¶ Sed contra. idem August. Per lucem sui generis cognoscuntur res. quod esse rationem cognoscendi potest intelligihic sciedu multpliciter. Primo sicut prinipum actiuum dicitur esse ratio cognoscendi: vel vt passiuum: vel vt determinans: vel vt repraesentans: quodcumque istorum dicitur lux et ratio cognoscendi. Nam intellectus agens dicitur ratio cognoscendi et lux. quia actiue principiat cognitionem. intellectus autem possibilis: quia eam recipit. species quia repraesentat. habitus autem quia determinat. magis aut intelligitur et dicitur lux de intellectu agente quam de aliquo istorum.

¶ Sed ad vi dendum quare lux magis appropriatur sibi oportet videre quare po nitur in anima.

¶ Et circa hoc occurrit 4or modus dicendi. Primus est quod necessaritas ponendi intellectum agentem fuit propter quiditatem in fantasia relucentem abstrahendam a condionnibus materialibus quae impediunt eius intelligibilitatem. Unde dicunt aliqui quod si quidita tes essent abstracte: sicut ponit plato: non indigeremus intellectu agente. 2us modus dicendi est quod necessaritas ponendi istum intellectum est vt sequestraret quiditatem a condionibus materialibus quibus est coniuncta impedientibus eius intelligibilitatem: et hoc fact: nihil in fantasmatibus imprimendo: sed solum sequestrando hoc ab hoc propter enim immersionem cum matea mouem non possunt intellectum. intellectus autem agens sequestrat eam a conditone naturali. 3us modus. quod ponitur talis intellectus ad vigorandum fantasmata. ipsa enim non sunt sufficientia sua virtute ad mouendum intellectum possibilem nisi ver tute intellectus agentis. 4us modus est. quod ponitur ad assistendum ipsis fantasmatibus. et per solam eius assistentiam moueni itellectum possibilem: sicut color ad assistentiam lucis mouet visum.

¶ Isti modi non apparent mihi sufficientes. Ideo arguo contra eos. Et primo contra primum. Nam omnis quiditas est sufficienter ab stracta a condeitinonibus materialibus sine vlteriori abstractione. natura quaecumque quiditas praescindit ab heceitate: et est prior naturalitur illa. pro illo ergo priori pro qua naturaliter praecedit ipsam heceitatem potest mouem intellectum.

¶ Confirmatur in exitio nam non magis requiritur abstractio ad mouendum intellectum quam in actione alia: que ita attribuitur quiditati quod non condonni indiuiduali: sed propter primo cessionem naturae respectu proprietatis dicimus quod natura caliditati in igne causat aliam caualiditatem: et non heceitas. ergo etc.

¶ Confinmatur 2o quia: per te: philosophi non posuissent intellectum agentem si inue nissent. quiditates sufficientur abstractas ex se. cum ergo ita sit non erit necessarium positionem intellectum agentem.

¶ Contra 2marguo sic. nullum non agens naturale potest aliqua actione inducere aliquam priuationem nisi introducat aliquam formam positiuam. Ista videtur de se nota. nam actio realis requirit terminum realem. priuatio autem non est quid reale. 2o patet. quia agens corrumpit formam per accidens. omne autem per accidens reducitur ad aliquid per se. ergo sed corrumpit necessario aliquid positiuum producit. cum ergo sequestra tio sit solum priuatio coniuctionis: non solum erit necessare ponenitellectum agentem propter hoc: sed propter aliquid aliud positiuum

¶ Contra 3m. Omnis effectus causatus in fantasmate est equematerialis et corruptibilis: sicut fantasma: sed tu ponis intellectum agentem necessarium propter material tatem fantasmatis: vt causet in eo istum effectum quo vigoretur. ergo non plus erunt vigorata quam ante propter materialitatem equalem illius effectus cum fantasmate.

¶ Contra 4m. quia illa assistentia non est nisi respectus: et per consequens non erit principium actionis.

¶ Et praeterea ad quid necessario ponitur assistentia illius quod nunquam causat: sicut est intellectus agens:

¶ Ideo alii videntes quod nulla istarum causarum est sufficiens: et maxime: quia non vident quod in anima separata aliquam istarum actionum haberet intellectus agens: nec dicbiet poni frustra in anima separata: dicunt quod sicut videmus quod lux corporalis habet duos effectus scilicet illustrare obiectum et oclusum. sic intellectus agens illustrat fantasmata et intellectum possibilem: sed in anima separata non habet effectum primum: sed praecise 2m.

¶ Nec ista causa etiam valet Primo non propter fanrasmatum illustrationem: quia intellectus agens est lux spualis. fantasmata autem alicus spualis non sunt capacia. Vel sic. Intellectus agens est lux spiritualis: fantasma est quodam corporale. corporale autem alicuius spiritualis non est capax. Nec propter intellectum possibilem: quia non est potentia ceca sed est quidam lux in genere suo. mihi dicendum quod ponitur ad conIdeo appareti causandum multa que causantur in intellectu possibili.

