Quaestio 5

Quaestio v UTrum Trinitas rerum possit stare cum vnitate reali. Quod non. quia omnes vitant quaternitatem.

¶ Contra. Sunt quatuor relationes. et tamen sunt vna res. Quia hoc queritur die trinitate et realitate: que duehabent reduci ad distinctionem rationum formalium: et ad distinctionem realitatum.

¶ Idcirco hic sunt duo facienda. Primo declarandum est quid est formalitas vel ratio formalis: et quid realitas. 2o de quesito. ad primum declaro sic per ormeum Uantu primquid est formalitas. 2 Ilquid realitas. 3o si formalitas est realitas. 4o. si inter formalitatem et realitatem est aliS qua distinctio. 3o que est necessaritas ponendiformalitatem in deo. o que necessitas ponendi in creatura. ad primum dicunt aliquin quod formalitas Quantum est ratio diffinitiua vniuscuiusque: quia sic idem est quod ratio formalis.

¶ Sed contra istud. 4r. Primo quia vltime differentiae sunt formalitates: cum sint prius formalis distinctionis: et tamen non sunt diffintibiles.

¶ 2o. quia passiones entis ponuntur formalitates: et plures perfectiones simpliciter: quibus tamen repugnat diffiniri. cum sint simpliciter simplices.

¶ 3o. quia ratio entis ponitur formalitas: et tamen non diffinitur: cum non habeat notiora

¶ 4o. quia essentia diuina ponitur formalitas: et tamen non est diffinibilis: quia non habet priora.

¶ Ideo dico addendo ad priorem modium. quod formalitas nihil aliud est nisi ratio quid tatiua cuiuscumque quiditatem habentis. siue illa sit diffinitibilis siue non: sicut est in simpliciter simplicibus: et primo diuersis. ad 2m videndum est quid sit realitas. Quantum Et dicunt aliqui. quod realitas est quid quid est extra animam. quia ens diuiditur in ens reale et ratio nis: sed ens rationis est in anima: ergo ens reale est extra animam¬

¶ Contra istud arguo 4r. Primo sic. quia inter eadem prinui distinctiua semper est eadem distinto. vbi ergo sunt distinctio nes diuersarum rationum: oportet esse extrema diuersarum rationum: et ponuntur extra animam: cum habitudines varientur solum a termino vel a fundamento: sed distinus realis et formalis sunt diuersarum rationum: et ponuntur extra animam. extrema autem distinctionis formalis sunt rationes formales. extrema distinctionis realis sunt ipse res. ergo oportet quod ista extrema sint extra animam: et quod necessario distinguantur cum habitudines sint diuerse.

¶ 2o. quia idem non potest esse quiditatiue res et non res. sed tota quiditas huius creature in potentia obiectiua fuit non res: ergo in existentia non est quiditatiue res. eadem autem quiditas omnino est in potentia obiectiua: et in existentia actuali.

¶ 3o. quia eiusdem rationis formalis potenienitur homo in esse cognito et in re: quia vniformiter diffinitur: et tamen hic non habet realitatem: ibi autem habet.

¶ 4o. quia qui ditas creature et relatio eius ad deum sunt due quiditates: et tamen vnica realitas: vt alibi patet. Ideo dico quod realitas est modus intrinsecus formalitatis: sicut finitas vel infinitas aduenientes non variant rationem formalem diffinitiuanalicuius quiditatis. vt. supra patuit. ita nec realitas ad 3m videndum est vtrum formaliQuantum tas sit realitas.

¶ hic dico quod quatuor genera propositionum verificantur in creaturis. Prime sunt que verificantur per solam concomitantiam: sicut dicitur quod generatio vni est corruptio alterius: et tamen generatio et corruptio sunt praeuatiue opposita. Alie autem sunt denominatiue: que verifi causatur per concretionem solam: sicut homo dicitur iustus qui in sihabet formaliter iustitiam. Alie sunt quiditatiue: sicut homo est animal. quia partinet ad primum modum dicendi per se. Alie vero sunt idemtice: sicut quando vtrumque extremorum vel alterum est transcendens. loquendo de illis transcendentibus que conuertuntur cum ente Sicut enim in divinis propter infinitatem alterius extremi vel vtriusque conceditur praedicatio in abstracto. ita in creaturis propter communitatem. Unde dicitur quod vnitas est quedam entitas: et entitas dicitur de vltimis differentiis. licet ipsa quiditatiue in eis non includatur: et isto modo dico quod realitas est formalitas: quia realitas est transcendens. Dicitur autem formalitas res denominatiue: quia res est concretum realitatis: non tamenquiditatiue. quia omnis formalis ratio abstrahit in creaturis a realitate: et etiam ab existentia: que est modus intrinsecus ad equatus realitati: quiditas enim que non existit: diffiniri potest. ad 4m. vtrum sit aliqua distinus intel Quantum ista. Dicunt multi quod nulla penitus distinctio est inter formalitatem et realitatem. quia formalitas vniuscuiusque extra animam non est nisi realitas eius.

