Quaestio 1

¶ Distinctio. xliii. et. xliiii. Quaestio. i Quibus tamen de suo sensu generantes. Nunc illud restat discutiendum etc. distinctionem. 43. et. 44. Irca Ad euidentiam illorum qua dicitun de potentia diuina. postquam visum est de esse creaturarum in potentia obiectua. Quero. x quaestiones per ordinem. Prima est. Utrum de possit aliquod impossibile facem. quod sic. quia in tellectus noster potest intelligere multa impossibilia: ergo deus potest facem ea. Antecedens patet. consequentiam probo per hbyvl. 1. de tri. quae dicit. quod deum plura potest facem quam intellectus noster intelligere.

¶ Contra. omne impossibile implicat contradictionem.

¶ hic sunt duo facienda. Primum a quo accipi tur omni potentia dei. 2m est de quesito. ad primum praemittuntur 4or praeambula. PriQuantum mum est. quod theologi loquentes de omni potentia dei: non accipiunt omnipotentiam sicut philosophi concesserunt deum omipotentem. quia scilicet est causa omnium: mediantibus tamen causaris secundis. 2a preambulum est. quod non accipiunt omnipotentiam pro causalitate im mediata quam deus habet respect effectiuum omnium: sed in ratione causniuersalis. 3m praemabulum est. quod accipiunt causalitatem qua deus potest suplere vicem cuiuscumque causae 2o. 4m est. quod accipiunt omnipos prout potest causare omnem effectum cui non inest repugnantia ex ratione formali suorum terminorum simpliciter sumpta.

¶ Istis praemissis ponuntur due vie circa omnipotentiam.

¶ Una est. quod omnipositla totaliter sic sumitur ex parte dei: quod quantum est ex se: impse potest omnia facere: tam illa quae possunt fieri: quam illa quae non possunt fie ri: tamen aliqua non possunt fieri: et tota repugnantia est ex parte crea ture: quia deus habet infinitam virtutem causandi: et infinitum effectum posset causare: si creatura esset capax.

¶ Alia via sumitur ex parte creature: quod ideo potest esse talis effectus: quia in se est factibilis: et non est ens in se prohibitum: sed quia isti declarabitur in sequenti quaestione: idcirco dimitto.

¶ Dinco tamen quod ad rationem formalem omnipotentie duo concurrunt formaliter distincta scilicet potentia effectiua dei: et obieiua potentia effectus: nec aliter intelligi potest. ad quaesitum scilicet vtrum deus possit facere Quantum aliquod impossibile. hic intelligendum est quod quatuor genera impossibilum inueniuntur. Quoddam quod est simpliciter im possibile et nullius agentis potestati subiicitur: sicut chimera.

¶ 2m est impossibile secundum quid. quod scilicet non subiacet potentie limitate virtutis: sed bene subiacet potentie infinite virtutis. sicut quod virgo pariat est im possibile per naturam. tamen deo est possibile.

¶ 3m impossibile est per ac cidens. Illud enim de se non potest esse impossibile: vtpote motus hesternus solis ex se et ex natura sua possibilis est: etiam respectu naturalimitate: sed tamen vt coniungitur cum praeteritione impossibilis est: et hoc per accidens. quia coniugitur eim per accidens.

¶ 4m impossibile est. quiam scilicetest impossibile quando termini de se sunt possibiles: sed tamen inesse simulrepugnant. vt quod idem sit album et nigrum simili.

¶ Secundum autem ista 4or genera impossibilum ponuntur quattuor conclusiones. Prima est. quod deus non potest facem impossibile primo modo. quia omne tale est ens prohibi tum simpliciter: super nullum autem tale vt sic cadit aliqua possibilitas

¶ 2a conclusio est. quod deus potest facem illud quod est impossibile 2o modo: et omne tale licet sit huic agenti impossibile. est tamen possibile simpliciter.

¶ 3 conclusio est. quod deus non potest facem impossibile per accidens. vt scilmotus praeteritus non sit praeteritus: quia hoc solo priuatu deus secundum quod dicit agaton.

¶ Patet etiam ratione. quia quod non est: non potest annihilari vel destrui: sed motus praeteri tus non est: nec inse nec in suin partibus: ergo non potest destrui¬

¶ 4a conclusio est. quod deus non potest facem impossibile 4o modo scilicet incompossibile. quia nihil potest fieri a deo quod in se non est factibile. Sed licet partes istius sunt factibiles. simul autem non quia sunt repugnantes. ergo deus hoc facem non potest.

