Quaestio 5

Questio quinta. vtrum deus sub ratione infinita Ueritur possetesse obiectum alicuius scientie create quod non. apistulus dicit quod deus inhabitat luceme inaccessibilem. hoc autem non est nisi ratioine infinitatis. ergo etc.

¶ Contra. Io. in canoca sua. videbimus eum sicuti est. ergo poterimus suam infinita tem cognoscere.

¶ hic sunt duo facienda. Primo est vi dere in quo consistit ratio infinitatis. Secundo ad quaestionem. ad primum sciendum quod sunt quatuor modi diQuantum cendi de infinito. Aliqui enim dicunt quod infinitas idem est quod deitas. et idem est conceptus vtriusque. Et hoc probant: quia Ans. dicit quod deus est quo maius cogitari non potest. hoc autem sibi non competit nisi ratione infinitatis. ergo etc.

¶ Alii dicunt quod est quodam attributum: sicut enim eternitas dicit quandam quantitatem extensiuam durationis: ita infinitm intensiuam: et ideo sicut eternitas est attributum: ita et infinitas.

¶ Alii dicunt quod est ratio priuatiua: et ratio est: quia de quocumque ente affirmatio vel negatio: per primum principium. sed affirmatio finitatis non dicitur de deo. ergo negatio finitatis dicitur de deo.

¶ Praeterea. carentia finis dicit aliquid priuatiuum: sed infinitum dicit carentiam finis. ergo etc.

¶ Contra omnes istos modos ego arguo. Et prim contra primum sic. Impossibile est de eadem ratione formali esse certum conceptum et dubium: sed de deitate secundum quod eam concepimus nunc habemus conceptum certum. dubitamus autem de infinitate. ergo etc. 2o sic. Impossibile est quod vna et eadem ratio sit cognoscibilis per naturam et non cognoscibilis. hoc patet per primum principium: sed per aturam possumus cognoscere infinitatem. per naturam autem non possumus cognoscere quiditatem propriam deitatis. ergo etc. 3 sic. Si deitas et infinitas essent vna ratio formalis: sicut generatio verbi dicitur diuina a deitate: ita diceretur infinita ab infinitate: quod est falsum.

¶ Contra 2m arguo quod non sit attributum. illud quod intelligitur in essentia vt abstrahit ab omnibus attributis non est attributum: sed infinitas est huiusmodi. ergo etc. probatio minoris: quia in illo priori: in quo intelligitur essentia praepr attributis intelligitur deus perfectissimus: sed hoc non est nisi secundum quantitatem virtutis. ergo etc.

¶ Contra 3m non arguo: quia in parte dicit verum: licet non in toto.

¶ Dico ergo quod infinitas non est omnibus modis idem cum essentia: sicut dictum est contra primum modum. nec dicitur in primo modo dicendi per se de essentia. cuius ratio esse potest. quia nullum distinctum aliquo modo a simpliciter simplici includitur in eo formaliter: sed infinitas: sicut dictum est: aliquo modo non est eadem deitati. ergo etc. Nec etiam ista infinitas distinguitur formaliter a diuinitate. quod probo sic. Nam illud quo adueniente vel recedente non variatur ratio formalis: non distinguitur formaliter. vel non habet formalitatem distinctam ab eo. infinitas et omnis quantitas finitatis est huiusmodi patet de albedi ne intensa et remissa. ergo etc.

¶ Dico ergo sicut dicit Scotus quod infinitas differt ab essentia: sicut modus eius intrinsecus. et ista distinctio modi est minor quam distinctio formalis. dicit ergo infinitas modum intrinsecum scilicet quantitatem. virtutis deitatis: vel vniversaliter illius cui applicatur. non enim variat rationem formalem. Infinitum tamen posset accipi dupliciter. Uno modo fundamentaliter et primarie. Alio modo formaliter et vltimate. Exemplum primi. duo alba dicuntur similia fundamentaliter et primarie albedine: sed formaliter: et vltimate dicuntur similia similitudinibus. Sic dico de infinitate quod primarie et fundamentaliter dicit quantitatem virtutis formaliter autem et vltimate dicit carentiam finis. Et istis duobus modis intellexerunt duo vltimi modi dicendi. contra quos non fuit argutum tantum de primo arti scilicet de ratione infiniti. ad 2m intelligendo de quantitate virtuQuantum tis: videlicet de infinitate: est vna opinio quod sub ratione infiniti deus non potest esse obiectum notitie create et ratio eorum est: quia notitia specificatur ab obiecto: sed omnis scientia creata est finita. ergo non potest esse de obiecto infinito. Sed istud non cogit: quia non oportet scientiam esse talem quale est obiectum forma¬ liter. alioquin scientia de lapide esset lapidea. et sic de multis aliis: sufficit enim quod sibi assiletur secundum aliquam attributio. nem.