¶ Sed pntra istud arguo quadrupliciter. Primo sic. Nam isti conce dunt multans rationes formales. vbi tamen negant multas rea litates: quecumque autem sunt totaliter idem. si vnum multiplicatur et reliquum.

¶ 2o sic. quia isti concedunt quod distinctio realis est alia a distinctione formali: distinctiones autem formales variantur secundum extrema: sicut patet inductiue in specifica generis et aliorum: et inter extrema eiusdem rationis non consurgit nisi relatio eiusdem rationis.

¶ 3o. quia termini propositionis ptingentis non possunt idem esse omnibus modis. cum idem de seipsonegari non possit: sed ista est contingens: homo est in re extra: aut ista: homo est res.

¶ Confirmatur. quia nihil est quod sibiipsi accidat.

¶ 4o. quia quando aliqua ratio formalis conuenit aliquibus duo bus: illud quod ei repugnat cum vno. non potest esse de quiditate illius communis. sed ratio formalis entis conuenit enti in potentia et in actu: sibi tamen repugnat realitas in potentia obiectiua realitas inquam propria. et ita non poterit includi in ratione entis in rerum natura: et sic erit posterior ipso.

¶ Ideo dico quod realitas distinguitur a formalitate: non quidem realiter: quia formalitas ex se non est res: nec formaliter: quia realitas non est formalitas: sed sicut modus intrinsecus a quiditatiua ra tione: circumscripto omni operatione intellectus ad 5m videndum est. quare formalitates in Quantu diuinis ponuntur. Et qui ad hoc dicunt aliqui quod formalitates in divinis non sunt ponende: quia in summe necessario: plura sine necessaritate no sunt ponenda. Da to autem quod pluralitas istarum formalitatum saluari posset: tamen necessitas non apparet. Ideo ad ostendendam necessitatem istius positionis et conuenientiam: adducuntur quatuor causae: propter quas euidens necessitas apparet ponendi pluralitatem formalitatum. siue rationum formalium. quod pro eodem habeo. Prima est ad saluandas regulas contradictionum. Nam in diuinis illis que sunt realiter indistincta: applicantur extrema contra dictionis: que non possunt eidem in esse secundum idem: et ideo oportet ibi positionem vlteriorem distinctionem.

¶ 2a necessaritas est ad saluan dam vniformitatem perfectionum. perfectiones enim simpliciter sicut docet An. in monoltus. ex creaturis deo attribuuntur omni imperfectione recisa. et ideo cum in earum diffinitionibus nulla includatur imperfectio: remanent ibi eedem diffinitiones: quas consequitur per se formalis distino.

¶ 3a necessitas est ad saluandam multiformitatem scientiarum. quia in aliqua scientia que est vna per integritatem: quot sunt ibi conclusiones demonstrate: tot sunt ibi veritates distincte: cum vna conclusio scientifica habea tur de vno: et alia de alio: alietas autem conclusionum necessario arguit alietatem alicuius termini: idem enim non potest esse scitum et non scitum simul.

¶ 4a necessitas est ad saluandam varietatem conceptuum: quia aliqua sunt de deo cognoscibilia per naturam: et aliqua non: et aliqua per se nota: et aliqua demonstrabilia: ergo aliqua distinctio. Iste autem necessitates confirimantur per Dionysium de divinis nominibus. c. de eodem et diuerso: vbi dicit quod intelligimus in diuinis veram alteritatem: non secundum variationem: sed secundum multiplicem formationem vniti uam. talis autem est distinto formalis cum vnitate identica. ad um videndum est. quomodo ponuntur in creaQuan turis. Et quantum ad hoc est intelligendum. quod formalitates inueniuntur in creaturis 4r. primo in transcendenti bus sicut sunt entis passiones quae realiter distingui non possunt. cum in qualibet re quantumcumque realiter indistincta omnia concurrant.

¶ 2o in lineis praedicamentalibus. quia extra genus substantie omnes species aliorum praesentorum sunt simplices forme et realiter indistincte: et tamen ibi probatur distinctio formalis inter genus et differentiam: cum nullum eorum dicat totam quiditatem specificam.

¶ 3o in intraneis habitudinibus. Responiam enim creature ad deum sunt ita intimi creature: quod licet differant formaliter a suis fundamentui: eo quod cadunt sub differentiis oppositis ensi scilicet sub absoluto et respectiuo. non tamen differunt realiter: cum prius a posteriori ibi absolui siue separari non possit.

