¶ Contra. nam Aug. comparat eum spl endo ri qui continue gignitur ab igne. quod licet in sensibilibus inuenian hic sciendum turgnationes multe dissimiles generationi verbi: tamen accipiendo de omnibus quod non est in eis aliquid imperfectionis poterimus eam aliqualiter inuestiga re.

¶ Quedam enim est gneatio quae est simil proficiens et deficiens: sicut geneartio motus et omnium successiuorum. Alia est proficiens et non deficiens. sicut in generatione accidentis permanentis: quia ibi est augmentatio et non corruptio. Alia est neutra: nec est deficiens: nec proficiens: sed raptim transiens tam generatum quam generatio: sicut generatio radii a sole: quia non manet nisi per instans. Alia est. cuius genitum est in instanti: et illud non raptim transit: sed permanet: transeum te tamen nuncgenerationis non remanet generatio. sicut est in generatione forme substantialis: manet enim forma et non gnatio. Iste quatuor gneartiones remouentur a diuinis: patet enim de tribus primis: quia nihil est ibi proficiens et deficiens simul: sicut in prima. Nec est ibi profectio sicut in 2a. Nec raptim transit gnatio et genitum: sicut in 3a. Ned etiam 4a: quia non transit gnero diuina: immo est coeterna genito: quia per ipsam constituitur in esse personali. Sicut ergo eius personelitas semper stat. ita eius generto.

¶ Alia autem inuenitur que est simillima scilicet genertio actus intelligendi scilicet verbi nostri: caret enim imperfectionibus praedictis: propter quas praedicte generationes amouetur a diuinis. Ipsa enim est permanens et non deficiens sicut prima. nec proficiens sicut secunda: sed instantaneam est contra tertiam non raptim transit: sicut generatio radii: sed permanet cum genito. Nec raptim transit sicut generatio forme substantia lis: tam diu enim durat gnatio actus intelligendi quandiu durat ipse actus. Et hoc magis apparet de verbo: quia verbum in esse verbi constituitur per generationem passiuam: et ideo stante verbo contradictionem includit quod non sit gneratioest vna difficultas. Utrum actus intelligendiSed hic semper generetur: sicut nunc dictum est. Et videtur quod non. Quanto forma perfectior est tanto minus depen¬ det: forma autem perfectissima in intellectu est actus intelligendi: habitus autem et species quae sunt imperfectiores non semper dependent ergo etc.

¶ Ad istud dicendum est. quod propositio assumpta non est vera scilicet quod res quanto perfectior: tanto minus vel a paucioribus dependet. Nam certum est quod compositum est nobilius ipsa materia et tamen a pluribus dependet quam ipsa materia. Eodem modo de actu in telligendi dico. quod licet sit nobilior: tamen a pluribus dependeu quam species vel habitus: quia aliquando vltra illa a quibus dependeni ista a quibus etiam dependet actus: actus adhuc dependet ab istismet scilicet a specie et habitu. Plus etiam dependet: quia postquam illa sunt in esse posita: iam non dependent nisi forte a conseruante: tamen eorum generatio non stat. Actus autem intelligendi ita continue quam diu est generatur: sicut in primo nunc quando incipit esse.

¶ Secunda difficultas cum omnis actio habeat terminum capientem esse per ipsam. cum per generationem actus intelligendi in primo instanti actus ipse intelligendi capiat esse: quid in secundo instanti capit esse: quia vel idem capiet bis esse: quia iam prehabuit esse. vel aliud nouum.

¶ Dico quod hic non est difficile respondere: si ponatur productio permanens sicut productum. Et tunc esset dicendum quod difficultas esset: si esset insecundo instanti noua productio: sed quia non est noua productio. sed eadem quae prius: ideo non accipit esse nisi eadem acceptione qua ante.

¶ Exemplum. causa materialis semper causat materialiter suum effectum: quia suum causare est suum recipere: et effectus dependet ab ea: semper autem eadem causalitate causat: et eadem receptio ne recipit.

¶ Tertia difficultas est de agentibus naturalibus quando approximantur passiuo quanto ibi plus manent: tanto magis intendunt suos effectus. Non autem experimur hoc de actu intelligendi. Unde ergo hoc:

¶ hic ergo dico. quod aliqua agentia sunt qua continuant actionem suam innouando ipsam. Aliqua non: sicut si sol staret et non moueretur semper eundem radium causaret: nec ille radius intenderetur: sed in primo instanti esset eque perfectus: sicut in vltimo. Et tota ratio est: quia eadem actione numero causaret: non sic autem agentia philosophica: sicut ignis qui per modum contrarii agit. habet enim contrarium et ideo alia et alia actione. et alio et alio influxn causat continue: et semper aliquid nouum producit: et etiam augmentat.

¶ Quar ta difficultas est. Utrum posset demonstrari. quod talis actus intelligendi sic continue dependeat.

