Quaestio 1

hic queritur de veritate etc. octauam distinctionem quaro. Utrum Irc. it in divinis possit esse distince quod non. quia hyla. 8o de triniat dicit quod in divinis non est intelligenda coherentia sed indiferentia. sed indiferentia et indistinco sunt idem. ergo etc.

¶ Contra. Dyon. de diuis nominibus dicit quod in divinis est diuersitas et alteritas.

¶ hic sunt 4r videnda per ordinem. Primum est quid est distinctio. 2o quot modis capitur distinctio. 3o quodo inuestigari potest distinctio. 4o vtrum in divinis sit distincio. ad primum sunt 4or conclusiones. Prima quod distinctio Quantu non est aliquid absolutum sed respectiuum.

¶ hoc probo duplicitur. Primo sic. Illud quod secundum suam rationem formalem est ad aliquid est ratio sed distinctio est huiusmodi nam omne distinctum ab aliquo necessario est distinctum

¶ 2o sic. Quecumque opposita que possunt eidem inesse simul per comparationem ad diuersa sunt respectiua: sed idem et diuersum sunt huiusmodi. potest enim aliquid esse idem a. et distinctum ab. sicut aliquid dicitur magnum per respectum ad granum et paruum per respectum ad modotem. ergo distinctio est necessario quid respectium.

¶ 2a conclusio est. quod respecus quem dicit distinctio non est in genere: sed transcendens. Ubi sciendum quod sicut dicimus quod quedanest qualitas transcendens et sic de multis aliis: ita dicimus quod aliqui respectus sunt transcendentes: sicut sunt intentiones 2o. et huiusmodi

¶ hanc conclusione probo tripliciter. Primo sic. Quecumque conueniunt enti antequam descendat in. x. genera necessario sunt transcendentiased distinctio conuenit enti et suis passionibus antequam discendat in. x. genera: quia scilicet vnum et ens distinguuntur a suis passionibus et vna ab alia: et sic distinctio praeintelligitur antequam de scensum fiat. ergo etc.

¶ 2o sic. Quicquid circuit omne genus est transcendens: quia illud quod est in aliquo determinato genere non potest omne genus circuire: sed distinctio circuit omne genus. nam in quolibet genere vna species ab alia distinguitur et etiam in praedicamento relationis vna ab alia distinguitur. ergo etc.

¶ 3am sic. Nullum existens in determinato genere potest deo formaliter conuenire: sed distinctio conuenit deo formaliter. ergo distinctio non est in aliquo determinato genere. Maior est manifesta. quia hoc deo repugnat. Minor patet.

¶ 3a conclusio est. quod respectus quem dicit distinctio est intrinsecus adueniens: sed non extrinsecus. Ubi sciendum quod respectus intrinsecus adueniens est illequi oritur posito termino et fundamento in quacumque dispositione vel distantia. Respectus autem extrinsecus adueniens est qui inascit aliquo altero adueniente: sicut posito igne et ligno non in nascitur actio nisi facta approximatione. et ex hoc patet conclusio. quia posita ratione formali hominis: et posita ratione formali asini: necessario vna distinguitur ab alia: et hoc videtur posse probariquia ex quiditate hominis habita potest demonstratiue probari quod distinguitur ab asino.

¶ 4a conclusio est. quod respectus distinctionis est respectus disquiperantie. hoc probat sic. quia ratio equiparantie nunquam habet extrema nisi vnius rationis. omnis ergo relati que est inter extrema alterius et alterius rationis necessario est relatio disquiperantie: sed distinco est huiusmodi. ergo etc. Maior est maniua. Nam sicut inter extrema eadem inquantum eadem nunquaninascitur nisi idem. ita inter alia inquantum alia semper inasci tur aliud et aliud. Minor patet. Nam que sunt eiusdem rationis inquantum eiusdem rationis non distinguuntur.

¶ Con tra istas conclusiones arguo. 4r Primo contra primam sic. Omnis relatio praesupponit distinctionem extremorum: sed distinctio non praesupponit aliam distinctionem: quia sic ante distinctionem esset distinctio: et sic esset processus in infinitum.

