Quaestio 6

Quaestio. vi. UIso de vniuocatione entis. Nunc vi dendum est de modo vniuocationis. Et quantum ad hoc quaero. 4. quaestiones. prima. vtrum dicatur ens quiditatiue de divina essentia vltimate praecisa. Quod non. secundum Ans. in li. de veritate. Qua lis est comperatio lucentis ad luceme: talis essentie ad ens: sed ibi lux tantum denominatiue dicitur de lucente. ergo etc.

¶ Contra Au. 5. de tri. dicit. quod essentia propriissime dicitur de deo.

Circa istam quaestione ponam. 4. conclusiones doctoris. prima quod ens non dicitur quiditatiue de aliquo simpliciter simplici. secunda. quod nec de per diuersis. 3a quod nec de passionibus 4a quod nec de vltimis differentiis.

¶ De per sciendum. quod voco con ceptum simplicem simpliciter: quo non est resolubilis in alios conceptus: sicut in quantitate illud est simpliciter indiuisibile quod non est amplius diuisibile: quod patet de puncto qui non resoluitur: quod autem aliquis talis sit: probatur fic. quia si non. oportebit procedere in infinitum in conceptibus et rationibus quiditatiuis: inter quos est ordo essentialis: quod est falsum.

¶ hoc suppotitus probo. propositum euidenter sic: quando aliquid commune includiter quiditatiue in aliquo inferiori. illud in quo includiter tale commune est resolubile in rationem communem et propriam: hoc patet. sed nullum simpliciter simpliciter est resolubile: ergo etc.

¶ 2a conclusio est. quod de primo diuersis nihil pradiuin quid. Et primo exponitur quid fit primo diuersum. vbi sciendum. quod quando aliqua conueniunt et differunt: necessario est deuenire ad aliqua in illis in clusa. quae ita differunt quod in nullo conueniunt. Alioquin esset processus in infinitum: tale autem vltimum vocatur primo diuersum.

¶ Tumc arguitur pro 2a conclusione sic. In quibuscumque includitur ratio entis: illa aliqui conueniunt: sed primo diuersa in nullo conueniunt. ergo etc.

¶ 3a ade passionibus probatur sic. Nulla propria passio est perfectior suo subiecto: sed si ens includeretur in suins passionibus: passio esset per fectior ente ex additione sue proprie rationis ad rationem entis: quia quicquid includit aliud et amplius: est perfectius praecise illo alio

¶ 4a conclusio de vltimis differentiis probatur sic. Ultemo differentiae sunt primo diunse. per diuersis nihil est commune. ergo etc.

¶ Probatur etiam quod non includiter in primis differentiis. quia quod diditur immeliut in aliqua. non includitur quidita tiue in eis. hoc patet. quia tunc esset nugatio addem diuidens diso. sed ens diditur immediate in differentias primas vel per eas. ergo etc. contra ista instatur. 4r. primo sic: omne cognitum resoluiter in ratioSed nenentis: quia quod non est ens non potest cognosci. sed simpliciter simpliciter potest cognosci: ergo ens.

¶ 2o sic. primo diunsum aut est ens quiditatiue: aut nihil quiditatiue: si nihil: ergo ens.

¶ 3a sic. nulla praedicatio in abstracto est vera nisi quiditatiua: sed inabstracto veritas recipit praedicationem entis. ergo etc.

¶ 4o sic. Ultime differentiae st specifice differentiae. sed iste includunt ens. Nam rationale est ens. ergo etc.

¶ Ad ista. Ad primum dico. quod duplex est resolutioo. Una in partes essentiales. et ista est in linea praesentali: et illa in quae resoluuntur aliqua istoo dicuntur de eis in quid. Alia autem est resolutio in priora quae non sunt partes essentiales. Et talia priora in oportet quod dicantur de eis quae resoluuntur istoo in quid. licet resoluantur in ea.

¶ Ad 2m dico. quod primo diuersa: sunt ens: sed non quiditati ue ens: tamen non sunt nihil quiditatiue. Contradictoria autem circa aliquid cum additione vel determinatione aliqua: perdunt naturam contradictionis. sicut album et non album sunt contradictoria: et ideo absolute de quolibet dicitur alterum. sed tamen homo cum ista additione per se vel quiditatiue: nec est albus: nec non albus.

¶ Ad 3m argumentum dico quod non solum in abstractis inuenitur praedicatio quiditatiua vera sed etiam identica: sicut patet in divinis. Sed aliter hoc et aliter in divinis. quia in divinis conceditur praedicatio identica propter infinitatem: sed hoc concedipropter communitatem alterius extremi excedets sicut est ens.

