Quaestio 9

Quaestio. ix. NOno quero vtrum in speciebus vniuersi sit processus in infinitum. quod non. quia omnis creatura de natura sua est limitata et finita. ergo etc.

¶ Contra deus est infinite poten. tie. ergo per terminum finitum non adequatur sua potentia.

¶ hic sunt 4or inqurenda secundum quod fit quadruplex processus in infinitum scilicet in sursum. in deorsum. in medium. et inlatus assumendo. Inquirendum est ergo. Primo. vtrum in speciebus vniuersi sit processus in infinitum in sursum ascendendo. 2o si in deorsum descendendo. 3o si in media conscendendo. 4o si in latus assumendo. ad primum introducuntur quatuor vie ad de Quantum clarandum istum processum in infinitum.

¶ Prima est in numeris. quorum species per appositionem vnita tum in infinitum procedunt. posterior enim semper addit vnitatem id priorem.

¶ 2a via est. in quantitate continua: bicubitum et tricubitum specie videntur differre. hoc probatur: quia equalia sunt vnum in quantitate: sicut similia sunt vnum in qualitate: sed dissimliaesse non possunt. nisi inter qualitates alterius et alterius speciei. Con stat autem quod in talibus est processus in infinitum. ergo in speciebus quamtitatis continue erit processus in infinitum.

¶ 3a via sumitur ex processu figurarum nam figure mutant speciem per appositionem vnius anguli: sicut patet de triangulo et quadrangulo. et aliis figuris: sed talis appositio potest procedere in infinitum.

¶ 4 via: que satis est difficilis: fundatur in actibus intelligendireflexis ipsius intellectus et in actibus voluntatis. in quibus secundum Aug. est processus in infinitum.

¶ Ex hoc arguitur sic. ad cipio aliquod obiectum ignobilius sua intellectione. vtpote abedinem intellectio albedinis est nobilior albedine. et alterius speciei ab ea. ergo secunda intellectio albedinis est nobilior prima. quia nobilioris obiecti est nobilior intellectio. et sic secunda differt specie a prima. Eodem modo de 3a et sic erit processus in infinitum.

¶ Istud confirmatur 4or ratione. Primo sic. quicquid non repugnat creature. potest sibi comunicari. hoc patet. quia ex quo non ponitur extra terminos creature. nulla videtur repugnantia: sed huiusmodi processus non repugnat treature: quia semper procedendo quelicet posita erit finita. ergo etc.

¶ 2o sic. vltra omnem creaturam productam in esse. deus habet vim productiuam excedentem: quia infinitam habet. et creatura quaelibet est finita: sed omni virtuti productiue corrspondet aliquod producibile. ergo vltra omnem creaturam datam semper erit creatura producibilis.

¶ 3o sic. omni virtuti productiue erit dare terminum adequatum: sed deus habet productiuam virtutem infinitam. ergo etc. sed virtutis productiue infinite nullum finitum est terminus adequatus. ergo infinitus.

¶ 4o sic. nam tunta est virtus creatiua in deo: sicut generatiua: et eque infinita et equalis perfectionis. sed virtus generatiua ex sua infinitate potest habere infinitum productum. vtpote filium. ergo eodem modo virtus creatiua poterit.

¶ Sed istud impugnat 4r. Primo logice sic. Impossibile est aliquam speciem habere infinitas differentias constitutiuas. sed si esset processus in infinitum in speciebus aliqua species haberet infinitas differentias constitutiuas. ergo etc. Probatio minoris. omne genus diuinditur per differentias oppositas imme diatas tantum scilicet positiuam et priuatiuam: ita quod impossibile est genus immediate per plures diuidi: sed si essent infinite species oporteret quod essent infinite differentiae. et sic per consequens infinite diuisiones: sed ille diuisiones necessario essent diuisorum subalternatim positorum. ergo species insima haberet supra se infinita genera. et per consequens infinitas differentias includeret.

¶ hec ratio necessario et euidenter demonstraret. si concederetur quod necessario genus diuideretur in duas differentias oppositas: sed tamen hoc non est eui denter notum. Ticet enim per duas fiat communiter diuisio. tamen diceretur quod per vnam illarum multe alie circumloquuntur. Unde quand dicimus. quod genus diuiditur per positiuum et priuatiuum: sicut animal per rationale et irrationale non est imaginandum quod irrationale sit vnica differentia quae vlterius diuidatur in alias duas: quia cum sint plus quam mille species animalium irrationalium esset deuenire ad illam speciem qua constitueretur per quingentas differentias sed po tius est imaginandum quod per irrational e circumloquimur omnes differentias que non sunt constitutiue speciei rationalis: ita quod illa ratio non euidenter concludit impossibilitatem conclusionis

¶ 2o probatur impossibilitas istius conclusionis via naturali sic. processus ad speciem est processus ad perfectum et ad totum. infinitum aut vt sic nec potest esse totum: quia infinito repugnat totalitas. ergo etc.

