Quaestio 1

¶ Dist. ii. hec itaquem vera etc. Quaestio. i. distinctionem secundam queritur Irca Utrum deum esse sit per se notiquod sicut dic Dam. lib id est capi id est quod cognitio existendi deum naturaliter est inserta. non sunt autem li nobis naturaliter inserta: nisi prima principia que sunt per se nota. ergo etc.

¶ Contra Nullum per se notum potest negari. sed dixit insipienin corde suo non est deus. ergo etc istam quaestionem primo videndum est quid est Circa per se notum. Ad quod quidam docor dicit quod propositio per se nota est: que habet euidentiam ex rationibus formalibus terminorum: vt termini eius sunt. Sed quia hoc verum est solum in notitia abstractiua et non in intuitiua: quia in sensu per se notum est. quod nix est alba. non tamen hoc est euidens ex rationibus formalibus terminorum Ideo illa descriptio non sufficit.

¶ Ideo alius dicit quod in lsa propositio est per se nota: quam necesse est habere quemlibet de centem in scientia. Sed nec ista sufficit. quia licet hoc sit verum in scientiis subalternantibus. non tamen verum est in subalter natis. in quibus sumuntur propositiones que sunt demonstrate in scientia subalternate.

¶ Dico ergo. quod illa propositio est per se nolta quae habet euidentiam ex se: et non ex alia propositione. Et hoc onten do sic. omne perfectibile: aut habet perfectionem a se: aut ab alio: si a se: hoc perfecte habet: et per seipsum. Si ab alio non habet perfecte et per se illud. nec est per se tale. Cuidentia autem est perfectio propositionis. ergo si habet ab alio euidentiam non est per se euidens.

¶ Confirmatur. quia euidentia veritatis propositio¬ nis videtur esse ex conformitate cognitionis et cognoscibilis.

¶ Et tunc arguo sicut prius. Istam conformitatem aut habet a se. et sic habet euidentiam. et per consequens est per se nota. Si autem stam conformitatem ab alio habet. sic non est per se nota.

¶ Sed notandum quod propositio per se nota potest dici dupliciter: aut formaliter: vel originaliter. Si autem intelligatur formaliter: sic non intelliigitur ad praesens. Nam si ly per se diceret circumstantiam cause formalis quelibet propositio quantumcumque sit conclusio esset per se no. quia in se includit formaliter euidentiam: et illud per quod cognosci potest.

¶ Debet ergo originaliter intelligi. illa ergo propositio que non habet originaliter ab alio euidentiam est per se nota. et que habet ab alio non est per se nota.

¶ Con tra hoc arguitur quadrupliciter. Primo sic. quia secundum hoc prio principium non est per se notum. quia omnis propositio in qua predicatur passio de subiecto illa potest demonstrari. sed in iaprincinpio est hoc. quia in eo praedicatur affirmatio vel negatioque sunt passiones: maior est de se nota: quia illa passio potest per diffinitionem substani probari.

¶ 2o Ista est per se nota. Omne totum est maius sua parte: et tamen est demonstrabilis. quia omne quod continet multitudinem partium excedit quodlibet illius multitudinis: quia continet tantundere et adhuc amplius: sed totum est hmodi respectu partis: ergo totum est ma ius sua parte.

¶ 3o quia constat quod aliqua sunt per se nota. quo rum tamen notitia habetur per inductionem sicut illa. Omnis nix est albaergo non habet euidentiam a se.

¶ 4o quia hec est per se nota. sol est mobilis. et tamen potest demonstrari. quia omne corpus spe ricum est mobile. sol est huiusmodi. ergo etc.

¶ Ad ista.

¶ Ad primum dico quod non potest probari prius principium.

¶ Ad probationem quando dicitur quod omnis passio potest demonstrari per diffinitionem substantiverum est quando subiectum habet diffinitionem. modo in proposito non est sic. quia ens quod est subiectum non habet diffinitionem. quia est simpliciter simplex. si autem haberet diffinitionem dico quod vere posset demonstrari.

