Quaestio 1

¶ Distinctio. xly. Questio 1. Iam de voluntate dei aliquid etc. distinctionem. 4o. in qua traIrca ctatur de voluntate. Quero vtrum voluntas diuina sit prima regula omnium contingentium. quod non: quia praes. Omnia in sapientia fecisti: sed sapientia pertinet ad intellectum.

¶ Contra. in praes. Omnia quaecumque volunt deus fecit.

¶ hic sunt quatuor modi dicendi. est. quod essentia diuina est prima regulaPrimus omnium tam necessariorum quam contingentium: quia ipsa est primum obiectum intellectus diuini. in quo omnia relucent: ita quod nulla potentia in ipsam intendens potest obliquari.

¶ Alii dicunt. quod prima regula tam necessariorum quam contingentium est diuina intelligentia: quia sicut voluntas nostra regulatur ab intellectu nostro practico. ipsum in agentibus dirigendo: ita in deo. Sicut enim diuina intelligentia cognoscit esse facienda: ita voluntas diuina exequitur

¶ Alii dicunt. quod omnium tam necessariorum quam contingentium voluntas diuina est prima regula ad extra. quia secundum Aug. di trini. diuina voluntas est omnium quae fiunt prima et summa causa: sed prima causa videtur esse prima regula. ergo etc.

¶ Alii dicunt quod intellectus informatus habitibus intellectualibus: quia eius vt sic est informatus proprie est dirigere: sed ad regulam partinet diriger. ergo etc.

¶ Sed nullus istorum modorum stare potest. Primus non. quia obiectum in comparatione ad potentiam non habet rationem regulantis: sicut nec bonum agibile in moralibus dicitur regula actuum humanorum: sed prudentia Nec secunds. quia cum intellectus diuinus regulet necessario ex se quicquid regulat: eo quod est potentia mere naturalis: et natura sit semper ad vnum determinata. sequeretur quod nulla res posset aliter fieri quam fiat. cum tamen contingat fieri idem pluribus modis. Nec tertius. quia obstantia necessaria et contigentia prius cognoscuntur a deo quam possunt appeti. vt alibi patet et in illo priori eorum percipitur certitudo. et sic a volun tate sequente non primo regltsratur. Nec 4us. quia sicut intellectus ex se mere agit naturaliter et determinatur ad vnum. sic intellectus informatus quocunque habitu intellectuali.

¶ Ideo dicit Doctor. noster aliter. quod voluntas diuina est primaregula omnium contingentium precise: necessaria autem aliunde regulantur.

¶ hoc autem confirmo 4r Primo sic. Omnis alia regula a voluntate diuina est modo re necessaria et naturaliter regulans. si ergo aliquid aliud a voluntate regularet: mere necessario regularet: et sic impossibile esset eam aliter regulari. Istud autem est falsum: immo quod vno tempore est regulatum: in alio tempore est irregulatum: sicut patet de circumcisione in veteri testo.

¶ 2o sic. illa potentia que ab aliquo regulatur: si ab eo deueniet obliqua est. si ergo voluntas diuina regulatur ab intellectu: vel ab aliquo alio necessario regulante: cum omne tale necessario determinatur ad partem alteram contradictionis: voluntas diuina non poterit in alteram partem contradictionis quin sit obliqua: sed hoc est fal¬ sum: videmus enim quod voluntas recte potest in vtramque partem contradictionis.

¶ Confirmatur. quia voluntas diuina dicitur ese inoblibilis. ergo etc.

¶ 3o sic. quia aliqua sunt prohibita: quia mala. Alii qua autem ideo mala: quia prohibita. si ergo in istis fiat resoluti ad voluntatem habetur intentum. Si ad aliquid aliud vt ad intellicet cum necessario intelligat talia: necessario essent mala: non quod prohibita tantum.

¶ 4o. quia aliqua sunt bona: quia praecepta. Alia ideo praecepta. quia bona. si ergo fiat resolutio ad voluntatem habetur intentum: si ad intellectet: cum necessario intelligit: omnia erunt necessario bo na ex se.

¶ Sed contra instatur 4r. Primo sic. Omnis prudentia est regulatiua suorum actuum sequentium actus voluntatis: cum sit recta ratio agibilium: sed in deo est formaliter prudentia quae pertinet ad intellectum: cum ibi sit ars quae est inferior ea. ergo etc.

¶ 2o sic. ars est prima regula factibilium: sed deum agit per modum artis secundum Ans. in mono. ergo etc.

