Quaestio 3

Questio. iii. QUeritur Utrum qualem ordinem habent aliqua vbi distinguutur secundum rem. talem habeant vbi distinguuntur secundum rationem. Ista enim propositio Imultum communiter conceditur. Ideo ad videndum de veritate istius quero istam questionem.

¶ hic sunt duo difficilia. Primum est accipiendo rationem pro ratione fabricata ab anima. Utrum teneat regula. Secundum difficile est. Utrum accipiendo ratio nem pro ratione quiditatiua. ad primum supponendo distinctionem raQuantum tionis possibilem. Dico quod propositio ista est vera. Qualem ordinem habent aliqua etc.

¶ Et probo quadrupliciter. Primo sic. Quadocumque ratio ex hoc quod concipit distinctionem esse alicubi ponit alibi distinctionem: oportet quod eo ordine eam ponat quo ordine inuenit eam et percipit: hoc patet. Nam distinctionem quam facit intellectus. oportet quod similem habeat in rem non dico quod in re cui attribuit: sed in re a qua accipit: alio quin esset illa distinctio ficta: sicut chimera: oportet er go quod distinctio quam facit intellectus aliquo modo sit arem. res autem non mouent nisi eo ordine quem habent illa que sunt distincta: ergo cum intellectus eo modo attribuat quo mouetur a re: talem ordinem habebunt in intellectu qualem in re habent.

¶ 2o sic. Quicumque ponit intellectum et voluntatem distingui in deo: secundum ratio nem ponit talem ordinem inter intellectum et voluntatem saltem rationis: qualem ponit realem inter intellectum et voluntatem. vbi realiter distinguuntur. hoc non est nisi propter istam regulam.

¶ 3o sic. quia talem ponimus ordinem inter vniversalia scilicet inter animal et hominem que non distinguuntur nisi secundum rationem: qualem ponimus inter sensibile et rationale: que quiditatiue distinguuntur: a quibus priora accipiuntur.

¶ 4o sic. quia potentia intellectiua naturaliter et necessario operatur secundum quod mouetur ab obiecto sic vt eo ordine operatur quo mouetur: sed mouetur ab ob iecto tali ordine scilicet secundum rationes formales: ergo vniformiter operatur.

¶ Sed contra. Ordo simpliciter non potest esse talis qualis est ordo secundum quid: nec est enim similis: sed ordo inter res et res est simpliciter ordo: ordo autem rationis non est ordo nisi secundum quid contra etc.

¶ 2o. quia enti reali et enti rationis nihil est commune vniuocum: sed que non habent aliquod commune vniuocum non possunt ordinem eiusdem rationis habere: ergo ordo iste et ille non erunt similes.

¶ 3o sic. Nam priora quo ad naturam sunt nobis posterio ra: sed ordo qui est in re est ordo nature: ergo non semper talem ordinem habent in intellectu qualem habent in re.

¶ 4m sic. demonstramus multa de deo a posteriori: et per consequens aliqua demonstrata de deo sunt in intellectu posteriora quam aliqua in creaturis: sed in re constat quod nihil in deo est posterius creatura. ergo etc.

¶ Ad primum non est intelligenda regula. quod sicut in re est ordo realis: ita in intellectu: sed quod sicut intellectus in re est prior naturaliter voluntate: ita proportionabiliter et suo modo essendi in intellectu est etiam prior voluntate.

¶ Ad 2m dico eodem modo: nam non est intelligendum quod ordo rationis sit in re et in intellectu. sed quod sicut in re est realiter ordo. ita proportionabiliter in intellectu erit talis vel consimilis ordo.

¶ Ad 3m dico. quod regula intelligenda est quando intellectus fabricat distinctionem ex distinctione quam videt in reet tunc qualis ordo offertur sibi in re talis erit in intel lectu. non est autem intelligendum de ea quam facit intellectus ex imperfectione sua.

¶ Ad quartum dico eodem modo. nam quod a posteriori demonstramus priora: hoc est ex imperfectione intellectus nostri: et ideo de talibus non tenet regula. sed de distinctione facta inter intellectum et voluntatem in deo secundum quod inuentum est in creatura: et de tali tenet regulaad 2m principale videndum est. Utrum Quantum hec regula teneat accipiendo rationem pro ratione formali quiditatiua non fabricata ab anima quia de rationibus ab anima fabricatis non curo modo: de ratione autem quiditatiua non fabricata ab anima: ostendo quod regula valet. Et ostendo quadruplici ratione.

¶ Primo sic. Quandocumque aliquis ordo competit extremis ex rationibus formalibus eorum. vbicumque inueniuntur tales rationes formales: inuenitur talis ordo: sed eedem rationes sunt vbi distinguuntur secundum rem: et vbi distinguuntur secundum rationes formales eorum: ergo idem ordo erit vtrobique accipiendo ordinem: qui eis competit ex rationibus formalibus eorum. talis est ordo essentialis. Ad propositum. in deo vel in creatura intelligere et velle sic se habent. ergo etc.

