Quaestio 11

Questio. xi. Secunda quaestio est. Utrum angelus possit mouere seipsum. Est dieitur quod non. Aug. Omne agens praestantius est patiente.

¶ Contra. b. Anf. in lib. de concordia liber

¶ arbitrii dicit. quod voluntas mouet se. aliqui. quod nulla res potest seipsam moHic dicunt uere. sed oportet distingui.

¶ Et hoc probatur quadrupliciter. Primo via qua proceditur ad probandum primum mouens esse. et hoc probatur per regulam philosophi quod idem non mouet se: et est via demostratiua. sicut proceditur ad primam causam. omne quod causatur ab alio causatur: vel ergo est pro cessus in infinitum etc. Et ita in proposito. si dicatur quod aliquid mouets se in terminis: non est vera regula philosophi.

¶ 2a ratio est. Quando aliquid mouet se: oportet quod diuidatur in per se mouens et per se motum. Omnes autem cause coincidunt prter materialem. sed si moueret se coincideret materia cum aliis scilicet forma. quia motum vt tale. susceptiuum est. et habet rationem materiae.

¶ 3a ratio est. actus et potentia sunt prime differentie entis. sed omne mouens vt sic est in actu. et quod mouetur est in potentia. ergo etc.

¶ 4a ratio. quia omne quod mouetur ad aliquam perfectionem caret ea: sed quod habet aliquam perfectionem virtualiter: habet eam nobiliori modo quam formaliter. ergo etc.

¶ Ideo dicunt isti. quod impossibile est idem mouere se.

¶ Sed contra hoc arguitur de angelo. Primo de actu intelligendi. Angelus ex puris naturalibus potest cognoscere omne limitatum: ergo et essentiam suam. et actus causatur ab obiecto secundum eos. ergo idem mouet se.

¶ Si dicatur quod non habet actum nouum. hoc est contra fidem quod intelligat per substantiam quam.

¶ 2a ratio est. quod angelus potest mereri. omnis autem actus merendi est in potestate merentis. sed ille actus ad quem se habet aliquis passiue tantum: non est in potestate eius. ergo oportet quod causet actiue actum meritorium in seipso.

¶ 3o de peccato. quia angelus peccauit: et illud peccatum non potuit causari adeo: quia in hoc angelus nihil demeruisset.

¶ 4o de mobili: quia non potest saluari quomodo moueatur nisi moueat se.

¶ Ideo dicunt isti quod idem indepentum omnino mouet se.

¶ Sed contra hoc arguitur quadrupliciter. Et primo sic. Impossibile est quod idem relatione reali referatur ad se: quia relatio de ratione sua formaliest ad aliud.

¶ 2o sic. quandocumque aliqua habent contrarietatem ex naura rei: oportet quod distinguantur ex natura rei. sed sic est hoc quia mouens cadit sub potentia actiua: et mobile sub passiua. sed potentia actiua et passiua sunt contraria. ergo etc.

¶ 3o sic. per naturam priuationis. quandocumque aliqua sunt idem omnino: impossibile est quod ratio vnius maneat sub priuatione alterius. quia tunc maneret sub priuatione sue rationis. sed in deo est mouere: in quae non est nec esse potest moueri. ergo etc.

¶ 4o sic. per primum principium complexum. potentia actiua secundum suam rationem formalem dicit perfectionem simpliciter. non autem potentia passiua. ergo. igitur quatuor conclusiones. quarum prima est. quod HDono non oportet quod mouens et motum sint deus supposita. vt patet in corpore organico hominis: quod habet partes etherogeneas. quarum vna mouet aliam: quantumcumque sint in vno supposito.

¶ 2a conclusio quod non oportet quod distinguuntur subiecto. quia anima est idem subiecto cum corpore. et tamen mouet corpus.

¶ Sed dicunt isti quod anima existens in vna parte mouet aliam. et sic est deuenire ad partem immobilem.

¶ Contra. quiro si anima vt existens in brachio differt aliquo absoluto ab ipsamet. vt in manu. patet quod non. sed solo respectu: sed ille respectus non potest esse principium mouendi. ergo per idem absolutum mouet in manu et in prachio.

¶ 3a conclusio est. quod idem re indistinuium mouet se. Pono enim quod anima est respectu indistincta a potentiis. nec est composita ex materiaet forma. et tamen mouet se. Dicunt ergo aliqui quod mouet se indirecte mediante corpore. Sed hoc nihil valet. certum est enim quod istum motum anic non causat corpus. quamuis enim primo motu corporis mouet se. tamen ille effectus causatur ab anima.

¶ 4a conclusio est. quod mouens et motum distinguuntur formaliter. Probatur autem hec conclusio sic. per omnes illas vias: quibus probatur distinctio formalis. primo probatur per viam diuisionis. quandocumque diuiditur aliquid formaliter per al quas differentias formales: quicquid cadit sub vna dicitert formali ter ab omni eo quod cadit sub alia. Potentia autem diuiditur per actum et potentiam. Ergo eodem modo per viam diffinitionis. et per viam priuationis et demonstrationis.

¶ Sed contra. Primo: quia pluralitas non est ponenda sine necessitate: sed sufficit dicere aliquid in potentia formali et in actu virtuali: vt videtur. Dico hic quod non de potentia obiectiua et de actu si di oposione sed accipio potentiam subiectiuam et actum virtualem. quorum vnum cadit sub potentia actiua. aliud sub passiua.

¶ 2a difficultas est. quia secundum hoc angelus secundum se totum non mouetur: nec se toto mouet.

¶ Dico quod per hanc rationem formalem totum mouet: et totum mouetur per aliam. et eodem modo dico. quod si aliquod est productiuum et producibile distintis sunt ratio nes formaliter.

¶ Alia est difficultas nunquam fuit dubitatum quin possit aliud mouere: et alio moueri. quare ergo idem potest mouere se: Dico quod vbique concluditur necessario disinct formalis. sed etiam producens et productum dius realis.

¶ Sed hic est dubium. si vnus angelus potest alium mouere: Dico quod sic. quia angelus potens aliquid imprimere in aliquo susceptiuo: potest etiam in omne quod est eiusde rationis idem imprimere: nihil autem prohibet quin potentia intellectua. et potentia motiua sint eiusdem rationis in angelis: quamuis differentibus specie.

¶ Alia ifficultas est si vnus angelus contra voluntatem alterius posset eum mouere: Dico quod si sint equalis virtutis: quod non potest: sed sisit maioris virtutis vnus quam alius. tunc dico quod sic. vnde Lu cifer forsan potest alios angelos malos mouere contra suam voluntatem.

¶ Alia difficultas si angelus potest portare animam. Di to quod sic. et de facto portare in sinum habrae.

¶ Alia difficultas. si anima potest portare angelum. Dicitur quod sic. quia potest habere pomotiuam eiusdem rationis cum ipso.

¶ Alia difficultas si homo posset mouere angelum. Utur Seco. dicere quod non. quia non vtitur anima aliqua potentia nisi organica in corpore existens: et hoc oportet fieri per contactum. et ita angelus adherens lapidi non moueretur a mouente lapidem. sicut dictum est in 4o.

¶ Rationes autemvtriusque partis possunt solui. Primum concludit primum mo uens esse omnino immobile secundum rationem qua mouet. non plus probat: et additur quod non potest habere imperfectionem: et sic omnino apparet immobile.

¶ Ad 2m patet. quod est dis s secundum rationem formalem.

¶ Ad aliud concedo contrarietatem secundum rationes formales nec plus concludunt rationes ille.