Quaestio 7

Quaestio. vii. relatione qui ad fundamentum eius Iso de et quo ad eius terminum. Nunc videndum est de relatione quo ad causam eius effectiuam. Utrum scilicet relationes causentur in creaturis Et videtur quod non: quia relationis esset relatio.

¶ Con tra. Relatio potest fundari in relatione.

¶ hic per videndum est si relationes in creaturis causentur. et 2o quomodo causentur. ad primum sunt quatuor modi dicendi. PriQuantu mus est quod elationes non causentur: sed solum concausantur: quia scilicet a causante terminum relatio intelligitur statim causata.

¶ 2us modus dicendi est quod proprie non causatur: quia est sequela extremorum. positis enim duabus albedinibus statim ponitur similitudo: vt quaedam sequla: et ideo non est inqurendavlterior causa.

¶ 3us modum dicendi est quod posito quod causetur dicit quod causatur a causante fundamentum vel terminum. Ali qui enim dicunt quod a causante fundamentum. causans enim albe dinem causat omnes similitudines: sicut causans graue causat inclinationem ad deorsum.

¶ Aliqui autem dicunt quod causatur est causante terminum: quia ad causationem termini statim seud tur causatio istius vel illius effectus. non autem causato fum damento.

¶ 4us modus est quod causatur a suo opposito. necessario enim relatio dependet ab eo: sed ista dependentia non potest esse nisi effectiua: cum ilna extrinseca sit.

¶ Sed nullus istorum modorum potest stare. Primus non. Nam ex ipso sequituoppositum illius quod negant. sicut enim quod coexistit vel simili ex stit simpliciter existit: ita quod concausatur vel simils causatur sequiquod necessario causatur: per te: relatio concausatur. ergo relatio causatur. quod tum negas. nec est intentiones mee nec alicuius dicere quod per se causetur per se tertio modo naturaliter loquen do. Sed volo solum dicere quod causatur siue cum alio siue sine alio. et tum concedis quod cum alio. ergo etc.

¶ 2us modus minus vt let scilicet quod sit sequela. isto enim modo sequitur quod nullus effectus causetur: quia causa est ad cuius esse sequitur aliud. ergo omnis effectus est sequela cause. si ergo esse sequelam facit relationem non esse causatam. nullus effectus causabitur

¶ Confirmatur. quia per istam viam tolliter omnis via proband aliquid esse causam in vniuerso: quia dicam quod ignis non causat calorem: sed calor est sequela ignis. Similiter compositum est sequela materiae et forme: similiter vniuersum sequela dei.

¶ 3us modus licet fit rationabilior: tamen non potest stare quantum ad aliquam sui partem. quo ad primam scilicet quod causetur a causante fundamentum: quia omnis effectus in actu requrit causam in actu sed corrupto generante albedinem et remanente albedine oritur noua relatio huius albedinis ad aliam. Quero a quo causatur. non a generante albedinem: quia ipsum non est. ergooportet aliam causam assignare quam sit causa causans ipsum fundamentum. Nec etiam potest stare quantum ad secundam partem: que apparuit mihi aliquando esse de mente doctoris nostri: et que est inter istos modos rationabilior scilicet quod causatur a causante terminum. nec video alium probabiliorem excepto vno: nec iste quid dem potest stare: quia conuenit aliquando esse terminum incantum: sicut patet de termino relationis creature ad deum.

¶ 4us mo dus non potest stare: quia in causis et causatis non est circulatio. si ergo opposita causaret pari ratione econuerso. et sic idem causaret seipsum per illam regulam. quicquid est causa cause est causacausati. Item effectus non excedit causam in perfectione. relatio nes autem opposite cum sint alterius et alterius rationis vna est perfectior alia. ergo etc.

¶ Dico ergo quod duo sunt modi ponendi. Unus quod causatur a causante terminum. Alius quod causa tur a termino. Primus modus ponit quod ab vno agente procedunt duo effectus essentialiter ordinati. primus est terminus. 2us est relatio. fundamentum autem causat in genere causae materialis. Alius qui apparet mihi verior est quod relatio immediate causatur a termino causalitate effectiua. causalitate autem materia li a fundamento. Nam si fieret vna albedo de nouo et alia esset improducta. tunc similitudo in improducta posset defendi esse a producente nouam in esse: sed similitudo que est noua non poest poni causata a producente terminum: quia non est. ergo oportet quod producatur a termino.

