur quod non. quia secundum beatum Dio ny. quin de deo recte sen tiunt omnia sibi attribuunt: et omnia remouent. ergo etc.

¶ Contra. quia idem Diony. dicit. quod duplex est processus in sacra scriptuara. Unus ab affirmationibus ad negationes. Alius a negationibus ad affirmationes.

¶ In ista quaestione duo sunt principaliter facienda. Primum est istud principium declarare. Secundum est istud defendere

¶ Quantum ad prius duo faciam. Primo declarabo ipsum inse. 2o in comparatione ad theologiam.

¶ Quantum ad primum primo declarabo ipsum in generali. secundo in speciali.

Quantum ad primum scilicet ad declarationem primi principii in se et in generali praemittuntur quatuor preambula. Primum est quod primum principium complexum forma tur de subiecto primo. Et hoc probatur sic. qualiscumque est ordo aliquorum totorum. talis est ordo suarum partium esentialium: quia ordo totorum ex ordine partium oriter: sed propositiones sunt quedam tota respectu terminorum. ergo qualis est ordo inter propositiones. talis erit inter terminos ex quibus propositiones formantur. Ordo enim propositionum videter consurgere ex ordine terminorum. cum igitur inter complexa istud complexum supponatur primum. et primus terminus est primum subiectum. sequitur quod est de primo subiecto.

¶ 2m praemabulum est. quod primum principium complexum ingrediter primam demonstrationem. Et hoc probatur sic. qualis est ordo inter tota. talis est ordo inter partes essentiales: sicut prius: sed demonstrationes sunt quedam tota respectu propositionum que sunt earum partes. ergo prima demonstratio habebit intra se pro parte essentiali primmam propositionem. et hoc est prius prius complexum. ergo etc.

¶ 3m preambulum est. quod per primum principium concluditur simpliciter prima conclusio. hoc probatur sic. Primus effectus est a prima causa. conclusio autem scientifica est effectus principiorum. ergo prima conclusio est a primo principio.

¶ 4o preambulum est. quod primum principium formatur in prima scientia. hoc probatur sic. quia sicut scientiae habent distinctionem ex subiectis: ita et ordinem consequentem: et ideo cum prima scientia sit de primo subiecto et de primo subiecto formatur prius principium: vt iam patuit. sequitur quod in prima scientia formatur illud primum principium. sic intelligendo quod ab eo incipit processus talis scientie.

Ex his potest videri que sint proprietates primi principii complexi. Prima est quod sit comunissimum: quia ex primis terminis: vt patuit constat et ex vniuersalissimis: quia primi termini et vniuersalissimi constituunt principium vniuersalissimum. ergo etc.

¶ 2o proprietas est quod primum principium est omnibus intimum et intrinsecum: quia vniuersalia sunt intrinseca suis inferioribus ad quae se extendunt. Sed illud principium constat ex vniuersalissimis terminis qui extendunt se ad omnia. ergo etc.

¶ 3a proprietas est. quod ipsum est in se verissimum. quia cum regule eterne sint incommutabiles et verissime secundum Au¬ gu. de vera religione. et istud principium est inter regulas illas potissimum sequitur quod ipsum est verissimum.

¶ 4a proprietas est quod ipsum est in se notissimum: quia cuius termini sunt notissimi illud est notissimum. Omnis enim notitia est aut ab euidentia propositionis: aut ab euidentia terminorum: sed termini primi princinpii sunt notissimi: cum sint vniuersalissimi et simplicissimi. ergo illud principium est in se notissimum.

Istis autem proprietatibus declaratis inducuntur quatuor conclusiones ad declarationem primi principii facientes. Prima conclusio est. quod in toto ordine principiorum est pare vnum primum principium complexum. hoc probatur fic. quia sicut in genere causarum et causatorum necessario est dare primum. Alioquin esset processus in infinitum: ita oportet in principiis et principiatis. Sicut enim omne causatum habet causam: ita omne principiatum habet principium.

¶ Confirmatur. quia in essentialiter ordinatis necesse est dare primum.

¶ 2a conclusio est. quod istud principium est vnicum: quia sicut impossibile est inuenire in entibus simplicibus duo simpliciter prima. et per hoc inuestigamus vnitatem primi principii: ita impossibile est in complexionibus innuenire duas simpliciter primas.

¶ Confirmatur: quia omnis ordo essentialis est in habitudine ad aliquod primum: et per consequens oportet in omni ordine dare vnicum primum: sed inter complexiones est ordo essentialis: vt patuit. ergo oportet quod inter eas vnica sit prima.