¶ Con tra secundam arguo sic. Nullum accidens est transcendens: sed distinctio est accidens. ergo etc. Maior patet. quia accidens limitatur ad. 5r. genera. Minor patet. quia ego distinguor a te: te manente: sed te destructo non.

¶ Contra tertiam. Ad omnem relationem sufficiunt fundamentum et terminus: quia nullus re¬ spectus videtur ab alio dependere: sed hoc conuenit relationibus aduenientibus tam extrinsece quam intrinsece. ergo ex habet quod oritur positis terminis non sequitur quod sit ratio intrinsece aduemes.

¶ Contra quaertam. In diuidua eiusdem rationis sunt distincta: sed non sunt distincta nisi distinctione. ergo distinccoe est inter ea quae sunt eiusdem rationis forma is: sed omnis talis ratio est equiperantie. ergo distinctio erit relato equiparantie.

¶ Ad primam istorum dico quod omnis relatio praesupponitu distincosines vel formalem vel fundamentalem. Unde distinco actua lis adueniens intellectui et voluntati vt homin et asino praesupponit in eis distinctionem fundamentalem tantum non actualem.

¶ Ad 2m dico quod licet aliqua distinctio sit actus: non tamen distinctio in communi: immo abstrahit a substantia et accidente: vt patet. quia licet relatio in communi sit transcendens: tamen potest esse aliqua que potest esse accidens scilicet illa quae est inter ens contractum et eius passiones: similiter dico de distinctione. Exitum. Entitas in communi est transcendens tamen aliqua entitas est accidens.

¶ Ad 3m dico quod relatio intrin secus adueniens non dpendet nisi ex duabus causis scilicet ex fundamento et termino: sed relatio extrinsecus adueniens dependet ex fundamento et termino et ab alio aliquando sicut ab agen te. nam positis duabus albedibus sine aliquo agente ponitur simili tudo: sed posito corpore et loco non oriter vbi: nisi aduenien te virtute agentis mouentis corpus ad locum: ex qui orituer vbi.

¶ Ad 4m dico quod inter illa quae sunt eiusdem rationis vt sic numer quam potest esse aliqua distinctio vel ratio disquiperantie: sed ditictio potest bene esse inter aliqua quae sunt eiusdem speciei. non inquantum eiusdem speciei sunt: sed inquantum aliqua includunt quae non sunt eiusdem speciei: sicut Thomas et Pettus includunt aliqua in quibus praecise distinguuntur quae praecise accepta non sunt eiusdem speciei scilicet differentias in diuiduales.

¶ Sed hoc est vnum dubium. Utrum differentia et diuersi tas sint eadem relatioo. Et videtur quod non: quia differentia aliquibus attribuitur a quibus diuersitas amouetur: sicut duobus indiuiduis eiusdem speciei. Dico quod sunt idem respectus reales: quia quacunque relationes fundantur in eodem fundamento respectu eiusdem termini sunt eedem: sed idem est sundatum diuersitatis et differentiae. ergo etc.

¶ Dico tamen quod cum hoc etiam differunt ratione secundum quod comparantur ad diuersa. nam repectus ille si comparetur praecise ad terminum et ad fundamentum sic dicitur diuersitas: quia rationale et irrationale que sunt differentiae vltime sunt diuerse. si autem ille respectus comparetur ad illa que per fundamenta et terminos istius respectus differunt: sic dicitur differentia: sicut si respectus fundatus in rationali et irrationali comparetur ad hominem et asinum: sic dicitur differentia non diuersitas propter conuenientiam. videndum est quit sunt modi distinctionum: Secundo quod fuit 2om declarandum.

