Quaestio 3

Questio. iii. UTrum praescientia et praedestiatio sit idem in deo. Quod non. quia Apsitlus diui ad No. quos praesciuit: hos et praedestinauit.

¶ Contra. Aug. 19. de tri. quod deus vna et eterna et incommutabili visione complectitur omnia praemittuntur 4or primam. Circa istam quaestionem bula. Primum est. quod praescientia dei accipitur 2r. Uno modo improprie pro omni eius praecognitione quam habet de futuris contingentibus: et isto modo electi sunt presciti ad gloriam. Alio modo stricte. pro cognitione quam habet de sola damnatione reproborum. et isto modo distinguitur contra predestinationem. Et isto modo solum reprobi sunt presciti.

¶ 2m preambulum est. quod predestinatio vno modo potest accipi pro cognitione glorie electorum. Alio modo pro preordinatione et predestinatione diuine voluntatis ad saluandum electos. Et isto modo accipitur proprie predestinatio. quia est quadam smientia diffinitiua. Diffinire autem in contingentibus partinet ad voluntatem. Unde dicit Apostolus ad ephe id est quod deus praedestinauit nos secundum propositum voluntatis sue.

¶ 3m preambulum est. quod accipi endo sic proprie predestinationem: ipsa differt a praescientia sicut actus voluntatis ab actu intellectus: quia praescitur est actus intellectus. predestinare vero voluntatis: quod autem actus intellectus et voluntatis differant: fuit alias declaratum.

¶ 4m praeambulum est. quod accipiendo predestinatio nem pro priuisione qua deus praeuidet saluandos: et praesciam propraeuisione qua deus videt damnandos. videtur ibi esse distincto. Et hoc probatur per illam viam per quam probamus volitionem et nolitionem distingui aliquo modo in deo: quia illi quae sunt praedestinati. non sunt presciti. sed idem omnino respectu eiusdem no potest esse et non esse. de ista materia a multis illitteratis. Sed quonia natuali tamen ingenio et ratione igentibus. theologi maxime infestantur. Idcirco ad occurrendum eorum dubitationibus secundum ordinem interrogationum suarum est procedendum. Et maxime occurrunt. 8. dubia. Primum est. si deus preuidet me moriturum esse in peccatio mortali: et per consequens damnandum: quare creauit animam.

¶ Et confirmant istud dubium. quia nullus sapiens artifex producit aliquem effectuquem praeuidet. quod non perueniet ad finem sibi debitum: sed finis debitus anime nostre est felicitas. ergo etc.

¶ Rspondeo huic quaesti ni. quod insipientis est causam quaerere vbi non est causa: vt siquis quaereret. qua re deus est deus. aut quare homo est animal rationale. Nunc autem dicit Aug. de ci. dei. quod si causa diuine voluntatis quaeratur. non inuenitur. Et ideo si quaeratur. quare hoc fecit deus. respondetur. sic volunt. et hoc est status. quia divina voluntas est prima reglasia in omnibus contingenti bus.

¶ Ista responsio declaratur 4r. primo quidem in mechanicis. quia licitum est figulo de eadem mteam facem duo vasa. Unum in contumeliam scilicet ad reponendum immunditias: et aliud in honorem scilicet ad praesentandum in mensa: et tamen irrationabiliter quaritur ab eo: quare magis de hac parte materiae fecit vas contumelie. cum ibi nulla possit ratio dari. quia non est. cum mtam sit penitus vniformis. Eodem modo hic frustra queritur quare deus creauit animam illam in contumeliam: aliam autem in honorem. Et istam responsionem innuit apituls ad ro. 5.

¶ 2o decla¬ ratur in monasticis. Nam in actibus humanis sepere solet queri: quare hoc fecisti: Respondetur. quia volui. Et iterum. quarevoluinsti. Respondetur. quia apperuit mihi sic esse volendum. Quare autem non statur in prima responsione: Cam est. quia voluntas nostra. non est prima regula actuum nostrorum: sed ad hoc quod sit recta. regulatur a recta ratione. Uoluntas autem diuina prima regula est circa contingentia. Et ideo nulla vlterior est ratio quaremda.

¶ 3o in posoliticis. nam ab inferiori praelato et principe recurritur ad superiorem. donec quis veniat ad supremum: et ibi est status: quia quicquid ille decreuerit: ab eo appellare non licet.

¶ Sed diuina voluntas est summus princeps in contingentibus: et ideo illi qui quaerunt causam de diuina voluntate: et recurrunt ad ratione sicut ad priorem: assimilantur illis quod in ecclesia appellant a summo pontifice ad vnum epsum vel ad aliquem alium praelatum inferiorem. quod videtur inconueniens.

¶ 4o in physicis. quia cum quaeritur quare ignis calefacit. non potest dari causa alia: nisi quia habet calorem. Et iterum. quare calor calefacit: non datur. quia illa est causa prima in igne. Sic autem est voluntas diuina in omnibus contingentibus. Et sic praecluditur via multis curiosis inquisitionibus.

