Quaestio 3

Questio. iii. iste quiditates habeant esse in men Trum te divina. quod sic. 5o. puro. Qod sactum est in ipsio vita erat.

¶ Sed contra multe quod ditates sunt quasi tenebre: sed deus lux est. et tenebre in eo non sunt vlle.

¶ hic sunt quatuor videnda. Primum: vtrum iste quiditates in esse quiditatiuo sint in mente diuina. Secundum. vtrum in tali esse sint create a deo. Tertium. vtrum in tali esse sint aliquo modo producte. Quartum. vtrum in tali esse sint a deo distincte ad primum pono 4or conclusiones. Prima est. quod quiQuantuo ditates secundum esse essentie non habent esse in men te diuina.

¶ hoc probatur. quicquid competit quiditatibus secundum esse essentie vt sic. conuenit eis in per modo vel in 2o dicendi per se: sed esse in mente diuina non conuenit eis sic. vel sic. sed quasi per accidens. ergo etc.

¶ Confirmatur. quia quodcumque esse habent quiditates vt sic. eis conuenit in primo modo. quia eis non conuenit nisi esse quidita tiuum: sed esse in mente diuina non est esse quiditatiuum. ergo etc.

¶ 2a conclusio est. quod iste quiditates in tali esse non habent esse vt sic in anima nostra. Nam quiditatibus accidit intelligi ab anima nostra: sed non sunt in anima nostra nisi per hoc quod intelligimur ab ea. ergo vt sic non sunt in ea.

¶ 3a conclusio est. quod quiditates secundum esse essentie non sunt in rerum natura: quia nihil contingens inest eis vt sunt in tali esse: sed quod sint in rerum natura. hoc accidit eis. et est eis contingens. ergo etc.

¶ 4a conclusio est. quod etiam non habent esse in prima materia: quia materia prima habet esse per creationem. ergo non haberent esse in ea nisi per creationem: sed quicquid conuenit eis per creationem conuenit eis contingenter. ergo continngenter habent esse in materia prima.

¶ Sed contra has conclusiones quadrupliciter in statur.

¶ Contra primam sic. Nam secundum Dyo. quiditates et omnia creata sunt in deo eminenter.

¶ Dico quod verum est: sed tamn non sequitur quod ibi sint secundum esse quiditatiuum et formale: quia si sic denominarent deum: et sic deus esset asinus.

¶ Contra secundam. vbicumque habent esse complexiones. ibi habent esse termini: sed in anima nostra habent esse complexiones. ergo etc.

¶ Dico quod argumentum concludit verum. quod ibi sunt obiectiue: sicut albedo est in oculo vidente. Sed illud non est ad propositum. Non sequitur enim habent in anima esse obiectiue. ergo in anima sunt secundum esse essentie.

¶ Contra tertiam. quia homo qui est in rerum natura est verum animal: et tamen ista propositio verificatur. homo est animal secundum esse essentie.

¶ Dico quod non nego quin quiditates sint in rerum natura: sed secundum esse essentie praecisum et vltimate acceptum. non habent quod sint in rerum natura: sed eis accidit. Unde ad rationem dico. quod ista est vera. homo qui est in rerum natura est animal: sed tamen non vt est in rerum natura: immo homin competit esse animal vt abstrahit a re.

¶ Contra 4am. quia quod de materia prima educitur aliquo modo est in materia prim: sed quidi tates educuntur de materia prima.

¶ Dico quod simpliciter verum est. quod sunt in materia prima: sed hoc conuenit eis per accidens. non ecundum depurationem suam vltimatam: sicut homo vel est sanus. vel eger: sed tamen homo quiditatiue acceptus non est vt sic sanus nec eger. Sic dico in proposito. ad 2m videndum est. vtrum ille quiditates. Quantum in tali esse sintam deocreate.

