Quaestio 1

Sed iam distributio decalogi etc dist. 37. et vsque ad finem libri. quaIrca ro primo. Utrum virtutes morales consistant in medio. Et videtur quod non quia illa que sunt in deo formaliter non sumtin me dio: quia talia sunt infinita formaliter. sed virtutes morales sunt in deo formaliter vt supra dictum est. ergo etc.

¶ Contra. quia virtutes modo rales que sunt in deo sunt de obiecto limmitato: et finito: sed tales virtutes et habitus sunt in medio. igitur etc est insistendum circa verborum hic primo significationem. 2o circa rerum inuestigationem.

¶ Quantum ad primum sunt quatuor articuli de clarandi. Primus quid est medietas. Secundus quid est medium. Tertius quot sunt genera mediorum. Quartus quid est medium virtutis. de quo queritur igitur primus articulus: quid est medietas hic est

¶ Dicitur communiter quod est altera partium intelgrantium aliquod totum: vt medietas circuli est semicirculus: et medietas quaternarii est dualitas: quia quaternarius consistit ex duabus dualitatibus.

¶ Sed contra. quia int tus est quedam medietas: vt nunc supponitur: sed virtunon est altera pars: quia quelibet pars extrema virtutis est vitium: et sic virtutes essent vitium: quod falsum est. igitur etc.

¶ Item medietas saluat fortitudinem: sed for¬ ¬titudo non intelligitur saluari per extremum: quia esset tun superbia vel pusillanimitas.

¶ Item tertio. quia medie tas humorum in medicina saluat sanitatem: sed extremum sanitatem corrumpit.

¶ Dicendum ergo quod meditas est quae dam relatio que fundatur in medio per comparationem ad extrema: quia medium refertur ad extrema: sed medietas est ratio referendi. ergo etc.

¶ Sed contra. quia si diuidatur circulus medietas eius est altera pars. Item me dietas mundi est altera pars totius mundi.

¶ Dicendum quod hoc medietas accipitur non pro medio de quo querimus: sed separe accipitur vnum pro alio: sicut quando concretum accipitur pro abstracto: dicendo albedo est alba vel candor est candidus secundum Aug. sed ipsa medietas proprie est relatio: licet accipiatur aliquando pro fundamento relationis.

¶ Sed est dubium. si medietas que est ratio referendi medium ad extremum. sit vna relatio tantum vel plures.

¶ Dicendum sicut in primo dictum est: quod quin relatio existens in fundamento refertur ad plura vel habs plura extrema: quorum vnum potest corrumpi alio manente: illa relatio non est vna sed plures. sicut paternitas corrumpitur ad vnum filium et remanet ad alium. sed corrupto altero extremorum iam medium non remanet: et per consequens nec medietas fundata in ipso medio.

¶ Sed contra. quia medietas alicuius totius habet duo extrema. quarum vnum potest corrumpi alio manente: sed relatio est effectiue a termino: lic sit materialiter a fundamento. ergo corrupto vno extremo rum relatio remanet ad aliud.

¶ Dicendum est quod non causatur totaliter a quolibet extremorum: sed partialiter a quolibet: et totaliter a duobus exxremis simul: ideo me dietas dependet a duobus extremis. Sed paternitas causatur totaliter a quolibet filio. ideo non est simile. articulus est. quid est medium.

¶ Dicendum Secundus quod medium est relatiuum constitutum medietatem: sicut pater per paternitatem et simile per similitudinem.

¶ Alii qui tamen dicunt quod medium est quod distat equaliter ab extremis

¶ Sed contra. quia linea est medium inter duo puncta. sed aneutro distat.

¶ Ideo dicendum quod ratio generalis medii est ista: quod medium est quod inexistit extremis: vel quod existit inter extrema. articulus est. quot sunt genera mediorum. Tertius

¶ Dicendum quod quatuor. quia quodam est medium quia dicitur per cuiuslibet extremorum perfectam inclusionem: et sic acci pit Doe. de tri. triplex inquit est substantia mtam forma et compositum: sed medium prosequamur inqut compositum quod includimateriam et formam.