¶ 3a conclusio est. quod istud principium se extendit ad omnia ad que se extendit ratio formalis suorum terminorum: quia impossibile est extrema esse sine habitudine intrinseca. Sed ista habitudo in qua consistit veritas primi principii est intrinseca: cum consurgat immediate ex rationibus termino rum. cum praedicatum eius includatur in subiecto. vbicunque igitur est subiectum eius oportet quod ibi fit totum istud primum principium. cum ibi sit subiectum et praedicatum eius. et per consequens habitudo.

¶ 4a conclusio est. quod veritas istius principii non potest inueniri nisi vbi inueniuntur sui termini. hoc probatur primo. quia impossibile est innuenire habitudinem inter extrema sine illis / extremis: sed veritas istius principii consistit in habitudine que est inter terminos. igitur non potest innueniri sine terminis.

¶ 2o quia totum constitutum ex partibus non potest inueniri sine partibus: sed illud principium constituitur: sicut quoddam totum ex suis terminis. ergo etc

Nunc secundo videndum est de isto prius primo magis in parti culari. Et quantum ad hoc videndum est. quid est illud primum principium: et dico quod est istud. De quolibet est affirmatio vel negatio vera: et de nullo eorum ambo simul. istud conceditur communiter primum principium.

¶ Ad cuius euindentiam introducuntur quatuor conclusiones. Prima est. quod totum istud principium est vna propositio ypotetica et copulatiua que continet puas cathegoricas. quarum prima est de praedicato disiuncto. 2o est de praedicato copulato: ita quod prima est vniuersalis affirmatiua. 2a vniversalis negatiua. Primma enim pars dicit. quod de quolibet ente affirmatio vel negatio predicatur 2a pars dicit quod de nullo ente siue subiecto affirmatio et negatio simul praedicantur.

¶ 2a conclusio est. quod iste partes propositionis ypotetice: ita sunt ordinate: sicut communiter proferimus: ita quod vniversalis affirmatiua est prior vniuersali negatiua. hoc probatur. quia quandocumque affirmatio et negatio sunt circa eos dem terminos. semper prior est affirmatiua quam negatiua: quia omnis negatio de aliquo termino reducitur in affirmationem de eodem termino.

¶ Sed ita est in proposito. quia propositio cathegorica disiunctiua est affirmatiua. copuatiua autem negatiua. ergo etc.

¶ Confirmatur. quia ille propositiones quarum vna est antecedens / et alia consequens: vna est prior alia: sed sic est in proposito. Nam copulatiua de eisdem terminis est semper antecedens ad disiunctiuam de eisdem: et non econtro: ergo prior alia est illa affirmatiua.

¶ 3a conclusio est. quod subiectum primi principii complexi est ens. hoc probatur. quia communissime complexionis est comunissimum subiectum: sed illud principium est communissimum: et ens est subiectum communissi¬ mum. ergo etc.

¶ Confirmatur. quia impossibile est esse adiectiuum sine substantiuo posito vel subitellecto. in isto autem pripio sunt duo adiectiua scilicet de quolibet et de nullo. qua substantiuantur in nestro genere: sed in omnibus talibus intelligitur res vel eius. ergo etc.

¶ 4 contra est. quod praedicatum istius principii est affinto vel negatio: sicut passio disiuncta in prima parte: quemadmoium par vel impar sunt passiones disiuncte numeri. In 2a autem parte praedicatum istius princinpii est affitinte et negatio copulatiue. hoc probatur. quia in demonstratione potissima semper concluditur passio de subiecto: et sic passio ponitur in predicato. ergo negatio et affitinte erunt praeditiat de ente in isto primo principio.

¶ Sed contra ista instatur 4r. Primo contra prim conclusione sic. Illa sunt prius plura ex quibus conclusiones oppot siinferuntur: sed ita est de isto principio. quia affirmatiua et negustia contra potest inferri: quae sunt opposituer. ergo etc.

¶ 2a contra secundam. vbicunque sunt due veritates essentialiter ordinate secundum prius et posterius: semper videtur posterior posse deduci ex priori et ex ea declarari: sed negatiua deducitur ex affirmatiua. et per consequens non erit per se non. nec primum principium.

¶ 3a contra 3mam sic. Nam illud principium verificatur et extenditur ad simpliciter simplicia et ad primo diuersa. ad quae tamen non extenditur ens eo quod in eis non includitur. ergo ens non est eius subiectum

¶ 4o contra 4am. affinte et negao videntur ad logicum partinere: sed praedicatum istius principii ad logicum non partinet: sed ad meta physicum. ad quem partinet totum principium. ergo praedicatum non est affiriet negatio.

¶ Ad primum dico. quod primum principium est vnum non vnitate simplicitatis: sed vnitate cuiusdam integritatis ad modum propositionis ypotetice.

