Quaestio 1

¶ Distinctio. xiii. Questio. i Host hoc considerandum est etc. distinctionem tredecimam que Irca ritur. Utrum in diuinis sit ordo nature quod non. Pyla. 7. de tri. In diuinis non est nisi vna nam in generante et genito: sed non potest esse ordo naturae sine distinctione nature.

¶ Sed contra. Dyon. ponit plura naturalia ergo ordinata.

¶ hic sunt duo faciendaprimum est declarare quid sit ordo naturae. 2o si sit in diuinis. ad primum praetermissis multis descrit Quantum tionibus quae non videntur vtiles. Dico secundum frem Ido quod ordo naturae est ille qui consequitur extremaex rationibus suis formalibus. Et hoc declaro 4o secundum 4or ordines qui inueniuntur. quibus non competit ista diffinitio. Primus est ordo durationis. 2us est ordo origis. 3us est ordo perfectionis et eminentie. 4us est ordo situationis vel loci. Nullus isto rum sequitur extrema ex suis rationibus formalibus. Probo primo de ordine durationis. Nam in his quae se habent secundum ordinem durationis non repugnat priori esse posterius ratione illius ordinis: sed si repugnat: hoc est ratione alterius adiuncti. Et tota ratio est: quia non est ordo essentialis: ideo per accidens ordinatur. Nec etiam 2uo consequitur extrema scilicet ordo originis. nam iste ordo qui inuenitur in his que sunt eiusdem rationis formalis. non potest esse talis quod consequatur rationes formales. Ordo enim qui consequitur rationes formales semper est inter illa que sunt formaliter distincta. huius ratio potest esse ista: ordo consequens rationes formales: sicut et omnis ordo: includit relatio nes diuersarum rationum. Sed relationes diuersarum rationum non possunt esse inter ea quae sunt eiusdem rationis vt eiusdem rationis. ergo etc. quod autem ordo originis possit esse inter eam quae sunt eiusdem rationis: videlicet inter hominem et hominem patet. Nec etiam 3us consequitur extrema scilicet ordo eminentie vel perfectionis. nam infraeandem naturam inuenitur talis ordo scilicet in calore habente gradus diuersos maiores et minores. Similiter etiam patet quod non sequitur rationes formales in his que sunt specie diuersa. non enim vna ratio formalis melior est altera vel perfectior nisi propter quantitatem virtutis que est modus intrinsecus rationis formalis. vnde abstracta ratione formali a modo intrinseco scilicet a finito vel infinito. ipsa cuicumque comparata nec est perfectior nec imperfectior. et ex hoc patet: quod ei non competit diffinitio data ordini naturae. Nec etiam quartus consequitur extrema scilicet ordo situationis. non enim repugat soli quod sit inferior luna quantumcumque sit superior dte facto. Et huius ratio est. quia ordinem illum non habent a se: sed magis per accidens patet ergo quod in solo ordine naturae est hoc quod scilicet consequitur rationes formales suorum extremorum: et ideo potest vocari proprie ordo difuini nis. vnde quicumque cognosceret diffinitiones taliter ordinatorum poset per tales diffinitiones illum ordinem naturae demonstrare: quia tirationes formales multorum scire non possumus: hinc est quod per regulam datam a fare Io. eum in multis inuestigamus: quae est talis. quod quandocumque aliqua sic se habent quod vnum potest esse sine altero et non econverso talia habent ordinem naturae: ita quod separabile est prius. et reliquum non separabile scilicet posterius.

¶ Sed contra istam rationem instau 4r. Primo quia ordine naturae genus praecedit specie. non tamen potest genus esse sine specie. similiter praecedit differentiam: tamen impossibile est quod genus inueniatur sine differentia.

¶ 2o quia ordine naturae natura specifica est priorheceitate vel proprietate indiuiduali: et tamen non potest separari a proprietatibus indiuidualibus.

¶ 3o subiectum ordine naturae est prius passione: et tamen subiectus non potest ab ipsa passione separari: quia tunc contra demonstrationis esset contingens.

¶ 4o sic. quia creatura est prior natura relatione sui ad deum. et tamen creatura non potest ab ea se parari.

¶ Ad ista dico quod illa regula tanet.

¶ Ad primum dicequod natura specifica a quacumque differentia indiuiduali: et genus a quaecumque differentia specifica possunt separari. nam animal separatur a rationali quia est cum irrationali. sic natura separatur ab illa heceitate: quia est sub alia. non tamen oportet quod seperetur ab omni. Et per idem ad 2m.

¶ Ad 3m dico de subiecto et passione quod non repugnat subiecto ex ratione formali esse sine passione: sed solum accidit hoc propter identitatem realem.

¶ Ad 4m patet per idem. Ideo enim creature repugnat separari a relatione: quia est sibi realiter idem: non tamen hoc ex ratione formali quiditatiua.

¶ Confirmo ergo regulam datam scilicet de diffiut finitione ordinis naturae: quia si repugnaret priori esse fine poste riori: tunc non esset prius: quia in illo priori non est suum poste. rius. ergo sibi non repugnat.

¶ Sed hic sunt duo dubia. Primum est de ordine generationis. Priora enim generatione consueue runt dici posteriora perfectione.

¶ 2m est de ordine executionis: que enim sunt priora intentione sunt posteriora executione.

