¶ 4m de fine clare viso in non habente voluntatem supernaturaliter eleuatam. quantum ad primum. quod voluntas non potest hic dicitu non frui vltimo fine in generali apprehenso. Et ratio huius est: quia finis vt sic habet rationem omnis boni. naturaliter autem voluntas inclinatur ad illud. ergo necessario tendit in illud.

¶ Contra istam opionem arguo 4r. primo sic. quandocumque aliquoo mouens mouetur ad aliquem terminum de necessitate: eadem necessitate remouet impedimentum. hoc patet de graui. sed aprpetitus noster non de necessitate remouet omne prohibens inconsideratio autem finis est prohibens. potentia autem intellectiua subiacet imperio voluntatis. videmus enim quod non remouet illud prohibens. ergo non de necessitate mouetur.

¶ 2o sic. Quandocumque aliquod mobile mouetur ad aliquem terminum eadem necessitate: qua mouetur quiescit in illo. quia eadem virtute. hoc patet de graui: sed appetitus siue volun tas nostra. non de necessitate naturali detinet se in appetitu finis. quia aliter faceret quicquid posset in detinendo se ibi. et sic teneret intellectum in continua consideratione finis: quod non facit: ergo etc.

¶ 3o sic. quandocumque aliquis appetitus fertur naturali necessitate in aliquod obiectum: eadem necessitate fertur in media necessaria. huiusmodi est consideratio finis. ergo etc.

¶ Confirmatur. quia siminori necessaritate respiceret medium quam extrema. magis necessararium dependeret a minus necessario.

¶ 4o sic. Quod mouer necessario ad aliquem terminum: mouetur inquantum potest: cum agasecundum totum sui conatum. sed voluntas nostra non semper diligit finem inquantum potest. ergo etc.

¶ hic respondetur ad istas rationes omnes. quantum ad id quod tangitur de consideratione finis: dicitur quod auersio intellectus non fit per voluntatem: nec voluntas potest detinere intellectum: quin moueatur a fantasmatibus diuersis oc currentibus: et per consequens auertitur velit nolit voluntas a consideratione finis.

¶ Aliter dicitur quod iste rationes verum assumunt drim eo: quod naturali necessitate mouetur et agit. sed non de eo quod li bera necessitate mouetur et agit.

¶ Contra ista. et prim contra primum. quod non sufficiat. Sicut enim actus intelligendi subiacet imperio voluntatis. ita et actus fantasiandi. Poterit ergo argui de illo sicut argutum est de actu intelligendi. et tunc eodem modo currunt rationes. Poterit enim voluntas amouere fanta sias oppositas. et detinere eas in vno actu conformi actui considerationis de vltimo fine. Nec secundum satisfacit. quia remouere prohibens necessario non conuenit agens ti inquantum naturale: sed inquantum necessarium. et propter hoc agens quantumcumque liberum. si necessario agat. ita ex impetuagit sicut naturale. ergo etc.

¶ Sed hic sunt due difficultas tes. Prima est. quia videtur quod sicut possum non diligere vltimmum finem: ita possum odire. ex quo non de necessitate appetitur. hoc autem est falsum. ergo etc.

¶ Dicitur hic. quod quand aliquid est in potentia ad duo opposita contrarie. si vtrumque est possibile potest in illa duo. Sed si sit indeterminatum ad duo contrariam quorum vnum est impossibile: licet posset in vnum et in priuationem eius. non tamen potest in aliud contrarium.

¶ Exemplum: animal est in potentia ad rationale et irrationale: ideo potest habere vtrumque. Aer autem est potentia ad luceme et ad oppositum: sed quia contrarium oppositum luci non est possibile: hinc est quod solum potest habere lucem et priuationem lucis. Sic est in proposito. Nam odium dei quod est oppositum contrarie dilectioni finis non est possibile. Ideo appetitus licet possit in dilectionem et in suum oppositum priuatiue: non tamen potest in suum oppositum contrarie.

¶ 2a difficultas est de dcis Aug. i. de tri. quod omnes volunt naturaliter beatitudininem. Et ibi dem de illo inoculatore quae dixit secundum dicendo quod omnes volunt chare vendere etc. sed omnes volunt beatitudininem secundum Aug.

¶ Dico ad hoc quod Aug. intellexit de appetitu naturali vel inclinatione naturali in habitu: non autem de appetitu naturali actuali. Nam constat quod omnes non cogitabant actualiter de beatitudinine. et per consequens nec actualiter appetebant. Sed intellexit quod voluntas ex natura sua inclinatur ad beatitudinem. difficile quantum ad quesitum principale Secundu est. vtrum in particulari apprehenso obscure vltimo sine necessario fruatur. Dicitur ab eisdem de prima opinione quod non. sicut patet in peccante mortaliter.

¶ Sed contra eos arguo sic. primo. quicquid competit primo et per se necessario super riori: competit per se et necessario inferiori hoc patet inductiue. sed vltimo fini in generali apprehenso. qui se habet sicut superius competit per se necessitare appetitum. ergo eadem ratione in parti culari apprehenso: quod se habet sicut inferius. Minor est tua. ergo etc.