¶ Ad 2m dico quod verum assumit: quando vna illarum veritatum sic ordinatarum sumitur sub alia: vt contrusa sub praemissis. Sed hoc non potest esse quando vtraque illarum propositionum est ex eisdem terminis. tunc enim non potest vna subec alia assumi. Sic est in proposito: quia non differunt nisi in signis variatis. quia per copulationem et disiunctionem.

¶ Ad 3m dicuoo quod in simpliciter simplicibus et primo diuersis includitur ensdenominatiue secundum quod est adiectiuum: et non quiditatiue: et ideo istud principium de eis simpliciter verificatur: sed non eodem modo quo de aliis: quia non quiditatiue. Nec oportet ad verificandum ium principium quod dicatur quiditatiue: sicut ista est vera. homo est albus vel non albus simpliciter: sed tamen quiditatiue non est necessare: sicut patet.

¶ Ad 4m dico quod 2o intentiones aliquando supponunt pro primis: sicut quando dicimus quod diffinitio praedicatur de diffinito. Affirmatio ergo et negenis non sunt praedicatum primi principii: nisi inquantum supponunt pro primis scilicet pro esse et non esse.

¶ Sed contra ista instatur. Primo quia istud principium se extendit ad priuationes et ad sigmenta. de quolibet enim potest dici. quod est cecitas vel non cecitas. chimera vel non chimera. et tamen de istis non dicitur ens

¶ hic potest dici quod priuationes et sigmenta non omnino effugiunt rationem entis: quia sunt entia rationis. Vel potest dici et me lius. quod sicut ista sunt solum entia non simpliciter: sed secundum quid: ita istud principium inuenitur in eis non simpliciter: sed secundum quid: et quasi fictiue.

¶ 2o instatur de eo quod dictum est ad 3m. quod de primo diuersis dicitur ens denominatiue et non quiditatiue: vt de alii passionibus entis: et hoc sufficit ad saluandum primum principium eis.

¶ Contra istud instatur 4r. Primo. quia accipio rationem boni: aut est quiditatiue bonum aut non. Si sic. habeo propositum quia de bono dicitur aliquid quiditatiue: et sic de aliis passioni bus entis. Si non. ergo boni erit bonium. et sic in infinitum. hic enet eque formaliter cum quiditatiue: sicut alibi. ergo istud principium se extendit ad simpliciter simplicia et ad primo diuersa. aliter quam per solam denominationem entis realem.

¶ 2o quia ista ratio formalis boni aut est primo diuersa quiditatiue aut non. Ista disiuncti ua partinet ad istud principium.

¶ 3o. quia sta ratio boni aut est simpliciter simplex quiditatiue. aut non.

¶ 4o. quia ista ratio formalis boni aut est ens quiditatiue aut non ens quiditatiue.

¶ Ad primum dico. quod altera istarum est concedendascilicet ista quod bonum est bonum quiditatiue. et per consequens tota disium ctiua. tamen nulla complexio est ibi quiditatiue nisi ab anima ficta. eo quod non sit ibi nisi vnicus terminus formalis. et ideo pro¬ prie hic non habet locum illud primum principium.

¶ Ad 2m dicuno quod non est quiditatiue primo diuersa. quia diuersitas dicit respectum qui non est de quiditate alicuius absoluti. Eodem modo dico de simplicitate quae forte est quedam negatio. quia dicit carentiam componibilitatis: quae non dicitur de aliquo positiuo quiditatiue.

¶ Ad 4m dico. quod disiunctiua est concedenda. tamen non partinet ad primum principium complexum.

¶ Ex istis sequuntur due regule. Prima ex prima parte principii. quod cuiuslibet contradictionis necessario altera pars est. vera. Ista sequitur ex parte prima de disiuncto praedicato.

¶ 2a quod contradictoria non possunt est se simul vera. ista sequitur ex parte alia. visum est de primo principio in se. videndum est de eo in Mostep habitudine ad theologiam. et primo applicando pri mam regulam quae sequitur ex prima parte. 2o applicando 2am quae sequitur ex 2a de praedicato copulato. Et quantum ad hoc introducuntuquatuor conclusiones. Prima est. quod illud principium vel eius veritas imuenitur formaliter in creaturis. hoc probatur. quia vbicunque fuerit conclusio deducta ex primo principio ibi inuenitur primum principium sed in creaturis inuenitur hoc. ergo etc. Maior patet. quia in essentialiter ordinatis vbi est posterius ibi est prius: sed conclusio es posterior primo principio. quia est effectus eius. Minor probatur. nura ista est vera in creaturis. creatura vel est necessaria vel non necessaria. contigens vel non contigens. Iste conclusiones deducuntur ex primo principio.