¶ Ad hoc dico quod dependentia b. ad a. probatur precise per hoc. quia ad presen tiam a. sequitur be. et ad absintiam a. sequitur desinitiob. Num quam aliam viam habemus ad probandum: siue ostendendum aliquid esse causam alicuius. Eodem modo dico de continue causare: quia enim videmus quod aliqui effectus postquam positi stur in esse quantum cumquam deficiat causa illum effectum ponens in esse: non propter hoc deficit ille effectus: dicimus quod ille continue non catur. Exitum de calore causato a sole: recedente enim sole remanet calor. ideo etc. Quandocumque enim ex absitia esse sequitur corruptio effectus: tunc dicimus quod ille effectus contunue dependet: et est in continuo causari. Exitum de luce causata a sole: recedenteenim sole iam amplius non remanet. ergo etc.

¶ Ad propositum applicanus quantum ad ea quae sunt in anima: quia videmus quod lic praesente obiecto vel specie causetur habitus: tamen postquam causatus est abeunte obiecto adhuc remanet habitus. Probamus. ni habitum ex hoc non continue dependere. neccontinue causari quia autem videmus quod praesente obiecto actus ponitur in esse. abinte autem non stat actus: ideo arguimus euidenter quod actus continue causatur: et dependet eque euidenter: sicut de radio respectu solis.

¶ Quinta difficultas quomodo corrumpuntur et permanent ea que sunt in anima nostra.

¶ Ad hoc dico quod aliqua corrumpuntur praecise ex defectu agentis. Exuitum de luce in aere que non corrum pitur propter aduentum contrarii. nec propter innaturalem potentiam subiectised precise ex defectu agentis. huiusmodi est in anima actus intellgendi. non enim. propter contrarium corrumpitur. nec propter innaturalitatem substanti: sed precise propter defectum agentis. Intellectus enim agens potest occupari circa aliud obiectum: et sic non occu¬ pabit se circa istud. et per consequens ex tali defectu sequitur de sitio actus intelligendi. Aliqua autem sunt in sensibilibus quae corrumpuntur ex defectu principii patientis scilicet subiecti. et hoc fit quando subiectum desinit materialiter causare propter aduentum alicuius contrarii. Et isto modo albedo in superficie esse desinit nigredine adueniente. hiumodi in anima nostra sunt habitus aliqui quihabent contrarium. Nam ipsi non corrumpuntur propter primum: quia postquam positi sunt in esse non amplius dependent a causis suis: sed quia omne inherens dependet a subiecto. cessante subiecto causare in genere sue causalitatis: statim desinunt isti habitus. hoc autem fit quando aliis habitus isti incompossibiles inducuntur: quia tunc subiectum desinit causare respectu istorum: et incipit respectu illorum. Isti autem habitus sunt imperfecti: vt in sequentibus apparebit.

¶ Sed tunc ex istis potest elici vna conclusio quod perfecti habitus non possunt corrumpi. Nam de imperfectis sicut de opione vera et falsa: et fide patet oppositum. sed de scientia et sapienta quae sunt vere et perfecte videtur quod sunt incorruptibiles. Probo: nam omne quod corrumpitur vel corrumpitur propter defectumagentis: sicut de luce: vel propter defectum subiecti: quia desinit causare. Vel propter aliquod incompossibile inductum in subiecto: ex quo sequitur secundum scilicet quod subiectum non possit causare. Propter primum non corrumpuntur isti habitus: quia postquam positi sunt in esset abeunte causa sua adhuc remanent. Nec per scientiam falsam sibi incompossibilem: vel propter sapinam falsam. quia iste non sunt. Includit enim contradictionem quod aliqua scientia sit falsa: vel etiam sapina. sicut quod homo sit irrationalis. Scientia enim est habitus veri dicus.

¶ Sed dices. quod licet non possit corrumpi per scientiam falsam. eo quod non sit: tamen ad corruptionem sufficit opinio falsa: que bene est possibilis: et ista ita est incompossibilis scientie: sicut albedo ningredini.

¶ Sed hoc est incompossibile: quia quando alique due causae sunt equeapproximate respectu alicuius passiui: si vna est potentior alia: et effectus eorum sunt simpliciter incompossibiles: quia nunquam impotentior poterit effectum suum in passiuo causare: nec per consequens effectum potentioris destruere. hoc patet. maxime si vtraque secundum vltimum sue potentie agit Momon ita est quod opinio falsa: que est incompossibilis scientiae non potest causari in intellectu nisi mediante actu circa obiectum illud quod est scitum. Constat autem quod illud obiectum scitum pro tunc erit praesens intellectui: et sic premisse respectu demonstrationis: sed demonstratione eque approximata poten tie cum syllogismo probabili: demonstratio est potentior: cum ergo effectus demonstrationis qui est scientia sit in compossibilis opinioni false: sequitur quod spllitus probabi lis numquam poterit effectum suum causare in potentia. et per consequens nec scien tiam destruere.

¶ Ex his potest alicui videri: quod veri et per fecti habitus intellectualis non possunt corrumpi.

¶ Ad Grego. dico. quod ideo est: quia generatio est coeua genito.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 6