¶ Dico quod priora generatione sic accipiendo generationem sunt priora secundum naturam. non enim repugnat priori ordine generationis esse fine posteriori. et sic per consequens diffinitionem habent ordinatorum secundum naturam. Sed de ordine executionis potest dici. quod priora intentione sunt priora secundum naturam: quia sanitas que est prior intentione et posterior executione: potest esse sine aliis ad que vt sic comparatur. praencipaliter est videndum de quasito. Nunc secundo Utrum in diuinis sit humodi ordo scice naturae. Et primo videndum est si est. 2o inter qua est talis ordo.

¶ Quantum ad primus dicunt aliqui quod ordo naturae non est in diuinis: quia in sic ordinatis priori non repugnat esse sine po steriori. In diuinis autem omnia sunt necessaria et inseparabilia. et per consequens vnum non est prius na reliqui. Et propterea talis ordo semper videtur includere dependentiam.

¶ Sed contra. istud instatur 4r. Primo sic. ex comparatione relationis ad fundamentum. et hoc sic. fundamentum est prius ordine naturae sua relatione: sed in diuinis sunt relationes et fundamentum ex nura rei. ergo prius natura

¶ 2o sic. Omne subiectum est prius nara passionem: sed in diuinis est subiectum et proprie passiones. ergo ibi est aliquid prius natura et posterius.

¶ 3o ex comperatione relationis ad terminum sic. diffinito est naturaliter prior diffinito. et per consequens omne diffiniens prius natuam est diffinito quia vel diffinitio est quiditatiua. et tunc datur per genus et diffifltferentias: de quibus constat quod sunt priora diffinito. vel datur per additamentum: quod est prius etiam nam diffinito: sed relationes diffiniuntur per terminum. In diuinis autem est relatio habens terminum ergo est ibi ordo naturae: quia ibi est terminus prior natura relatione.

¶ 4o sic. ex via demonstrationis. In omni demonstratione primomisse sunt nam prius conclusione: sed in diuinis sunt vere demon strationes potissime: et propter quid. ergo ibi est aliquid quod est prius natura. et per consequens aliquid posterius: sed vbi prius et posterius naturaibi est ordo naturae. ergo etc. Ideo mihi videtur dicendum quod in diuinis sit ordo naturae. Et mihi videtur quod sit de intentione fratris do. verum tamen discordia est inter eius sequaces.

¶ Aliquinim dicere videntur quod in diuinis non sit ordo naturae ad intra. Alii autem dicunt quod sic. Si autem videmus dicta sua videtur quod exsse affirmatiuam partem sonent. nam dicit in primo suo. di. 2. quod n vno signo naturae comprehenduntur multa signa originis: sicut in fecunditate intellectus: in quo signo naturae complectum tur signum generationis actiue: et signum generationis passiue: et in signo fecunditatis volitiue comprehenduntur duo signa originis scilicet spiratio actiua et passiua. quicumque autem ponit signum naturae prius. et signum naturae posterius: necessario potesit ordinem naturae. Similiter in secundo suo. quaestione prima. ponit vnum signum naturae in quo deus intelligit omnia ad intra. vel que sunt intra scilicet essentiam et essentialia: personas et personalia. et aliud signum in quo intelligit omnia que sunt extra scilicet in creaturis: et talia. patet ergo ex dictis suis quod ponit ordinem nature ad intra.

¶ Intelligendum tamen est sane quod ordo naturae potest intelligi dupliciter. aut proordine naturae qui est inter naturam et naturam. et talis nullo modo po nendus est in diuinis: eo quod non sit ibi nisi vnica natura. Alio modo potest intelligi pro ordine qui est inter naturales perfectiones. et talis ordo nature est ibi: sicut ponitur ibi ordo essen tialis: non inter essentiam et inter essentiam: quia vnica est: sed inter essentiales perfectiones. et talem ordinem: sicut apparet mihi: habent ponere omnes qui ponunt diuinas perfectiones que sunt naturales perfectiones distingui in deo. omnia enim distincta vel necessario aliquem ordinem habent. vel sunt confusa. quod est inconueniens in deo. Nomno potest autem poni inter perfectiones tales ordo originis: quia inter quecumque est ordo originis vnum est a se et a quo aliud. et aliud est ab alio: et sic originaliter vnum est ab alio. et per consequens distinctio realis debet ergo poni ordo nature.

¶ Intelligendum tamen est quod dupliciter potest intelligi ordo naturae. Uno modo secundum naturalem intelligentiam. quandoscilicet vnum est natum concipi prius. et reliquum posterius. Aliter autem potest intelligi secundum existentiam rei scilicet ex natura rei: quando scilicet in re ipsa absolute ponitur talis ordo sine habitudine ad intellectum. et si iste secundus modus non concediter saltem primus non diciet negari.

¶ Probo autem quod in diuinis est ordo naturae qualitercumque acceptus. Et primaic. quandocumque aliquin ordines adinuincem comparantur lille qui inter sua extrema ponit distinctionem minorem. est magis ad diuina adminttendus: et qui maiorem minus. sed ordo originis semper arguit distinctionem realem inter extrema. patet primo de tria. Nihil se gignit. Ordo autem nature non arguit semper distinctionem realem. vt patet in passione et subiecto. et multis aliis. ergo etc.

¶ 2o sic. secundum Dyon. de vnica et discreta theologia secundum translationem do. saraceni. post illa que pertinent ad vnicam theo logiam scilicet essentialia sunt illa que pertinent ad discretam ilicet personalia.

¶ 3o sic. quia in eodem capitulo secundum editionem vercelensis. dicit quod in diuinis ad vmiuocationes naturaliter preueniunt distinctiones et per eas non dissoluuntur.