¶ Ad 2m dico quod illa propositio. oe etc. non est per se nota: sed demonstrabilis. silito tamen impercepti bili et in instanti. et ideo apparet per se nota. non tamen est sic.

¶ Ad 3m dico quod non est propositio per se nota. Omnis nix est alba. quod autem hec nix sit alba est per se notum per sen sum: sed quia deus potest conseruare niuem destruendo albedinem. Ideo vniversalis illa non est per se nota.

¶ Ad 4m dico quod non est inconueniens quod aliqua propositio que est per se nota imtuitiue sit demonstrabilis in notitia abstractiua. Et ita de ista propositione: sol est mobilis. quia ipsa cognita per notitiam intuitiuam est per se nota. in abstractiua autem ipsa est demonstrabilis. autem faciendum est videre. Utrum Secundum deum esse sit per se notum. Et circa hoc sunt quattuor difficilia partractanda.

¶ Primum est. vtrum apud intellectum intuitiue videntem deum sit per se nota ista. deus est.

¶ Et ad hoc dico quod sic. Et hoc probo qua drupliciter. Primo sic. Omnis propositio est per se nota illi intellectui simpliciter: apud quem non contingit dubitare: sed intellectui habenti notitiam intuitiuam de essentia diuina non contingit dubitare: nam notitia intuitiua veramexistentiam requirit.

¶ Secundo sic. Omnis notitia experimen talis est per se nota: cum ex ea experior me intelligere: sed intelligendo deum intuitiue: experior me intelligere deum intuitiue. ergo est per se notum.

¶ Tertio sic Quandocumque aliquid competit alicui per accidens: si intuitiue cognoscitur illud est per se notum. hoc patet in creaturis. quia cognitio intuitiua qua cognoscitur quod creatura existit: ista est per se nota. ergo multo magis illa est per se nota: quae intuitiue cognoscitur: quod deus existit. cum existentia magis sit intrinseca deo: quam creature.

¶ 4o sic. Illud quo supposito multa alia demonstratiue inducuntur est per se notum: sed cognita existentia dei intuitiue multas alis veritates concludunt sancti de deo demmonstratiue: ergo existentia dei est eis per se nota: vel deum esse est eis per se notum.

¶ Secundum difficile pertractandum est. Utrum intellectui habenti speciem intelligibilem distincte repraesentantem essentiam diuinam esset hec propositio per se nota. Deus est.

¶ Dicit vnus doctor quod sic. et probat propositum sic. Omnis propositio in qua predicatur aliquid de aliquo in primo modo dicendi per se est per se nota: sed esse dicitur de deo quiditatiue: et in primo modo dicendi per se: ergo est per se nota. ergo etc Maior est manifesta. minor probatur. quia praedicatio in abstracto videtur esse de primo modo. sed esse dei dicitur de deo in abstracto. quia deus est suum esse. ergo etc.

¶ Secundo sic. Illud quod ex sua ratione formali est necesse esse includit existentiam in prio modo dicendi per se. sed deus est huiusmodi. ergo etc.

¶ Tertio sic. illud quod ex sua ratione formali est actus purus esse dicitur de eo in primo modo dicendi per se. deus est humoi. ergo etc.

¶ Quarto sic. Omne quod non includit aliquid in primo modo dicendi per se est prius illo. sed essentia diuina non includit esse in primo modo per te. ergo est prior ipso esse: sed quod est prius ipso esse pro aliquo priori habet essentiam: pro quo non habet esse. ergo essentia diuina pro aliquo priori habet essentiam quo non habet esse: ergo essentia diuina pro aliquo prio ri non habebit esse. sed omne quod precedit aliquid ex se non determinat sibi illud: ergo essentia diuina non determinaret sibi simpliciter esse: quod est falsum.

