Quaestio 4

Quaestio. iiii. relatione in comparatione ad Iso De suum fundamentum. videns dum est de relatione in comparatione ad sulum terminum. Et circa hoc quero primo. Utrum relatio possit terminari ad relatio nem. quod sic secundum August. Generans refertur ad genitum

¶ Contra. Spiritussanctus non refertur ad patrem. vna communis smnita. quod omnis relatio terminatur ad hic ct suum oppositum. et hoc probatur sic. Ad illud terminat relatio: ad quod terminaretur omni alio circumscripto: sed circumscripto omni alio a patre praeter paternitatem adhuc filiatio terminaretur ad paternitatem. ergo etc.

¶ Contra hoc arguit doctorquadruplicitur. Primo sic. Omnis diffinitio prior est diffinito. sed reatio diffinitur per terminum: ergo terminus est prior ea. relatio autem ppposita simul est cum ea: ergo non est terminus. Maior est mania: siue diffinitio fiat per intrinseca priora: siue per additamentum

¶ 2o sic. In essentialit ordinatis non potest esse circulatio: omne autem diffinitum notificatur per diffinitionem: si ergo relatio esset termnus. tunc esset prior et notior: et eadem ratione alia oppositam et sic esset circulatio.

¶ 3o sic. Omnis relatio dmpendet a ter mino et a fundamento. et per consequens est posterior eis: sed relatio oppositua non potest esse prior hac relatione cum sit simul ntura cum ea. ergo non potest esse terminus: quia non potest ab ea dependere: esset enim circulus.

¶ 4o sic. Omnis habitudo inter extrema praesupponit extrema illius habitudinis: sed omnis relatio est habitudo in ter fundamentum et terminum. ergo praesupponit terminum: relationem autem oppositam sibi non proesupponit. ergo non terminatur ad eam.

¶ Ista conclusio sic probata confitus sic quadruplici signo.

¶ Primum est de relatione inter causam et effectum. Effectus. eni prime causae ad primam causam est relatio realis. Quero ad quid terminatur. non ad relationem realem: quia non est: nec adrelationem rationis. ergo ad absolutum.

¶ 2m signum est. quod scientia terminatur ad scibile quod aliquando non est. Quero ad quid terminatur in scibili: non ad relationem realem quia non est: nec ad relationem rationis. quia ens rationis non est terminus relationis realis. ergo oportet dicere quod ad absolutiin scibili.

¶ 3m signum est. quod generatio in diuinis terminatur ad essentiam. Similiter generatio in creaturis ad naturam: et non potest dici quod ad relationem oppositam. quia illud ad quod terminatur generatio generatur sed absolutum in termino pro¬ prie accipiendo generatur etc.

¶ 4m signum est. quod passiua spiratio in diuinis terminatur non ad spirationem oppostam actiuam vel passiuam: sed actiua ad esentiam praecise: passua vero ad voluntatem fecumdam. Similiter generatio passiua ad memoriam fecundam. ergo etc. Intelligendum tamen quod relatio fundatur aliquando in absoluto: et terminatur ab absolutum. sicut relatio si militudinins inter duas albedines. Aliquando fundatur in respectiuo: et terminatur ad respectum. sicut distintio numeralis inter duas similitudines vel specificas. Aliquando fundatur in absolntu et terminatur ad relatiuum: sicut prioritas qua fundamentum dicitur esse prius relatione: fundatur quidem in absoluto: et terminatur ad respectiuum. Aliquando econverso. sicut posterioritas eius ad fundamentum que terminatur ad absolutum.

¶ Sed hic sunt duedifficultates. Prima quia omnes relatiua diffinientes semper ponuntr vnum oppositum in diffinitione alterius.

¶ Dico quod non est imtelligedum propter hoc quod terminus relationis diffinite sit sua opposita relatio. sed per illam circumloquimur absolutum: quod est proprie terminus: sicut in diffinitione vtimur loco differentiae propria passione. circumloquentes per eam propriam differentiam et essentialem: terminatur ergo relatio ad fundamentum opposite relationis: vel ad illud quod fundaret si esset opposita.

¶ 2m difficultas quomodo relationes opposite sunt simul nam si vna non coexigit aliam sicut terminus terminum.

¶ Dico quod relatio opposiuest posterior fundaminto vno signo: et vno signo suo termino.

¶ Tunc sic. Quecumque equaliter distant ab aliquo sunt ex hoc simul: et si sunt equaliter alicui posteriora sunt similis. sed relationes iste opposite equaliter distant a termino vel fundamento: et equaliter sunt posteriores: ergo sunt simul. vt melius conclusio declaretur instatur Sed ad huc quadruplicitur. Primo sic. Terminus precedit relationem: sed diuina essentia in filio non praecedit patrem: vt pater est. ergo essentia diuina in filio non erit terminus paternitatis vel generationis actiue.