¶ 4o quia quandocumque aliquis ordo consequitur aliqua secundum suas rationes formales. vbicumque illa inueniuntur secundum illas ratio¬ nes erit talis ordo: sed multa sunt in creaturis quae consequi tur ordo ex suis rationibus formalibus: et talia sunt secundum easdem rationes formales in deo. ergo necessario inter illa: vt in deo sunt erit et talis ordo. Minor patet de intelligere et vel le et intellectu et voluntate et multis talibus. ordo ergo naturae necessario erit in deo.

¶ Sed contra. hoc arguitur 4r. Primo sic per vnum sophisma. omne relatiuum est simils nam cum relatiuo vel correlatiuo suo: sed omne prius natura refertur ad posterius natura. ergo prius nam erit similu ntura cum posteriori natura

¶ 2o sic. quandocumque est ordo perfectionum in aliquo perfectibi li: si prius aduenit vna perfectio ipsi perfectibili quam reliquapsum est in potentia ad reliquam: sed omne tale est imperfectum ergo diuina essentia erit imperfecta.

¶ 3o sic. Impossibile est ponere priuationem alicuius perfectionis in aliquo cum potentia ad illam perfectionem sine imperfectione: sed si essentia prius recipiat vnam perfectionem quam aliam erit priuata et in potentia. ergo et imperfecta.

¶ 4o sic. omne quod transit de contradictorio in contradictorium mutatur: sed si hoc ponatur erit transitus talis in essentia diuina.

¶ Ulterius duo signa naturae correspondent vni signo eternitatis: sed in signis naturae sunt contradictoria. ergo in eternitate. ergo etc.

¶ Ad primum dico quod relatiuum aliquando supponit pro fundamento. aliquando pro fundamento cum relatione Quando ergo dicimus prius nam praecedit posterius: nam non intelligimus de relatione addita: sed de absoluto: quod est fundamentum. quando autem dicimus quod relatiua sunt simul natura. tunc relatiuum supponit pro relatione praecise. Exemplum. Absolutum tellectionis precedit absolutum volitionis: sed tamen intellectio cum relatione prioritatis est simils cum relatione posterioritatis volitionis.

¶ Ad 2m dico quod illud est in potentia: quod non est actuatum vltimata actualitate. Essentia autem diuina est vel timate actuata: et sic non potest esse in potentia nisi forte logicali: quia sibi talis perfectio non repugnat.

¶ Ad 3m dico quod concesso quod pro aliquo signo essentia diuina habe ret carentiam alicuius perfectionis: hoc est non haberet tamen non sequitur quod haberet priuationem. Et ratio est: quia priuatio dicit carentiam in apto nato pro tempore pro quo est aptum natum esse. Sic autem non est hic: quia essentia non est apta nata habere: nec nunc nec vnquam pro illo signo pro quo non habet non est iergo dare aliquod signum in quo essentia diuina careat aliqua perfectione: pro quo signo: vel in quo essentia sit aptanata habere illam perfectionem. et illa perfectio sit apta nata haberi.

¶ Ad 4m dico quod passio negatiua prius inest quam affirmatiua. Et ratio separe est dicta et sepe dicenda: quia indifferentia ad contradictoria est prior essentialiter indiferentia ad contraria. habet ergo essentia intellectum et voluntatem: sed non habet prius voluntatem in tali signo: vtpote quiditatiue quam habeat eam denominatiue. Sed tamen sic habere affirmationem et negationem non arguite transitum vel mutationem. quia vbi transitus est vel mutatio. vnum extremorum mutationis accedit: et aliud recedit: sicut nunc mensurans transit. non sic est hic. Contraria enim illa semper stant. semper enim cum ista. homo non est risibilis quiditatiue: stat ista. homo est risibilis denominatiue. Eodem modo in proposito. et sic non est mutatio.

¶ Sed ad illud quando dicitur quod sunt contradictoria. Dico quod illud est falsum. non enim sunt illa contradictoria solum propter diuersitatem signorum. Et ideo dico quod sicut mateam ex se non formata: et ab alio formata non includit contradictionem. Sic dico in proposito. non esse hoc in primo signo naturae vel quiditatiue: et esse hoc simpliciter: non sunt contradictoria.

¶ Sed propter illud dictum de contradictoriis restant duo dubia. Primum est: quia extrema contradictionis videntur poni in rerum natura. Et probo quod hoc oporteat ponere: quia quandocumque sunt aliqua duo que ex suis rationibus formalibus contradicunt et repugnant: vbicumque ponuntur et ad quaecumque extrema applicentur semper remanet contradictoria et repugnantia: sed album et non album ex suis rationibus formalibus contradicunt et sunt in rerum natura: ergo etc.

¶ 2o probo hoc idem. Nono magis habent oppositionem contraria quam contradictoria. sed contrarietas remanet quantumcumque applicentur diuersis Album enim et nigrum quantumcumque applicentur diuersis semper remanent contraria. ergo album et non album ad quecumque applicentur emper contradicunt. Ex hoc probo quod contradictoria sunt vera similis Et hoc fic. Quandocumque sunt aliqua extrema ex quibus consurgit respectus intrinsecus adueniens. positis extremis ponitur habitudo: sed oppositio est respectus intrinsecus adueniens: sicut disto vel diuersitas. ergo aliis positis quibus applicantur extremanecessario habitudo consequitur contradictorie oppositionis. tunc euidenter sequitur quod contradictoria erunt similis vera. nam propositio affirmatiua fundatur in vno extremo scilicet in esse album: et ita est ista vera. Album est. sicut si nihil esset quod non esset album. posito vno albo: negatiua autem fundatur super reliquo extremo scilicet in non albo. et posito vno non albo ista est vera. non album est. sicut si nihil esset album. ergo ille due: quae vere sunt contradictoria similis sunt vere. album est. non album est. ergo contradictoria in rerum natura.