¶ hicest intelligendum. quod deus ad creaturam comparatur in ratione quadruplicis cause. Primo vt efficiens. 2o vt finis. 3o vt caus exemplaris. si tamen distinguitur ab efficiente. 4o in genere cause materialis. non ex qua: sed circa quam: sicut theologia habet deum pro mteam vel pro subiecto.

¶ De prima causa scilicet de causa efficiente. patet quid dicendum est. Nam quicquid conuenit quiditati a deo vt a causa efficiente: conuenit sibi contingenter. eo quod ipse deus i voluntatem causat. que contingenter se habet ad causatum. Ni hil autem tale potest istis quiditatibus in tali esse conuenire.

¶ Sed de secunda scilicet de causa finali est maius dubium. videtur tamen quod ad hic posset dici quod sic scilicet quod ab eterno deum fuit causa finalis crea ture vel istarum quiditatum: non tamen quod sit eternitas in effectunisi intelligendo negatiue: sed solum in causa intelligendo positi ue. hoc autem probo sic. nam essentialis ordo consequitur quidi tates secundum se et in potentia obiectiua. ordo autem essentialis inter quiditates est talis. quod vna ad aliam ordinatur. et vna est propter aliam. et omnes propter primam. ergo in potentia omnia erunt in ordine ad primam: sed ista est causalitas cause finalis. quod scilicet esentialiter hoc sit ordinatum ad illud vt propter quod. Cum ergo omnes quiditates ad deum ordinantur et in potentia. sequitur quod deus est causa finalis earum. Et propter hoc potest euadi: sicut alias declarabitur: vna maxima difficultas de causalitate cause finalis. cum arguitur sic. Quod non est. non causat. causa finalis non est. ergo etc. Maior propositio est vera de illa causa que existentiam requrit ad hoc quod illa causet effectum.

¶ Confirmo rationem ad propositum. quicquid est de nonstrabile de quiditatibus inest eis vt sunt in potentia et in esse quiditatiuo: sed ordo inste scilicet quod hoc sit propter illud quod est causare finaliter: est demonstrabile de quiditatibus. ergo etc.

¶ De 3a scilicet de causa exemplari: non est magnum dubium. deus enim est exemplar ipsarum quiditatum. et in deo sunt exenplaria talia: sed tamen non est imaginandum: quod ideo tales quiditates habeant esse tale: quia a deo sunt exemplificate

¶ De 4a etiam non dicibet negari. nullum enim dubium est. quod multarum scientiarum deus est subiectum. et per consequens materia circa quam.

¶ Sed hoc sum dubia. Primum est. quid demeruerit causa efficiens. cum omnes alie cause aliquid faciant ad iste quiditates. et ista nihil potest.

¶ Dico quod causalitas effectiua estsientiam concernit. quidi tatibus autem accidit existentia: et ideo vt abstrahunt causa efficiens in eis locum non habet. Alie autem cause non concernunt existetiam. ergo etc.

¶ 2m dubium est. quia secundum praedicta sequitur quod deum habebit aliquam causalitatem necessariam ad extra.

¶ Dico quod deus nullam causalitatem contingenter habet ad extra nisi effectiuam. Nam ista sola potest esse in existentia que vniversaliter est contingens inomnibus aliis a deo. Alie autem sunt omnes necessarie.

¶ 3m dubium est. quia voluntas diuina aliquid necessario causabit.

¶ Dico quod sola causalitas effectiua debetur voluntati. et illa sola est contingens. Causalitas autem finis debetur essentie vel deo sub ratione essentie.

¶ 4m dubium est. vtrum iste causalitates sint respectus reales.

¶ Dico quod causalitates actiue sunt reales: sed non sunt actuales: sed fundamentales. Passiue autem que sunt in quiditatibus non sunt proprie reales: sed ex natura rei sunt fundamentales et non actuales. ad 3m videndum est. vtrum iste quiditates Quantum in esse quiditatiuo producantur a deo. Et quantum ad hoc videtur mihi esse dicendum quod non. Et hoc ostensi per quatuor rationes.