¶ Sed hic instatur 4r. Primo. quod tunc agens limitatum posset causare infinitos effectus. probo. nam si deus causaret infinitas albedines. et postea fieret vna. ista causaret in omnibus aliis similitudinem. et sic causaret infinitas.

¶ 2o quia tunc agens limitatum ageret in quantumcumque distantiam. si enim sit vna albedo et rome ponatur alia. vbicunque fuerit albedo: sequitur similitudo. et sic ipsa posita in grecia vel in indiaageret in subiectum quod est rome.

¶ 3o quia tunc posset esse terminus et fundamentum: et tamen non esset relatio. nam deus coagit omni causare secunde et contingenter. posset ergo deus non coagere termino: sed deo non coagente tunc terminus non produceret ergo etc.

¶ 4o quia tunc deus posset facere duas albedines sine similitudine: quia similitudo non solum a termino et a fundamento dependet: sed etiam a causa vniversali contingenter agente: et sic deus posset non agere. ergo etc.

¶ Ad primum dico quod si dicatur quod deus non possit infinita facere. argumentum non valet. posito autem quod sic. non est inconueniens quod agens limitatum posset causare infinitas relationes. nec propter hoc argueretur infinite per fectionis. Et ratio potest esse ista: quia vbi multitudo non arguimaiorem perfectionem. infinitas non arguit infinitam perfectionem. Producere autem multas relationes non arguit maiorem per fectionem. quia non dicunt perfectionem. ergo etc.

¶ Ad 2m dico quod duplex est actio scilicet quedam philosophica: et illa requrit de terminatum situm inter agens et patiens.

¶ Alia autem est me taphorica que abstrahit ab omni situ. Si enim omnis locus et fitus destrueretur. adhuc angelus se intelligeret. Ista. eni actio metaphorica est et abstrahit a situ et a loco. talis est ista productio qua producitur relatio et de tali non est inconueniens quod agens limitatum possit in quamcumque distantiam.

¶ Ad 3 et 4m dico quod oportet concedere quod deus concurrat vt causa vniversalis et quod contingenter concurrat. et per consequens oportet concedere conclusionem de omnibus relationibus que differunt a fundamentis reali ter. quod concludunt rationes. ad 2m praencipale oportet videre posito Quantum quod huiumodi relationes causentur. et quod atermino: quomodo causentur.

¶ Et hic dico 4or conclusiones. Prima quod relationes in creaturis causantur per actionem et passionem.

¶ 2o quod causantur per realem mutationem.

¶ 3a quod causantur per motum

¶ 4a quod causantur per gradus.

¶ Primam probo sic. Quandocum que est aliquod agens imprimens aliquam formam in aliquo passiuo. imprimit eam per actionem de genere actionis: sed terminucausat similitudinem in fundamento et in illud imprimit eam. ergohoc erit per actionem de genere actionis. Maior videtur manifesta. quia respectus mouentis ad illud quod mouetur et imprimentis ad illud in quod imprimit. videntur esse de genere actionis: mouere enim non est nisi motum imprimere. Minor est manifesta. quia similitudo vere est in fundamento.

¶ 2am conclusiones probo per diffinitionem mutationis. quandocumque inducitur aliqua forma per cuius introductionem subiectum se habet aliter nunc quam prius. tale subiectum necessario est mutatum sed sic est quando similitudo creatur. ergo etc.

¶ 3am conclusionem probo. quia si color potest induci et imprimi per motum: ita etiam similitudo ipsius coloris sicut enim color est diuisibilis: ita et similitudo in eo fundata. in quocumque enim gradum signato vel signabili in colore est aliquis gradus similitudinis. et per consequens si albedo vel color est diuisibilis: et similitudo eius: sed ex hoc quod color habet gradus et est diuisibilis. propter hoc potest imprimi et induci per motum. ergo eodem modo similitudo exquo est diuisibilis et habet gradus: erit inducibilis vere per motum.

¶ Confirma tur. quia de quocumque gradum significato vel significabili verum est dicere quod eo apposito vel subtracto similitudo est maior vel minor.