¶ Ad ista.

¶ Ad primum concedo quod extrema contradictionis sunt vere in rerum natura. nec aliquis potest hoc negare: sicut et contraria sunt vere in rerum natura: sed contradict oria non sunt simul in rerum nam respectu eiusdem subiecti: sicut nec sunt contraria in eodem subiecto.

¶ Ad 2m concedo quod tam contraria quancontradictoria sunt in rerum natura. Et tunc ad illam deductionem quod contradictoria essent simul vera.

¶ Responsio et dico quod alique propositiones sunt quae sunt de contrariis extremis: et tamen non sunt contrarie: quia non sunt de contrario modo: et de talibus nec magnum nec modicum est inconueniens quod sint simul vere. Ita dico de propositionibus quae sunt de extremis contradictoriis: que tamen modo contradictorio non sunt. et tales propositiones non sunt contradictorie: licet sint de extremis contradictoriis oper defectum modi. Modus autem tam contrariarum propositionum quam contradictoriarum est: quod sint respectu eiusdem subiecti vel de eo dem subiecto. Nunc autem non est sic in proposito. et ideo propositiones formate de illis extremis quae vere sunt contradictoria: quia deficit identitas subiecti: non sunt contradictorie: Omnes enim conditiones que ponuntur in diffinitione contradictionis requiruntur ad hoc quod propositiones sint vere contradictorie: sed quantum ad extrema affirmatio et negatio et non plus: omnes alie per se pertinent ad modum. videndum est que sunt in diuinis quae habent Secundo ordinem nature. et hic sunt 4 videnda. Primum est de ordine inter absoluta. 2m de ordine inter proprietates relatiuas. 3m de ordine inter personas. 4m inter respectus generaliter.

¶ Quantum ad primum dico quod quantum ad absoluta sunt necessario ponenda quituor signa. In primo sunt perfectiones quiditatiue. In secundo sunt modi intrinseci. In 3o perfectiones attributales ad intra. In 4o perfectiones attributales ad extra.

¶ De primo est intelligendum quod quiditatiuas perfectiones voco que vel directe sunt de primo modo: sicut deitas. vel reducibiles ad primum: sicut spiritus: substantia: et ens. que reducuntur ad primum modum: sicut praedicatio generis de differentia. et ista omnia sunt priora: quia sicut primus modus omnes precedit: ita illa de primo modo vt sic accepta videntur esse priora omnibus aliis: quae sunt de secundo modo: vel quocun que dicantur.

¶ De secundo signo sunt modi intrinseci qui exprimuntur per infinitatem: necessitatem: existentiam: realitatem: et huiusmodi. quod autem sint priora attributis patet: quia licet non sint omnino idem cum ratione formali deitatis. non tamen distinguuntur formaliter a ratione deitatis: et ideo prius adueniunt diuine essentie quam intelligantur aduenire attributa que distinguuntur formaliter a diuina essentia et quiditatiue

¶ De 3o signo sunt attributa ad intra que accipiuntur per comparationem ad diuinam essentiam: cuiusmodi sunt: intellectus et voluntas. sapientia et charitas.

¶ In 4o autem signo sunt attributa quae accipiuntur in ordine ad extra: si cut iustitia. misericordia et talia: que non sunt respectu¬ dei: sed respectu aliorum. quod autem illa praecedant ista patet. Quandocunque alique potentie respiciunt aliqua obiecta ordinata secundum prius et posterius: et eo ordine respiciunt illa obiecta quo illa inter se sunt ordinata. perfectiones illarum potentiarum quae sunt respectu obiecti primi: sunt priores perfectiones illis perfectionibus aliarum potentiarum quae sunt obiecti secundaru: sed sapientia et charitas sunt perfectiones itellectus et voluntatis. inquantum respiciunt obiectum primum scilicet rationem deitatis. scientia et iustitia et misericordia inquantum respiciunt creaturas. ergo prima sunt priora ex natua rei secundis.

¶ Sed contra ista arguo. 4r. Primo sic. impossibile est relationem inesse. vel dici de aliquo nisi prius inexistente fundamento: sed fundamentum equalitatis et inequalitatis est quantitas virtutis. In primo autem signo non intelligitur in diuina essentia illa quantitas virtutis. ergo nec inequalitas nec equelitas. et per consequens erit dare aliquod signum in quo diuina essentia non erit perfectior creatura: quia pro illo signo superius dicto non habet quantitatem virtutis.

¶ 2o sic. qualem ordinem habent aliqua in essendo talem habent in producendo: sed in essendo essentia et quiditas praecedunt quiditatiue infinitatem. ergo et in producendo prius conicat quiditas. et sic pro aliquo signoet non genuit filium sibi equalem: quia pro aliquo priori primo fuit filio conicata essentia quam infinitas. et pro illo priori non erat equalis patri. quia prius communicatur quiditas quam attributum vel perfectio 2a. et tunc in illo signo non fuit filius equalis.

