Quaestio 4

Quaestio. iiie essentia diuina fit terminus Tum formalis generationis diuine. Et videtur quod non: quia dicit Aug. x. de tri. quicquio t habet filius habet a patre proprietatem autem habet. ergo etc.

¶ Contra. idem 3o de trinia. sicut essentiam prestat filio generatio. ita etc.

¶ Circa istam quaestionem primo videre dum est de supposito. Utrum sit ibi terminus quo. Se cundo circa quesitum. primum insistendo probatur 4r. quod in diuinis fitCirc. et terminus formalis quo ipsius generationis: quod est suppositum in quaestione. primo sic. Omnis relatio habet proprium terminum: cum eius quidditas ad aliud sit: et hoc aliud sit terminus eius: sed generatio diuina est relatio. ergo necessario habet terminum.

¶ 2o sic. Omnis relatio necessario exigit extrema: quia est habitudo inter extrema: sed alterum extremorum est terminus. ergo generatio necessario habet terminum.

¶ 3o sic. Illud quod non habet terminum necessario est ad se: quia termnus est ad quem est relatio. sed generatio non est ad se. ergo necessario habet terminum.

¶ 4o sic. Nihil habetur formaliter per generationem nisi illud ad quod aliquo modo generatio terminatur. sed filius habet multa per generationem: ergo ad ea generatio aliquo modo terminatur.

¶ Et Praeterea productio est semper necessario respectu alicuius: et illud necessario est terminus.

¶ Sed dices. tum semper probas quod generatio et relatio habet terminum quod: sed non terminum quo: modo ab omnibus conceditur: quod generatio habet filium pro termino quod. proba mihi quod aliquid sit quo et non quod. sicut querit quaestio. hoc probo dupliciter. Primo sic. nulla relatio potest esse prior suo primo termino. quia si sic. in illo priori esset sine termino. sed totum super positum filii est posterius generatione actiua. ergo non potest est se eius primus terminus. Minor probatur. quia quandocumque aliqua sunt simils natura: quicquid est posterius nam vno et reliquo: sed genera tio actiua et passiua sunt simils natura: quia sunt correlatiua. sed filius est posterius nam generatione passiua. quia constituitur ex ea. ergo / et generatione actiua que est similtuanura cum passiua generatione.

¶ 2o sic. Omnis habitudo est posterior suis ex tremis. sed filius est posterior passiua generatione. et per consequens actiua. ergo non est terminus primus generationis actiue.

¶ Iste rationes confirmantur sic. quod est prius natura patre: et filio quia quod est prius natura priori vel saltem eo quod est similis cum illo. est prius ntura posteriori: vel eo quod est similis cum eo. generatio autem actiua est prior natuam patre: quia ipsum constituit. ergo etc.

¶ Ideo videtur mihi necessarium ponere formalem terminum ipsius ge nerationis priorem ipsa generatione: que est prior quodammodo ipso totali termino quod scilicet filio.

¶ Quomodo autem totalis terminus capiat esse dicetur postea. 2m de quesito scilicet vtrum essentia sit formalis Cire a terminus. Circa hoc sunt quatuor opiniones. Prima est quod relatio est terminus formalis. quia illud est formalis terminus: quod solum accipit esse: sola autem relatio ad cipit simpliciter esse.

¶ 2a opio est: quod potentia intellectiua est formalis terminus: quia quandocumque in aliqua productione vniuoca concurrunt causa vniversalis et particularis: causa particularis est eiusdem rationis cum termino formali. potentia intellectiua est causa particularis. ergo etc.

¶ 3a opio est. quod solus actus intelligendi: quia in productione intellectiua semper primus terminus est notitia genita: siue actus intelligendi: sed generatio in diuinis est productio intellectiua: ergo primus terminus est notitia genita. alia autem essentia lia erunt per concomitantiam.

¶ 4a opio est quod memoria fecunda. quia illud est terminus formalis in summa vniuoca productione quod est principium. sed principium in ista productio ne est memoria fecunda: ergo terminus formalis erit essentia et intellectus quae faciunt memoriam.