¶ Istud declaratur. ponatur vnum pure album sine mixtione alterius qualitatis: si fiat aliquid aliud successiue album pro quocumque instanti significato vel signabili in motu. verum est dicere quod hoc est magis simile prio ri albo quam prius fuit. et verum est dicere quod hoc est ma gis album quam prius: sed non est magis album: nisi quia habet gradum albedinis quem prius non habebat. ergo a simili non erit magis simile. nisi quia gradum similitudinis habet quem prius non habebat. Tunc vltra. Omne illud quod est diuisibile et acquritur successiue et continue acquiritur per motum: sed sic est hic. ergo etc.

¶ Confirmatur etiam in continuis. nam tres aque sunt similes quarte. sicut ergo si aqua vna addatur alteri facit maiorem aquam: ita videtur quod facit maiorem similitudinem saltem extensiue.

¶ 4am conclusione probo: licet pateat ex praedcis. Omn quod acquiritur per motum habet gradus: sed relatio: vt prius dictum est: acquritur per motum. igitur habet gradum.

¶ Sed contra istas conclusi nes arguitur 4r. Primo sic. si relatio inducitur per actionem. pari ratione et quilibet respectus. et per consequens ipsamet actio et sic actionis erit actio. et per consequens processus in infinitum.

¶ 2o quia Aug. et An. et alii doctores dicunt quod relationes inducuntur sine mutatione.

¶ 3o quia si per motum inducuntur: sequitur quod moto vno mouerentur omnia: quia omne quod est in vniuerso ad omne aliud quod ibi est habet similitudinem vel dissimilitudinem cum ergo per motum aliquid successiue acquiritur. acquiretur similitudo successiue vel dissimilitudo omnium ad ipsum. et sic cum acquisitio noue forme realis et successiue sit motus: in omnibus erit motus.

¶ 4o. Omne quod habet gradus est quantum. relato secundum 4a conclusione habet gradus. ergo etc. Tunc vltra. Omne quantum vel est finitum vel infinitum. et sic relatio necessario vel esset finita vel infinita. quod est contra superius dicta.

¶ Ad primum istorum dico quod licet similitudo vere imprimatur: et sic de multis aliis relationibus tamen actio non imprimiter: quia ipsa est ipsarum impressio vnde productio numquam producitur: sicut similitudo numquam assimilatur: sed bene est in hoc: et sic concedo quod bene causatur: tamen non imprimitur. quia est ipsarum impressio: sic nec relatio refertur: sed ipsa est ratio referendi.

¶ Ad auctores illos ad Augu. et Ans. et ad alios dico quod intelligunt de mutatione physica: sed quin muter illud cui aduenit ratio realis salte mutatione metapho rica hoc non negant: sed de prima scilicet philosophica.

¶ Ad 3m dico quod sunt aliqui: qui ita 3elant pro vniuerso quod nolunt nec audent dicere quod omnia continue moueantur praeter primum. et quod moto vno omnia moueantur praeter primum. Ego autem dico quod ponendo quod relatio sit forma realis et differat realiter a fundamento et suc cessiue acquiratur. quod necesse est dicere quod moto vno omnia mo uentur saltem motione metaphorica: sed non philosophica.

¶ Ad 4m dico quod duplex est quantitas virtualis. vna consequens formam et naturam specificam: et ista dicit perfectionem. et talem non habet relatio.

¶ Alia autem est quantitas consequens gradus indiuiduales. ista nec dicit perfectionem nec imperfectionem. et istam habet relatio. nec est inconueniens quod secundum istam sit infinita.

¶ Sed hoc sunt due difficultates. Prima quia mirabile videtur quod continue totum vniuersum sit influxu et in illo continuo motu.

¶ Dico quod hoc non est inconueniens quantum ad relationes vel ad respectus siue habitudines: immo hoc est necessarium. In quolibet enim instanti quelibet res tempora lis habet aliam et aliam habitudinem ad tempus et ad quando.

¶ 2a difficultas est de dicto commui scilicet quod relatio per se non acquiritur per motum.

¶ Dico quod intelligendo per se 3o modo quod ad relationem per se isto modo non est motus. quia non potest produci nisi alio producto: habet tamen distinctam productionem per se.

¶ Ad argumentum patet.