¶ Alius docto. dicit quod deum esse: non est per se notum tali intellectui habenti speciem. Et hoc probat assumendo oppositum eius: quod accipit alius docto. dicens. quod illud quod non predicatur de aliquo in primo modo. sed in secundo non est per se notum de illo. sed esse est huiusmodi respectu dei. ergo etc. Probat autem assumptum. primo sic. Nulla ratio primo diuersa includit aliquod commne: vt in primo modo. sed deitas est ratio primo diuersa. ergo non includit esse quod est sibi commune et aliis. Secundo sic. Nullum simpliciter simplex recipit aliquod predicatum essentiale commune: sed deitas est hmodi. esse autem est commune. ergo etc. 3o sic. si esse includeretur quiditatiue in diuinitate. maxime propter istas rationes que adducte sunt de abstractione die necesse esse. de puro actu. eque sapientia intellectus et omnia attributa includerent esse. hoc autem est falsum: quia quandocumque aliqua sunt eius dem rationis formalis. quicquid dicitur quiditatiue de vno et de altero: hec est manifesta. sed intellectus diuinus et humanus sunt eiusdem rationis formalis. esse autem per te dicitur de intellectu diuino quiditatiue. ergo et de humano quiditatiue. quod est falsum. Item 4o si esset ita: attributa in deo distinguerentur secundum existentiam sicut distinguuntur formaliter.

¶ Dico ergo quod actualis existentia: vel esse est modus intrinsecus. quod propositio sic.

¶ Quandocumque aliquid adueniens alicui non variat eius rationem formalem. illud est modus intrinsecus. sed existentia adueniens alicui non variat eius rationem formalem. Nam homo in potentia. et idem postea in actu est idem homo formaliter: nec variatur eius ratio formalis: ergo existentia vel esse est modus intrisecus.

¶ Ad rationes alterius docto.

¶ Ad primam dico. quod quando aliquid predicatur de aliquo in abstracto et est intrinsecum: et nullum eorum est infinitum. seper est vera illa propositione in primo modo dicendi per se. si autem alterum vel ambo essent infinita non est verum. sicut est hic. De quocumque enim predicatur esse in abstracto. ipsum est infinitum vel illud quod predicatur de eo: et sic est solum identica: et non formalis praedicatio.

¶ Ad secundum et tertium dico quod necessitas et actualitas sunt modi intrinseci: sicut existentia: ideo non tenent. Nam ista. deus est purus actus: vel necessiesse pertinet ad primum modum. sicut ista. deum est: vel deus est suum esse.

¶ Ad quartum concedo. quod est ibi prioritas per intellectum. sed tamen posterius non aduenit prio ri per aliquam productionem: nec est profluxus realis ab illo quod est prius ad illud quod est posterius. difficile declarandum est. Utrum apud Tertium intellectum creatum habentem notitiam in tuitiuam de omnibus creaturis sit ista propositio per se nota. Deus est.

¶ Et hic dico quod sic. et potest demonstrari quadrupliciter.

¶ Primo sic. Omnis intellectus habens notitiam intuitiuam de aliquo: habet notitiam per se notam de omnibus: que includuntur in quiditate illius. sed talis intellectus cognoscit intuitiue relationem creature ad deum. ergo omnia que includuntur in ratione relationis sunt ei per se nota. sed deus est huiusmodi vnum enim relatiuum per aliud diffinitur. deus enim est terminus relationis illius.

¶ Secundo sic. et primo confirmatur primum vel cognosco relationem sine discursu. vel cum discursu. si sine discursu tunc cognita relatione cognosco deum. et sic habeo propositum. si solum cum discursu: tunc sequuntur duo inconuenientia. Primum pro aliquo signo habebo notitiam intuitiuam perfectam de aliquo. et tamen non cognoscam illud quod includitur in ratione eius formali. Secundum quod sequitur est eque inconueniens. quod pro aliquo signo cognoscam relationem sine termino. quia adhuc ignoro terminum esse.

