Quaestio 2

Quaestio. ii. deus sit a nobis primo cognitus: Tum quod sic. quia est illud per quod cetera cognoscuntur. ego etc. Antecedens patet. quia ipse est lux vera et eterna secundum Aug. de vera religione

¶ Contra. Nihil possumus cognoscere nisi ea que sensu discernimus. istam. q. supposito quod deus est prius obiectum intelCirca llectus nostri primitate perfectionis cum in ipso saluetur perfecte ratio obiectiua intellectus nostri: sicut in sole vel in aliquo alio perfecto visibili ratio obiectiua visus. hoc in quam supposito duo sunt in quaestione ista principaliter inquirenda. de quibus est dubium. Primum est quid est primum obiectum intellectus nostri. ordine generationis vel executionis 2m quid ordine vel primitate adequationis. autem primum quatuor pream Ad videndum bula oportet videre prius. primum est quod non est idem conceptus simplex: et simpliciter simplex: et omnimode simplex. Ille. enim dicitur simplex qul licet posset attingi vno actu simplici. est tamen resolubilis in plures partiales conceptus: sicut est conceptus speciei. et iste dicitur simplex. vt distinguitur contra complexum. Simpliciter simplex dicitur ille qui non potest resolui: sed ad ipsum stat vltimata resolutioo. sicut conceptus primi vniuersalis. Nam tale primum oportet necessario dare. ad quod talis resolutio stet. alioquin esset processus in infinitum in essentialiter ordinatis. Omnimode autem simplex est: quod non est resolubile actu nec potentia: nec cum aliquo alio componibile. sicut est diuina essentia. 2m preambulum est. quod aliud est concipere confuse: siue indistincte: et aliud concipere discrete et distincte. Confusus enim conceptus est ille qui est resolubilis in partes essentiales: sicut conceptus diffiniti: sed conceptus distinctus est ille qui resoluit eius conceptum in partes essentiales. et iste explicatur nomine diffinitionis. 3m preambulum est quod nullum simpliciter simplex potest cognosci indistincte: immo si cognoscatur: distincte cognoscitur: quia ad ipsum stat vltimata resolutio per quam fit distincta cognitio. 4m preambulum est. quod simpliciter simplex non potest cognosci nisi totaliter cum non habeat in se aliud et aliud. tunc. enim esset resolubile in plures conceptus simpliciter.

¶ Ex isto sequitur vnum per modum correlarii scilicet quod quando de vno obiecto vnus intellectus concipit quod non alius: impossibile est quod illud obiectum sit simpliciter simplex. Istis praemissi pono duo dicta scoti. primum est. quod in ter conceptus indistinctos: quos habemus: primus est conceptus speciei specialissime. Et probatur fic. Quandocumque sunt aliqua naturaliter agentia approximata eque alicui passo: illud quod est perfectius et efficacius praeuenit aliud in mouendo: sed inter omnes rationes formales repraesentatas intellectui perfectior et efficacior est ratio speciei specialissime. hanc probo. quia quandocumque aliqua ordinantur in aliquo genere secundum sub et supra: illud quod est posterius semper est perfectius. quia omnia alia aliquo modo includit et vltra addit. et ideo cum ratio specifica sit talis erit perfectior. et eque approximata citius aget et prius. 2m dictum / est quod in ordine distinctorum conceptuum conceptus entis est primus. Et hoc probatur sic. Illud est primo cognitum distincte ad quod vltimate stat resolutio omnium resolubilium. sed ens est huiusmodi. nam incipiendo resoluere a specie specialissima vltimum ad quod terminatur resolutio est conceptus entis. ergo conceptus entis est primus in ordine distincte cognitorum. 3o videndum est de ordine istorum adinuincem. Et dico quod ordo indistincte cognoscendi via generationis est simpliciter prior. quia intellectus noster procedit ab imperfecto ad perfectum. cognitio autem indistincta est imperfectior cognitione distincta. ergo etc. sed primum in ordine primo est simpliciter primum. in ordine autem isto species est primum cognitum. ergo simpliciter species est primum cognitum.