¶ Ad quod dico quod sunt quatuor gradus distinctionum non fabricati ab intellectu siue ab ania. Prima est distinctio essentialis: eo modo quo distinguitur deus a creatura: et ista proprie accipiendo est quando quiditas cum sua existentia est distincta ab alia quidita te cum sua existentia. 2a est realis: eo modo qui est distinctio inter patrem et filium. Unde distinctio realis est illa quae est inter rem et re3a est formalis et ista est inter quiditatem et quiditatem: sic dicimus quod homo et asinus in potentia obiectiua distinguuntur. et ista distinctio proprie est rationum distinctarum. 4a est distinctio non quiditatis et quiditatis: sed quiditatis et modi intrinseci: sicut est inter quiditatem hominis et eius finitatem et quiditatem albedinis et eius remissionem et intensionem. Iste distinctiones sunt essentia liter ordinate: quia maxima est essentialis: et ideo quae essentialiter distinguuntur omnibus aliis distinctionibus distinguum. tur. 2a post essentialem maior est realis. Post illam est 3a scilicet quiditatiua vel formalis. 4a est minor omnibus scilicet quditatis et modi intrinseci. Nam minor est distinctio vbi statur intra eandem rationem specificam et formalem quam vbi est exitus. Non est autem exitus a ratione formali per modum ei quia ad rationem formalem et non ad aliam reducitur: quia modus adueniens non variat rationem formalem.

¶ Sed contra hec instatur quadrupliciter. Primo sic. Nulla diui¬ sio subalterna est bona: sed hec diuisio est subalterna: probatur. Qualem ordinem habent subiecta talem habent passiones: sed essentia et quiditas se habent sicut subalterna: quia omnis essentia est quiditas et non econverso. ergo distinctio essentialis est sub alterna respectu quiditatiue: ita quod omnis essentialis est quiditatiua et non econverso.

¶ 2o. sic. Non sunt ponenda plura genera passionum quam subiectorum: sed non ponuntur nisi duo genera distinctorum: quia omne quod distinguitur vel est quiditas vel modus quiditatis. ergo non erit nisi duplex genus distinctionum scilicet quiditatis et modi intrinseci.

¶ 3o ostendo quod non sit ordo essentialis inter ista: quia 3a scilicet formalis est maior 2a. prim quia quicquid distinguitur per priora magis distinguitur quam illud quod distinguitur per posteriora: quia distinguitur per ea que sunt de primo modo et sic magis: sed que distinguuntur formaliter distinguuntur per priora: quia per diffinitiua: sed quae realiter per posteriora: quia per modum realitatis que est posterior quiditate. ergo distinctio formalis est maior quandistinctio realis.

¶ 4o sic. Omnis distinctio vel est quiditati ua vel non quiditatiua si quiditatiua ipsa excedit non quiditatiuam. omnis ergo talis est maior non quiditatiua: sed cum realis sit non quiditatiua et formalis quiditatiua sequitur quod formalis est maior quam realis.

¶ Si dicas quod non quiditatiua excedit quiditatiuam: cum distinctio modi intrinseci sit non quiditatiua sequitur quod ipsa erit maior quiditatiua: cuius oppositum dicebatur.

¶ Ad primum dico quod licet faceme comparationem inferioris ad superius secundum illud quod addit inferius supra uperius. secundum enim hoc praescindit inferius a superiori. cum ergo essentiaaddat aliquid supra quiditatem. et per consequens distinctio essentialis supra distinctionem quiditatiuam. secundum illud quod additur potest fieri aliqua comperatio: sic homo penes illud quod addit ad animal poterit comparari ad animal. sic distincuo ad distinctionem.

¶ Ad secundum dico quod ina diuisio quae fieret per quiditates et modos esset formalior: et tunc oportet aliud mebrum diuidi sic dicenedo. Omnis distinctio aut est quiditatiua aut modi intrinseci. si quiditatiua aut essentialis aute realis: et sic de aliis: sed istum modum in diuidendo sic posuit propter difficultates amouendas. magis enim sic expeticantur modi distinctionis quam alio modo et magis declarantur.

¶ Ad 3m dico quod principalior est illa que fit per primora quam est illa quae per posteriora et quasi per accidens. Illa autem quia est per priora est per se: sed non sequitur quod sit maior si est principalior. Maioritas enim distinctiones et minoritas est propter maiorem distantiam et minorem. Distantia autem maior est interina quae essentialiter distinguuntur: et etian realiter quam inter illa que distinguuntur quiditatiue solum. sunt enim magis separabilia.

¶ Ad 4m concedo quod quiditatiua imter omnes est prima et principalior: non tamen sequitur ex hoc quod sit maior.

¶ Sed hoc remanet dubium vnum. si omnia realiter distincta sint formaliter distincta.