¶ Primo sic. Omne quiditatiuum prius est non quiditatiuo. patet. quia quod conuenit alicui in primo modo dicendi per se. prius sibi conuenit quam illud quod sibi conuenit in 2 vel per accides. Cum ergo illud quod conuenit in primo modo sit quidita tiuum: quod conuenit in 2o vel qualitercumque aliter non est quiditatiuum. omne quiditatiuum erit prius non quiditatiuo: sed esse essentie conuenit vnicuique quiditati quiditatiue: quia in primo modo. esse autem productum non conuenit alicui quiditati quiditatiue: quia non in primo modo. igitur prius conuenit esse essentie quiditati quam sibi conueniat esse sub quocumque respectu. et per consequens quam esse productum ab aliquo.

¶ 2o esse absolutum prius est quam respe ctiuum: sed secundum Aug. omne quod est ad aliud prius est ad se: sed esse productum est ad aliud: ergo esse ad se erit prius. Istud autem non potest esse nisi esse essentie. ergo quiditati in illo priori non conuenit esse productum ab alio.

¶ 3o omne abstractum prius est concreto: sed quiditas dicit abstractum. esse autem productum dicit concretum. ergo prior est quiditas quam esse productum.

¶ 4o omnis pars prior est toto suo. pars enim necessario preintelligitur toto sed quiditas est pars huius totius: quod dico. quiditas producta. ergo est prius quiditas quam quiditas producta.

¶ Dico ergo. quod quiditas in tali esse vltimate abstracto et praecise. non est nisi quiditas. nec sibi conuenit productio nec esse ad aliud secundum istam praecisionem.

¶ Sed contra. omne quod est in aliquo modo et non est ab alio necessario est a se: sed quiditas: perte: habet aliquod esse et non ab alio. ergo necessario habet a se: quod est falsum.

¶ Di cuoo quod si pro illo signo pro quo nata est ab alio habere esse haberet esse. et non ab alio: tunc haberet esse a se: pro primo autem signo nihil sibi conuenit. nisi quod sit quiditas tantum pro alio autem conuenit sibi quod ab alio existat ad 4m principioe videndum est. vtrum iste quiditaQuantu tes in potentia obiectiua distinguantur a deo. Et quantum ad hoc introducuntur quatuor conclusiones. Primaest. quod deus et creatura in tali potentia obiectiua distinguuntur formaliter.

¶ Et hoc probo quadrupliciter. Primo sic. quandocumque aliquod diuisum diuiditur formaliter per duo diuidentia opposita. quicquid cadit sub altero diuidentium. differt formaliter ab omni eo quod cadit sub alio: sed ens diuiditur per substantiam et accidens. deus autem cadit sub substantia. alique autem quiditates sub accidentibus. ergo etc.

¶ 2o quecumque habent omnino eandem diffinitionem a quocumque distinguitur vnum formaliter et reliquum: sed quiditas in potentia obiectiua et in actuali existentia habet eandem diffinitionem. quiditas autem in actuali existentia distinguitur formaliter a deo. ergo etc.

¶ 3o quecunque existentia habent passiones de eis demonstrabiles formaliter repugnantes et oppositas. necessario illa formaliter distinguuntur: sed creatura habet creabilitatem de ea demonstrabilem: que tamen repugnat deo. ergo deus et creatura necessario formaliter distinguuntur.

¶ 4o simpliciter simplex necessario a non simpliciter simplici formaliter distinguitur: sed deus est simpliciter simplex. creatu re autem multe non sunt simpliciter simplices: sed resolubiles in plures conceptus. ergo a deo formaliter distinguuntur.

¶ 2a conclusi est. quod non distinguuntur realiter a deo.