¶ Item quoddam est medium per vtriusque extremi coniunctionem vt in mathematicis linea est medium inter duo puncta quae coniugit.

¶ Item quoddam est medium per vtriusque extremi participationem: sicut tepidum est me inter calidum et frigidum: quia accipit de vtroque: et pallidum inter album et nigrum.

¶ Item aliquod est medium per vtriusque extremi abnegationem: vt quantitas est medium inter substantiam et qualitatem siue alia accidentia quae insunt substantie me diante quantitate. vel accidens absolutum est medium inter substantiam et relationem: quia neutrum extremorum est. Medium autem virtutis non est medium. primo modo. quia non includit vicia. Nec 2o modo: quia incompossibile est cuilibet extremo rum. Nec 3o modo. quia nihil participat de vitio: sed est medii 4o. quia abnegat vtrumque suorum extremorum articulus: quid est medium virtutis.

¶ Dicendum Quartus secundum Aistote. quod vtus est medium rationis seundum proportionem: quo ad nos vt vir sapiens dieterminabit. In ista diifuinine medii virtut sunt 4or particule. prima quod medium virtutis est me dium rationis. 2a est quod proportionis. 3a quod quo ad nos. 4a quod determinabile a sapiente.

¶ Est igitur primua particula quod medium virtutis est medium rationis.

¶ Ubi est notandum quod aliquid dicitur esse rationis quatuor modis: vel quia a ratione informa tum: vt homo est creatura rationis vel rationalis: quia informat anima rationali.

¶ Item quia a ratione causatum: vt actus rationis siue intelligere simplicem quiditatem est actus primus rationis: et componere et diuidere 2us.

¶ Item quia a ratione confectum: vt intentiones 2o et relationes rationis.

¶ Item 4o. quia a ratione regu latum: sicut August. dicit benfieri quae siunt secundum diuinam ratio nem id est quando regulantur a diuina voluntate. Et Iob. numquid nosti rationem ponere. medium autem virtutis non dicitur rationis. nec primo modo. nec 2o nec 3o sed 4o modo: quia a ratione regulatum.

¶ 2a particula est secundum proportionem.

¶ Ubi notandum quod aliquid dicitur secundum proportione 4or modis. vel in habitudine ad subiectum vt temporantia: quia non omnes sunt eiusdem complexionis: et quod vni est peruum alteri est magnum. Ideo temparantia accipitur secundum proportionem ad subiectum. Item 2o in habitudine ad obiectum: vt est sobrietas potus. non. enim esset sobri us qui tantum biberet de vino multum forti quantum de debili: lice bibe multum vel parum respiciat idem obiectum scilicet vinum.

¶ Item tertio modo in habitudine ad circumstantias: vt liberalitas: non enim liberalis equaliter expendere dabet in solennitate et in simplici die nec tantum in calciamento: sicut in vestimento. et hoc accipitur secundum proportionem circunstantie diei et necessitatis.

¶ Item quarto modo in habitudine ad finem: vt fortitudo quae medium proportionis debite seruat si sit propter finem vt puta propter bonum publicum. deficit autem a virtute siquis exponit se mortipropter inanem gloriam: vel propter aliquid aliud leue: sed sic esset audax et praesumptuosus.

¶ Omnibus autem dictis modis accipitur medium virtutis secundum proportionem valet in habitudine ad subiectum ad obiectum: ad circunstantiam et ad finem.

¶ Tertia particula est. quo ad nos. et hoc 4r. vel in habitudine quo ad nos secundum bona anime vt magnanimitas quae vult magis honorari magis honore dignum quia si econverso saicem deficeret a virtute: vnde dignificans se honoribus virtuosus existens dicitur magnanimus: qui carens virtute esset superbus.

¶ 2o in habitudine ad bona corporis vt temperantia. non enim dicitet quis tantum comedere infirmus quantum sanus. et si facere vellet deficeret a medio virtutis et est set intemperatus.

¶ Item tertio secundum bona extrinseca: vt liberalitas: ntura liberalis non diabet tantum expendere pauper quandiues: quia bona exteriora non sibi suppetunt. vnde aliqua expendens diues dicitur liberalis que expendens pauper dice retur prodigus.