¶ Sed nullam istarum opionum intelligo. Primam non. quia productio denominatur a temino: generatio autem secundum hyla. est in naturam: et ideo dicitur generatio naturalis vel naturae: diceretur aut adaliquatio et non generatio si est set ad relationem.

¶ Contra secundam: quia nulla passio potest esse principium communicandi substantiam: sed intellectus est quasi passio diuine essentie: quia 2a eius perfectio. ergo intellectus non erit illud quo natura communicatur: sed oportebit dare essentiam ipsam vi terminum.

¶ Contra tertiam. quia actus secundus non potest esse ratio¬ comunicandi actum primum sed intelligentia siue notitia est actus se cundus respectu essentie vel intellectus: igitur non erit ratio quae essentia vel intellectus diuinus comuicatur.

¶ Contra quartam. quia vnius productionis est per se vnus terminus formalis: primus: memoria autem ista sic sumpta non est vna formaliter. ergo vt complectitur essentiam vt obiectum: et intellectum vt potentiam non erit terminus.

¶ Ad rationes factas pro istis opionibus.

¶ Ad primam pro prima dico quod nihil habet filius nisi natum secundum hyla. de tri. et ideo habet essentiam per natiuitatem: et sic licet ipsa simpliciter non accipiat esse: tamen in hoc accipit esse.

¶ Ad secundam pro 2 dico: quod hic est vera vniuocatio. quia vniuocatio sumitur a natura: in qua producens et productum sunt filia: et subsistunt: et quia natura est vna: ideo est vniuocatio non sumitur autem vniuoca. tio a passione eius que est intellectus.

¶ Ad tertiam pro tertia dicendum quod licet actus intelligendi: vbi est acquisitus: sicut in non bis potest esse notitia genita. tamen alibi vbi non acquiritur scilicet in diuinis non est notitia genita.

¶ Ad quartam pro quarta opione dico quod ad summam vniuocationem numquam oportet omnes causas esse eiusdem rationis cum termino.

¶ Et ideo dico: dato quod intellectus sit partiale principium non impeditur summa vniuocatio ri quod essentia diuina est terminus forDico igii malis generationis diuine. Et hoc probo quadrupliciter. Primo sic quandocumque enim producitur suppositum de genere substantie: ibi substantia est terminus formalis: sed suppositum diuinum est de genere substantie. vel se habet ad modum generis substantie. ergo etc.

¶ 2o sic. quemcumque ordinem habent aliqua in esse eundem habent in produci. sed inter ea quae sunt in supposito ordine essendi prius est in essentia. ergo et in produci primus terminus formalis erit essentia.

¶ 3o sic. illud est primus terminis generationis actiue. in quo primo fundatur generatio passiua: sed genera tio passiua primo fundatur in essentia diuina. ergo ipsa erit prim terminus quo generationis actiue.

¶ 4o sic. qualem ordinem habent aliqua in forma separata: talem habent in supposito illius forme: sed in essentia: vt intelligitur non vt in supposito ipsa est primaquia radicaliter continet omnes alias perfectiones. ergo etc.

¶ hoc eti confirmo quadruplici auctoritate. Prima est Io. x. Quod de dit mihi pater maius omnibus est: quod exponens Aug. dicit quod saluator intellexit de diuina essentia recte rationem trahens ad propositum.

¶ 2a auctoritas est hyla. de tri. quod pater nullo modo esset nisi quod in se est natum et substantie. in filio genuisset.

¶ 3a est eiusdem 3o. de tri. pater essentiam suam prestat filio sine suo detrimento aliquo.

¶ 4a est eiusdem ibidem quod dei filius non est de nihilo productus: sed natiuitatis sue viuentem accepit substantiam vel naturam. Propter ista dico quod diuina essentia est formalis terminus: alia autem concomtantur ipsam essentiam diuinam.

¶ Sed contra istam conclusionem instatur quadrupliciter. Primo sic. omnis terminus generationis vel productionis accipit esse per eam. Nam productio nihil aliud est quam termini ad esse deductio sed essentia diuina non capit esse per generationem. ergo etc.