¶ hanc probo dupliciter. Primo. vbicumque non est res et res. non potest esse realis distinctio: sed creature in potentia obiectiua non sunt res vt prius ostensum est. ergo nec distinguuntur realiter a deo.

¶ 2o in essentialiter ordinatis et realiter distinctis. priori non repugnat esse sine posteriori: sed deo repugnat esse sine creatura in tali potentia: quia deus necessario est creatiuus. ergo necessario est aliquid creabile. illud dico quiditatem.

¶ 3a conclusio quod quo ditates non distinguuntur a deo distinctione fabricata albi anima nostra.

¶ hanc autem probo quadrupliciter. Nec etiam ab intelligetia diuina. hanc probo. quecumque sic se habent quod circumscripto omni opere intellectus. extrema contradictionis de eis verificantur: illa distinguuntur circumscripto omni opere intellectus. homo sunt deus et creatura in tali potentia: quia deus est creatiuus. creatura non. creatura est factibilis. deus non. et sic de multis aliis. igitur deus distinguitur a creatura praeter operationem intellectus.

¶ 2o sic. nihil quod est in deo ex natura rei est natum aliquid habere formaliter. quo habito dependeat: sed creature circumscripto opere intellectus sunt apte nate habere ex quo stentiam. qua habita. necessario dependent. ergo circunscripto opere intellectus deus non est creatura.

¶ 3o sic. quicquid est in deo est purus actus: sed ista sunt in potentia: circumscripto omni opere intellectus. ergo distinguuntur.

¶ 4o sic. quia quicquid est in deo habet esse simpliciter et non diminutum: sed ista habent esse secundum quid et imperfectum. ergo etc.

¶ Confirmatur. quia scilicet non distinguuntur per intellectum nostrm. quia ab eterno conueniunt eis extremacontradictionis. ergo etc.

¶ 2o quia non ab intellectu diuino. quia deus est infinitus et necessare esse: que ex natura rei repugnant quiditati bus essentialiter.

¶ 4a conclusio est. quod deus et creatura in tali potentia essentialiter distinguuntur.

¶ Et hoc probo dupliciter. Primo. quia actus et potentia non diuersificant essentiam. Cum ergocreatura in actu existens essentialiter distinguatur a deo. in potentia etiam distinguatur. cum eadem sit omnino essentia quiditatis in potentia obiectiua et in actu.

¶ 2o quia quecunque distinguuntur per se et essentialiter circumscripto opere intellectus et quocumque posteriori per accidens. adhuc sunt essentialiter distincta. cum talis distinctio fiat per priora: et ideo rema nentibus prioribus. circumscripto quocumque posteriori remanet distinctio: sed creatura existens distinguitur a deo essentialiter. ergo circumscripta existentia que inest creature per accidens. adhuc remanet talis distinctio. et sic in poten tia obiectiua sine tali existentia distinguitur essentialiter.

¶ Sed contra. istas conclusiones instatur. Primo contra primam sic. manentibus eisdem principiis distinctiuis. manet eadem distinctio. cum sit respectus intrinsecus adueniens: sed ratio formalis hominis et asini manet eadem in potentia et in actu. ergo cum ipsa talia a deo in actu realiter distinguuntur: sicut formaliter: ita erit in potentia.

¶ 2o contra secundam. Creatura ante suam creationem fuit realiter creabilis. non autem diuinarealitate. cum ei repugnet creabilitas. ergo realitate propria¬

¶ 3o contra tertiam sic. Omnis distinctio que non est ab anima fabricata. conceditur esse ex natuam rei. sed vbi nulla est realitas quomodo potest esse distinctio ex nam rei:

¶ 4o contra quartam. nam si essentialiter distinguantur creabilia a deo. tunc habent veras essentias. et sic tota essentia istius mundi prefuit ante creationem.

¶ Confirmatur. quia quecunque distinguuntur essentialiter distinguuntur realiter: cum distinctio essentialis illam praesup¬ ponat.