¶ 3o eodem modo arguendo. sequitur quod non genuit sibi filium similem: quia prius comunica tur quiditas quam attributum vel perfectio 2a. et tunc in illo signo non fuit filius similis.

¶ 4o. nam inconueniens videtur dare signum aliquod in quo deus non sit misericors et iustus. quod tamen sequitur ponendo ordinem supradictum.

¶ Ad ista respondeo per ordinem.

¶ Ad primum eque concludere in creaturis vbi certum est quod quiditas aliqua praecedit ordine name quantitatem. Anima enim praecedit suam quantitatem: et sic sequitur quod in illo signto non erit anima perfectior corpore et non est inconueniens illud quod sit dare signu in quo nec fit perfectior nec imperfectior: quia quiditatiue nec perfectior est nec imperfectior: sicut nec equinitas in per signo est vna vel plures. nec actu nec potentia. Non enim est magis dicere nisi quod anima vel quinitas quaeditatiue non includit ista. Eodem modo dico in proposito quod est dare signum in quo est essentia nec perfectior. nec imperfectior creatura: quia quiditatiue nec perfectior nec mperfectior: nec deus in quiditate vltimate absoluta est melior vel peior creatura: quia vt sic non comparatur ad extra. talia autem praedicata sunt comparatiua sui ad extra¬

¶ Ad 2m et 3m dico simils quod identitas equalitas et similitudo ecessario habent ordinem secundum fundamenta. nam identitas fundatur in essentia. equalitas in quantitate. similitudo in qualitate. Sicut ergo essentia omnia illa praeceditsci i. qualitatem et quantitatem. sic videter consequenter quod identitas praecedat omnes illas relationes alias: sicut ergo prius communicatur filio essentia: ita et identitas. et 2o equalitas: quia post essentiam communicatur quantitas. et sic de similitudine. non est ergo inconueniens dare signum: in quo sit idem. et tamen non equalis nec similis nec dissimilis. Eodem modo dico ad tertium.

¶ Ad 4m dico quod non esse misericordere: pium: iustum. simpliciter est imperfectionis: sed esse simpliciter talis: non tamen quidita tiue. non est imperfectionis. Et ideo dico quod nullum inconueniens videtur esse dicere quod deus pro aliquo signo nullum istorum sit: nec iustus: nec misericors: nec etiam prius: quia non quiditatiue: immo imperfectionis esset in deo. Exemplum. impossibile est hominem esse nisi sit sanus vel eger: sed tamen impossibile est quod homo quiditatiue includat istas qualitates scilicet sanitatem et egritudinem. De isto dictum est superius.

¶ Sed hic sunt multe ndhuc difficultates. Prima est ista. deus enim est secundum Ans. quo maius cogitari non potest: sed hoc non posset esse sine infinitate. Tunc sic. pro quocumque signo est diffinitio: et diffinitum: sed pro quocumque signo est hec diffinitio: est infinitas. ergo etc.

¶ 2a est ista. perfectio simpliciter est quae in quocumque est melius ipsum quam non ipsum: sed: per te: omnes negationes omnium perfectionum attributalium primo insunt. ergo perfectiones attributales non sunt perfectiones simpliciter. eo quod eorum opposita insunt.

¶ 3a est ista. eque perfecta est diuina essentia: sicut perse na: sed persona non esset perfecta nisi haberet omnes illas perfe ctiones. ergo etc.

¶ Confirmatur. quia persona habet illa in primo signo: quia attributa praecedunt in essentia ante relationem. ergo prius sunt in persona. vult ergo dicere quod sicut iste perfectiones in essentiapraecedunt relationes: ita in persona. et per consequens persona habebit illas in primo signo.

¶ 4a est ista. melius est habere formaliter omnes perfectiones simpliciter quam solum radicaliter: sed in primo signo personavel essentia habet eas solum radicaliter. ergo non habet eas modo perfe ctissimo. et per consequens non est simpliciter perfecta.

¶ Ad primum istorum dico quod descriptiones differunt a diffinitionibus: quia diffinitio datur per priora scilicet diffinitio formalis et quiditatiua. Descriptio autem datur per prius et posterius. vt homo est animal risibile. Deus autem non est diffinibilis per priora: et ideo Ans. volens modo quo poterat notificare. diffiniuit vel descripsit per eius passionem. Concedo ergo quod deus est quo maius nihil cogitari potest: sed non pro quocumque signo quia tunc esset maius quiditatiue. quod non est verum. quia maioritas sibi conuenit praecise in comparatione ad extra. que comparatio ad ex tra non inest sibi quiditatiue. non enim ex hoc quod maior est. deus est. sed potius econuerso.

¶ Ad 2m dico quod perfectio simpliciter est melior sua opposita vel sibi incompossibili pro illo signo pro quo nata est in esse: sed non pro omni signo: quia non est melior quiditatiue: quia illud destrueretur circa quod esset quiditatiue. ergo quiditatiue non est melior.

¶ Ad 3m dico quod diuina essentia eque perfecta est: sicut aliquid potest esse perfectum. et sic est habens omnes perfectiones simpliciter. et hoc proillo signo pro quo potest sibi competere gradus perfectionis Et ratio est. quia eadem est infinitas essentie et aliorum omnium. et ideo pro quocumque signo est infinita: ita est perfecta: sicut omnes perfectiones simul propter identitatem infinitatis.

¶ Et quando dicitur quod persona habet omnes perfectiones attributales quiditatiue

¶ Dico quod hoc est negandum: quia persona precise constituitur ex essentia et relatione: et sic passiones essentie: licet praecedant comstitutiuum persone: tamen eodem modo insunt persone diuine quo essentie scilicet in secundo modo: sicut patet in creatu ris.