¶ Sed contra ista instatur 4r. primo sic. quia talis ordo videtur esse cognitorum apud intellectum qualis est apud sensum: quia cognitio nostra ortum habet a sensu. xi. de tri. sed in cognitione sensitiua primo cognoscitur ratio generis subalterni quam ratio speciei. sicut patet in vidente a remotis. prius enim dicit esse animal quam hominem ergo sic erit in cognitione intellectiua. 2o quia pueri naturaliter primo cognoscunt vniuersaliora. quia appellant omnes mulierres matres: et omnes homines patres. postea determinnant vnumquodque tamquam via generationis a communibus ad propria procedentes. qualemcumque ordinem habent aliqua in essendo talem videntur habere in mouendo: sed in essendo ratio generis subalternim precedit rationem speciei: ergo etiam in mouendo quantum ad cognitionem. quia sicut res se habet ad esse: ita ad cognosci. Minor patet. quia talem ordinem habent ratio generis et speciei in habituali cognitione vel in specie: qualem habent in natura: naturaliter autem communia praecedunt propria. 4o. quia qui cognoscit inferius cognoscit superius per locum a parte subiectiva. et non econverso propter consequens. sed illud a quo non conuertitur consequentia. est prius in ordine illo. ergo etc.

¶ Ad ista. Ad primum dico. quod ideo sensus cognoscit primo magis commune confuse aliquando. quia non est obiectum debite approximatum. et tunc ratio speciei praeuenitur a ratione generis in mouendo. quod non contingeret si esset debita approximatio.

¶ Contra. quia quanto agens est perfectius tanto a remotiori potest agere. sed ratio specifica per te est perfectior. ergo etc.

¶ Respondeo quod propositio accepta vera est in agentibus eiusdem rationis: vt si calidum in tanta distantia: calefacit magis calidum in maiori. sed in agentitibus alterius rationis non est vera sicut ratio qua ignis ignit est perfectior quam illa ratio: quae ignis calefacum quia substantia et ista accidens. et tamen calefacem potest in illa distantia: in erat non potest ignire. Ad 2m dico quod est ad oppositum: nara ibi est processus a specie ad indiuiduum: et sic species primo cognoscitur. quia forte indiuiduum: vt indinuiduum non mouet sensum. Ad 3m dico quod in habituali cognitione prius cognoscitur vniversale quam particula re. tamen non sequitur quod in actuali. quod dicis quod illa sunt priora. dico quod non est necessare quod illa quae prius insunt. prius agant alteratio enim praeuenit formam substantiale in ageno et tamen forma substantialis prior est. Ad 4m dico. quod in praedicatis concernentibus actum intelligendi non tenet locus a parte subiectiua. ver. ergo. sortes est indiuiduum. ergo homo: vel homo non est singlis: ergo nec sortes. In existentia autem bene tenet. nam bene sequitur homo est: ergo animal est: sed non sequitur: intellectur homo: ergo intellecitur animal:

¶ Sed hic occurrit vna difficultas diffinitiuus enim conceptus videtur esse distinctus ergo oportebit omnem diffinientem soluem vsque ad ens. Dico quod aliquis conceptus est: qui totaliter est indistinctus et confusus: et hoc est conceptus speciei: aliquis enim tantum est distinctus. et hoc est conceptus entis quando fit resolutio vsque ad ens. et homo sunt omnes conceptus differentiarum vltimarum. quia sunt simpliciter simplices. Qui dam autem est mixtus qui non est totaliter indistinctus: nec distinctus totaliter. resoluiter enim in aliquos et in aliquos non. Et isti speiconceptus diffinitiui specierum. sicut communiter diffiniuntur. secundam partem est intelligendum scilicet de adequatione quod Circa esse obiectum adequatum potest intelligi 4r. Primo de adequatione formali vel essentiali. sicut passio adequatur subiecto. ita quod vbi sit potentia ibi fit obiectum et econverso. sicut posuerunt philosophi diuinam essentiam esse obiectum adequatum intellectus diuini. vt nihil aliud possit intelligere ne forte vilescat eius in tellectus: et forte isto modo credo quod nulla potentia operatiua habe at obiectum adequatum. 2o modo accipitur obiectum adequatum pro adequatione virtuali. sicut dicunt theologi quod divina essentia est sic obiectum adequatum intellectus diuini virtualiter. vt non possit intelligere nisi illam: aut ea quae repraesentantur in ea supereminen ter contenta. 3o modo pro adequatione quiditatiua. sicut dicitur de potentia visiua. quia eius obiectum adequatu sic dicitur esse color: vt non possit nisi ad illa attingere: in quibus color includitur quiditatiue prima attingentia. 4o pro adequatione denominatiua eo modo quae dicimus: quod corpus est obiectum adequatum visus. quia omne coloratum est corpus. et omne corpus est coloratum. et per consequens visibile. Secundum igitur istam quaedruplicem acceptionem ob iecti adequati est inquisitio facienda. Quantum ad primum modom patet de se: quod nullum potest poni obiectum adequatu intellectus nostri: anima enim nostra prius intelligit alia quam seipsam. Augu enim naturam anime per naturam sensibilium rerum in libude triniat inuestigat. Quantum ad 2m patet etiam quod intellectus ninullum habet obiectum adequatum. non enim intelligit saltem in via: aliquid in cuius virtute omnia alia intelligat non seipsam. quia se per alia intelligit. haberet etiam vnum actum respectu omnium intelligibilium si huiusmodi obiectum haberet. Quantum ad 3m et 4modum est di. De 3o modo dico quod impossibile est quod intellectus noster aliquod obiectum adequatum habeat. quia de siml simplici et primo diuerso nihil dicitur vel in eis includiter quiditatiue. multa autem talia intelligit intellectus noster. Quantum ad 4m modum dico. quod ens est obiectum adequatum intellectus nostri: accipiendo ens secundum totam latitudinem sue denominatio nis. Nam ad omnia que sunt ens denominatiue potest attingere intellectus noster. et non nisi ad illa: ergo est obiectum adequatum. quantumcumque enim simpliciter sinplicia: et primo diuersa ens quiditatiue non includant. recipiunt tamen denominationem entis. Omne enim quod est citra nihil ens dicitur. sed aliquid dicitur quiditatiue ens: aliquid autem denominatiue.