¶ 2a conclusio est. quod veritas illius principii formaliter inuenitur et tenet in deo. quia vbi conclusio ibi principium: sicut prius. In deo inuenitur veritas istius scilicet quod deus est eternus vel non eternus. quae sunt conclusiones primi principii.

¶ 3a conclusio est. quod sub eadem ratione inuenitur in deo et in creaturis. hoc probatur quia propositio cuius subiectum includit incompossibilia non potest esse vera Nulla enim propositio vera potest formari de homine irrationali: sed propositio istius conclusionis. deus est eternus vel non eternus. necessario includit istam. de quolibet ente affirmatio vel negie vera. Et tunc sic. aut istud signum de quolibet additur termino vniversali: et habetur proposoquia istud non dicitur solum de deo: sed de alio. si terum particulari et singulari. tem includit incompossibila: sicut quando dicitur: omnis sor. signufictum enim niversale repugnat termino particulari. ergo ex ea nihil sequitur. quod est secundum.

¶ Praeterea. quandocumque termini sub eadem ratione formali se extendunt ad aliqua: et principium complexum ex illis: sed affitinte et negivtpote eternum et non eternum sub disiunctione accepta dicuntur de deo et de creatura. et per consequens subiectum cui additur signum. sequitur ergo quod principium complexum dicetur de illis hoc est primum principium. ergo etc.

¶ Confirmatur. praedicatum primi principi est subiecto adequatum. sed omnis affite et negatio sub disiuncti one dicta de deo dicitur et de creatura. igitur et subiectum: sed vbi praedicatum et subiectum sunt idem. ibi propositio est eadem. igitur primum princomplexum idem inuenitur in deo et creatura.

¶ 4a conclusio equitur ex 3a. ex quo enim sub eadem ratione formali inuenitur in deo et creatura. sequitur quod vnum et idem inuenitur in deo et creatura.

¶ Confirmatur. quia de quocunque verificatur vna pars contradictionis. ambe partes verificantur sub disiunctione. Sed cum iuscumque contradictionis quantumcumque particularis vtpote album et non album. siue quantumcumque vniuersalis: altera pars verificatur de deo et similiter de creatura. ergo vtraque sub disiunctione accepta de deo et creatura dicitur. Et sic patet quod primum principium in eis inuenitur idem.

¶ Ista omnia confirmantur per Augu. primo de tri. quae dicit quod aliquae regule verificantur tantum in deo. aliqua tantum in creaturis alique vtrobique: sicut ista. nihil generat se. et per consequens multo magis primum principium complexum. videndum est de secunda regula scilicet quod impossibile est Secudio contradictoria verificari de eodem: quae sequitur ex 2a parte primi principii quae est negatiua de praedicato copulato scilicet de nullo ambo similis. Et quantum ad hoc aliquo dixerun istud principium non tenere in diuinis propter infinitatem terpropter enim infinitatem diuine essentie potest esse ide communicabile et incommunicabile. Et confirmatur per dictum Diony. ad principale adductum. de mystica theologia. c i. vbi dicit quod qui recte de deo sentiunt etc. Et addit quod iste affirmationes illis nega¬ tionibus non sunt contrarie.

¶ 2o per illud commune dictum theologorum quod eidem omnio attribuiter aliquid et remouetur distincta ratione. Sed contra hoc arguitur 4r. Prio. quia euidentissima veritas conplexa non repugnat primo veritati incomplexe. cum sit conformitas ter eas. Nam secundum ordinem terctuti erit ordo propositionum: sed veritas primo princinpii complexi est euidentissima veritas coplexa: veritas divina est priua incomplexa. ergo etc.

¶ Confirmatur. quia amoto illo quod omne aliud praesupponit: amouetur omne aliud: sed omnis nostra cognitio naturalis presupponit veritatem primo principii complexi. ergo ea amota a deo nullam cognitionem de deo naturaliter habere poterimus

¶ 2o sic. quacumque secundum suas rationes formales sunt incompossibila. remanentibus eorum rationibus formalibus remanet incompossibilitas eorum ad quodcumque subiectum applicentur. extrema aute rnt dictionis ex suis rationibus formalibus sunt incompossibila. ergo ad quod cumque applicentur remanet incompossibilitas eorum.

¶ 3o quando aliquahabent ex se aliquam repugnantiam quanto magis intenduntur. tanto magis intenditur eorum repugnantia: sed extrema contradictionis habent ex se repugnantiam. ergo in natura perfectissima vbi sunt intensissima. erunt summe repugnantia.

¶ 4o quia si infinitas subiecti amouet aliquam repugnantiam. tunc eodem modo et omnem: et sic deum esse eternum et non eternum non repugnant. similiter deum esse infinitum et non infinitum. et sic nullus hereticus conuinceretur concedendovtramque partem contradictionis.