¶ Ideo dico hic quatuor conclusiones. Prima est quod deus sub ratione infiniti est obiectum intellectus nostri in puris naturalibus existentis. Et hoc probatur dupliciter. Primo sic demonstratiue. omne illud quod de deo probatur ab aliquo intellectuab illo eodem cognoscitur: sed infinitas probabiliter vel demonstratiue probatur a nostro intellectude deo. ergo cognoscitur ab intellectu nostro. Nam demonstrare esset impossibile nisi termini conciperentur. 2o sic. omne creditum est aliquo modo cognitum: sed nos credimus quod deus est immensus et infinitus. ergo etc. 2a conclusio est quod habens cognitionem abstractiuam de deo cognoscit infinitatem dei. hoc probo sic. habens quiditatem distincte cognitam potest demonstrare de ea quod inest sibi per se. infinitas autem conuenit deitati per se. 2o. et per consequens. habens notitiamabstractiuam poterit demonstrare illam de deo. et sic cognoscere. 2o sic. cognoscens quiditatem diuine essentie potest cognoscere quod est communicabilis tribus. et ita quod est infinita: quia communicabilitas quae sibi competit prouenit ex plenitudine perfectionis infinite. 3a conclusio est. quod intellectus cognoscens intuitiue relationem creature ad deum cognoscitifinitatem dei. probatur. quia cognoscens respectum cognoscit terminum sub ratione cust terminat: sed cognoscens creaturam cognoscit quod est improportionabilis deo. relatio autem improportionabilitatis ter minatur ad deum vt infinitus est: quia aliter non esset creatura improportionabilis sibi.

¶ Item cognoscens distantiam diei a creatura: necessario cognoscit deum vt infinitum: quia aliter non cognosceret distantiam: quia est quaedam relatio. ergo cognoscit infinitatem dei. 4a conclusio est quod intuitiue videns deum: secundum quod beati vident deum in patria: talis inquam cognoscit infinitatem dei.

¶ hoc probo sic. quicumque cognoscit intuitiue aliquid cognoscit i quae insunt sibi per accidens. ergo multo magis quae insunt sibi per se: sed infinitas inest per se essentie diuine. ergo intuitiue videns essentiam diuinam videt infinitatem.

¶ Confirmatur quod cumque intellectus cognoscit posterius in essentialiter ordinatis cognoscit prius: sed intuitiue videns essentiam videt relationes quae sunt posteriores ipsa infinitate. ergo multo magis videt infinitatem.

¶ Sed contra ista instatur quadrupliciter. Primo sic. Ex comparatione positione ad obiectum quandocumque aliquin termini comparantur ad inuicem et excessus in vno arguiter excessum in alio. si vnum sit infinitum et alterum similiter erit infinitum. vbi enim termini simils augmentantur si vnum crescit in infinitum et alterum: sed maior perfectio in obiecto arguit maiorem perfectionem potentiarum: sicut lux quae est obiectum visus arguit visum esse nobiliorem tactu: quia ipsa est nobilior caliditate quae est obiectum tactus: sed obiectum quod est deus potissime sub rationem infiniti: excedit in perfectione omnia alia obiecta in infinitum. ergo et potentia intellectiua in infinitum excedit omnes alias potentias. Similiter 2o arguo sic. de habitu. quia obiectum perfectius arguit vel causat perfectiorem habitum. ergo infinitas in obiecto arguit infinitatem in habitu. 3o eodem modo arguitur de actu: quia nobilioris obiecti est nobilior actus. 4o confirmatur de specie. Nobilioris enim obiecti est nobilior species. ergo sequitur quod potentia. habitus. actus. et species erunt perfectionis infinite: si deus sub ratione infinitatis sit obiectum eorum.