¶ Sed con tra istas conclusiones instatur quadrupliciter. Primo contra primam sic. Quare non posset deus copulare membra diuersorum animalium: et animam infundere: et sic facem chimeram. non videtur ratio quare non. Illud autem est chimera. ergo etc.

¶ Contra 2a sic. quod creatura transferat corpus de loco ad locum in instanti est impossibile creature: et tamen deus virtutem transferendicreature comnicare non potest: cum talis virtus sit infinita que est incompossibilis creature.

¶ 3o contra tertiam sic. quod est impossibile per accidens: est per se possibile: sed omne per se possibile deus potest facere: ergo impossibile per accidens deus potest facem.

¶ 4o contraquartam sic. Contraria isto modo sunt incompossibilia secundum proprias rationes suas formales: sed contraria per naturam sunt simul in aliquo gradum. ergo deo est possibile.

¶ Ad primum dico: quod monstra non sunt entia prohibita: et ideo deus potest ea facem: chimera est ens prohibitum ideo illud non potest facem. Nam licet deus quodcunque ens per se posset producere: tamen non quodlibet in quolibet: sicut albedinem non potest producere in anima: nec animam in lapide: sed tantum in corpore organico. Chimera autem vi est ens prohibitum ponitur constare ex partibus mutarum specierum que non possunt simul concordare ad recipiendum vnam animam.

¶ Ad 2m dico: quod impossibile est quod talis translatio fiat a creatura: tamen ipsa in habitudine ad potentiam diuinam est simpliciter possibilis: non tamen ad virtu tem comnicatam creature: quia illa esset virtus limitata

¶ Ad 3m dico. quod impossibile per accidens necessario reducitur ad per se.

¶ Ideo dico. quod motus praeteritus sub ratione praeteri ta non est impossibilis per accidens: sed per se: sed tamen rationi sue forma li accidit praeterito illa cui per se repug autem.

¶ Ad 4m dico quod aliter oportet dicere in contradictorus et in priuatiuis que ex suis rationibus formalibus repugnant. Aliter in contrariis: que licet sint contraria ex suis rationibus formalibus. non tamen rebugnantia est ex illis: sed ex modis intrinsecis.

¶ Sed hic occurrunt aliquae difficultates. Prima. quomodo possumus cognoscere impossibile simpliciter: et impossibile secundum quid: et quomodo distinguuntur. Dicitur quod impossibile simpliciter est illud quod condictionem includit: secundum quid autem non includit.

¶ Sed istud non vralet. Primo quia eque difficile est: sicut primum scilicet quid est illud quod contradictionem includit. et quid quod no includit.

¶ 2o. quia impossibile secund quid videtur contradictionem includere: quod fiat ab illo cui dicitur impossibile: eque bene: sicut impossibile simpliciter.

¶ Dico ergo. quod circa regulas eternas que simpliciter sunt incommutabiles: sed cut docet Aug. de vera reli. nulla cadit dispesatio cuius cumque potentie quales regule sunt omnia principia per se nota: et illud est simpliciter impossibile: quod est contra per se notum: aut euidenter ex per se noto deducum. omnia autem illa sunt concedenda dictiesse impossibila. Sic ergo ad cognoscendum ista impossibila: oportet ad principia per se nota: vel conclusiones ex eis deductas respicere.

¶ 2a difficultas est. si omne illud quod est oppositum cadenti sub regulis eternis: vel quod est contra demonstrabile per illas regulas fit impossibile simpliciter. Dico quod sic. quia reglase eterne simpliciter: et demonstrabilia per ipsa: sunt simpliciter necessaria. ergo eorum opposita sunt simpliciter incompossibilia.

¶ 3a difficultas est. si sunt aliqua inconpossibilia secundum quid et simpliciter. sicut sunt aliqua impossibilia secundum quid et simpliciter. Dico quod sic. quia illa sunt secundum quid incompossibilia que per naturam fieri non possunt: sicut virginitas et partus que tamen non sunt incompossibilia simpliciter.

¶ 4a difficultas est. vnde oritur prima radix impossibilitatis: et quid est illud ad quod omnia alia talia reducuntur. Dico quod radix impossibilitatis est incompossibilitas. Ideo enim creaturam infinitam deus face re non potest: quia creatura et infinitas sunt incompossibilia.