¶ 2 sic. Quandocumque aliqua sunt eiusdem rationis formalis. quicquid est demonstrabile de vno: et de reliquo: sed intel ligere et velle in creatura: vbi distinguuntur realiter. et in deo: vbi ratione distinguuntur: modo praedicto intelligendo rationem: sunt eiusdem rationis formalis: potest autem de nonstrari de intellectione creata ex ratione formali intellectionis. quod praecedit volitionem: ergo poterit et in deo. et sic idem ordo erit vbi erunt distincta realiter et ratione.

¶ 3o sic. per illud quod inest alicui per accidens non variatur illud quod inest per se: sed ordo consequens rationes formales eis per se inest. Esse autem realiter idem: vel realiter distinctum inest per accidens. ergo ordo non variat ex isto.

¶ 4o sic. Ordo per se consequitur distinctionem formalem: que est ex rationibus formalibus eorum quidita. tiuis: sed vbi sunt eedem rationes quiditatiue: eadem est distinctio quiditatiua et formalis. ergo vbi eedem rationes: ibi et idem ordo erit.

¶ Sed contra hoc instatur quadrupliciter.

¶ Primo sic. actus et obiectum vbi distinguuntur secundum rem talem ordinem habent: quod actus dependet ab obiecto. et hoc essentialiter. ergo vbi non distinguuntur reali ter: actus dependebit ab obiecto. et sic in deo.

¶ Secun do sic. Ordo eminentie videtur esse per se: et consequitur rationes formales: sed intelligere et velle sunt ordinata: vbi distinguuntur realiter secundum ordinem eminentie. ergo et in deo erunt ordinata secundum illum eundem ordinem.

¶ 3o sic. nam ordo causalitatis videtur esse ordo per se: sed actus et obiectum sic se habent quod actus causatur ab obiecto. vbi distinguuntur realiter: ergo eodem modo in deo vbi distinguuntur formaliter.

¶ Quarto sic. Nam ordo durationis realiter est inter habitum principiorum: et habitum conclusionum: quia altera premissarum est prius tempore nota quam conclusio: ergo cum ita sit in creatura: ita eodem modo erit in deo.

¶ Ad primum istorum diconono quod ordo dependentie est accidentalis et non essentialis. Eodem modo dico de ordine eminentie et ordine causalitatis: et etiam durationis: quia omnes isti sunt accidenetales respectu rationum formalium: que sunt communes.

¶ Intelligendum tamen est quod actus intelligendi potest dupliciter accipi: vel inquantum causatus est et determinate speciei: et sic ordines isti: tam dependentie respectu obiecti: quam eminentie respectu volitionis: quam causalitatis respectu obiecti omnes: vt sic sibi sunt essentiales: et sequum tur rationem formalem eius: per quam ponitur actus in tali specie: sed nec sic est in deo secundum istam rationem formalem: quia nec vt sic dicit perfectionem simpliciter.

¶ Alio modo potest accipi. vt est transcendens: et vt dicit perfectionem simpliciter. Et isto modo dico. quod nullus istorum ordinum est essentialis. sed omnes sunt accidentales: quia sibi conueniunt praecise ex coniunctione suiad actum primo modo dictum: et quia talis coniunctiosibi non conuenit nisi per accidens: hinc est. quod ordines illi non conueniunt actui isto modo accepto nisi per accidens: et isto modo praecise est in deo et non primo modo. per idem patet ad rationes omnes: et instantias ductas in oppositum. scilicet de omnibus illis ordinibus: quia vt est in deo conuenit sibi ordo: vnde sequitur rationem tius formalem.

¶ Sed hic sunt alique difficultates. Prima est de ordine nature. Utrum sit per accidens vel per se.

¶ Dico quod ordo nature consequitur rationes formales ordinatorum: et per consequens vbi ipse sunt ibi erit. et quia sunt in deo ibi erit etc.

¶ Secunda difficultas est. quia ordo nature videtur esse in deo inter actum intelligendi et volendi: et tamen respectu contingentium actus volendi praecedit actum intelligendi. Nam prius voluntas diuina determinat quam intellectus diuinus intelligat.

¶ Dico quod inter istos actus quantum ad absoluta eorum est talis ordo: quod actus intelligendi prece dit actum volendi: sed vt terminantur ad extra non habent talem ordinem: sed oppositum. Primus est essentialis. Se cundus accidentalis: non enim secundus consequitur rationes formales intellectus et voluntatis: sed primus sic: et ideo primus est ordo nature: secundus non.

¶ 3a difficultas est. si acti dicendi sit prior ordine essentiali actu intelligendi in nobis.

¶ Dico quod tam in diuinis quam in creaturis: sicut potoentiestea declarabitur: actus intelligendi semper prior est actu dicendi. licet Scotus videatur hoc dicere in deo et non in creatura. tamen dico quod potest euidenter ostendi: quod etiam in deo et in creatura.