¶ Ad primum dico quod rationes formales hominis et asiniin actuali existentia non distinguuntur realiter. accipiendo eas in vltimata praecisione. tunc enim bene concluderet argumentum. quod distinguuntur realiter in potentia obiectiua. Distinguuntur ergo realiter per istas realitates que adueniunt eis in actu.

¶ Ad 2m dico. quod sicut creatura in potentia obiectiua est creabilis existenter et actualiter. non quod sua creabus litas existat aut sit in actu. vel ipsamet: sed quia est nata deduci ad actum per creationem: ita dicitur realiter creabilis. quia est nata deduci ad realitatem. non quod sit realis. nisi secundum aptitudinem.

¶ Ad 3m dico. quod improprie dicitur hoc ex natura rei. nisi realitas accipiatur potentialiter. Si tamen vocetur ex natura reiomne ab anima non fabricatum. Tunc potest concedi ista distinctio quod sit ex nam rei. De nominibus tamen non est curandum.

¶ Ad 4m dico. quod verum concludit. non quidem realiter: sed in esse quidita. tiuo nec in isto esse prius est aliquid secundum durationem: sed tanen secundum naturam. Eodem modo quod quiditas mundi praescindit a suaexistentia et creatione. et illud non proprie est fuisse vel esse.

¶ Ad confirmationem dico quod distinctio essentialis que est inter essentiam et essentiam non infert realem: talis est hoc.

¶ Sed ndhuc remanent aliqua dubia. Primum est. quod plura non sunt ponenda sine necessaritate. et tamen omnia praemissa videntur posse saluari sine talibus distitonibus praemissis. per solam denominationem extrinsecam. Sicut deus dicitur creator ex tempore absquohoc quod aliqua ratio formalis realiter insit ei ex tempore: sed per solam denominationem extrinsecam ab actu intelligendi nouo: ita in proposito siunt de nouo mutabilia extrinseca a diuina potetia actiua extrinseca denominatione.

¶ Istud tamen non videtur sufficere: quia licet deus denominatione extrinseca nouiter dicatur creator. quia hoc ei non repugnat: tamen essentiacreabilis bene repugnat ei. Et ideo nullo modo potest fibi competere. vt sic denominetur.

¶ Praeterea icet obiectum dicatur sic cognitum: quia ei non repugnat: non tamen cognoscens: quia cognitio ei repugnat: similiter esse creabile deo.

¶ Et si dicatur. quod ista denominatio extrinseca est in creatura a poten tia actiua dei. cum creatura nihil omnino sit. Illud nihil omnino valet: quia in aliis denominationibus extrinsecis quod bus insunt contradictiones extrema illa sunt positiua et si ita sit: tunc habetur distinctio quiditatum: tamen si nihil preintelligatur alterum extremum est mere priuatiuum: illud scilicet quod dicitur cognitum. et tunc videretur suffice solutio. Sed hoc non intelligo.

¶ Secundum dubium est. quomodo potentia obie ctiua inest quiditatibus. videtur enim quod a voluntate diui na. quia quod inest contingenter creature vel quiditati: inest sibi a voluntate diuina. huiusmodi est potentia obiectiua. Minor probatur. quia angelus potest non esse in potentia obiectiua. Posito enim quod crearetur. non amplius est in potentia obie ctiua. ergo prius erat contingenter.

¶ Ad hoc dicendum est. quod si potentia vt distinguitur contra actum esset aliquid positiuum nescirem euadem quin illud esset contingens. Sed imaginandum est. quod potentia obiectiua dicit duo. Primum quod dicit. est aptitudo ad causari. et ista manet in quiditate etia dum actu est: quia est eius propria passio de eo demonstrabilis. 2m quod dicit ista potentia. est carentia actualis existentie. et ista inest contingenter: sicut priuationes: et illa non est ab aliquo causaliter: sicut nec negatio.

¶ Ad argumentum patet.