¶ 2o arguo sic. Omnis intellectus cognoscens hab tudinem inter aliqua extrema prius cognoscit extrena. quia in essentialiter ordinatis non solum quo ad esse: sed etiam quo ad cognosci cognoscens posterius necessario veprius vel simils cognoscit ipsum prius. habitudo autem inter extrema ordine essentiali est posterior extremis: sed talis intellectus cognoscit relationem creature ad deum. ergo etc.

¶ Tertio sic. Ista que sunt simils naturali intelligentiacuicumque intellectui si vnum est per se notum et reliquum. sed relatiua vt relatiua sunt simili naturali intelligentia. ergo cum vnum sit tali intellectui per se notum: ergo et reliquum: constat quod intellectui tali hec est per se nota creatura est dependens ad deum. ergo et deum esse. maior est manifesta. quia ad oppositum iam non sunt simils tali simultate.

¶ 4o sic. Impossibile est itelleitet intelligere relationem sine termino. si ergo intellectui cognoscenti relationem est per se notum deum esse habere propositum. si non. tomnerit notum sibi quod relatio est et ignorabit. vtrum terminus eius sit. que difficile videndum est de intellectu nolQuartum stro. Utrum ei sit per se notum deum esse. Et hic dico quod non. quia quod a multis concipientibus terminos negatur non est per se notum. deum esse est huiusmodi. ergo etc.

¶ 2o sic. quod probatur ab aliquo illud non est per se notum. sed sancti conati sunt probare deum esse. ergo etc.

¶ Tertio sic. Nulla propositio in qua ponitur subiectum non simpliciter simplex. sed includens partes quas non est per se notum vniri. nulla talis propositio est per se nota. hoc patet. quia ex notitia terminorum dependet notitia propositionis. ergo si ter mini sunt dubii: propositio erit dubia. 2o patet aliter. quia subiectus in cludens partes vere repugnantes non recipit praedicationem alicuius. eodem modo subiectum includens dubia non est per se notum vniri praedicato. deus autem secundum quod hic concipitur a nobis non habet conceptum simpliciter simplicem. sed includit partes quarum vnio non est per se nota: quia includit entitatem et infinita tem: quarum vnionem multi conantur demonstrare.

¶ 4o sic. primam causam esse non est per se notum. ergo nec deum esse. antecedens probatur ex mouentibus enim et motis probatur primmam causamesse. consequentia patet: quia ab omnibus conceditur. quod prima causa sit deus ex antecedente potest etiam inferri quod non est per se notum infinitum est se.

¶ Sed contra hoc est illud quod dicit Ans. quod deus est illud quo maius excogitari non potest. Et ex hoc arguitur sic. Omnis ista propositio est per se nota quando oppositum predicati repugnat subiecto. sed si deum esse non esset per se notum ali quid magis ens et notius ens cogitaretur: quod tamen repugnat deo.

¶ Item Doetius dicit. quod est de primis conceptionibus.

¶ Item per se notum est effectum esse in rerum naturaergo per se notum est causam esse illius effectus: deus autem est talis causa. ergo per se notum est deum esse.

¶ Item in scientia mo¬ rali per se notum est deum esse colendum.

¶ Ad primum dico. quod est ad oppositum. nam per illam diffinitionem Anu. nitit probare et demonstrare deum esse. ergo est demonstrabilis sed nullum demonstrabile est per se notum. Eodem modo ad argumentum de Doetio dico quod intelligit quod deum esse est de numero illarum propositionum vel conceptionum que commniter concedum tur. Ad aliud quod deus sit colendus non est per se notum. sicut nec modus colendi. Ad quartum dico. quod si esset per se notum aliquos effectus esse dei: bene curreret tunc argumentum: sed hoc non est verum. Dato enim quod res sint note per se esse. non tamen vt effectiue a deo.

¶ Ad ans. patet.