¶ Ad quod intelligendum sciendum est quod quedam distinguuntur formaliter et realiter: sicut homo et asinus in actuali existentia distinguuntur formaliter per suas rationes quiditatiuas et realitur per diuersas existentias et realitates reales. Quedam enim sunt que distinguuntur formaliter tantum: sicut homo in potentia et afinus in potentia. homo enim in potentia est homo: quia sibi conuenit diffinito hominis. similiter de asino. hic autem est vna regula genatralis de istis quae sic formaliter distinguuntur: quod ex rationibus eorum formalibus potest probari demonstratiue per eorum diffinitiones quod distinguuntur. Cum ergo homo in potentia habeat diffinitionem hominis: et similiter asinus: quia actus et potentia formalem rationem non variant. sequitur quod in potentia adhuc formaliter distinguuntur. Ista autem realiter non distinguuntur: quia in potentia nullam realitatem habent. Alia autem sunt que distinguuntur realiter et non formaliter: sicut indiuidua eiusdem speciei. si enim formaliter distinguerentur distinguerentur quiditatiue. Quiditas autem non est alia et alia inter indiuidua eiusdem speciei. Alia sunt que nec realiter nec formaliter distinguuntur: sicut quiditas et modus quiditatis. finitas enim et infinitas heceitas et. existentia vel realitas. ista enim nullam quiditatem dicunt. ergo etc videndum est quomodo iste distinctiones possunt inuesti Tertio gari. et circa hoc sunt 4or facienda. Primum est ostendem modum inuestigandi distinctionem formalem. Et quantum ad hoc dico quod 4or sunt modi euidentes per quis inuestigatur formalis siue quiditatiua distinco. Prima est via diffinitionis. 2a via diuisionis. 3a via descriptionis. et 4a via demonstratio nis. et de qualibet istarum dicendum est in speciali.

¶ Primo sic. Quandocum que aliqua sic se habent quod aliquid ponitur in diffinitione vnius et non alterius illa differunt formaliter. qua enim diffinitiue differunt quiditatiue difficulta ferunt et formaliter: sed talia quarum vnum non recipit aliud in suadiffinitione sic se habent scilicet quod differunt diffinitiue. ergo quiditatiue et formaliter.

¶ 2o per viam diuisionis. Quandocunque aliquid diditur per differentias oppositas quicquid cadit sub vno diuidentium differun formaliter a quicunque cadente sub alio: quia cadunt sub membris oppositis. Nam ex diuidente et diuiso constituitur illud quod habet quiditatem. ergo diuisum vtrique contento sub eo conueniat quiditatiue: tamen impossibile est quod vnum diuidentium coincidat cum alio ad constituendum 3m.

¶ 3o per viam descriptionis fic. Quorumcumque descriptiones sunt diuerse eorum diffinitiones sunt diuerse. hanc probo. quia quaecumque habent eandem diffinitionem habent idem genus: hoc patet: et per consequens eandem passionem vel aptitudi nem consequentem ipsam: quia ex diffinitione passio siue aptitudo de monstratur: sed descriptio constat ex genere et passione siue ap¬ ¬titudinine. ergo quorumcumque descriptiones sunt diuerse eorum diffinitiones sunt diuerse.

¶ 4o per viam demonstrationis sic. Quando aliquod est demonstrabile propter quod de vno et non de altero illa dte quibus alia et alia demonstrantur habent aliam et aliam diffinitionem: quia cum diffinitio sit medium: si omnino eandem diffinitionem haberent: omnino eadem passio per eam demonstraretur. si ergo demonstratur alia et alia passio necessario habent aliam et aliam diffinitionem: et per consequens formaliter distinguuntur. Istis 4or viis satis euidentibus additur vna satis pegrina: sed tamen necessaria scilicet via reduplicationis. et hec dedu citur fic. Quandocumque aliquid conuenit alicui inquantum tale quod non conuenit alteri necessario illa formaliter distinguuntur: quia reduplicatio cadit super rationem formalem: si ergo est eadem ratio formalis necessario idem praedicatu praedicabitur apposita eadem reduplicatione.

