Quaestio 2

Quaestio. ii. In diuinis sint actiones imma Trum nentes. Quod non. quia ibi non est passio: ergo nec actio.

¶ Contra. In diuinis sunt intelligere et velle. ergo etc. Hic prae videndum est quid est actio immanens. 2o de quesito. ad primum premittuntur primo 4or preambula: Quantum deinde ad articulum. Primum praeambulum est quod aliquo distinguentes de actione: dicunt quod est quaedam actio abiiciens: eo quod abiicit perfectionem aliquam a subiecto: sicut calefactio abiicit frigiditatem ab aqua ei connaturalem. Alia vero actio est quo dicitur salus et perfectio per quam subiectum perficitur et nihil enim tolliter: et talis est visio et huiusmodi.

¶ 2m praeambulum est. quod quidam est actio de genere qualitatis. sicut intellectio: et quedam de genere actionis: sicut impressio alicuius forme.

¶ 3m quod est quedam actio de genere relationis: sicut dicere spirare et producere.

¶ 4m est. quod quaedam actiones sunt immanentes: sicut intelligere et velle: quaedam transeuntes sicut imprimere et creare.

¶ Quantum ad distonem istorum duorum scilicet immanentis et transeuntis sunt 4or opiniones

¶ Prima quod actio immanens est que denominat patiens per modum agentis: et agens per modum patientis: sicut est intelligere quod est pati: et intelligi quod est agere. Actio autem transiens denominat agens per modum agentis: et passum per modum patientis: sicut calefacere ignem: calefieri aquam.

¶ 2a fuint opinatum quod actiones immanentes sunt ille quae sunt formaliter in agente: sicut itelligere in intellectu: velle in voluntate. Sed transeuntes sunt ille quae transeunt in exteriorem materiam. sicut secare et vrere.

¶ 3a fuit opinatum quod actiones transeuntes sunt qua terminantur ad aliquod productum extra: sicut creatio et generatio. Actiones vero immanentes sunt quae non terminantur ad aliquod productum extra: sicut intelligere et velle.

¶ 4a. quia actiones immanentes sunt quae habent esse permanens: et non in fluxu: sicut operationes vitales. Transeuntes autem quae habent esse influxu: sicut mutationes naturalem: vt albificatio et deningratio et multa talia.

¶ Prima opinio non valet. Nam disto istarum actionum non est grammaticalis: sed metaphisica: sed dato quod sit grammaticalis: arguo contra eam grammatice.

¶ In grammatica sunt 4or verba neutro passiua scilicet exulo. vapulo. veneo. fio. ista vt patet denominant actiue. ergo sunt actiones immanentes. certum est quod hoc consequens falsum est. ergo hoc non sufficit scilicet quod sunt passiua et denominent actiue. quia neutro passiua vtrunque habent. et tamen non significant actiones immanentes.

¶ 2a etiam opinio. non valet. primo. quia actus beatificus a deo totaliter infusus: vt nunc supponitur: est formaliter in intellectu possibili: quae tamen eum non causat: sed praecise recipit. ergo etc.

¶ Praeterea. primus actus positione angelice: quem ponunt a deo creatum: non fuit actio transiens. similiter si deus causaret in nobis actum volendi vel intelligendi eiusdem rationis cum illis quos nunc habemus. constat enim quod nunc sunt immanentes. ergo tunc essent: et tamen non sunt in agente.

¶ 3a etiam opinio. non potest stare. quia sicut productio semper terminatur ad productum et non ad passum: ita actio ad passum et non ad productum. Similiter scientia et sapientia: ita parum terminantur ad aliquod productum sicut intelligere: ergo erunt actiones immanentes: quod est falsum.

¶ Si dicas quod actiones transeuntes babent terminare extra: non autem immanentes.

¶ Istud non valet. quia quando angelus mouet se: ista actio dicitur transiens. et tamen non terminatur ad aliquid extra angelum: sed praecise ad angelum.

¶ Si autem dicas. quod oportet quod terminentur ad aliquid extrinsecum productum: intelligere enim et velle non sic. et ideo sunt actiones immanentes.

¶ Contra. Chitarigzare vel equitare non terminantur ad extrinsecum productum. et tamen non sunt actiones immanentes.