¶ Sed contra istuod instatur quadrupliciter. primo sic. illud videtur esse obiectum virtualiter adequatum eo modo: quo thologi ponunt essentiam diuinam obiectum in tellectus sui: quod continet omnia formaliter vel virtualiter: sed ens et huiusmodi. quia quiditatiue continet omnia vel virtualiter. sicut pas¬ siones et differentias. et primo diuersa. 2o sic. Non videtur ratio quare non posset dari aliquid quod quiditatiue predicetur de omnibus intelligibilibus ab intellectu nostro. sicut videmus insensibilibus. quia datur vnum quod quiditatiue predicatur. siue includitur in omnibus per se visibilibus. 3o sic. Illud non est obiectum adequatum denominatiue alicuius potentie: que potest attingere aliqua: vt prescindunt ab illo distinguuntur. sed intellectus potest intelligere simpliciter simplicia. et primo diuersa: vt prescindunt ab ente. ergo etc. 4o sic. Illud non est obiectum adequatum denominatiue: quod non dicitur de omnibus intelligibilibus: vel non denominat omnia alia intelligibilia. sed ens est huiusmodi. ergo etc. Maior patet. Minor probatur. Nam figmen ta et prohibita et entia rationis sunt intelligibilia. ergo etc.

¶ Ad ista. Ad primum dico. quod concesso quod verum sit de passionibus quod contineantur virtualiter in ente: et quantum ad illa curreret argumentum. tamen quantum ad vltimas differentias specierum: que sunt simpliciter simplices non est verum. Quod probo. quia intellectus habens perfectam notitiam alicuius quiditatis potest cognoscere virtualiter omnia contenta in ea. cum ergo intellectus noster habeat perfectam et distinctam notitiam entis posset per rationem entis omnes differentias cognoscere: quod est falsum. Ad 2m dico quod non est simile propter nimiam latitudininem potentie intellectiue: et propter hoc non potest sibi dari aliquod obiectum. quod ita adequat quod potentia non possit in alia. sensus autem particula ris non est tante latitudinis. Dico etiam aliter quod illud quod accipitur de sensu est falsum scilicet quod color includatur quiditati ue in omnibus quae visus potest videre. Et hoc probo sic. Cer tum est quod in differentiis coloris non includitur quiditatiue color. sed visus potest in eas. ergo in aliquid potest: in quo non includitur quiditatiue color. quod autem visus possit in differentias coloris. probo. Omnis potentia distinguens inter a. et. bo cognoscit illud in quo differt. a. b. quia aliter non distingueret. sed visus distinguit inter albedinem et nigredinem. ergo attingit ad illa quibus distinguuntur albedo et nigredo. he sunt differentiae divisiue coloris. ergo color non includitur quiditatiue in omnibus visibilibus. Ad tertium dico quod non potest simpliciter simplex. nec aliquid aliud ita praescindi ab ente quin de eo dicatur ens denominatiue. Et hoc sufficit ad illam adequationem. Ad 4m dico quod illa non sunt per se intelligibilia. ergo etc.

¶ Sed hic est vna difficultas de intellectu et voluntate. si habeant diuersos obiecta cum diuerse potentie. distinctarum autem potentiarum distincta sunt obiecta.