¶ Ad 4m dico quod essentia in primo signo bene conti net radicaliter. et concedo quod habere formaliter est nobilior modus habendi simpliciter quam radicaliter: sed tamen non ro omni signo scilicet quiditatiue: quod sibi repugnat.

¶ Sed hic sunt aliqua dubia. Primum est quod cum sint assignata aliqua signa. Primum est perfectionibus quiditatiuis. 2m modis. 3m attributis ad intra. 4m attributis ad extra¬

¶ Dubium est. Utrum illa que in eodem signo sunt habeant ordinem.

¶ Dico quod in quolibet signo sunt multa signa nature. Nam in primo signo ratio diuinitatis est prima. ratio spiritus secunda. ratio substantie 3a. ratio entis 4ra. vel econverso de istis tribus posterioribus. sicut inferius apparebit.

¶ In se cundo autem signo correspondente modis est ordo modorum. nam infinitas videtur esse prior existentia et necessitate: quia siper impossibile diuina essentia non existeret adhuc ex ratione eius quiditatiue demonstraretur infinitas de eius quiditate: sicut per rationem formalem creature: dato quod non existeret: posset demonstrari finitas. Et sic patet quomodo est ordo nature in secundo signo correspondente modis intrinsecis. de quibus alias.

¶ In 3o autem signo sunt primo perfectiones se habentes per modum potentiarum vt intellectus et voluntas.

¶ In 2o signo perfectiones se habentes per modihabituum vt sapientia et charitas. In 3o perfectiones se habentes per modum actuum vt intelligere et velle.

¶ Sed nunquid est hic status: ita quod sit primus ordo:

¶ Dico quod non: sicut patet in 3o signo scilicet de intelligere et velle que neces¬ sario sunt ordinata.

¶ In 4o autem signo est etiam ordoscilsed inter attributa que accipiuntur per comparationem ad extra: si cut forte inter diuinam scientiam et pertinentia ad intellectum est aliquis ordo et inter ea quae partinent ad voluntatem.

¶ Sed hic remanet dubium 2m de his que sunt in primo signoUtrum magis vniversalia sint priora. vel econuerso. Si enim po nantur communiora priora. tunc sequitur quod deitas non esset primaratio formalis. Si autem dicatur quod ratio deitatis est prior. istud non apparet verum. quia vniversalia videntur priora. nura ab eis non conuertitur consequentia. et per consequens priora sunt.

¶ Uiter mihi dicendum quod ratio deitatis sit simpliciter prima. Et hoc propter vnam regulafratris Io scilicet quod oppositus modus procedendi est in nam creata. vel nam naturata. et nam creante vel naturante. In creatis enim communiter est processus ab imperfecto ad perfectius: quia agens naturale non potest statim inducere illud quod perfectum est. Econuerso autem in diuinis est. propter perfectionem deitatis priora sunt perfectiora. Ticet ergo vniversalia sint priora in creaturis propter dictam causam: tamen in diuinis est oppositum propter oppositan causam: communiora sunt posteriora. et minus communia sunt priora. quia perfectiora.

¶ Sed si dicatur sic: insurgit vna magna dubitatio de illo ordine scilicet substantie spiritus et entis in deo: quia omnis ordo qui consequitur rationes formales aliquorum vbicumque ponantur rationes ille formales: semper ponitur ibi talis ordo si ergo ordo quem habent ista in deo: sit ex rationibus formalibus: in creaturis tenebunt illum ordinem cum habeant easdem rationes formales.

¶ Confirmatur per illam propositionem vulgatam: qualem ordine habent aliqua vbi distinguuntur secundum rem. talem habent vbi distinguuntur secundum rationem: sed in creaturis habent illum ordinem quod communiora sunt priora. ergo eodem modo in deo.

¶ hoc difficile est oportet enim alteram duarum viarum tenere. vel dicere ordinem simpliciter eundem non ese in deo et in creaturis. quod non bene intellgibile est: quia ordo consequens rationes formales est demonstrabi lis de eis: sed quandocumque aliqua sunt eiusdem rationis formalis. quicquid est demonstrabile de vno: et de reliquo. Vel oportet dicere quod sola deitas est prior. Alia autem superiora tenent ordinnem in deo: quem habent in creaturis.

¶ Si dicas. ratio generis et quasi generis est prior ratione speciei specialissime. vel quasi speciei specialissime: oportet negare in deo: quia ratio deitatis propter sui dignitatem est simpliciter prior omni alia qualitercumque se sic habente.

¶ Aliud dubium. si in primo signo essentia non est spiritus nec substantia nec ens. quid erit:

¶ Dico quod non est inconueniens a. esse simpliciter b. et tamen a. non esse quiditatiue. b.

¶ Dico ergo quod essemus simpliciter est spiritus substantia. et ens. Sed pro primo signo dico quod neutrum eorum est: quia non quiditatiue. identice et realiter est quodlibet illorum: et ideo essentia extra ista nunquam inuenitur simpliciter. tamen cum determinatione sic.

¶ Aliud dubium quia videtur simpliciter quod essentia diuina mutetur de non esse tali ad esse tale.