¶ 4o in diuinis immitatio nibus: quia sicut docet Aug. vestigium in creaturi inuenitur in qualibet re quantumcunque distincta. et sic sine reali distinctione sunt illa in quibus inuenitur ratio vestigii. Et eodem modo apparet de illis potentiis in quibus est imago diuina: que sunt vna res et vna essentia secundum Aug Ii ed praemissis videndum est de 2o principali scilicet vtrum O cum vnitate reali possit innueniri trinitas rerum.

¶ Et quantum ad hoc introducuntur 4or conclusiones. Prima est quod in vnaquaque persuntiua divina est innuenire vnam realitatem: per quaomnia que sunt in vna persolus sunt vna res: hoc probatur sic. que cumque sunt vna res: sunt vnum per vnam realitatem: sed quaecumdo sunt in vna persona: sunt vna res. ergo per vnam realitatem.

¶ 2a conclusio est. quod in qualibet persoltus non est inuenire nisi vnam realita tem: hoc probatur sic. vbicumque est inuenire rem et rem: ibi est inuenire distinctionem realem: sed talis distino non est in aliqua vna persontus ergo etc.

¶ 3a conclusio est. quod in tribus personis est innuenire tres rea litates per quas adinuincem distinguuntur realiter. hoc probatur sic. quecumque realiter distinguuntur in eis est res et res: sed tres persone realiter distinguuntur. ergo in eis sunt tres rea litates.

¶ 4a conclusio est. quod in divinis non est inuenire nisi tantum tresrealitates. hoc probatur sic. quia si 4or essent cum non sint nisi tres psimum. oporteret quod essent due in vna persona. quod est falsum.

¶ Sed contra ista instatur 4r. Primo contra primam conclusionem. Nam ista res que est in persolua: aut est res communicabilis: aut inconmunicabilis: si communicabilis. ergo per eam non distinguitur persona ab alia: quia omne communicabile est commune: commune autem non est ratio distinctionis: si incommunicabile: ergo per eam commnicabilia non erunt res.

¶ Contra 2m conclusione arguo sic. Ubicunque est innuenire realitatem absolutam et realitatem relatiuam: ibi est innuenire duas realitates: sed in vna persona est inuenire realitatem absolutam et relatiuam. ergo etc.

¶ Contra 3am arguo. quia cum eandem realitatem habeant paternitas et essemus in patre. et per te. per istam realitatem paternitas distinguitur realiter a filiatione: videtur quod eodem modo essemtis per istam eandem realitatem quam habet distingueretur similiter.

¶ 4o con tra 4am. Persone diuine sunt idem realiter et distincte realiter. ergo oportet quod hoc sit per aliam et aliam rem: ergo 4or res.

¶ Ad primum dico. quod aliquando aliquis terminus supponit pro se: aliquando supponit pro alio. Exntum primi. album disgregat. Exempli2. album currit. tunc supponit pro subiecto. Sic dico in pro posito. quod res vel realitas poest supponere pro se: vel pro alio. Dico ergo quod accipiendo realitatem praecise que est in per sona patris vt supponit pro se est incommunicabilis. et tamen hoc non obstante possunt denominari ab ea et dici realia que sunt comunicabilia. Exitum. persona patris est incommunicabilis: et tamen omnia que sunt in patre tam communicabilia quam incommunicabilia dicuntur quodammo. do personalia denominatiue per attributionem ad illam vnica personalitatem. Sic dico in proposito. quod scilicet essentia et relatio in psona patris habent vnicam realitatem quae dicuntur denominatiue res qui est incommunicabilis: non obstante quod denominata a tali realita te: aliqua saltem sint comunicabilia.

¶ Sed tunc venit 2m duquod tangit 2m argumentum. quomodo eadem realitas potest esse ad se et ad aliud. Certum enim est quod realitas essentie est ad se: et relationirealitas est ad aliud. oportet igitur quod aliqua distinto sit.

¶ Dice quod realitas secundum se abstrahit ab absoluto et respectiuo Unde sicut ens de se nec est absolutum nec relatiuum: sic nec ista realitas quiditatiue est absolutia vel respectua sed tamen denomination extrinseca potest esse dici et est vtrumque: quia denominatur absoa ratione essentie: et respectua a ratione relationis. sic eadem natuam denominatiue dicitur vniversalis et particularis. Unde ad argumentum dico. quod impossibile est quod aliquid sit quiditatiue absolutum et relatiuum. sed denominati ue non est inconueniens.

¶ Si dicatur quod quomocumque vadat negocium: extrema contradictionis scilicet absolutum et non absolutum dicuntur de ista realitate. Dico quod extrema contradictionis necessario concludunt non identitatem aliquam in primis fundament / et immediatis. de quibus dicuntur: non tamen mediatis. sicut multa exempla manifestant. Ista ergo contradictoria bene concedunt distinctionem inter rationes formales essentie et relationis: quibus i conueniunt: non est autem necesse quod concedant distinctionem realitatis que non est immediatum fundamentum.