¶ Exitum. si homin inquantum homo conuenit ridem et lapidi in quantum lapis est non: necessario homo formaliter a lapide distinguitur: quia dato quod non: tunc vtrique sub eadem ratione conueniret.

¶ 2o videndum est quomodo possit realis distinctio iuestigari: et dico hoc similiter quod 4r inuestigatur. primo per viam originis: et hoc modo inuestigat Aug. primo de tria. distinctionem personarum: per hoc quod nihil gignit se: oportet ergo quod gignens sit realiter distinctum a genite vbicumque enim est hoc ab hoc: ibi est realis distinctio. 2 via est via generationis. Quandocumque aliqua res potest generari: alia non genita. illa necessario distinguuntur realiter: isto modo probatur quod mam et forma distinguuntur realiter: quia formatur genera mateam existente ingenerabili et incorruptibili. 3o per viam corruptionis: quia quandocumque vnum non corrumpitur alio corrupto inter illa est realis distinctio. Isto modo inuestigatur quod relatio distinguitur a fundamento: quia fundamentum manet relatione corrupta 4o per viam separationis: quia quecumque separata possunt manerm illa distinguuntur realiter. Isto enim modo probantur accidentia distingui inaltari a subiecto et anima a corpore: quia vnum ab alio separatur.

¶ Quantum ad distinctionem modi intrinseci. Sciendum quod quaedruplex distinctio per istos modos reperitur. Quedam quae distinguitur modus a quiditate: cuius est modus: sicut humanitas et finitas humanitatis. Alia est quae est modorum oppositorum: sicut finitum et infinitum in deo et creatura. Alia per modos eiusdem rationis: sicut heceitas et differentia quaest numeralis per differentias indiuiduales. 4o per modos alterius rationis. sicut necessaritas et infinitas: quae sunt modi intrinseci essentie divine. Nunc ad propositum de inuestigatione distinctionis istorum modorum: dico quod eodem modo inuestigatur distinctio qui et modi: et de hoc inferius.

¶ Quantum ad essentialem distinctionem dico quod quatuor modis inuestigatur. Primo per viam generationis et corruptionis: quecun que enim sic fe habent quod vno genito vel corrupto aliud non ge neratur: nec corrumpitur distinguuntur essentialiter. 2o per viam se parationis: quocumque sic se habent quod vnum separatur ab alio essentialiter distinguuntur. 3us modus est magis proprius scilicet per viam dependentie. Nam via prima non valet sine ista: quia generatio est in diuinis: non tamen distinctio essentialis. Unde per viam de pendentie probatur sic. quacumque se habent sic: quod vnum dependet ab alio: necessario vnum ab alio distinguitur essentialiter. Infraenim eandem essentiam non potest esse proprie dependentia que in essentia fundatur: quia nihil refertur ad se. 4us modus in creaturis per viam generum et specierum: quia quaecumque sunt diuersorum generum specierum necessario essenliter distinguuntur.

¶ Sed adhuc est dubium. Utrum distinctio ex natura rei possit abstrahi ab istis. Dico quod intelligendo distinctionem ex nauam rei non abanima fabricatam ipsa est communis istis. Nam quelibet istarum est distinctio ex natura rei: quia nulla est ab anima fabricata. Sed potest ne ista inuestigari: Dico quod sic. 4 secundum quatuor vias oppositionum. Primo per viam relatiue oppositorum: quia impossibile est idem referri ad se: et per istam viam que infra declarabitur magis: probatur quod intellectus agens distinguitur a possibili: quia agens est mouens: et possibilis est motus. 2o per oppositionem contrariorum sic. Impossibile est contraria eidem secundum idem conuenire: diuersitas et identitas sunt contraria: conueniunt alicui eidem: ergo oportet quod non secundum idem. Isto enim modo inuestigatur distigeneris et differentiae in simplicibus: quia simplicia specie distincta conueniunt et differunt: non autem omnino secundum idem. 3o modo per viam oppositionis priuatiue oppositorum. Imponssibile eni est priuatiue opposita eidem conuenire. Isto modo inuestigamus distinctionem inter essentiam et proprietatem: quia essentia est communicabilis: paternitas incommunicabilis. 4o modo per viam contradictionis sic. Impossibile est quod extrema contradictionis verificentur de eodem omnino. Isto modo inuestigamus distinctionem attributorum: vt stati inferius patebit. Isti ergo sunt modi inuestigandi omnem distinctionem. 4o videndum est. Utrum distincto sit in divinis: et dico Nunc hoc quatuor conclusiones. primam quod in diuinis est distinctio esentialis respectu creaturarum. Ista inuestigatur per omnes vias istas scilicet per generationem corruptionem separationem dependentiam et diuersitatem generis et speciei. 2a conclusio est. quod in divinis est distinct realis ad intra: quia ibi est origo per quam Augu. eandere distinctionem probat inter personas: quia nihil gignit se. 3a conclusio est. quod in divinis in eadem persona est distinctio formalis scilicet inter essentiam et relationem: et hoc probatur per vias superius dictas: diffinitionis diuisionis descriptionis demonstrationis. Et per istas vias per quas inuestigamus distinctionem ex natuam rei scilicet per viam oppositionis priuatiue. 4a conclusio est. quod in divinis est distinctio quiditat et modi eiusdem qualis est essentie et modorum intrinsecorum. que probatur viis: quibus modi inuestantur.