¶ Dico ad hoc quod distinctarum potentiarum disparatarum sunt bene distincta obiecta. sed distinctarum subordinatarum non est verum. immo habent idem obiectum sub eadem ratione formali. sub eadem enim ratione qua sensus sentiobiectum suum: intellectus intelligere potest ipsum: in telligendo de ratione se tenente ex parte obiecti. Isto modo se habent intellectus et voluntas. potentie enim subordinate sunt. et sic habent idem obiectum: et sub eadem ratione formali. quod probo. quia ad oppositum. tunc sequeretur quod voluntas possit habere actum circa aliquid sub ratione aliqua formali: sub quaintellectus non intelligeret: et sic incognita diligeret: quod est impossibile. Dico ergo quod idem obiectum habent. Sed quomodo distinguuntur potentie habentes indcetm obie ctum: dico quod distinguuntur suis rationibus formalibus.

¶ Ex dictis excluduntur quatuor opiones circa obiectum adequatum intellectus nostri. Prima est quadicit quod ratio entis est sic obiectum adequatum quod nihil potest cognoscere intellectus noster: nisi prius ratione entis intelecta que prima impressione imprimiter in anima nostra. sed istud non potest stare. quia experientia docet oppositum Nam tunc oporteret nos per omnia discurrere: et omnes differentias que sunt inter ens et speciem specialissimam cognoscere antequam eam cognosceremus: cuius oppositum experimur. Secundo excluditur illa que dicit quod verum est obiectum adequatum intellectus nostri. quia sicut bo num ad voluntatem. ita verum ad intellectum. constat autem quod bo num est obiectum adequatum voluntatis. igitur et verum erit obiectum adequatum intellectus nostri. Sed illud non potest stare: quia subiectum semper prius cognoscitur suis passionibus. verum autem et bonum sunt passiones entis: ergo ens prius cognoscitur. ergo cum in illo priori non cognoscatur verum. verum non erit obiectum adequatu.

¶ Sed hic est dubium. quia coiter dicitur quod verum est obiectum adequatum intellectus nostri. dico quod verum est passio consequens obiectu intellectus nostri scilicet ipsa intelligibilitas: quae est naturalis aptitudo in obiecto. vt dicit Aug. de veritate. vbi ponit veritatem esse rectitudinem obiecti ad intellectum. eodem modo de bono respectu voluntatis. 3o ex cluditur opio que ponit obiectum intellectus esse ens in actu quia obiectum mouet potentiam. nihil autem potest mouere nisi fit ens in actu: ergo obiectum adequatum intellectus nostri est ens in actu.

¶ Sed illud non potest stare: quia multa in potentia intelligimus. ergo ens in actu non est obiectum adequatum. Similiter ratio eorum non mouet: quia multa intelligimus quae non mouents. sed substantias separatas. sufficit enim quod terminent. 4o excluditur opinio quae dicit quod quiditas rei materialis est obiectum adequatum intellectus nostri: quia omnis nostra cognitio oritur a sensu: nihil au tem est proprie sensibile nisi talis quiditas. ergo ipsa est obiectum adequatum intellectus nostri.

¶ Sed istud non potest stare primo quia multa arguitiue cognoscimus ex ipsis sensibilibus que tamen non continentur sub quiditate tali. 2o quia nulla potentia quocumque supernaturali sibi dato: potest excedere suu ob iectum adequatum. necessario enim illud in quod fertur povel est obiectum adequatum vel continetur sub eo. Si enim ista negaretur non video quare visus sonum cognoscere non posset. quia non continetur sub colore. Intelligumeitum tamen propter istas tres opiniones vltimate improbatas: quod magna differentia est inter ratio nem mouentis: et rationem terminantis. Nam aliqua se habent ad potentiam in ratione mouentis tantum. et non terminantis. sicut species intelligibilis. quia quanuis ipsa moueat intellectum nostrm ad intelligendum obiectum abstractiue. ipsa tamen non intelligitur a nobis nisi arguitiue pus actum ab ea causatum. Alia autem st: quae se habent ad potentiam in ratione mouentis et terminan tis. sicut in notitia intuitiua obiectum praesens causat et terminat. Alia sunt que tantum terminant nec mouere possunt. sicut entia in potentia obiectiua: et prima materia. Alia sunt quae nec mouent nec terminant. sicut entia prohibita. Et ita patet quod cum multa sunt terminantia: quae non possunt mouem: ratio mouentis distinguitur a ratione terminantis in quocunque sint.

¶ Ad argumentum in principio dicitur: quod ratio cognoscendi non semper prius cognoscitur: sicut patet de pecie intelligibili ex dictis.