¶ 2a interrogatio est. Quare fecit mihi deus istam gratiam: vt me crearet: priuidens me damnandum. Et iterum. quare teneor sibi gratias agem de illo beneficio. quia expediuisset mihi quod numquam habuissem inlud. Dicunt aliqui. quod damnati magis volunt sic esse quam non esset et ideo magna gratia fit eis. quod non annihilantur. vel quod fuert creati.

¶ Sed contra hoc arguo. 4r. Primo. quia in euangelio icitur de iuda. Melius fuit ei si natus non fuisset homo ille.

¶ Secundo. quia apliulus dicit. Desiderabunt mori. et fugiet mors ab eis.

¶ 3o. quia melius est alicui annihilari quam mortaliter peccare: cum magis haec iustus eligeret. et tamen dannati continue sunt in peccato mortali.

¶ Item 4o quia infinitum malum est pena inferni. eo quod est pena infinite transgressionis: et tamen non fuisse nullum est malum. homines enim quos posset creare deus. nullam penam habent ex hoc quod non creati sunt. Et propter hoc dicitur quod beneficium creationis non tendit in detrimentum rei create: sed per accidens venit dannatio ipsa: sicut si rex daret alicui aliquod fortalicium: et a casu sequeretur eius oncipitium: si tamen ille rex praesciret illud praecipitium: non minus esset ei regratiandum. Dico ergo quod vnicuique melius est bonum totius quam proprium: et ideo videmus per experientiam quod manus e expotest pro capite. quia destructio capitis esset destructio totius: et non destructio manus: et ideo cum damnatio istius cadat in bonum vniuersi et decorem et ordinem: ideo bonum est illum creari sub illa habitudine. licet forte ipse vellet oppositum. Unde si talis esset bonus: gratias agent deo. quia ipse esset obiectum diuine iustitie.

¶ 3a interrogatio est. quaredeus permittit in vniuerso tantum malum: quantum est damnatio: cum benigni principes in suins regnis vitent omnia mala quae possunt.

¶ Dicitur quod ipsi vitant quae possunt de potentia ordinata: non de absoluta. quia omnem penam mortis quam inferunt possunt excludere: et ita deus non potest ordinate vitare penam illam. ex quo peccatum mortale precessit

¶ Sed redit difficultas quod licet principes ordinate non possint nuferre penam post culpam. tamen si ipsi possent vitare culpanipsi facerent: cum non imponant penam nisi ad vitamdam culpam: sed omnem culpam vitare non possent. cum causas ignorent: deus autem vitare potest. quia omnia nouit. ergo etc. Dicitur quod licet ipse posset de potentia absoluta: non tamen de potentia ordinata. quia peccatum in malis auget meritum in bonis secundum Aug. dum ipsos impugnant vitia. et magis meritum est bonis: dum ipsi dimittuntur sibiipsis. et per consequens maiorem gloriam consequuntur sicut de voluntate absoluta vnus princeps posset quemlibet a latrocinio praeseruare: si eum teneret ligatum. sed tamen hoc non facit: quia decet quod dimittat eum liberum.

¶ 4a interrogatio quia si sum electus. tunc deus praeuidet me saluandum: quare ergo oportet me laborare in bono opere. cum finaliter saluer qui buscumque operibus preuiis. ex quo deus ab eterno hoc preui dit.

¶ Dicitur hic 4r. Uno modo quod licet deus non posset aliter facere. ita quod necessario saluaret eum: tamen ex quo deus illud gratis ab eterno priordinauit: tanto magis diabet conari ad complacendum sibi ex gratitudinine.

¶ 2o. quia deus non necessario se determinauit ad saluandum: nec necio stat in illa determinatione: quin possit velle oppositum: si facias malum. Et si dicatur. si determinaret oppositum. ergo prius non nouit. Dicitur quod licet deus certitudinaliter cognoscat me nunc esse. tamen in eodem nunc potest facere quod non essem in sensu diuisionis. et tunc oppositum noscet.

¶ 3o dicitur quod scientia dei de futuris contingentibus non est ita determinata: sicut de necessariis: sed est conditionata: sicut omnes promissiones vete ris testi ad Abraham et ad Dauid omnes fuerunt conditionate: eto in non stante conditione. non staret quod praecoguit cum illa conditione: et per illam conditionem ipse praecognuit non necessario: sed ctingenter.

¶ 4o dicitur ad interrogationem istam. quod sicut deus praecognouit istius saluationem: ita et omnes actus me ritorios quibus saluabitur: et conatus quibus conabitur.

¶ Et si dicatur. Nunquid deus necessitabit me ad istos conatus: Dicitur quod non. sicut non necessitat ad actum. praesentem: quem tamen certitudinaliter nouit.

¶ 5a interrogatio est cum deus prenouit me damnandum si sum reprobus. et ita eueniet finaliter: quare oportet me conari ad bonum: cum finaliter contra me concludatur in causa.