¶ Sed vlterius quae est ratio incompossibilitatis et radix: Di co quod nihil est nisi rationes formales incompossibilium quia enim tales sunt. ideo incompossibiles sunt: et quia incompossibiles sunt: ideo aliquid ex eis fieri est impossibile.

¶ Sed adhuremanent aliqua dubia. Primum est de isto impossibili per acci dens: quare deum non potest faceme illud: sicut potest facem impossibile secundum quid: cum magis videatur accedeme ad rationem possibilis. Di cit doctor noster. quod sicut est possibilis mutatio de non subiecto in subiectum de subiecto in non subiectum. de subiecto in subiectum. ita deus potest facem de non ente ens: de ente non ens: et de ente ens: sed sicut impossibilis est mutatio de non subiecto in non subiectum. ita impossibile est quod de faciat de non ente non ens. omne autem praeteritum est non ens: facere ergo illud quod est praeteritum non esse praeteritum: est facem illud quod est non ens esse non ens: quod est impossibile.

¶ Sed contra instatur. ita est futurum vt futurum non ens: sicut praeteri tum. si ergo non potest praeteritum facem non praeteritum. quia pteri tum est non ens: eodem modo non potest facem futurum non ess futurum. quia futurum est non ens. Dico ad hoc quod oportet necessario dicere. quod voluntas diuina se habeat aliter ad futurum quam ad praeteritum. E enim ita parum possit annihilare futurum: sicut praeteritum. tamen aliter potest facem futurum non esse futurum: quam praeteritum non esse praeteritum. hoc autem si declarari potest. Nam voluntas diuina dupliciter ad obstantia compratur: quia ad aliqua compratur complacenter tantum: et hoc ad quiditates rerum: et ex ista complacentia non sequitur rem esse vel non esse. Recessario enim voluntas diuina tali actu fertur in omne illud in quod fertur: et sic omnia essent de necessaritate. Ad aliquina autem compratur vt volens efficaciter. et hoc facit per determinationem voluntatis sue ad ponendum rem in esse: et quia ista determinnatio est contingens: et nunc et ab eterno: hinc est quod sem¬ per istam determinationem deus potest mutare.

¶ Ad propositum dico. quod deus per voluntatem suam respicit praeterita complacenter tantum: et non efficaciter: et sic necessario et non contingenter: et ideo sicut per illam volitionem: vt est volitio complacentie circa obstantia: nihil potest immutare: sic necirca praeterita: vt praeterita sunt: deus nihil potest mutare. Sed ad futura voluntas diuina compratur per modum volitio nis efficacis: et ideo pro tanto dicitur hoc futurum: quia volun tas diuina sic determinat. Si autem muteter determinatioita quod voluntas diuina determinet hoc non faceme: tunc illud quod erat futurum: non est amplius futurum. Et ex homo apparet quomodo aliter potest deus facem de futuro non futum quam de praeterito non praeteritum. quia contingenter habet quod sit fiturum scilicet ex determinatione diuine voluntatis: non autem sic de praeterito.

¶ Aliud dubium est: quia non videtur quod incompossibilia sint simpliciter incompossibilia: quia cum deus possit facem quicquid non includit contradictionem: contraria autem et priuatiua non videntur includeme contradictionem. ergo ista non erunt incompossibilia.

¶ Dico quod multa videntur in compossibilia praeter ea quae includunt contradictionem. Primo relatiue opposita. sicut quod idem gignat se. 2o contrarie op posita. sicut quod idem sit summe album et summe nigrum. 3o priuatiue opposita. sicut quod idem sit cecus et videns. Alia autem et maxima: et est in contradictoriis scilicet quod idem sit album et non album. Ista autem vltima non includitur in aliis. quia ma xinia est. et maximum non includitur in minori. Dico ergo. quod talis incompossibilitas non est in contrariis vel relatiuis: vel forte nec in priuatiue oppositis ex inclusionem contradictoriorum. sed ex rationibus eorum formalibus: vel aliunde: sicut alias dictum fuit et inferius dice tur.

¶ Exemplum humanitas et asineitas non dicunt formaliter contradictionem: et tamen incompossibilia sunt in eodem supposito. Radix ergo incompossibilitatis non est praecise condictio.

¶ Ad argumentum patet.