¶ Sed contra praedicta instatur 4r primo sic. Quandocumque aliquid distinguitur ab aliqui: ex eo quod distinguitur distat ab eo. sed distare a perfectissimo est imperfectionis: ergo differre ab essentia divina erit imperfectionis: nihil tale dabet poni in divinis. ergo etc.

¶ 2o sic. quicquid ponitur in deo ponitur in summo: si ergo distinctio est in deo erit in summo: ergo ibi erit maior vel eque magna sicut dei a creatura: hoc est impossibile: quia illa est essentialis que repugnat deo.

¶ 3o sic. Inter quacumque est distinctio: inter ea est ordo: quia alioquin esset ibi confusio: sed ordo non potest intelligi sine gradum eminentie et perfectionis: et sic vnum erit alio perfectius: et per consequens aliud erit imperfectum: quod est absurdum.

¶ 4o sic. quandocumque aliquod commune diditur per differentias oppositas: illa quae ponitur ad sinistram dicit imperfectionem: ens autem diditur per idem: et diuersum. et idem ponitur ad dexteram: ergo si distinctio erit in deo erit imperfectio.

¶ Ad primum dico. quod quando distantia est sine identitate a perfectissimo: tunc talis esset imperfectionis. sed talis non est in diuinis: sed quando est distantia vel modus distantie cum vera identitate: sicut est in deo non est inconueniens

¶ Ad 2m dico. quod quicquid ponitur in deo quod est natum habere quam titatem virtuti illud ponitur in summo: sed distinctio nec aliqua relatio habet quantitate virtutis: ergo si talia ibi ponuntur: non oportet poniea in summo.

¶ Exuntum. Si in deo ponitur sapinia: quia ipsa est apta habere quantitatem virtutis: oportet quod ponatur in summo: quia alioquin non includeret contradictionem aliquid esse sapientius deo: sed non est sic de distinctione: quia non habet quantitatem virtutis: et ideo dato quod secundum quemlibet catholicum distinctio sit inter personas: non tamen sequitur quod summa: quia tunc esset essentialis: quod est slectum: patet ergo quid diabet poni in summo et quid non.

¶ Ad 3m dico quod ibi est ordo: non tamen magis et minus perfecti: sed magis principa lis: et minus praencipalis. quia enim eadem est quantitas virtut omnium divinorum quae apta nata sunt eam habere: ideo non possunt per ipsam comparari. sicut excedens et excessum: quia hec compatio sequitur quantitatem virtutis: quia tamen ordo magis praencipalis et minipriencinpalis: sequitur rationes formales: que ibi saluantur: ideo ibi ponitur: sine tamen omni imperfectione.

¶ Ad 4m dico. quod qun illud quod est ad dexteram non dicit perfectionem: nec illud quod est ad sinistram dicit imperfectionem. identitas que est ad dexteram non dicit perfectionem: sicut nec aliqua relatio. ergo nec diuersitas quae ponitur ad sinistram dicit imperfectionem.

¶ Ad auctoritatem hyi. quae ponitur in pripuo patet.