¶ Sed nec iste processus demonstrat: quia constat quod vniuersum ponitur perfectius si in infinitum procedat quam si in aliquo de terminato stet. Unde licet inlimitatis totum et perfectum sint idem. quia ibi non est completa perfectio: tamen in illimitatis perfectis repugnat totalitas formalis: licet non virtualis.

¶ 3o arguo metaphysice sic. In essentialiter ordinatis est deuenire ad aliquod primum: sed in perfectionibus specificis est ordo essentialis. ergo etc. Similiter omnes species alicuius generis videntur habere ordinem ad vnam illius: sicut exercitus ad ducere.

¶ Sed istud non demonstrat: quia potest esse ordo essentialis secundum quod dicerens aliqui inter duas species: non comparando eas ad aliquod primum aliud ab eis. Similiter dico. quod si essent infinite species. non propter hoc remouetur ordo essentialis ad primum. nisi ad primum illius ordins sed ad primum extrinsecum et alterius ordinis non remouetur. Nom enim ordinantur ad deum species vniuersi vna alia mediante: sed quelibet immediate.

¶ 4o. arguitur theologice sic. cum enim deus intelligat omnia quae potest facere. si posset in infinitum causare species: intelligeret omnes species simul. et per consequens intelligeret vnam speciem infinite perfectionis videndo infinitos gradum supra quamcumque signatam.

¶ Sed nec illud euidenter probat intentum: quia certum est quod deus infinitos numeros cognoscit. nec tamen aliquem infinitum. tunc. enim esset ibi status: et subtra cta vnitate ab illo: esset finitus: quae sunt inconuenientia. Si militer diceretur de speciebus.

¶ Aliqui autem volunt istam conclusiones demonstrare ex diuisione entis per finitum et infinitum. solus deus cadit sub altero scilicet sub infinito. ergo solus deus est infinitus.

¶ Sed hoc non demonstrat: quia non est euidens quod infinitas repugnet creature.

¶ Alii arguunt hoc ex or¬ dine eminentie. Alii vero sicut frater Ioannes arguunt ex ordine dependentie. Alii ex ratione infiniti. quia est illud quo magis cogitari non potest. et non conuenit nisi soli deo secundum An selta.

¶ Sed nec iste vie euidenter concludunt. maxis vltima: quia facta distinctone de infinitate secundum quid. quae est in genere: sicut in mita albedo etc. et de infinitate simpliciter: quae est extra genus: quae est transcendens. habetur quod illa ratio non conuincit.

¶ Ad exempla autem quibus propositum alterius opinionis declaratur. dicitur quod in numeris et in speciebus quantitatis continue et in figuris nulla est perfectio. non enim talia dicunt simpliciter perfettionem. Et ideo non est ibi processus in sursum: sicut ipsi dicunt.

¶ Aliter dicunt aliqui. quod species numerorum non vadunt in infinitum: quia numeri non distinguuntur specie. nec bicubitum et tricubitum.

¶ Sed hoc esset multum graue ad sustinem dum. cum omnes concedant distictonem specificam inter eos.

¶ Ad illud de actu intelligendi est difficultas. Dicitur tamen quod non esset tanta distinctio actuum: sicut ponitur obiectorum. alias differrent genere: sicut obiecta: quae aliquando differunt genere. Non videtur ergo esse in conueniens. quod aliqua differentia sit inter eiusdem speciei actus propter quam vnus sit istius obiecti: et alius alterius.

¶ Sed tunc oportet respondere ad rationes.

¶ Ad primam dico. quod infinitari creature repugnat. Et si per impossibile adderetur illi supreme speciei aliqua entitas. concedendo quod hoc impossibili posto: quod ita esset sicut concluditur: sed tamen hoc est impossibile. sed quod addatur aliqua entitas. nec hoc est in potentia obiectiua.

¶ Ad 2m dico. quod non est inconueniens quod aliqua virtus transcendat formaliter. et per consequens sit in se formaliter infinita: et tamen obectaliter vel virtualiter non transcendat.

¶ Ad 3m dico. per lidemCicet enim terminus non sit adequatus formaliter in entitate psi diuine virtuti tamen obiectaliter potest: ita quod virtus plus non possit.

¶ Ad aliud dico. quod licet vtraque istarum virtutum scicet generatiua et creatiua sint equalis perfectionis in se formaiter. et equaliter infinita: tamen vni repugnat habetur terminum adequatum sibi in entitate scilicet virtuti creatiue: et alteri non repugnat scilicet generatiue: quia ista virtus est obiectiue ad intra. alia vero ad extra.