¶ Ad 4m dico. quod prim differentiae dicuntur ille per quas primo diuiditur ens: sicut absoluti et respectiuum: et in talibus no includitur ens quiditatiue. Alie sunt vltim. et ille dicuntur indiuiduales proprietates: vel differentiae speci fice. non tamen omnes: nisi breuiter ille quae accipiuntur ab vltim reali tate: et vniversaliter omnes differentiae ad quas stat vltim resolutio conceptuum quidi tatiuorum: omnes tales voco vltimas. Et in istis non includitur ens quiditatiue. Ratioale autem non accipitur ab vltima rea litate: nec stat in ea resolutioo. sed ipsum resoluiter. sunt. 4. conclusiones cuiusdam doctoris Thome angliAlie ci: quae non videdentur praedictis opposite. prima est. quod ens non includitur quiditatiue in aliquo praesento. 2a quod ens non includitur quod ditatiue in aliquo genere subalterno. 3a quod nec in aliqua specis specialissima. 4a quod non in aliquo indiuiduo cuiuslibet primo dicamenti.

¶ prima conclusio probatur sic. quia praesenta sunt prima irresolubilia. quae igitur sunt simpliciter prima. non resoluuntur in aliqua priora quiditatiue. Si autem ens includeretur in istis quiditatiue: sequeretur quod essent resolubilia. ergo etc.

¶ 2a conclusio pro. quia quando due rationes formales includuntur in aliquo quiditatiue: oportet illas subordinari. ita quod vna includat in alia. sed in genere subalterno imcluditur genus praedicamentale. Certum autem est quod ens in illo non in cluditur: vt probatum est: nec econverso. ergo etc.

¶ 3a conclusio probatur. quia ratio dis finitiua constat ex genere et differentia: ratio dico diffinitiua speciei specialissime: sed ens non est genus nec differentia: nec in eis includiter. ergo etc.

¶ Quarta conclusio de indiuiduo probatur. quia tota quod ditas indiuinduorum est species: sed in specie non includitur ens: ergo nec in aliquo indiuiduo. occurrunt. 4. difficultas prima de priori et posteriori: quia Sed quae non dicuntur in quid de aliquibus non sunt priora eis sequiens non dicitur in quid de praedictis. ergo non est prius. quod est manifeste falsum.

¶ 2a. quia omne praedicatum: vel est per se: vel per accidens: ens non praedicatur per accidens. ergo per se. Si sic. Vel in primo modo: vel in 2o. Si in primo heo propositu. ergo in quid. Si in secundo cum pramao dicatio de secundo mo sit per accidens: et posterius: ergo ens est tale quod est falsum.

¶ 3a difficultas. quia videtur quod praedicatio generis de differentia sit per accidens. Si igitur praedicatio entis reducitur ad illam erit per accidens.

¶ 4a est de praedicatione vniuoca. Nam certum est quod ens praedicatur vniuoce: sed quod praedicatur denominatiue: non praedicatur vniuoce. ergo etc.

¶ Ad ista. Ad primum nego illud quod assumitur scilicet quod illud quod nin praedicatur quiditatiue non potest esse prius. Nam certum est quod genus non praedicatur quiditatiue de differentia: et tamen est prius. Concedo ergo quod illud quod predicatur rimo quid est prius. sed non econverso.

¶ Ad 2m dico: quod predicat non vt predicatum de secundo modo: sed de primo: non tamen di recte est de primo: sed tantum indirecte reductiue.

¶ Ad tertium dico. quod genus non predicatur de differentia per accidens. sed per se. quia essentialis ordo est inter genus et differentiam. ergo et ille ordo est prior ordine generis ad speciem quia ordo generis ad speciem est per differentiam. Si ergo praedicatur de specie per se: ergo de differentia non per accidens: sed perse: et ille ordo est essentialis: sicut quando vna pars essentialis de alia predicatur. Et reducitur ista praedicatio ad primum modium.

¶ Ad 4m dico. quod duplex est predicatio denominatia Una quae accipitur a posteriori et ab accidente: et nunquam ista est vniuoca: sicut a iustitia dicitur iustus. Alia est que accipitur ab essentialiter priori. Et ista potest esse vniuoca: quia reducibilis ad primum modum: sicut predicatio generis de differentiam: et sicut praedicatio transcendentium quae est vere vniuoca. igitur dico. quod ens non dicitur in quid de diuinaAd quaestione essentia: sicut pars essentialis: vel sicut genus de specie: sed dicitur tali modo de divina essentia: sicut dicitur gen de differentia.