¶ Ad 3m dico. quod ad hoc quod aliqua realiter distinguantur non sufficit quod ibi sirealitas et realitas. sed quod vnum careat realitate quan aliud habet: sicut patet de persona quae habet vnam realitatem quae caret alia: ideo distinguitur ab alia realiter. essentia autem licet habeat in setres realitates: tamen habendo vnam non caret simpliciter alia: et hic est quod ipsa non distinguitur realiter ab alia.

¶ Ad 4m potest dici quod persone divine sunt vnum essentialiter per essentiam. et distinguuntur per principia distinctiua. et sic per aliud conueniunt: et per aliud differunt.

¶ Dico tamen aliter quod realitas si supponat pro essentia tunc dico quod sunt vnum realiter: hoc est sunt vnum quod est res denominatiue. tamen quiditatium non posset verificari. quia persone non stut aliquid vnum quod sit quidi¬ tatiue res. Si autem accipiatur res vel realitas vt suppositiois pro se: sic dico quod persone divine distinguuntur per res. quia in eis sunt tres entitates reales: quae sunt fundamenta et termini distionis realis.

¶ Sed adhuc hic sunt alique difficultates. Prima quia ens et res conuertuntur. si ergo ponantur in divinis tres realitates: videtur quod ibi sint ponende tres entitates. Dico quod non est magnum inconueniens concedere. quod sicut ibi ponuntur tres rea litates relatiue: quod ibi sint tres entitates ponende. Vel potest dici quod licet ens et res realiter conuertantur. sic quod vbicumque sit ens sit ibi res et econverso. non tamen sic conuertuntur quod multiplica ta re vel realitate multiplicetur necessario ens vel entitas.

¶ 2a di. est de existentia et realitate. quia dictum est separe hoc anno quod sunt modi adequati: et tamen non ponitur nisi vna existentia in divinis. Dico sicut prius quod bene est adequatio talis scilicet quod omnis res est existens. sed non talis quod ad multiplicationem vnius sequatur multiplicaus alterius.

¶ 3a di. quia si realitas dicit perfectionem simpliciter. videtur quod ipsa sit communis tribus. Dico quod realitas non est per se perfecus simpliciter. nisi pro quanto supponit pro aliqua ratione formali quae est perfeusimpliciter.

¶ 4a di. Utrum essentia divina habeat aliquam vnam rea litatem extra personas: Dico quod non. quia tunc necessario essent 4or realitates. Dico igitur quod tam essentia quam attributa quam etiam alia diuina nullam realitatem habent nisi in personis. ita quod essentialia vnam realitatem habent in vna perum. et aliam in alia. et tertiam in 3a. sicut humanitas habet tres existentias in tribus indiuiduis. nec tamen aliquam habet a se si praescindatur ab illis indiuiduis.

¶ Sed potest ne dici res vt sic praescindit: Dico quod accipiendo rem quiditatiue non est res sed denominatiue accipiendo rem et in quadam attributione sic potest dici res: et isto modo dicitur quod est vna sunma res.

¶ Sed adhuc sunt duo dubia vel tria.

¶ Primum est quod cum res accipiatur dupliciter secundum mentem doctor vel proomni eo quod est extra animam. et sic videtur concedere quod sint tot res quot sunt rationes formales. Dico quod hoc potest fieri de quocumque vocabulo: quod multa significabit: tamen dico quod propriaccipiendo rem: non dicitur de omni eo quod est extra animam. sed pro ess precise quo aliqua dicuntur vna res et distinguuntur realiter. eo est modo quo negatur esse distinctio realis infra eandem personan oportet dicere quod ratio formalis multiplicetur et non realitas. Aliquin tamen volunt saluare per alium et alium modum praedicandi quoditatiuum. sed quod sit vna formalitas tantum.

¶ Sed illud non apparet mihi intelligibile. quia extrema contradictionis ponuntur secundum rationes quiditatiuas quibus negatis totum aliud negatur

¶ 2m dubiu. quia beatus hil. dicit. quod aliud est spirituis. et aliud res spirituis. quid ergo intelligit. Dico quod i scilce quiditatiue constituitur ex quiditate essentie et spirationis passiue. vult ergo dicere quod ille rationes formales abstrahunt a realitate: et ita illa auctoritas multa confert ad praedicta.

¶ 3m dubium quomodo secundum decretalem in diuinis est vna summa res. Dico quod pro vi supponit pro essentia est vna res: vt autem pro personis est tres res: vnde ista vna res nec generat: nec generatur: vt scilied supponit pro diuina essentia.

¶ Ad arg. patet.