¶ Rspondeo et dico quod ista maior que accepta est pro regula scilicet quod vbi excessus in vno arguit excessum in alio: et infinitas arguit infinitatem. Illa inquam maior habet veritatem quando augmentum fit in vtroque secundum partes eiusdem quantitatis. Si autem in vno fiat secundum partes eiusdem quantitatis et in alio secundum partes eiusdem proportionis tunc regula non est vera. Exictum de primo. si duo cubiti essent quin se consequerentur in augmentando et fieret eis augmentum per monocubi tos si vnum cresceret in infinitum et alterum. Exintum secundi: si linea recta cadat supra angulum rectum diuidet eum in duos acutos. diuidas autem angulum acutum in infinitum et apponas alteri acuto condiuiso sibi nunquam attinget siue per¬ tinget ad angulum rectum. Similiter apparet si accipias bi cubitum et tricubitum. diuidas bicubitum in infinitum. et addas tricubito numquam perueniet ad quantitatem quinque cubitorum. Posset autem dici quod hic fit augmentatus in obiecto secundum partes eiusdem quantitates. In actu autem et potentia et aliis praedcis secundum partes eiusdem proportionis.

¶ Sed contra. quando fit augmentum per eandem quantitatem. si augmentum in vno arguit excessum et in altero. et infinitas infinitatem: sed ita est hic. ergo etc. Probatio minoris. quia cum fit comparatio per maiorem excessum: ita quod superius magis excedit suum immediate inferius quam illud inferius excedit omne inferius eo: tunc fit per eandem quantitatem: sed ita est hic. ergo etc. Maior patet. quia quando fit secundum eandem proportionem semper inferius magis excedit quam excedatur. minor etiam patet. quia actus videndi deum vt infinitus est magis excedit actum quo video illud quod est immediate sub deo quam quiocumque alius actus alium actum.

¶ Dico quod in speciebus secundum ordinem eminem tie est processus quadruplex. Primus est sine omni quantitate virtutis: sicut in genere relationis: quia relatio nec est finita nec infinita. nullam enim habet quantitatem: sed solum est excessus in eis secundum pncipale et minus praencipale: sicut patet in auctoritate et subauctoritate: et talibus relationibus disquiperantie. 2us gradum est quando species excedunt se secundum equalem gradum quantitatis: sicut species numerorum semper excedunt se equaliter loquendo de his speciebus quae immediate ordinantur. vna enim non excedit aliam nisi in vnitate. Istud etiam patet in quantitate continua: quia tantum excedit quadrangulus triangulum quantum pentagonus quadrangulum. 3us processus est secundum eandem quantitate virtutis: in telligendo sic quod magis excedit superius suum immediate inferius quam illud inferius omnia inferiora. et ille est in genere substantie. homo enim magis excedit asinum quam asinus excedat quamcumque aliam speciem animalis. siue omnes species inferiores. et angelus ho minem quam homo quamcumque aliam speciem siue omnes species inferiores. et in istis videtur regula vera. 4us processus est secundum equalem proportionem deficientem: et iste est in actibus intelligendi. plus enim excedit homo lapidem quam actus intelligendi respectus hominis actum intel ligendi respectu lapidis: immo obiectum aliquando magis excedit obiectum quam suprimus actus insimum.

¶ Dico ergo quod in illis speciebus que sunt species minus praencipales in vniuerso: sicut sunt species intelligibiles et actus intelligendi non tenet ista regula: quia in istis non est excessus secundum eandem quantitatem sicut est in obiectis. Sed hic est vnum dubium: cum genus diuidatur per duas differentias. et vna semper sit nobilior altera tunc adhuc videtur difficultas semper remanere: quia ex cessus erit secundum eandem quantitatem: sicut in obiectis. Nam actus constitutus per differentiam nobiliorem plus excedit in par fectione actum constitutum per differentiam ignobiliorem quam ille omnes alios inferiores.

¶ Dico quod forte genus non semper diuiditur per duo: sed per multas species. et forte actus intelligendi ones sunt eiusdem generis immediati: ita quod non sunt in eis genera subalterna: et ita licet sit in eis aliquins excessus non tamen talis: quia excessus in eis est deficiendo: et ideo non tenet regula.

¶ Ad paulum dico quod loquitur de propria ratione deitatis.