¶ Apparet igitur quod propter infinitatem et distinctionem rationis non potest saluari contradictio qui in deo reperi cum ibi contradictoria ex nam rei reperiamus. Ne vnus socius excellens volens primum principium salSed tamuare sine distitone ex natam re in diuinis aliter dicit. Dicit enim quod sicut actio et passio sunt idem motus realiter. et tamen cum sint in praesentis diuersis. habent diuersas rationes distinctas. Et similiter cum ratio non differt a fundamento. sequitur quod similitudo et dissilitudo sunt res vnius albedis. habentes tamen distinctas rationes siue diffinitiones tamquam distincte species de praesento relationis: sic potest dici quod essentia et relatio sunt vna res. hoc tamen non obstante habent distinctas diffinitiones ex quibus saluatur contradictio.

¶ Ex istis dictis valde gratiosis. sequuntur 4or conclusiones. in quibus schola nostra consueuit fortiter impugnari. Prima est. quod est dare aliquam distitonem mediam inter distitonem rationis fabricatam ab anima: et illam quae est realis: quia illa quae data est scilicet secundum distinctas diffinitiones ab anima non fabricatas se habet ad vtramque per abnegationem. Nec enim est realis nec rationis fabricate ab anima.

¶ 2a conclusio est. quod aliqua est disto ex natura rei quae non est realis. quia illud quod conuenit aliquibus ex suis rationibus diffinitiuis conuenit eis ex naua rei. Ista autem disto competit istis extremis ex suis ratio nibus diffinitis non fabricatis. ergo etc.

¶ 3a conclusio est. quod plures formalitates possunt esse in eadem re penitus indiuisa: quia formalitas secundum descriptionem eorum quo ponunt eas est ratio diffinitiuavniuscuiusque. hic autem vt patuit ponuntur plures rationes diffifut finitiue.

¶ Sed tamen aliqui dicunt. quod propter hoc non diabet poni quod sint pluries formalitates. nec diciet concedi disto: sed diabet dici quod sunt non idem referendo istam non identitatem non ad extrema: sed ma gis ad compositionem extremorum.

¶ Sed istuod non intelligo quod sit disto vel non identitas: et cum hoc non sint extrema talis non identitatis vel distionis. Utur enim mihi quod sit implicatio contradictionis.

¶ Ad declationem autem huius dicti est sciendum. quod ille qua sic per dixit videtur intelligere quod disto non est ferenda ad extrema simpliciter: sed semper cum diterminatione: quia scilicet sub modo tali: quia non sunt idem quiditatiue et in primo modo dicendi per se. Unde aduertendum est quod disto potest mihi dicere realem relationem inter distincta. et sic requrit realem distonem in extremis. Et isto modo non dabet admitti in diuinis inter essentiam et relationem cum sint realiter idem.

¶ Alio modo distinctio accipitur vt est passio entis: et vt sic non requrit extrema realiter distinctam sed tantum aliquo modo: et sic est in diuinis.

¶ 4a conclusio est. quod cum ista distione quiditatiua stat summa simplicitas. Probatur. quia quae inueniuntur in summo simplici stant cum summa simplicita. te: sed in persona diuina quae est ita simplex sicut essentia in¬ uenitur talis disto. ergo stat cum summa simplicitate.

¶ Ex istis apparet quid est dicendum consequentu ad primum dictum. oportet quod paxi sit inter opiniones inter quas prae videbat esse contentio: licet non esset ptentio animorum.

¶ Cum istis adduntur duo alia dicta quae non intelligo. Primum est. quod diuina proprietas relatiua ita est secundum totam suam quiditatem ad terminum. quod nullo modo potest comparari vt distincta ad fundamentum. et per hoc volunt euadere distitonem formalem inter proprietatem et essentiam.

¶ Sed contra. hoc arguo 4r Primo quia essentia est ita res ad se: sicut relatio ad aliud: et eque secundum suam quiditatem. Sed hoc non obstante essentia potest ad aliud comparari penes identitatem et diuersitatem. ergo relatio quamuis sit ad aliud poterit ad aliud quam ad illud compari.

¶ 2o. quia siex habet quod paternitas secundum totam quiditatem est ad aliud: quia ad filiatio nem. non potest ad aliud comparari penes identitatem et diuersitatem. ergo non poterit comparari ad spirationem actiuam et spirationem passiuam: ad quas non est: penes identitatem vel distitonem: quod est secndum.

¶ 3o quia eodem modo probaretur quod paternitas diuina et creata essent penitus indistincta. quod secundum est.