¶ Dico quod mutatio nunquam est nisi quando ordine durationis non esse precedit esse: et in ordine successiuo. huiusmodi autem est permanens. ad 2m est videndum. Utrum inter relaQuantum tiones diuinas sit ordo nature. Et dico hic quod sic. quia quatuor signa nature ponuntur inter eas. Primum signum est in quo ponuntur relationes fundamentales. et ille relationes sunt omnino prime: licet non sint reales nisi secundum quid scilicet a fundamento. quod autem ille sint prime patet. quia precedunt relationes originis. nam in illo priori quo perfectiones praecedunt origines. intelliguntur perfectiones diuine et distincte et ordinate. ista autem distinctio et ille ordo non sunt nisi relationes fundamentales. ergo etc.

¶ In secum do signo ponuntur relationes originis partinentes ad fecum ditatem intellectiuam que sunt generto actiua et passiua proprietates scilicet patris et filii. Iste autem praecedunt illas tertii si geni scilicet partinentes ad fecunditatem volitiuam. Et hoc patet: quia qualem ordinem habent extrema: talem habent relationes in ipsis existentes: sed intellectus est fundamentum relationum secundi signi. voluntas autem illarum tertii signi. Intellectus autem praecedit ordine naturae voluntatem. ergo et relationes respi cientes intellectum prioritate nature praecedunt relationes respi cientes voluntatem.

¶ In 3o signo ponuntur relationes fecunditatis volitiue scilicet spiratio actiua et passiua. Iste autem praecedunt relationes commnes: quia iste: saltem altera: est constitut ua per se. relationes autem communes praesupponunt personas. et sic sequutur illas.

¶ In 4o autem signo ponuntur ipse relationes communes que sunt inter personas diuinas scilicet similitudo equalitas et identitas et talia.

¶ Sed contra. istud instatur 4r. Primo sic. quicquid est in patre est prius quam aliquid quod sit in filio: sed in patre est spiratio actiua. et in filio genertio passiua. ergo spiratio actiua erit prior generatione passiua. cuius oppositus dicis.

¶ 2o sic. vbicumque est hoc ab hoc ibi est ordo originis sed quod filius spiret habet a patre. ergo posterius origine habet spirationem actiuam quam pater. et si sic. relationes fecunditatis intellectiue non praecedunt illas fecunditatis volitiue.

¶ 3o sic. nam pro quocumque signo pater et filius comparantur: sunt idem in perfectionibus et habent infinitatem: sed perfectiones essentie et infinitas sunt fundamenta relationu communium. ergo habent relationes ommunes pro illo signo quo intelliguntur constituti scilicet pater et filius per relationes fecunditatis intellectiue antequam adueniant relationes fecunditatis volitiue: cuius oppositum dicebatur.

¶ Quarto sic. qualem ordinem habent fundamenta talem ordinem habent relationes in eis fundate: sed essentia et infinitas que sunt fundamenta identitatis et equalitatis precedunt intellectum et voluntatem que sunt fundamenta relationum originis. ergo etc.

¶ Ad primum istorum dico quod pater ordine naturae posterius spirat quam sit filius. hoc est prius natuam filius est quam pater spirat.

¶ Et ad hoc intel ingendum. est notandum quod pater et filius comparantur adiuicem secundum duplex signum. vesecundum vnum quo comparantur inesse. vel secundum aliud quo comparantur in operari.

¶ Conformiter autem accipiendo ista signanihil est in filio prius eo quod est in patre. nam quicquid partinet ad esse patris est prius origine eo quod partinet ad esse filii et nihil quod est in filio est prius aliquo quod sit in patre quod pertineat ad esse patris. Similiter in operari. Nihil enim est in filio ptinens ad operari quod sit prius eo quod est in patre: etiam partinens ad operari. tamen difformiter comparando oppositum est. nam si comparemus illud quod partinet ad esse in filio ad illud quod tinet ad operari in patre: necessario illud quod est in filio perti nens ad esse: prius est eo quod est in patre partinens ad operari: et ideo generari quod partinet ad esse filii est prius spirare quod partinet ad operari patris.

¶ Ad 2m dico quod pater prius orgine spirat quam sit filius: et tamen stat cum hoc quod ordine nature filius sit filius prius quam pater spiret: sicut pater prius origine creat quam filius sit: et tamen filius prius nura est quam pater creat. Et ratio est. quia esse prius origine est esse a se. In hoc autem quod est esse a se sunt multa ordine nature ordina ta ad illa que possunt conuenire. et sic esse ab alio. Eodem mo do ad 3m et ad 4m potest dici. Vel potest dici ad 4m quod relationes communes non solum exigunt fundamenta: sed etiam extrema. non possunt autem relationes communes extrema constituere relationes autem originis sic. ideo etc ad 3m videndum est si inter personas diuiQuantum nas sit aliquis ordo nature. et dicitur communi ter quod inter personas diuinas non est aliquis ordo nisi originis nis: quia correlatiua sunt simul natura. persone autem adiuicem sunt correlatiua. ergo etc.

¶ Contra istud arguo sic. qualis est ordo inter constitutiua aliquorum talis videtur esse inter constituta: sed ordine naturae generto actiua et generatio passiua praecedunt spirationem actiuam et passiuam. generatio autem actiua est constitutiua patris. et passiua constitutiua filii. spiratio autem passiua constitutiua spiritussancti ergo constituta talem ordinem habebunt quod pater et filius ordine naturae praecedent spiritum sanctum. et non solum originis. Maior videtur manifesta. Minorem ergo probo 4ar scilicet quo generatio actiua. et per consequens passiua praecedant ordine naturae spirationem actiuam et passiuam.

