Quaestio 5

Quaestio. v. en lux eterna sit intellectui nostro ratio Tu cognoscendi. quod sic. quia Aug. ad ducit ad hoc illud 3oi i. Erat lux vera que illuminat etc.

¶ Contra. Aug. dicit quod teUnebre id est infideles eam non comprehenderunt.

¶ 4or rationes Aug. quas idem hic introducumnt Augutus. adduum ad conclusiones affirmatiuam ex quibus opinati sunt aliqui quod opio esset Aug¬

¶ Prima ratio est ista. Impossibile est quod aliqua virtus virtute propria af tingat ad naturam vel vtutem praestantiorem se: sed si attinget: hoc est in virtute praestantioris se: sed intellectus noster attingit ad aliqua praestantiora se: quia ad eternas regulas. ergo hoc erit in virtute alicuius praestantioris se.

¶ 2a ratio est ista. One iudicans de aliqui praest illi de quo iudicat: sed intellectus noster iudicat de supenaturalibus et incommutabilibus. ergo eis praesidet. non a se. ergo a luce in creata. hec Augustinus. de vera religione.

¶ 3o sic. impossibile est quod in luce commutabiliiudicet quis vere de re incommutabili: sed intellectus noster iudicat vere de re incommutabili. ergo incommutabili luce. et per consequens eterna.

¶ 4o sic. Impossibile est quod idem numero reperiatur in pluribus sine aliqui communi repato in illis: sed plures intellectus veritatem eandem intelligunt. et per consequens eadem veritas in pluribus est. ergo per aliquid commune. hoc est lux¬

¶ Istud communitur non tenetur: maxime propter regulam Aug. Sic deus res quas condidit adminstrat vt eas agem proprios motus sinat. cum ergo deus dederit intellectui: sicut aliis entibus inferioribus sufficientia principium respcum operationis sue: videtur quod intellectus potest in propriam operationem sine tali luce. Introducuntur tamen aliquae dicta antiqurum doctorum ad que dicenda moti sunt propter ver ba Augustinum.

¶ Primum est quod Augustin. ponit istam lucem eternam intellectum agentem. Intellectus enim agens est quaedam lux in qua prospicimus veritates cognoscibiles in nobis.

¶ 2m dictum est quod in luce creata intellectus nostri possumus cernere quod verum est: sed non ipsam veritatem: quia secundum se est incommutabilis.

¶ 3m est quod licet in nobis luce creata possumus concipere terminos regularum incommutabilium. vt totum et partes que sunt mutabi lia: non tamen illorum habitudinem: quia illa est incommutabilis

¶ 4m dictum est quod Aug. videtur expraesse concede conclusione illarum rationum. est enim tale quod scilicet sine speciali illustratione diuina nullum principium incommutabile cognoscere possumus: quia nulla potentia conmutabilis ad talia per se attingit.

¶ Sed vt mihi apparet ista dicta stare non possunt. Primum non. non enim verisile est quod tantus doctor vellet ponere vnum intellectum agentem in omni bus: sicut ille saracenus fecit. posito autem illo dicto illud sequitur. nam Aug. illam luceme vnam numero in omnibus ponit vt videtur. idem igitur intellectus.

¶ 2m non. quia nullam relatio potest intelligi incommutabilior suo fundamento. ipsa autem veritas fundatur in eo quod est verum.

¶ 3m etiam non. quia nulla habitudo inter extrema potest esse notior ipsis extremis cum eapresupponat. Et similiter tu dicis quod est necessaria. Nullum autem necessarium aliquod contingens praesupponit.

¶ 4m etiam non valet: quia tunc omnis nostra scientia esset ex terminis vel regulis incommutabilibus: quod esset mirabiliter dictum igitur partem communiorem priorem oportet respondeTenendo re ad arguent que videntur esse Aug. ad quae dicit scotus: volendo saluare opionem Aug. quod Aug. intelligit quod deus qui est lux concurrit vt causa vniversalis ad causandum actum cognoscendi in intellectu cum intellectu vt causa particulari.

¶ Sed istud secundum meum inudicium: non sufficit. Nam ipse non videtur positionem quod illa irradiatio requiratur in visu: sed solum in intellectu. et tamen eque concurrit deus vt causa vniversalis ad actum videndi: sicut ad actum intelligendi.

¶ Potest ergo dici ad mentem Aug. quod ipse loquitur inquirendo: non autem determinando: et tunc oportet soluem rationes suas.

¶ Ad primum verum est: loquendo de potentia productiua: quod nulla talis attingit ad nobilius se: sed operatiua poteitioa potest in nobilius se: sicut possum videre solem qui forte est nobilior: tamen potentia mca visiua non potest eum producere.

¶ Ad 2m de praesidentia dico quod maior est vera quando obiectum iudicii dependet a iudicante: sed quando non dependet non est vera: sic est in proposito. Iste enim veritates non dependent ab intellectu nostro: sed magis econverso

¶ Ad 3m dico quod euidentia veritatis est ab obiecto scilicet a rationibus formalibus terminorum effectiue et ab intellectu. non autem a luce: quanuis luceme requrat. et non forte nisi in ratione causantis.