¶ 4o per idem medium proba retur quod nulla esset disto inter species de primum orelationis preterquam inter oppositas. et sic nulla inter disparatas. apparet mihi dicendum quod licet quiditas relations secundum seu Idec totam sit ad aliud scilicet ad terminum. tamen per aliam passionem commune in ea fundatam vtpote identitatis vel diuersitatis quae inueniuntur in quolibet contento sub ente: sicut passio superior in inferioribus potest ad aliud comparari.

¶ Et confirmatur ista smnina per primum principium complexum. quia accipiendo istam quiditatem relationis vt ad tertum. tunc ipsa quiditatiue: vt sic est ens: et de quolibet ente affirmatio vel negnto tunc accipio istam. esse idem cum essentia et non esse idem cum essentia de tali ente sic ad terminum comparato necessario altera pars est vera. Sed non potest dari quod sit idem: quia secundum ipsos relatio comperata ad terminu non est idem cum essentia. ergo sunt non idem. et si non idem ergo diuersum. eo quod idem et diuersum ponuntur contraria immediata. et negationem vnius semper concomitatur affirialterius. Alioquin non essent immediata.

¶ 2m dictum fuit. quod relatio vt comperatur ad essentiam est totaliter idem cum ea. et vt comparatur ad terminum est distincta ab ea.

¶ Contra ista arguo 4r Et primo. quia quod inest alicui secundum suam quiditatem impossibile est quinsibi conueniat ad quodcumque comparetur. quia diffinitio non potest a diffinito amitti. relatio autem secundum suam quiditatem: vt est ad aliud non est idem cum essentia: immo per hoc distinguitur ab ea. ergo quacumque comparatione facta dummodo maneat eadem quiditas. manebit eadem distinctio.

¶ 2o sic. extrema contradictionis non possunt eidem omnino applicari. relationi autem comperate ad essentiam. et relationi comparate ad terminum: extrema contradictionis applicantur scilicet distinguiet non distingui. ergo non sunt omnino idem.

¶ 3o quia si ratio comprata ad essentiam est ipsa omnino essentia. et tunc alterum illorum duorum contradictoriorum fundatur super essentiam: sicut supra relationem ad ipsam comparatam. et alterum super relationem ad tertum comparatam: et tunc homemus extrema contradictionis in quiditate essentie et relationis. secundum aliud et aliud necessario.

¶ 4o. quia ista alia et alia conparatio: aut nihil addit ad relationem. et tunc secundum eandem rationem insunt illa extrema. aut addunt respectum rationis. et hoc non: quia per tales respectus non saluantur contradictoria. aut reales. et tunc habemus tres respectus in vna persona. aut absoluta: et tunc idem vel peius quam prius.

¶ Ista ergo confirmo in duplici forma syllogismi: vt habeant ad quid respondeant: vel ad maiorem vel ad minorem. Primus est iste omnis proprietas relatiua comparata ad essentiam est comunica bilis. nulla proprietas relatiua comparata ad terminum est comunicabilis. ergo nulla proprietas relatiua compata ad terest proprietas relatiua comparata ad essentiam.

¶ 2us est iste. nulla proprietas relatiua comparata ad essentiam est distinctiua personarum: sed omnis proprietas relatiua comprata ad terminum est distinctiua personarum. ergo nulla proprietas relati ua comparata ad terium est proprietas relatiua comparata ad essentiam. forma sellei est bona. respondeant ad premissas. qui praedicta volunt per indiuisiones saluaSunt aliqui re. Isti autem dicunt 4or dicta verissimaprimus est. quod quaidam sunt indiuisiones absolute. sicut ille quibus resquaelibet est in se indiuisa. Alie respectiue sicut ille quibus res es eadem realiter alteri a quae realiter non distinguitur.

¶ 2m dictum est. quod iste indiuisiones nihil dicunt positiuum: sed sunt mere primauationes: sicut et vnitates quae videntur quaedam indiuisiones

¶ 3m dictum est. quod in qualibet persona divina sunt due indiuisiones absolute: quarum vna est essentie alia relationis: quia quodlicet istorum est in se indiuisum.

¶ 4m dictum est. quod in qualibet persona diuinaest vna alia indiuisio relatiua secundum quam essentia est indiuisa st relatione et econverso. quia sunt realiter idem. quod autem sint ibi due indiuisiones prime: probatur per primum principium complexum: quia indiuisio qua essentia diuina est indiuisa in se est in tribus personis: et non indiuisio relationis.