¶ 2o sic. Eentia in spiritussancto non precedit spirationem actiuam: quia spirituisancto comnicaretur essentia per spirationem actiuam. vt habetur. 19. de tri. cum ergo non praecedit ipsam terminare non poterit. cum terminus: etiam per te: semper ponatur prior.

¶ 3o simimiliter arguo sic de generatione passiua. Tu dicis quod terminatur ad absolutum in patre scilicet ad memoriam. sed memoria fundamentum est paternitatis: et vt sic praecedit: nihil autem terminat nisi quod est in patre. ergo memoria vt in patre praecedit patrem.

¶ 4o sic. Impossibile est spiritussanctum intelligi spiratum antequam pater et filius spirentur: sed sic esset si ponitur illud quod positum est. quia prius est spiratiopassiua quam pater et filius spirent: quia prius est terminus eius: et sic prius erit spiritussanctus.

¶ Ad primum dico: quod sicut forma in composito est terminus generationis: non tamen vt in composito: sic enim est posterior ipso composito: ita diuina essentia que est in filio est terminus generationis actiue: et sic praecedit ipsam generationem actiuam: non tamen vt in filio. quia bi intelligitur essentia per generationem actiuam.

¶ Sed contra. Illud quod competit diuine essentie: vt intellecitur praecedere personas: conuenit ei in tribus personis penitus indistincte: cum in illo priori nulla sit in ea distinctio: et tunc siessentia praecedens generationem actiuam terminat eam. tunc comuenit ei talis terminatio ante primam personam: et per consequens in personis omnibus terminabit: et sic in persona patris terminabit generationem actiuam. quod videtur inconueniens.

¶ Dico ad hoc quod illud quod conuenit naturae diuine per se vel alicui naturaem conuenit ei in illis omnibus quibus comunicatur. sicut diffinito vel passio insunt naturae: vna in primo modo. altera in 2o. sed de his que conueniunt alicui naturae per accidens. sicut heceitas. non est inconueniens quod sibi non conueniant in omnibus quibus comunicatur: sicut dato quod humanitas que est in Petro communicetur Martino non oportet quod heceitas Petri comicetur Martino: et tamen diffinitio humanitatis et risibilitas comnicat Martino. cuius ratio est: quia heceitas conuenit humanita ti per accidens. diffinitio autem et passio conueniunt per se. Sic dico in proposito. quicquid conuenit essentie per se conmunicatur cum essentia: sed tamen illud quod conuenit essentie per accidens: sicut proprietates personales. cuiusmodi est terminare. que conueniunt sibi ad modum heceitatum non oportet in omnibus commuicari.

¶ Ad 2m dico quod sicut materia in composito precedit formam quam causat in suo genere: non tamen vt in composito: cum non sit in composito donec sit composiquod est posterius forma: ita essentia in spiritusancto prece dit spirationem: non tamen vt in spiritusancto est: quia tunc est posterior.

¶ Sed contra. impossibile est quod eidem omnino indistincto competant extrema contradictionis: sed essentie sine reduplicatione in filio conuenit terminare. essentie in patre sine reduplicatione non conuenit istud terminare ergo essentia in patre distinguitur ab essentia in filio.

¶ Dico quod ista ratio demonstrat quod de essentia que est in patre verificatur illud praedicatum terminare generationem actiuam: sine spiratio nem: non tamen vt in patre: et similiter de essentia que est in filio verificatur illud praedicatum terminare generationem passiuam siue spi rationem: non tamen vt in filio.

¶ Ad 3m dico quod essentia in patre est ante paternitatem: et ita anteque sit patur. accipiendo essentiam absolute: non tamen essentia vt in patre scilicet sub reduplicatione: sicut corpus in homine est prius quam anima: non tamen vt in homine.

¶ Ad 4m dico quod licet voluntas fit priorintellectu id es naturali intelligentia: et forte prior natura ipsa spiratione actiua: tamen spiratio passiua non terminatur ad ipsam pro illo priori: sed pro illo signo quo est simul natura cum ipsa scilicet pro secundo in qui est sua opposita.

¶ Sed hoc est difficultaquomodo generatio diuina terminatur ad essentiam: et tamen non dicatur essentia generari: quia enim ad compositum terminatur generatio in creaturis: ideo compositum dicitur generari. Et similiter est dubium: si generatio passiua terminetur ad memoriam: quare non dicatur memoria producta.

¶ Dico quod ille productiones et relationes non referunt terminum formalem: sed totalem precise: sicut generatio non refert potsentiam generatiuam: sed suppositum.

¶ Sic dico de essentia que est terminus formalis.

¶ Ad argumentum patet.