Quaestio 2

SEcundo queritur vtrum tristitia sit effectus penitentie.

¶ Et videtur non. quia effectus virtutis est delectatio. vnde virtus facit propte et delectabiliter operari. 3

¶ Contra effectus penitentie est pena. videndum est de tristitia in se.

¶ Et Hic primo inducuntur quatuor conclusiones.

¶ Prima der est. quod tristitia est penarum prima: quae est maxima: et qua circumscripta nulla alia manet: sed sic est de tristitia.

¶ Pro bo sic. omnis retributio mensuratur secundum delectationes magnitudinem: quia in eo quod sibi magis placet reputat se punitum in quo dolet plus. Quod autem circumscripta tristitia nulla sit pena patet. quia ricardus de arra sponse dicit quod si quis cum amo re posset esse in inferno: non esset sibi pena. vnde nullum volitum. vt sic est penosum. Et qui me volentem ire retineret. esset mihi pena.

¶ Secunda conclusio quod tristitia est penarum maxima: quia maximum peccatum punitur tristitia. sicut peccatum luciferi. peccatum enim eius est tristitia afflictiua: non quod conburatur: ita quod mediante igne vt innstro causetur afflictiotristitie: vt infra declarabit.

¶ Tertia conclusio quod ista pena non potest esse voluntaria secundum affectionem commodi. que consequitur bonum delectabile. Ansel enim dicit quod quedam est affectiocommodi que consequitur bonum delectabile alia est affectio iusti que consequitur bonum honestum. vnde secundum affectionem conmodi non potest esse voluntaria. quia tristitia maxime exdellit delectationem. que consequitur affectionem commodi.

¶ Quarta conclusio quod potest esse voluntaria secundum affectionem iusti. quia vt sic reconciliatur cum deo.

¶ Sed hic est dubium quodo affectio commodi et iusti possunt esse simul cum sint contraria.

¶ Di co quod contraria virtualiter possunt esse simul: quia voluntas continet ista virtualiter. intelligedum tamen quod tristitia causatur ex obiecto: et ex actu voluntatis qui est nolle: et de hoc fuit vi sum in primo de 4r ordinatis vnde actum volendi consequitur tristitia: quia est de his quae nobis nolentibus accidunt secundum Aug. videndum est si virtus prinine est effectiSecundoua tristitie. patet quod sic: quia est virtus inductiua pene: et est medicina preaeccti.

¶ Sed comparatur ad eam voluntas 4r. aut in ratione tolerantis. quando alicui infertur malum et patienter suffert. sicut in infirmitate peccatorum me mores non remurmurant.

¶ Aliquando in ratione acceptationis. quia volunt quod inferatur eis. et placet eis propter peccata sua.

¶ Tertio in ratione elicientis: sicut considerando peccatum. elicit actum nocendi et consequitur tristitia.

¶ Quarto in ratione imperantis quando mouet vires inferiores: valet representent sub modo detegibiliori quo peccata possunt ostendi. et hoc est maxime meritorium.

¶ Sed instatur contra primum. Illud quod est volitum non dicitur esse penosum: sed tristitia est pena formaliter.

¶ Secundo arguitur sic: omnis potentia refugit naturaliter suum lesiuum improportionatum. sicut tactus ignitum ferrum sed tristitia est improportionata appetitui. igitur naturaliter si bi repugnat.

¶ Tertio sic. nulla causa causat effectum sibi contrarium: sed tristitia maxime est contraria appetitui: quia est eius mors. ergo etc.

¶ Quarto approximato obiecto tristitie non est in potestate non tristari. et ita non est meritorium.

¶ Respod ad primum falsum est quod dicitur: quia pena christi fuit voluntarie assumpta. tamen sustinuit penam voluntariam.

¶ Ad secundum. dico quod potentia voluntaria secundum affectionem iusti acceptat illud quod est sibi contrarium secundum affectionem commodi. in aliis potentiis sensitiuis non est nisi affectio commodi: quia appetitus concupiscentie et amicitie reperitur in voluntate.

¶ Ad terti um. magis est contratium peccatum anime quam pena. et maior de ordinatio: et tamen voluntas eligit actum peccati. vnde bene elicit potentia actum sibi contrarium.

¶ Ad 4m dico quod electio non est meritoria sed potentia volitiua potest libere mouere vires alias vt sic vel sic representent. habet enim in potesta te actum volendi et nolendi ad quis sequitur delectatio et tristitia.

¶ Sed dubium est quomodo est tristitia in habente istam virtutem. videtur enim quod delectabilius operetur quanto magis est habituatus.

¶ Aliqui dicunt quod tristitia est de preccato et delectatio est de actu bono.

¶ Contra tristitia expellit delectationem non solum contrariam sed et contingentem. vii. ethicorum.

¶ Respondeo quicquid sit de sensibus videtur quod aliquis possit perfecte delectari in apdetitu intellectiuo de vno obiecto et tristari de alio: illa autem auctoritas tenet in appetitu sensitiuo vbi cum magna delectatione non stat tristitia: quamuis de alio obiecto.