Quaestio 1

Post hoc videndum est etc. Ad euidentiam infiniti. ¶ Cir ca dist. 35. et 37. sequentes. Quero quatuor quaestiones. Prima quaestio est: vtrum primum principium productiuum et vltim mus finis coincidant in idem. Et videtur quod non. vnus est altissimus. vt dicitur in ec clesiastico. sed essent due rationes altissime.

¶ Contra in Apoc. Ego sum alpha et o. 4or conclusiones: quarum hic introducuntum pest: quod coincidant essentialiter: et hoc est: quia vna est natura eorum. probatur. in omni natura illimitata est inuenire omnem perfectionem cui non repugnat infinitas et illimitatio nam diuina est huiusmodi. Ratio autem producttlua dicit perfectionem simpliciter: et ratio vltimi finis.

¶ Secunda conclusio. quod coincidunt suppositaliter: probatur per Ansel. in monologion. sb. in omni supposito perfectissimo est inuenire omnem perfectionem simpliciter. Ratio aut principii productiui est perfectio simpliciter. ergo daiet inueniri in perfectissimo supositum scilicet deo. et etiam ratio finis.

¶ 3a conclusio quod coincidunt realiter: quia nulla perfectio simpliciter absolutua ponitur in deo vel in diuinis distincta ab alia realiter.

¶ 4a conclusio quod non coincidunt formaliter: hoc autem probatur via diuisiua. causa extrinseca enim formaliter diuiditur per finem et efficientem.

¶ 2o. quia ex rationibus formalibus habent ordinem ille causae. ergo vbicumque inueniuntur manebit iste ordo. vbi autem est ordo ibi est disto extremorum.

¶ 3o quia relationes diuersarum ratio num habent terminos formaliter distinctos. In eadem autem natura creata fundantur due dependentie iste sunt diuerse et non distinguuntur nisi ratione termini. homo autem est deus. ergo in deo est huiusmo non identitas formalis.

¶ 4o. quia deus sub ratione essentie est vltim mus finis. quia obeium beatificum sub ratione illa: sub ratione autem essentie non est principium productiuum: quia essentia: vt sic necessario causat quicquid causat.

¶ Sed hic est disceptatio.

¶ Nam aliqui dicunt. quod non est demonstrabile quod vltimus finis fit principium efficiens. Sed hoc est creditum.

¶ Sed contra hoc aliqui nostrm arguunt sic. primia: omnis causa secunda agit dependenter: sed primum efficiens et mouens non potest agere dependenter. quia omnino immobile: et ita nullam potest habere causam.

¶ 2o sic. impossibile est quod aliquid sit causa alterius quo non existente nihil minus esset: sed si vltimus finis non esset: adhuc prius efficiens remaneret: quia ponitur independens.

¶ 3o agens agit vel propter finem prestitutum a se: et hoc non: quia praestitutio est actus secundus: qui praesupponit primum qui habet finem in suo priori. non praestitutum ab alio: quia prius agens non habet agens superius se: quod possit sibi praestituere.

¶ Quarta ratio est hec. quandocumque sunt alique due cause subordinate: depta vna scilicet principaliori altera remouetur: sed finis non causat nisi mouendo efficiens. quod ergo non habet efficiens non habet finem.

¶ Ad primum dico. quod eodem modo quo suum esse dependet ab vltimo fine: ita et agere. Sed non dependet ab eo in ratione mouentis: sed in ratione finis: quia sua actio non est ab alio agente.

¶ Ad 2m dico. quod sublato vltimo fine: adhuc esset inter causatiua: nego istam quia vere causat alia causalitate quae non est productio.

¶ Sed contra non requritur quod causa finalis sit actu quando causat: ergo ablata est sentia diuina adhuc esset illud.

¶ hic diceretur quod licet hoc sit verum de finibus sub fine. non tamen sub vltimo fine.

¶ Ad aliud dico quod non est propter finem a se prestitutum sed inatum sibs sicut materia esset propter formam: si nihil aliud esset.

¶ Ad aliud potest duci ad omnium: quia finis est prior causa quam effectus: et prius fine posteriori potest causare: non video igitur demonstrationem in proposito. Et ideo hic intelligendum est quod aliqui effectus habent 4or causas simul sicut compotetium de genere substantie dependet a materia et forma et efficiente et vltimo fine. Alii habent duas causas tantum: sicut anima rationalis non dependet a materia organica: sed abvltimo fine et efficiente secundum fidem et non est dare effectum qust dependeat a paucioribus causis. Quanto autem nobilior est effectus tanto a paucioribus dependet: ideo dixissent philosophi quod intelligentie ab vna sola causa dependent.

¶ Sed hic est difficultas si primum efficiens agit propter finem.

¶ hic dico. quod hoc potest 2o intelligi: vel propter finem operationis quae est formaliter in eo: vel propter finem effectus: et hoc modo deus agit propter finem: sicut productionis quae produxit mundum: istius autem actionis transeuntis bene est finis: non autem operationis immanentis.

¶ 2a difficultas est de agentibus aturalibus. Dico quod agunt propter finem non a se intentum et praestitutum. Sed a superiori. sicut artifices inferiores propter finem artificis superioris. Eodem modo de agentibus intellectualibus quia sicut voluntas habet quid agat: ita necessario habet: cur agat secundum Ans.

¶ Alia difficultas quia ratio boni et finis idem est. Ratio autem bon et essentie anime non sunt idem formaliter. Dico quod bonum formaliter dicit habitudinem aptitudinalem ad appetitum: sed fundamentaliter est ratio abi.

¶ Sed est ne disto inter finem et causam finalem: Dico quod non: sicut inter efficiens et causam efficientem: quia finis est cuius gratia: et hoc idem est causa finalis.