¶ Sed hic est difficultas vtrum scilicet dato quod est set processus in insinitum in speciebus. vtrum deus intelligeret vnam specie infinitam.

¶ Dico quod non videtur necessaria ista consequentia: sicut apparet in exemplo manifesto. Nam continuum est diuisibile in partes in infinitum. deus tamen non videt aliquam partem que vltra non sit diuisibilis. sic in proposito. videndum est. Utrum in descendendo sit proSecundo cessus in infinitum in speciebus. hic sunt. 4 vie similiter. quibus conclusio affirmatiua probatur. Prima accipitur ex piuisione continui: quia continuum est diuisibile in infinitum: sed in qualibet diuisione variatur species quantitatis sicut bicubi tum. monocubitum. et sic si fiat secundum equalem proportionem. ergo etc.

¶ 2a accipitur ex numeris: quia compositior est binari us quam vnitas. et ternarius quam binarius. et sic in infinitum. Et sic quanto res compositior tanto imperfectior. ergo in deorsum descendendo est processus in infinitum in speciebus numerorum.

¶ 3a accipitur ex figuris. quia quadrangulus est inferior in perfe ctione respectu trianguli. et pentagonus inferior respectu quadranguli. igitur processus in infinitum.

¶ 4a accipitur ex actibus reflexis. si ponitur aliquod obiectum nobilius primua intellectio ne: sicut quando intelligo angelum. tunc intellectio intellectionis est ignobilior. et 3a quam 2a et 4a quam 3a. et sic in infinitum: sicut su derius econuerso.

¶ Dicunt ergo isti. quod non videtur contradictio quod ponatur processus in infinitum in deorsum.

¶ Sed contra instatur r. Primo sic. omnis perfectio finita per ablationem finitorum graduum adnihilatur: sed omnis creatura est finita.

¶ 2o sic. quia sequeretur quod illa species a qua incipetur descensus qui vadit in infinitum. esset infinita. quia contineret gradus infinitos.

¶ 3o sic. quia aliqua creatura limitata distaret a nihilo in infinitum.

¶ 4o sic. quia tunc angelus distaret equaliter a nihilo cum materia. et videtur sequi inconueniens aliud quod angelus distet equaliter a nihilo et a materia: quia inter angelum et materiam sunt infinite species: et sic infiniti gradus. non sunt autem plures inter angelum. et nihil. ergo etc.

¶ Ad rationes istas posset homo faci liter dicere. quod descensus fit secundum partes eiusdem proportionis. et et sic nulla infinitas sequitur. Nam inter vnam partem continui et iliam sunt infiniti gradus et infinite species: et tamen in infinitum non distant: sed finite: quia illa infinitas partium est secundum partes eiusdem proportionis. Si autem fieret descensus secundum partes eiusdem quantitatis. rationes demonstrarent. Unde dico quod accipiendo partes eiusdem proportionis. tot sunt inter palmam linee et punctum. quot sunt inter totam lineam et punctum. imo quot sunt imter totum vniuersum: et de talibus non sequitur aliquod inconueniens. videndum est. si est processus in infinitum in Tertio media conscendendo: ita quod data aliqua specie multum nobili et alia multum ignobili. vtrum sint infinite species medie.

¶ Dicunt aliqui quod non. quia enim extrema sunt potenti. sita et finita: impossibile est sumere infinita media inter ea.

¶ Sed contra hoc arguo. 4r. Primo. quia posito quod species numerorum incipientium a dualitate vadant. in infinitum. numquam parti gent ad nobilitatem minime qualitatis: quia quando totum genus excedit totum genus non potest tanmtum procedi in inferiori quod attin gat ad aliquid superioris. cum ergo dualitas sit posita in actu: et minima qualitas inter ea. hoc non obstante poterit esse multiplicatio specierum in infinitum.

¶ 2o in continuis: quia procedendo in infinitum in speciebus quantitatis continue: vt in bicubito et tricubito: et sic de aliis in ascendendo. nunquam deue niemus vsque ad minimam qualitatem: nec in descendendo ad relationem. propter sui imfinitatem.

¶ 3o hoc idem apparet in speciebus intelligibilibus. si enim possent fieri infinite species et qualibet posset habere suam speciem intelligibilem nunquam attingendo aliquam determinatam possent tantum multiplicari quod partingerent ad nobilitatem speciei qua deus intelligitur.

¶ 4o de actu intelligendi: quando obiectum primum est nobilius actu nun quam quantumcumque multiplicatur peruenitur ad gradum nobilita tis primi actus recti vel obiecti eius. in descendendo autem nunquam peruenietur ad infimitatem relationis vel qualitatis sensibilis.