¶ Dicitur hic 4r. Primo. quia licet homo talis per talia opera non saluetur. tamen finaliter diminuetur eius pena. Ista ratio tamen non valet: quia sicut deus nouit damnationem: siue penam futuram: sic nouit et gradum pene.

¶ 2o dicitur quod quia bonum virtutis est propter se diligendum. quia a deo volitu sine quacumque relatione ad quamcumque penamvel gloriam ex naturali dictamine rationis. et ideo quamuis homo ciret se esse damnandum immutabiliter: semper adhuc deberet conari ad bonum.

¶ 3o dicitur. quia secundum Aug. nouit deus mutare snintiam. si tu velis mutare delictum. Unde deus non ita sententiauit immutabiliter nec prescit. quin possit oppositum facere et faceret si tu delictum mutares.

¶ Et si dicas ergo non precognouit deus tunc me condennandum. quia tunc saluabor. Dico quod immo. quia conditionate.

¶ 4 dicitur quod licet deus pro illo signo pro quo voluntas eius praecedit determinationem suam. possit oppositum eius quod eueniet. quia nihil adhuc de futuro contingenti nouit pro illo signotamen post instans determinationis: vt dicunt. non potest in oppositum. quia se determinate determinauit. et tunc certitudinaliter nouit.

¶ 6a interrogatio. quare ab eternomagis praedestinauit istum quam me. cum ab eterno nil plus boni fecisset quam ego. Dinco quod praedestinationis nulla est causa quia gratis deus praedestinat. et non ex operibus. Si enim ex operibus esset. iam gratia non esset gratia.

¶ Sed quare istam gratiam non habent isti sicut illi: Dicitur quod non est alia ratio: nisi quia sic sibi placuit: sicut declaratur. Primo in mechanicis: vbi artifex de duobus lapidibus penitus conformibus: vnum assumit ad altare: alium positionit in via. 2o in inconomicis. vbi paterfamilias de duobus filiis similis natis: totaliter consimilibus: vnum assumit ad haberditatem: et alium redigit in fuitutem. 3o in politicis. vbi rex de duobus sibi equaliter presentatis vnum assumit ad suum palatium: alium dimittendo: in quo nullam iniuriam sibi facit. 4o in theologicis: vbi dicitur. Iacob elegit. Esau autem dimisit deus antequam quidquam bomoi vel mali fecisset sicut dicit apistlu. Sed numquid est hic acceptio personarum apud deum. Dicitur quod non. quia nulla merita praecesserunt. Si enim equaliter meruissent: et vnus remuneraretur et non alius. tunc bene esset personarum acceptio. nunc autem. quia ex merito nulli tenetur. vnum potest sibi determinare alio omisso: sicut patet. supra in Iacob et Esau. et in multis aliis exemplis datus sin tamen alicus inuria.

¶ 5a interro. est. quare deus priordinauit istum ad dannationem perpetuam: cum tamen nihil mali fecisset: et non solum non elegit. Dicitur quod licet prede stinationis nulla sit causa. tamen reprobationis aliqua causa est: quod declarabitur in sequem. q.

¶ 5a interrogatio est. quare deus ab eterno me vel te praescitum: non posset nunc praedestinare aut econverso. cum voluntati eius cuncta subiaceant: sicut ab eterno: ita et nunc. Dicitur quod cum idem instans eternitatis sit praesens et emper fuit: sicut ab eterno deus potuit non praedestinare quem pdestinauit et econverso. ita et nunc. quia actus divine voluntatis secundum se non transit in praeteritum.

¶ Sed instatur 4r. Primo quia si nunc pradestinaretur: tunc ab eterno non fuisset prdestinatus ad gleriam et certitudinaliter praeuisus. 2o. quia praedestinatus ab eterno qui nunc praedestinaretur non fuisset vere praeuisus vel praescitus. 3o. quia deus praeuidit ab eterno quod nunc non facit. et sic ab eterno oppositum eius priordinasset. quod nunc ordinat. 4o quia tunc deus transiret de contradictorio in condictorium: nulla facta mutatione in aliquo extremorum.

¶ Ad primum dico. quod nunc praedestinaretur: si ab eterno fuisset praedestinatus. quia instans eternitatis non transit in praeteritum.

¶ Per idem ad 2m. Ad 3m dico. quod non ordinasset tunc ab eterno oppositum: eo quod nihil est ibi praeteritum: et simili in eodem instanti praesenti opposita esse non possunt.

¶ Per idem ad 4m dico. quod non inessent ei contradictorie opposita successiue. Sed qui est praedestinatus pro primo signific voluntatis diuine: non potest praedestinari ante illud signum. Illa enim signa non successiua: aut in praeteritum transeuntia: sed permanentia sunt: sicut dictum est de signis originis et naturae distinctione. 13. et. 1 4.

¶ Ad argumentum patet. quod accipit praedestinationem pro actu voluntatis etc.