¶ 3o sic. quia omnis electio praesupponit actum intellectus regulantis: sed deus agiper electionem. ergo etc.

¶ 4o sic. quia omnis comperatio voluntatis vt comparatur ad extra est praxis: sed omnis praxis praexigit acti intellectus regulantis. ergo etc.

¶ Ad primum concedo quod prudentia est in intellectu diuino: sed tamen intelligendum est de prudentia dei quantum ad contingentia: quod ipsa est in intellectu postquam voluntas est determinata circa ea. Unde post determinatio nem voluntatis sequitur actus intellectus secundum determinatio nem voluntatis et etiam prudentia.

¶ Et si dicas. quod tunc prudentia erit: et nihil erit per prudentiam regulatum: cum tamen fir sit contra rationem prudentie. Dico quod licet voluntas non reguletur quantum ad contingentia: sed fit prima regula: tamen potentia executiua regulatur. cuius actum praecedit prudentia illa.

¶ Sed num quid prudentia aliquem actum habet circa incommutabilia.

¶ Di co quod si ponatur quod sic. tunc oportet dicere quod prudentia quantum ad incommutabilia praecedit omnem actum voluntatis. quantum autem ad commutabilia et contingentia sequitur.

¶ Sed numquid prudentia regulat in praeceptis prime tabule: vel solum vt sequitur de terminationem voluntatis: Ppotest dici. quod circa praecepta prim me tabule est in priori ante actum voluntatis: in praecepti ecunde tabule est posterior. Et de hoc alias.

¶ Ad secundum de arte eodem modo dicendum est. Ars enim non regulat voluntatem sed sequitur determinationem voluntatis: regulat tamen potentiam executiuam. Nisi forte dicatur quod factibilia vt sic fiant: sunt necessaria: et tunc esset regula voluntatis.

¶ Ad 3m de electione dico. quod executionem electionis potest ratio regulare et ista aliquando accipitur pro electione scilicet volitio: vt comparatur ad extra. tamen electio vt est determinatio voluntatis diuine sic dico quod praecedit rationem.

¶ Ad 4m dico. quod praxis est regulabilis ab intellectu sequente actum voluntatis: loque do de praxi quae est contingentium: sed de illa quae est necessariorum: illa regulatur per intellectum praecedentem omnem actum volunta. tis.

¶ Sed hic sunt di. Prima. quia si non est aliqua ratio illotum quae siunt. Quare Anu. et alii sancti inuestigant rationem eorum quae siunt: vtpote de incarnatione et aliis.

¶ Dico quod alibi. Aug. dicit. quod illorum quae siunt libem a voluntate diuinanon est quaerenda causa. Unde quando ipsi quaerunt causam incarnationis: non quarunt nisi qua ad nos. simpliciter autem aliter fieri potuisset. Nam deus aliter facem potuisset redemptionem humani generis quam fecerit. vt patet 3o de tri.

¶ 2a difficultas. si fuisset aliter factum: quanrationem reddemmus. Dico quod vbi apparet cogens ratio aliter fieri ni potuisset: sed tamen vbi ratio non est cogens: aliter fieri potuisset: et tunc congruitates adducerentur.

¶ 3a difficultas est. quia ecundum Ans. de casu diaboli. omnis voluntas sicut habet quid: ita habet sur: sed illud cur accipitur a ratione regulante. Dico quod fote intentio eius est applicare illam regulam ad sola creata. Uel si ad diuina: tunc oportet dicere: quod voluntas vt exequens regulatur: et habet cur in prudentia sequente actum diuinum volendi¬

¶ Sed tunc sequitur eque magis difficultas si voluntas diuina oppihuius quod nunc est determinasset: ratio quae redditur a sanctis houb determinationis iam facte quae accipitur a prudentia sequente voluntatem non valuisset. Dico quod in contingentibus est potenti ad opposita in sensu diuisionis: non in sensu compositionis: et ideo rationes vel congruitates sicut dictum est concurrerens

¶ 4a difficultas est. quia si deus opposita eorum que ordinauit ordinasset tota prudentia qui est de ordinatis a deo fuisset ad opposita: et tamen ita dissonarent intellectui nostro: sicut nunc dissonant: cum eius determinatio esset nobis igno ta. Dico sicut dictum est. quod illa que omnino intellectui vere intelligenti dissonant: videntur necessario sic a diuina ratio ne regulata.

¶ Ad argumentum patet.