¶ hoc probo. primo sic. quandocumque aliquid includitur in quiditate alicuius: sicut pars essentialis: illud est prius illo: sed nihil est prius divinitate: igitur nihil includiter in quod ditate eius in primo modo: sicut pars essentialis.

¶ Secundo sic. diuina essentia est perfectio simpliciter simplex: sed perfectioquae est simpliciter simplex non includit aliquid tanquam partem sui. ergo etc.

¶ 3o sic. In nullo primo diuerso includitero quiditati ua alicuius comnis: sed essetia diuina est primo diuersa: vt po stea videbitur. ergo etc.

¶ 4o sic. sicut dicit Dion. essentia diuina est sicut radix omnium perfectionum diuinarum: sed nihi potest esse radix illius: quod est de eius quiditate. ergo etc. sunt. 4. difficultates. Prima est. quid dicendum est affiSed hic matiue de ente: quare non predicatur ese ditatiue: sicut alia superiora.

¶ Ad istud dico. quod proba tum est euidenter quod ens non dicitur quiditatiue: sed dnominatiue de diuina essentia. Si autem poneretur includi in aliquo alio quiditatiue: illud esset intimius ens quam deus Sed contra arguitur: quia ratio entis dicitur quiditatiue de hoc ente scilicet de indiuiduo entis: ergo salte illud erit intimius ens: quam deus.

¶ Praeterea animal dicitur quiditatiue de homine. ergo homo erit animal intimius quam deus est ens.

¶ Ad primum negatur illa consequentia scilicet ergo hoc ens est magis ens quam deus: quia magis et minus attenduntur secundum quantitatem virtutis: ratio autem dei ratione entis est per se prior.

¶ Sed dices. quod saltem hoc ens est intimius ens quam deus: sic arguebatur. Dico quod non oportet ponere tantam identitatem vel omnimodam inter deum et ens. sicut inter idem et seipsum.

¶ Ad aliud conceditur. quod potio ri modo quo ad nos: homo est animal quam deus sit ens: quia in prio modo dicendi per se: tamen ille modus identitatis est potior et per fectior simpliciter.

¶ 2a difficultas quod licet superius diuisum per differentias non sit de quiditate earum. videtur tamen quod sit de quiditate constituti. ergo etc. quare ens diuisum per absolutum et respecti¬ uum non est de quiditate illorum constitutorum.

¶ Respondeo dico quod aliter est de diuisione transcendentium: et aliter de diuisione generum: quia propter limitationem generis et differentiarum potest constitui vnum ex eis percopositionem: sed propter illimitationem transcendentium et eorum differentiarum nullum 3m constituunt: quia transcendentia simpliciter simplicia sunt cum inueniantur in deo.

¶ 3a difficultas est de modis intrinsecis: et de praedicatione entis de eis. Utr enim quod sit quiditatiua praedicatio entis de ente finito. quia modus intrinsecus non variat rationem quiditatiuam.

¶ Dicendum est. quod praedicatio entis die ente finito est quiditatiua: non tamen intelligendo quod ex ente et modo fiat vnum quod habeat vnam rationem formalem quae recipiat praedicatio nem entis: quia nullum tale constituunt: sed ita diciet intelligi. quod ens quod est finitum est ens: non tamen ens dicitur de finitate: sed de ipso determinato per finitatem. No enim eodem modo praedicatur quoe homo praedicatur de hoc homine: vel animal de homine: quia animal dicitur quiditatiue de ratione formali quae fit ex animali et rationali. Non sic ens praedicatur de ente finito quiditatiue: sed eo modo qui animal praedicatur de homine albo hoc est de homine qui est albus. Sic est de ente et ente finito

¶ 4a difficultas est. si in diuinis inuenitur primus modus dicendi per se. Dico quod non. quia non est ibi proprie diffinibile. necdiffinitiuum: ex quibus resultat primus modus dicendi per e: tamen ibi est primus modus dicendi per se: per reductionem nin quod sit situt pars essentialis: sed sicut genus de differentia.

¶ Ad argumentum in oppositum dico. quod lucens est participium: et ideo dicitur denominatiue: et eodem modo ens est parti cipium: sed vt est nomen acceptum ab essentia vel qui ditate non sic dicitur.