¶ 2o. sic. nullus terminus formalis est prior sua productione. cum per ipsam educatur ad esse: sed essenus diuina precedit omnem productionem diuinam: vt habetur a Dion. in c. de vnica et discreta theologia.

¶ 3o sic. quandocumque aliquid ex aliquo generatur: illud quod est commune vtrique termino non est terminus generationis: sed potius videtur esse obiectum: vt patet in ductiue: sed filius generatur de essentia que est communis vtrique termino. ergo etc.

¶ 4o sic. quandocumque aliquod suppo situm generatur: formale constitutiuum suppositi videtur esse terminus formalis generationis: cum idem sit essen di et producendi ordo. sed essentia non est formale constitutiuum filii. sed relatio: ergo etc.

¶ Ad primum dico quod aliquando terminus formalis accipit esse simpliciter scilicet quando non prius fuit. aliquin autem solum secundum quid: vtpote in supposito: vt per resurrectionem anima non accipit esse simpliciter: sed in composito. Sic dico de diuina essentia in proposito.

¶ Ad secundum dico quod sem¬ per terminus formalis in deo et in creaturis est prior ip sa productione: quia productio est respectus qui necessario presupponit extrema: quorum vnum est terminus formalis. non est ergo inconueniens quod ipsa productio sit posterior termino.

¶ Probo autem quod necessario terminus praecedat ipsam productionem actiuam: quia quicquid est prius eo quod est simul cum a. est prius ipso a. sed terminus est prior productione passiua: quia est eius fundamentum que est similis nam cum acti ua. ergo etc.

¶ Ad tertium dico quod quando aliquid gignitur ex aliquo sicut ex materia transeunte. verum est quod accipitur sed quando gignitur ex alio: sicut ex eo quod est formale principium et vniuocum non oportet: et ita est hic. quia gignitur ex natura.

¶ Ad 4m dico quod numquam constitutiuum indiuidui scilicet heceitas est formalis terminus: sed natura: vel constitutiuum eius vt forma. In proposito autem locum forme tenet essentia locum autem proprietatis indiuidualis tenet relatio.

¶ Sed adhuc remanet difficultas. quia generatio videtur esse progre sus ad esse simpliciter. sicut alteratio videtur esse progressus ad esse secundum quid. non videtur ergo bene intelligibile quo essentia que non accipit esse possit generationem terminare.

¶ Dico quod verum est quod generatio est progressus ad esse simpliciter: non tamen cuiuscumque termini. Unde dico quod filius simpliciter accipit esse: essentia autem que est formalis terminus non accipit esse nisi in supposito.

¶ Contra. quia ideo videtur suppositum accipere esse quia terminus formalis accipit esse: nam terminus formalis videtur ratio essen di ipsi supposito. Si igitur terminus totalis accipit esse: multo magis terminus formalis.

¶ Dico quod licet in conpositis vbi formale principium est corruptibile totum compositum accipiat esse per hoc quod eius formale prinaccipit esse: et sic de factione: tamen in incorruptibilibus vel in illis in quibus formale principium est incorruptibile. totum est opposiuo

¶ Exitum in morte hominis corrumpitur composintis formali principio remanente incorrupto scilicet anima quae incorruptibilis est. quod autem formale primum possit pexistere 4 ostendo: primo sic. nam in generatione vniuo ca creaturarum eadem ntam in specie praexistens in generante est terminus formalis in genito: heceitas autem in diuina essentiatantum est illimitata sicut natura specifica in creaturis.

¶ 2o si in augmentatione vnigenia: sicut est augmentatio charitatis tota ratio formalis cuiuslibet gradus praexistebat in primaet tamen hoc non obiie vere quilibet producitur simpliciter.

¶ 3o sic. nara in hominis generatione prius anima creatur quam corpoi infundatur. cum prisit esse quam inesse: et tamen non est terminus formalis generationis humbium nisi inquantum inest. sic enim hominem constituit in est specifico.

¶ 4o sic: nam in hominis augmentatione est vera generatio. et tamen terminus formalis generationis non potest poni nisi anima. potissime secundum illos qui ponunt vnicam formam.

¶ Ad aucto ritatem positam in principio quaestionis patet.