¶ Quod autem praeter istas sit alia 3a probatur. quia iste sunt ad se: et alia 3a est ad aliud: ideo necessario distinguuntur

¶ Ista dicta sunt necessaria et demonstrabilia. Sed tamen quia aliqui sunt qui volunt istas indiuisiones reducere in priorem non identitatem et non pluralitatem aliquam se tenentem ex parte substrati vel fundamenti illarum indiuisionum. Ideo arguo 4a contra eos. Primo sic. Quandocumque est aliqua passio adequata alicui subiecto. multiplicata tali passione. multiplicatur subiectum. ratio autem vnita tis est entis adequata passio. ergo multe vnitates non erunt si ne multis entibus.

¶ Confirmatur. quia ratio priuatiua eiusdem non multiplicatur in eodem.

¶ 2o sic. quandocumque est aliqua priuatio quae inest formaliter alicui subiecto vel fundamento. vbicumque in uenitur illud fundamentum: inuenitur illa priuatio. cum non sit simpliciter separata ab eo. alioquin eius oppositum inesset. cum sint immediata. nura autem diuina inuenitur in filio sine priuatione indiuisionis paternitatis. ergo substratum illius indiuisiois non est diuinaessentia seu natura in patre: sed aliud.

¶ 3o quia impossibile est. quod aliqua priuatio repugnet fundamento suo: indiuisio autem incomunicabilis repugnat diuine naturae. ergo cum indiuisio relationis sit talis. non fundabitur in diuinitate. nec indiuisio essentie eadem ratione in relatione. et per consequens in alio et alio substrato.

¶ 4o quia in quibus includuntur extrema incompossibila: illa non possunt est se in eodem penitus substrato. alioquin se compaterentur indiuisio autem paternitatis: et indiuisio essentie includunt extrema contradictionis quae sunt incompossibila. vtpote comunicabile et incomicabi le.

¶ Ista omnia confirmantur: quia vetur esse contradictio ponere indiui sionem relatiuam cum aliquo et negare illud esse ad aliud: et tamen omnis relatio priuatiua est ad aliud. vt habetur expresse. 5o de trini.

¶ Applico igitur duos syllutos in debita forma. vt possint ad maiorem vel minorem respondere. Primus est talis. Nulla proprietas personalis est indiuisa indiuisione comunicabili. omnis natura est indiuisa indiuisione comicabili. ergo nulla natura est proprietas personalis. 2us est iste. omnis nam fundat in diuisionem communicabilem. nulla proprietas personalis fundat indiuisionem communicabilem. ergo nulla proprietas personalis est naturaigitur mihi quod opinio de indiuisionibus sit Upparet bona et vera. sed non sufficiens: nisi reducatur ad distonem in substrato. habita ergo distinctione aliquali inter essentiam et proprietatem. apparet euidenter quod deus de potentia absoluta facere posset quod aliquis frueretur essentia et non persona. etiam clare eam videndo. Unus tamen gratiosus socius op positum dixit. Pssunt autem dicta sua reduci ad. 4. que mihi videntur dubia.

¶ Primum dictum eius fuit. quod ideo nom idetur essemia sine persona: quia sicut essentia est quo. ita personaest quod in tali visione. potest ergo sua ratio reduci ad talem formam. quandocumque est aliqua natura quo respectu alicus realis operonis. suppositum in quo est illa natura. necessario est quod. sed ita est in proposito. ergo si maior est falsa. tunc argumentum nihil valet.

¶ Arguo igitur contra illam maiorem 4r in actibus immanentibus. Primo quia terminus formalis quo considerationis philosophorum fuit diuina infinitas et eternitas quae sunt in tribus per sonis. et tamen ipsas personas non cognouerunt.

¶ 2o quia naturali dilectione dilexerunt pagani deum intelligentes naturam primam: et tamen non dilexerunt illas tres personas in quibus est inla nura prima.

¶ 3o quia in veteri testamento omnes credeban explicite vnum deum: et tamen non nouerant omnes explicite per fideme trinitatem.

¶ 4o quia tales. alitus plures. non in erro re: sed in gratia existentes diligebant vnum deum ex charitate: et tamen eorum dilecus non terminabatur ad trinitatem: sicut nec in tellectio.

¶ Confirmatur istud. quia demones intuitiue nouerunt humanitatem Christi. et non suppositum cui insistebat.

¶ Ex istis apparet. quod licet ratio adducta a socio habeat veri tatem de actionibus transeuntibus. non tamen habet veritatem de immanentibus.

¶ Et tunc formatur ratio ad propositum. quia quando est aliquioperatio que potest terminari ad naturam absque eo quod termine tur ad suppositum: deus potest facere primam terminationem sine 2a. sic autem est de actione immanente. Nec valet si dica tur quod respectu operationum perfectarum propositio tantum est vera. qualis est intuitiua notitia: quia cum illa regula applicetur ad actio nes transeuntes: ita bene tenet et eadem ratione in imperfectis creaturis: sicut in perfectis: et ita vtrobique: quia est hec eadem ratio. aut illa regula non est sufficiens.