¶ Praeterea respectus actionis de genere actionis numqua terminatur ad productum: sed ad passum. ergo numquam esset actio transiens.

¶ 4a openo estam non potest stare. quia actio qua deus animam illuminat est permanens et non transies. similiter operationes multe vitales sunt quae raptim transeunt et non permanent. et tamen dicuntur esse actiones immanentes. sicut videre et audire et intelligere et velle. et multa de numero istorum.

¶ Dico igitur quod actiones immanentes vniversaliter sunt ille quae non respiciunt aliquem terminum de se: ille autem dicuntur transeuntes: quae ex se aliquem terminum respiciunt: non quod transeant nisi terminatiue intelligendo.

¶ Sed contra hoc instatur 4r. Primo. quia nulla qualitas: nec aliquod absolutum respicit ex se terminum: et tamen non omnes qualitates suntimmanentes: similiter velle respicit bonum scilicet obiectum pro termino: ergo est actio transiens. 2o. quia intelligere respicit subiectu vt recipiens scilicet intellectum possibilem.

¶ 3o. quia motus ex ratione sua formali non respicit subiectum: quia potest intelligi sine subiecto

¶ 4o. quia tunc actio fundamentalis non erit transiens.

¶ Ad primum dico quod sole qualitates quae sunt actus 2a dicuntur esse actiones. il le autem qualitates quae sunt actus 2a et nullum terminum respiciunt ille inque sunt actiones immanentes. velle autem dicit actum 2m: non autem respicit terminum: et ideo non dicitur actio transiens.

¶ Ad illud quod dicitur quod velle respicit bonum vt obiectum. Dico quod non respicit bonum vt productum: nec vt passum: omnis autem actio transiens respicit altero istorum modorum. proprie autem non respicit nisi passum.

¶ Ad 2m dico. quod intelligere ex ratione suaformali non habet respectum ad subiectum: actio vero secundum rationem suam formalem respicit terminum: similiter nec velle nec intelligere resp ciunt ex ratione formali eorum subiectum. sed ex consequenti.

¶ Ad 3m de motu. dico quod motus non est actio nec passio: formaliter loquendo: et ideo dato quod possit intelligi sine subiecto: tamen non sequi tur quod actio possit intelligi sine termino: quia ex ratione suaipsum respicit.

¶ Si dicas quod motus videtur necessario respicere terminum ad quem.

¶ Dico quod actio de genere actionis et actio transiens: respiciunt ex ratione sua formali passum: et non productum: ideo non valet.

¶ Ad 4m de actione fundamentali. dico quod licet non respiciat terminum forma lem actualem actualiter existentem: tamen respicit aliquod passum sicut illuminatiuitas respicit illuminabile: et sic de aliis: sicut creatiuitas creabile.

¶ Sciendum ergo ad notitiam ista rum actionum immanentium. quod earum sunt 4or proprietates. Prima est quod actus immanentes non sunt nisi in potentiis obiecti uis: quia potentie non obiectiue sunt causatiue per actiones suas illorum quorum sunt potentie. et per consequens actiones ipsarum habent terminos. et ita sunt transeuntes. Potentie autem obieantiue licet sint etiam causatiue. tamen termino causationis conuenit nomen actionis: et sibi non conuenit terminum respicere.

¶ 2a. quia actiones immanentes sunt actiones vitales: quia omnes potetie obiectiue sunt vitales. Non vitalis enim potentia non requirit obiectum. sicut calefactiua: sed potentiarum vitalium sunt semper actus vitales. ergo etc.

¶ 3o quia actiones immanentes non sunt productiue alicuius termini. quia ipse sunt fines. non essent autem fines si essent productiue.

¶ 4o quia iste actiones sunt productiue obiectorum inesse secundum quid. vt in esse volito: et esse intellecto: licet non in esse reali. I ad 2m principioe. Utrum in deo sint actores imQuantu manentes. Patet quid sit dicendum. Certum est. ni quod deus est intelligens et volens. intelligere autem et velle sunt operationes immanentes. ergo in deo iste operationes sunt. non solum ad intra: sed etiam ad extra.