¶ Item 4o in habitudine quo ad nos: secundum pollitiam: vt magnanimitas: vnde deficeret virtute qui magis vellet preesse in pollitia et plus honoris recipere quam sit dignus: vel qui vellet videri magis virtuosus secundum aliorum iudicium: aut respiciendo ad bonum dignitatis sicut in magnificentia aliqua dans rex diceretur ma gnificus quae si daret miles diceretur bamnausus quasi consum ptor.

¶ Item quarta particula est prout sapiens determinabit scilicet prudens secundum rectam rationem. hoc autem pro tanto est: quia solius prudentis est innuenire medium: sicut inue nire medium circuli solius geometre est praencinpaliter est insistendum circa reSecundo rum inuestigatione scilicet si virtutes mora les sunt in medio.

¶ Ad quod dicendum quod sic. quia cuicumque conpetit diffinitio et diffinitum. sed in diffinitione virtutis moralis ingenere ponitur medium. igitur virtus moralis consistit in me dio.

¶ Sed contra 4r. Primo de virtute heroyca: quia virtus ista est in extremo cum sit diuina. ergo non est in medio

¶ Item secundo de fortitudinie: quia fortitudo non est circa quos cunque terrores vt sit in medio. Sed est circa vltimum terribilium. igitur est in extremo.

¶ Item tertio de virginitate. quia virginitas est circa extremum: quia a se excludit omnem tactum illicitum.

¶ Item 4o de latria: quia latria non est in medio: sed in extremo: est enim latria honor soli dieo exhibitus. Sed nullus potest nimis deum honorare. ergo etc.

¶ Ad solutionem omnium praedictorum est notandum quod virtutem esse in medio potest accipi quaedrupliciter.

¶ Quedam enim virtutes in medio consistunt: tam ex parte obiecti quam x parte circumstantiarum: vt temperantia. Tum quia quis posset nimis comedere. Tum quia quando vel vbi non oportet sicut princeps qui mane comederet vel in abscondito diuoraret.

¶ Quedam sunt quae ex parte obiecti habent superabundantiam: sed ex parte circumstantie sunt in medio vt fortitudo. Tum quia vltimum terribilium respicit pro obiecto Tum quia dicibet circumstantionari de vltimo fine. vnde si pro inanigloria: non diceretur fortis sed audax.

¶ Quedam sunt vertutes quae sunt in defectu ex parte obiecti: in medio tamen ex parte circumstantie: vt virginitas. Tum quia negat omnem actum circa tactum. Tum quia seruat bonum rei publice.

¶ Quedam autem sunt virtutes que nec ex parte obiecti nec ex parte circumstantie sunt in medio: vt latria. Tun quia ipsa habet vltimum bonum pro obiecto vt deum. Tum quia non potest nimis in ipsum fieri.

¶ Sed contra istud dictum im mediate obiicitur. quia cuicunque competit superius vt genus: et diffinitio illius generis competit ei. sed latrie competit esse virtutem moralem secundum Aristo. ergo in medio consistit.

¶ Dicendum quod Arist. loquebatur de virtutibus respicientibus bonum creatum: sed latriam respicit bonum increatum.

¶ Vel dicendum quod latria consistit in medio: quia non habet immediate deum pro obiecto. sed aliquid creatum. valet. cultum reuerentie in ordine ad deum vt sunt oblationes genuflexiones. ergo etc.

¶ Et istud est aliquid creatum: et in talibus homo potest excedere secundum Aristo. saltem in actu exteriori: vt si semper et vbique vellet offerre deo et genuflectere et similia facere. habent enim ista tempus suum et locum et mo dum: licet actu interiori semper teneatur esse paratus ad talia quantum in se est.

¶ Unde notandum quod quedansunt virtutes: que habent superabundantiam et non difectum: vt fortitudo: quedam econverso: que habent defectum et non superabundantiam: vt virginitas: quidam que plus habent de superabundantia: vt latria: quedam que plus hapent de defectu: vt est temperantia.