¶ 2m dictum eius fuit. quod quia prior est habitudo nature ad suppositum quam ad oprationem. et natura diuina suppositatur per gnationem actiuam in patre: hinc est quod actus generandi praecedit actum intelligendi in diuinis. et per consequens essentia prius est in supposito quam beat sicet.

¶ Sed contra istud arguitur dupliciter. per sic. quia dicit Diony. quod illa quae partinent ad vnicam theologiam precedunt illa que partinent ad discretam: et ideo essentialia precedunt notionalia actus autem intelligendi est essentialis. et actus generandi per sonalis. ergo etc.

¶ 2o quia quando aliqua duo ita se habent quod vni repugnat esse sine alio et non econuerso. illud cui sine alio esse repugnat est posterius: cum ab eo non conuertatur consequentia Maternitati autem diuine repugnat esse sine actu intelligendi et non econverso. vt patet in filio et spiritusancto. ergo etc.

¶ 3m dictum fuit quando aritem ab aliis de opposita opinione. pater in prisigno originis intellexit essentiam suam in qua est perfecte beatus. et in illo priori nondum videtur communicata filio. dicunt isti quod in diuinis non est prius in quo: sed tantum a quo principiatiue.

¶ Sed contra istud argumentu. 4r. per sic. In quocumque est formaliter origo in eo est significtum originis. cum origo sit haec esse ab hoc et istud: per te: est signum originis: sed in filio est formaliter origo ge nerationis passiue. ergo in eo est formaliter significtum originis. et sic est signufictum in quo.

¶ 2o quia omnis distinctio est formaliter in suoprincipio distinctiuo: sicut passio in subiecto. principium autem distinctiua personarum sunt signa originis. cum sint: parte: ipse origines. ergo distinctio personarum fundatur in eis. et sic sunt signa in quibus est aliquid.

¶ 3o quandocumque aliquod fundamentum inest: alicusupposito quicquid inest illi fundamento inest illi supposito in quo fundatur: sicut sapientia inest homini: quia est in anima. ordo autem originis inest signis originis: sicut habitudo suis extremis. ergo inerit ordo personis diuinis in illis signis.

¶ 4o quia omnis relatio inest alicui fundamento: et omnis relatio habet in se aliquam passionem.

¶ Ex his sequitur quod omnis relatio est in alio. et omni relationi inest aliquid. et sic est in quo et in quo aliquid est: ideo dico quod licet signufiectum originis sit secundum suam quiditatem hoc ab hoc et a quo aliud. potest tamen ex consequenti esse in aliquo. et in aliquid in eo.

¶ Et hoc confirmatur 2ra. Primo quod licet tota qualitas siue quiditas qualitatis sit ad se. tamen ex consequenti ad aliud comparatur

¶ 2o quia licet essentia vel quiditas relationis sit ad aliud in creaturis. tamen ipsa est etiam in alio. Sed tamen ad hoc applicatur prius principim complexum. quia aut pater est perfecte beatus in per signo origis nis. aut non est perfecte beatus in primo signo per primum principium complexum: si detur prius. habeo propositum. si 2m tunc pater non esset beatus a se. cum primum signum origis sit esse a se: sicut esse ab alio est significtum 2m. Et tunc ratio doctoris habet euidentiam: quia in primo signo in quo pater praecedit filium est beatus. et in illo signo essentia non est comuicata

¶ Praeterea. sicut pater in primo signo originis habet esse: ita habet esse beatus.

¶ 4mo dictum est. quod proprietas vt praescindit ab essentia est ado randa: et ideo arguit quod partinet ad obiectum beatitudinis.

¶ Contra. quia ratio adorabilitatis non multiplicatur. ratio autem proprietatis sic.

¶ Praeterea tu concedis distictonem: quia praecifionem.

¶ Praeterea. Abraham tres vidit. et vnum adorauit.

¶ Praeterea talis idetur ponere bonitatem personalem. personalis autem proprietas vt praescindit ab essentia non est deus. Nihil autem est adorandum nisi deus. ergo ipsa non est adoranda vt sic.

¶ Argumenta autem istius socii non concludunt vt apparet. Primum non. quia propositio accepta non est vera de actione immanente: vt patuit. 2m etiam non valet. quia btitudo in patre praecedit paternitatem: licet non vt in patre. 3m similiter non. quia prius est beatus pater. et in illo priori non intelligitur habere filium. Similiter nec 4m. quia vt ostensum est relatio non est de ratione obiecti beatifici.

¶ Ad argumentum patet per praedicta.