¶ Ad 4m dico quod si maior habeat veritatem oportet in telligi quod illud commune sit formaliter in pluribus: sed intelligendo obiectiue non oportet: quia omnes homines in oculis suis possunt vnicum solem habere et videre.

¶ Sed hic est vna difficultas de inconmutabilitate illarum veritatum et de regulis incommutabili bus de quibus loquitur Augustinus. qualiter earum incommutabilitas saluari potest secundum determinationem Aug.

¶ Ad istam difficultas soluendam sunt quatuor modi dicendi. Primus est. istam incommutabilitatem habent iste veritates ex natura terminorum necessaria: et ideo tales regule non possunt formari nisi de obiecto incommutabili scilicet de deo: et ideo omnis veritas circa creata est non necessaria: vnde dicunt quod omnibus hominibus adnihilati: ista esset fasa. Omnis homo est animal.

¶ Ted iste modus ex se et ex dictis arpareat inconueniens. Induco tamen augmentum contra eum. Arguo enim sic. supposito dicto tuo: sequitur quod omnis scientia praeter theologiam est de contingentibus nec aliqua: praeter theologiam erit scientia: huius oppositum dicit Augustinus.

¶ Praeterea. si ita est: tunc impossibile est accipere aliquod principium necessarium: quod verificetur in deo et in creatura: sed Augustus est in oppositum. Augueits enim primo de tria. dicit quod hoc principium. nulla res se ipsam gignit. verificatur necessario tanin deo quam in creatura. ergo non solum de deo. ergo etc.

¶ Secundus modus dicendi est quod inste regule dicuntur in creaturis incommutabiles quia suppositis terminis impossibile est quin habitudo consurgat per quamcumque potentiam. Iste modus non valet quia tunc sequeretur quod nulla veritas in creaturis esset absoluta: sed omnis esset conditionata. et cum ista non sufficiat ad scientiae certitudinem sequeretur quod nulla scientia esset de creaturis. Nam destructi terminis propositio scita esset falsa: et sic scientia esset de falso.

¶ Praeterea. nullum posterius potest esse magis necessarium quam prius: sed habitudo est posterior. extremis. extrema autem sunt continentia. ergo et habitudo erit contingens: et sic non erit illa habitudo incommutabilis.

¶ Tertius modus dicendi est quod inste regule non sunt incommutabiles quantum ad esse quod habent res in se: sed quantum ad esse quod habent in intellectu nostro obiectiue et inesse diminuto. Nam de quiditatibus vt concipiuntur a nobis formantur iste complexiones.

¶ Sed nec iste modus stare potest. nam accid dit quiditatibus quod a nobis concipiantur. et tunc sublato tali esse non maneret veritas incommutabilium regularum.

¶ Praeterea non magis est incommutabile aliquod ens inesse diminuto quansit illud esse reale et simplex ad quod reducitur: sed tamlcom ceptio siue actus concipiendi quam etiam intellectus sunt commutabi les. ergo et esse conceptum terminorum. ergo etc.

¶ 4us modus dicendi est quod inste reglsie sunt incommutabiles quantum ad esse quod habent in intellectu divino tantum: quia earum extrema semper sunt inconmutabilia ibi. nusquam autem sunt incommutabilia prter quam ibi

¶ Sed contra. euidentia est formaliter ex terminis. ergo vbi non sunt formaliter termini ibi non potest esse euidentia formaliter siue habitudo: sed termini istius propositionis. Omne totum est maius sua parte: non sunt formaliter in intellectu divino. ergo nec habitudo. Utur ergo aliquibus dicendum quod incommutabilitas istarum regularum vi praecedere ex incommutabilitate terminorum in esse iquiditatiuo qualitercumque ponantur. Nam quiditates et esse quiditatiuum ab omni esse in anima et reali sunt abstracte. aliqua enim habitudines conueniunt terminis ex rationibus formalibus terminorum: sicut homo est animal. alique autem non: sicut quod homo sit albus. prime autem consequuntur esse quiditatiuum. secunde autem non: sed forte esse reale vel in anima.

¶ Sed contra. Nam termini adhuc videntur esse contingentes. possunt enim adnihilari vel creari.

¶ Praeterea. vel illa habitudo conuenit eis vt sunt in anima: velvt sunt extra animam quocumque dato sequitur quod sit contingens.

¶ Responideo ad primum quod rationes formales terminorum abstrahunt ab istis praedicatis scilicet ab esse creari vel ad nihilari. Et ideo quia vt sic abstrahunt. vt sic secundum tale esse potest esse in commutabilis habitudo inter terminos.

¶ Ad aliud dico quod euidentia vel habitudo non competit eis vt sunt in anima nec vt sunt extra animam: sed secundum esse quiditatiuum. quod abstrahit ab esse in anima et extra animam: sicut dicimus quod equinitas non est in anima nec extra animam.

¶ Ad rationem patet.