¶ Et primo sic. Omnis proprie tas quae aduenit supposito praeconstituto intelligitur posterior. ipso. et per consequens proprietate ipsum constituente: sed spiratio acti ua aduenit patri et filio praeconstitutis. ergo est posterior illis. et per consequens paternitate et filiatione constitutiuis eorum.

¶ 2o sic. quicquid est prius priore. est prius posteriore: sed generato actiua est prior patre: sicut constitutiuum prius est constituto. ergo et paternitas erit prior spiratione qua est posterior. vel similis cum patre. et sic de filio.

¶ 3o sic. quandocunque aliqua sic sunt ordinata quod vnum est in vno signo naturae: et aliud in alio: talia habent ordinem nature. et per consequens quicquid est in primo signo est prius natura quolibet quod est in secundo: sed fecunditati intellectiue potest corrspondere primum signum: et volitiue 2m. ergo cum generatio tanm actiua quam passiua habeant esse pro primo signo fecuditatis in tellectiue: necessario praecedent tam spirationem actiuam quanpassiuam: que habent esse pro 2o signo scilicet volitiue fecunditatis.

¶ 4o sic. quandocumque aliqua sunt simul. quicquid est simul nam cinvno. simul est natuam cum alio. si ergo genero actiua et spiratio acti ua sunt simul natura. et generatio actiua et generatio passiua sunt etiam simul natura. ergo omnes origines personarum erunt simul. et sic non erit ordo fecunditatum intellectiue et volitiue. quod est inconueniens.

¶ Nunc confirmo conclusione praiencipalem sic. Quandocum que aliquid est prius natura aliquo: est prius nam omni eo quod est similis nam cum illo: sed generato actiua et passiua est prius natura spiratione acti ua. spiratio autem actiua est similies nam cum spiratione passiua: quia correlatiua. ergo generatio actiua et passiua est prius natura spiratione actiua et passiua.

¶ Praeterea. silius prius est filius quam spirator. et hoc ordine nature: sed prout est spirator: est simulnatura cum spiritu sancto spirato. ergo prius ordine nature filius praecedit spiritum sanctu.

¶ Confirmatur. quia in signo fecundita tis intellectiue intelligi potest pater et filius in esse constituti et non spiritusancus: in 2o signo scilicet fecunditatis volitiue spiritus san. ergo sicut signum praecedit signum: ita illa quae sunt in vno signo praecedunt illa quae sunt in alio signo.

¶ Dico ergo quod pater et filius ordine naturae praecedunt spiritum san. nam pater et filius possunt concipi quanad illud quod quiditatiue includunt sine spiritu sancto. ergo prius natura sunt eo. et hoc propter ordinem fecunditatum. ad 4m videndum est. Utrum inter operatioQuantum nes diuinas sit aliquis ordo nature.

¶ Dico quod est dare 4or signa secundum quae operationes diuine ordinantur. in primo signo sunt operationes immanentes ad intra. In 2o operationes transeuntes ad intra. In 3o operationes immanentes ad extra. In 4o operationes transeuntes ad extra. Operationes autem imanentes adintra sunt intelligere et velle: et iste totaliter io cedunt. quia sunt perfectiones simpliciter et communes tribus. Operatio nes autem transeuntes ad intra sunt dicere et spirare. Operatio nes immanentes ad extra sunt creaturas intelligere et eas diligere. Operationes autem transeuntes ad extra sunt creare et conseruare.

¶ Sed contra istum ordinem instatur 4r. Primo sic Agere praesupponit esse et non solum agere: sed etiam operari: sed intelligere et velle sunt quaedam operationes. per generationem autem pater constituitur in esse. ergo generto et actio ad intra transiens procedit actionem immanentem ad intra.

¶ 2o in signo primo quo pater praecedit filium intelligit creaturas: et in 2o signo quo pater et filius praecedunt spiritum sanctum diligunt creaturas. ergo operatio immanens ad extra precedit operationem transeuntem ad intra.

¶ 3o quia scientia cum fit perfectio simpliciter: videtur praecedere productionem ad intra: que non est perfectiorscientia autem respicit extrinseca.

¶ 4o sic. in illo enim priori pater et filius erunt inscientes.

¶ Ad ista.

¶ Ad primum dico quod agere non praesupponit esse principii quod: sicut fuit superi us sepre dictum et declaratum: sed solum praesupponit esse prin cipii quo. et istud est essentia vel memoria vel voluntas fecumda proprie loquendo.

¶ Ad 2m dico quod accipiendo prius origine vt dicit generaliter esse a se. pater in illo priori quo praecedit filium intelligit et diligit creaturam et distinctam habet de ea scientiam: sed tamen prius natum filius est quam ista habeat pater: licet habeat ista a se prius ordine originis quae diuiditur in duo signa: et licet quicquid est in istis duobus signis nature ex parte patris fit prius origine: tamen illud quod est in filio correspondens primo signo nature in patre. prius natura est eo quod est in patre in secundo signo nature. Ista signa nature accipiuntur ab esse et operari: sicut sepe dictum est.

¶ Ad 3m dico quod illud quod dicit scientia formaiter scilicet terminationem ad creaturam non est perfectio simpliciter sed solum dicit vnum respectum fundamentalem vel formalem rationis. vt postea declarabitur.

¶ Ad 4m dico quod nullus dicitur inscius nisi carens scientia pro illo signo pro quo natus est habere. sic non est hic.

¶ Ad argumentum patet Et sic equaliter responsum est ad quaestionem.