¶ 2o sic. quandocumque in aliquo est virtus motiua necessitandi aliquid necessario. in quocumque inuenitur illa ratio formalis: quae est ratio illius virtutis inuenitur eadem necessitas: et illud in quo inuenitur habebit eandem vim motiua. cum ergo finis in particulari appraehensus omnem rationem includat: quam includit finis in generali. et aliquid addat: ita habebit eandem vim necessitandi vnus sicut alius. Ideo dico. quod sicut vnus mouet appetitum. ita et alius. Sed dico quod neuter necessitat. difficile est. Si finis clare visus necesTertium sitat voluntatem in naura supnaturaliter eleuata

¶ Ad quod videndum est de causa actus fruendi. Et hic sunt quattuor modi dicendi. Primus quod actus beatifi cus precise et totaliter causatur ab obiecto. secundus quod precise et totaliter a voluntate diuina. Et isti habent dicere quod in potestate voluntatis non est frui: quia non est in potestate patientis pati. voluntas autem creata passiue. et tanmum modo receptiue se habet secundum istos duos modos vltimos. Alii autem dicunt quod potentia volitiua et obiectum concurrunt simul Alii autem dicunt potentia volitiua precise. Et isti qui tenent istos duos vltimos modos habent dicere quod finis clare visus non necessitat voluntatem. quia quandocumque aliquis effectus causatur a totali causa contingenter: vel saltem aliqua causa ad eam concurrens contingenter causat. et totus effectus simpliciter contingenter causatur. quia si causa altera est contingens: et altera necessaria: effectus est contingens sicut apparet in conclusionibus. Sed secundum istos duos modos concurrit voluntas contingenter causans. vel sicut causa totalis. sicut dicit vltimus modus. vel sicut partia lis. sicut primus modus: ergo fruitio vel volitio vltimi finis contingenter causabitur et posita poterit non poni.

¶ Sed si ponatur alter istorum duorum modorum occurrit difficultas quo saluatur obstinatio demonum. et cer¬ ¬titudo beatorum.

¶ Quantum ad primum scilicet quantum ad obsti nationem demonum. dico quod in duobus videtur stare. Primum est actus elicitus malus: et de isto dico quod non video necessitatem ad ponendum quod diabolus semper necessitetur ad actum malum. Uerum est enim quod deus non concurrit ad actu bonum. sed illud non obstat quin ipsi possunt suspendere actum malum: quia tamen deus non coopratur ad actum bonum: totam fa¬ cultatem suam ponunt: et expendunt in malum. Aliud autem in est stat est pena et tristitia. Et quantum ad hoc dico quod seminecessitantur ad tristitiam: nec possunt non tristari quantu cumque forte ab eis causetur. Quantum ad 2m scilicet de certitudine beatorum est mihi maius dubium. Dicunt enim quidam quod deus imprimit quandam formam que necessitat eos.

¶ Sed contra. quia vel cum illa forma voluntas sua naturali virtu te concurrit vel non. si sic. videretur idem dubium quod ante: quia semper voluntas contingenter causat: et quantumcumque mille agens tia concurrant necessario. si vna contingenter agat totus ef fectus erit contigens. Si non: tunc voluntas nihili causat.

¶ Dicunt aliqui quod quantum est ex se potest dimittere. sed deus praeseruat eum. quia videt quod si dimitteret eum: oporteret eum causare talem actum. Sed hoc nihil est: quia hoc posito volun tas nihil ageret. Nec hoc videtur sufficere: quia certitudo non solum habetur a beatis de beatitudinine: sed etiam de modo. hec autem certitudo licet esset de beatitudine: non tamen de modo.

¶ Alii dicunt quod ideo certi sunt: quia deus non concurrit ad actum malum oppositum.

¶ Sed contra. quia prior est habitudo ad contingentiam contradictionis: quam ad contingentiam cuiuscumque alterius oppositionis. quia in quacumque alia oppositione saluatur contradictio: quia posita certitudine de contingentia contrarietatis non ponitur certitudo de contingentia contradictionis: dato enim quod essem certus quod non odirem deum. tamen quia dilectio dei habet aliud oppositum. licet non positiuum scilicet non dilectio. adhuc certituden stabit dide alia parte contradictionis.

¶ Confirmatur. quia voluntas praes suspendere actum nullum actu positiuo mediante cum susper dere actum sit non causare. aliter esset processus in infinitum. Et vltra. licet voluntas beati non possit odire deum: tamen potest non diligere: et sic esset non beatus. Et ideo propter istud inter alia dicta videtur mihi dicendum quod deus est totalis causa respectu beatitudinis. et sic potest saluari certitudo difficile. quantum ad principale quaesitum est Quartu Utrum fine in particulari et clare visodato quod voluntas non sit supernaturaliter eleuata. vtrum possit frui. Dicitur quod non: quia agere supernaturale praesupponit esse supernaturale: esse autem supernaturale datur per aliquem actum eleuantem.

¶ Contra. omnis potentia potest ferri in quod cumque. in quo inuenitur perfectissime ratio sui obiecti. sed in deo perfectissime inuenitur bonitas: que est ratio obiecti voluntatur ergo etc. Item 2o de anima inter intellectum et sensum est differentia quia excellens sensibile corrumpit sensum. sed excellens intelligibile roborat intellectum: et non corrumpit: et eodem modo de vi luntate. ergo quantumcumque deus sit excellens volibile voluntas poterit in ipsum ferri. 3o quia tunc deus non posset alicui supernaturale aliquid reuelare nisi causaret necessario aliquod aliud prius: quod potentiam eleuaret. quod est secundum.

¶ Ideo vietur mihi dicendum quod voluntas potest. ex quo enim obiectum habet bonita tem naturalem: apparet mihi quod voluntas possit sine habitu eleuan te in ipsum. et in quodcumque obiectum praesentatum.

¶ Sed tem esset dubium. vtrum talis actus esset beatificus. potest dici quod non: quia cum habitu posset haberi actio perfectior.

¶ Ad ratione patet.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 7