¶ Ideo sciendum quod intellectus agens continet in se quatuor effectus essentialiter ordinatos. primo enim concausat cum fantasmate speciem intelligibilem in intellectu possibili: quam non potest fantasma solum causare. quia omnis causa equoca totalis est nobilior suo effectu: sed constat quod fantasma respectus speciei est aliqua caus equoca. ergo si esset totalis causa: esset nobilior: quod sim est. Concurrit igitur intellectus agens: sicut causa vniuersalis. 2us effectus est ipse actus intelligendi quem causat cum specie intelligibili: species enim intelligibilis non potest esse causa totalis: quia est equoca: et sic esset nobilior: quod est silumn. Concurrit ergo intellectus agens sicut causa vniuersalis: species vero sicut particularis. a 3us effectus est dispositio ad habitum quam concaunt: non tamen cum actu: quia actus immanentes sunt fines. ideo non sunt productiui. concanat autem cum specie quae non potest esse causa totalis propter rationem iam sepere dictam. 4us effectus est habitus: quem etiam cat cum specie propter idem quod prius: sicut dictum est de intellectu agente in causalitate effectiua: eodem modo dituintellectu posi in causalitate receptiua: quia eodem ordine recipit praedcam omnia: sicut causa totalis in suo ordine.

¶ Sed contra hoc 4r. primo sic. Omne agens est praestantius patiente: sed poio que intel ligit est praestantissima. ergo ipsa est actiua. 2o sic. Actio immanens est in agente: sed intellectio est actio immanens. et est in intellectu possibili. ergo erit actiua. 3o sic. Actio vitalis non videtur esse nisi ab agente vitali: sed intellectio est actio vi talis. ergo non potest esse a specie: quia non est agens vitale. 4o sic Actus voluntatis est actus elicitus: et est formaliter in volun tate: sed actus intelligendi formaliter est in intellectu possibili. ergoest effectiue ab intellectu possibili.

¶ Ad primum dicit doctor quod omne agens secundum quod tale bene est nobilius passo: sed simpliciter non videtur ista propositio vniversaliter esse vera intelligendo de termino producto: nec etiam de passiuo: quia sol est causa hominis et agens respectu hominis et tamen homo est simpliciter nobilior. dicit ergo quod agens secundum rationem formalem productiuam est nobilius termino formali producto.

¶ Sed tunc stat difficultas. si intellectus possibilis est po passiua: tunc sequitur quod omnis potentia actiua est nobilior potentia intellectiua. Et hoc probo sic. quandocumque aliquod commune diuidiper differentias oppositas: quicquid cadit sub vno membro nobus liori est nobilius quocumque cadente sub ignobiliori: sed causa diuiditur per actiuam et passiuam. ergo omne quod cadit sub actiuo est nobilius quicumque cadente sub passiuo. cum ergo intellectus possibilis cadat sub passiuo necessario erit ignobilior quocunque cadente sub actiuo.

¶ Dico quod si diuisio principii per act uum et passiuum esset quiditatiua nescirem bene saluare quin omne actiuum esset nobilius potentia intellectiua.

¶ Sed dice quod non est diuisio quiditatiua. sunt enim multe positione passiue nobiliores potentiis actiuis multis. forte enim nobilius est intellectionem recipere quam causare calorem. et multa alia. non ergo est diuisio quiditatiua.

¶ Ad 2m dico quod intellectio dicitur actio immanens: quia non terminatur ad terminum productum per eam in esse simpliciter: licet in esse secundum quid. non dicitur nutem immanens: quia sit in agente. quia omnis actio est in agente.

¶ Ad 3m dico quod actio vitalis sufficit quod sit a principio vitali ncipaliter vel totaliter quantumcumque aliud concurrit tamquam minus pncipale: ita est hoc: quia intellectus agens quod est principium vitale principaliter concurrit: aliud autem non scilicet species.

¶ Ad 4m dico quod in telligere est elicitum ab intellectu possibili: tamen elice conuenit tam actiuo quam passiuo. actiue autem elicitur ab agente: sed passiue apossibili elicitur: et ideo solum est vis in vocabulo.

¶ Sed hic est difficultas quid scilicet fit intelligere. Et dicunt aliqui quod intelligere est agen¬

¶ Sed contra. si intelligene sit ageme intellectionem: tunc obiectum intelligeret: quod est falsum: quia aliquando est lapis.

¶ Alii dicunu quod intellige est pati. sed illud non potest esse verum: quia formaliter in elligeme est in deo et vere: et tamen in deo non est pati. nec vere lec formaliter.

¶ Dico igitur quod intelligere non est aliud nisi in se habere formaliter actum intelligendi. et illud commune est deo es creature: et abstrahit ab actiuo et passiuo.

¶ Dico et go resumendo quod intellectus agens est ratio intelligendi intellectui nostro: sicut principium actiuum. et est lux et ponitur propter fantasmata. sed ad concaundum cum eis species intelligibiles: fantasmata autem non sufficiunt per se ad causandum aliquid in intellectu possibili. requritur etiam propter intellectum possibilem admouendum ipsum eo quod ipse non sit natus moueri a re corporali totoluiter: sicut deducit Augus. super gen. ad listeram.

¶ Ad auctoritatem dico quod intelligitur quod lux requiritur in ratione regulantis.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 6