¶ Ideo apparet mihi quod non est aliquod inconueniens. quod datis extremins finitis quin possit procedi in infinitum in intermediis: sicut patet in continuo secundum partes eiusdem proportionis.

¶ Sed contra. videtur enim quod sicut homo plus excedit asinum quam asinus plantam: ita videtur quod angelus plus excedit hominem quam homo asinum: quia secundum differentiam nobiliorem.

¶ Dici tur quod licet illud verum sit. quia illa sunt de genere substantie: in quo non est procedere in infinitum: non tamen est sic in actibus intelligendi. Nam plus excedit actus intelligendi albedinem que est suum vbiectum. quam actus reflexus actum rectum.

¶ Sed contra dupliciter. Primo. quia excessus in speciebus multorum numerorum fit per equale scilicet per vnitatem: non tantum in proportione sed in quantitate.

¶ 2o quia quanto nobilior est entitas in qua fit excessus. tanto est maior secundum quantitatem virtutis: sed nobi lior species semper excedit inferiorem in nobiliori entitate quanilla aliam: quia in differentia sua specifica que est nobilior quam differentia inferioris: sicut nunc tactu est. ergo etc.

¶ Di co quod excessus qui fit in numeris per vnitatem est in quantitate. et ille non est citra aliquem numerum determinatum: sed excessus secundum quem qualitas excedit numerum est alterius rationis.

¶ Ad aliud dico quod illud argumentum non vrget. nisi dicatur quod illa species non excedit alian secundum totam differentia specificam: sed solum in illo excedit quod addit illa species perfectionis cum in vtraque sit genus. nec plus praema addit ad primam quam secunda ad secundam. videndum est. vtrum sit processus in infiniQuarto tum in latus assumendo scilicet secundum species equales.

¶ hic dicitur communiter quod isto modo non solum non est processus in infinitum in speciebus scilicet equalibus: immosimpliciter nullus processus: quia impossibile est dare duas species equales in vniuerso. Et ratio istius est illa quan assignant. quod scilicet genus diuinditur per duas differentias: quarum vna est positiua. et altera priuatiua. vt animal per ratio nale et irrationale. semper autem positiua est perfectior quam prim uatiua. et per consequens species constituta per positiua semper est perfectior.

¶ Sed tamen licet ista sit ratio communis: non tamen demonstrat. Nam corporeum et incorporeum diuidunt substantiam. corporeum tenet hic locum positi ui. et incorporeum est nobilius corporeo. Unde dicere tur quod licet vna nominetur nomine priuatiuo: tamen est vere positiua et sepe nobilior quam illa que nominatur vt positiua.

¶ Confirmatur. quia nulla differentia priuatiua potest esse constitutiua speciei positiue.

¶ Sed si dicatur quod quando dicitur quod vna differentia est priuatiua. non intelligitur quin dicatur aliquid positiuum: sed intelligitur quod caret aliquo gradu enti tatis vel perfectionis quam habet alia in quo sibi supereminet.

¶ Sed istud est bene dictum: tamen non est probatum. Non arguitur autem numec contra conclusionem: sed contra modum ponendi eam et rationem per quam talis componitur scilice contr supradicta. Igitur videtur posse aliter probari sic. Nam inter species sicut et inter illa quae sunt diuersarum rationum. non consurgit nisi respectus disquiparantie: propter differentias constitutiuas earum que sunt diuersarum rationum: sed disparitas cum omni equalitate stare non potest. ergo etc.

¶ Sed contra istud instat 4r. Ostedo primo sic. quod in equalibus sit processus in infinitum quia in quando est processus in infinitum: et tamen vnum quando non est perfectius alio. cun nullam dicant perfectionem.

¶ 2o. quia sicut deus vltra omne quando potest facere aliud quando: ita vltra omne vbi potest facere aliud vbi. et tamen vnum vbi aliud non excedit. et sunt distincta specie: sicut probabitur euidenter in 2o.

¶ 3o eodem modo arguitur de priori et posteriori in tempore.

¶ 4o eodem modo de extra et intra que sunt differentiae loci.

¶ Ad omnia ista dico vnico verbo. quod licet in respectiuis vna species non sit perfectior alia. non tamen sequitur quod sit equalis. Unde sicut illa que se excedunt in quantitate perfectionis. necessario habent quantitatem perfectionis: ita que sunt equalia. Unde sicut ibi non est excessus in perfectione: ita nec ibi equalitas: tamen vna bene est principalior alia: quemadmodum dicimus in diuinis quod vna personabene est principalior: licet non sit perfectior. Aliqui tamen nituntur istam conclusione probare ex ordine essentiali et ex ordine eminentie: sed non euidenter talia deducuntur.

¶ Ad argumentum patet.