Quaestio 4

Quaestio. ilii. pater genuerit filium natura. Quod non Trum quia generatio diuina est supra naturam: sicut patet per hyla. ergo eius principium non est natura¬

¶ Contra. quia secundum Dam. in suis sententiis generatio est opus naturae. ergo etc.

¶ hic prae videndum est: quid est natura. 2o vtrum generatio sit proprie naturalis ad primum sciendum. quod oetius de duabus Quantum naturis et vna persona christi: accipit edistinguit naturam 4r. Primo communissime pro omni eo quod intelligipotest. 2o pro illo quod agere vel pati potest. et ista est magis propria. 3a acceptio est secundum quod natura est principium motus per se. 4a est quod natura est vnumquodque informans specifica differentia. Sed mag artificio se inuestigando dicunt aliqui quod natura est illud quod potest esse principium natiuitatis: quia omne quod nasci dicitur: ideo proprie nascidicitur: quia est a principio naturali. et hec videtur acceptio hy. 5. di tri.

¶ Ad cuius euindentiam sciendum quod quatuor sunt ratio nes formales: que a se inuincem abstrahunt. Prima et insima est ratio substantie a qua substrahit ratio naturae. Nam omnis substanti est natuam et non econverso. nam qualitas est natura: non tamen substantia. 2a est ratio nature: a qua abstrahit ratio essentie: et continetur sub ratione essentie. 3a est ratio essentie. Nam omnis natura est essen tia. sicut patet inductiue in omnibus: non tamen econuerso. Nam illud est essentia quod diffinitur: et ideo omnis species cuiuscum que generis potest dici essentia: non tamen natura: quia multa sunt quo non possunt esse principium productiuum alicuius: sicut forte sunt respectus et materia. et talia. 4a est quiditas. Nam omnis essentia est quiditas: et non econverso. Ab omnibus enim ponuntur mute quiditates in diuinis: non tamen nisi vna essentia. Unde essentia et quiditas non dicuntur communiter naturae: eo quod ab eis nihil nascitur.

¶ Ex hoc arguitur quod nomen nature solum con ueniat substantie et qualitati: excepta quarta specie: que est precise respectus: quia vniversaliter omne quod est principium alicuius quod dicitur natu: potest dici natura. Ista autem sunt uiusmod. ergo etc.

¶ Sed hic instatur. Primo. quia cum intellect per se non sit natura: vt distinguitur contra essentiam quia sic in deo essent plures nature: quare in diuinis productio intellectiua dicitur naturalis. Nec valet dicere quod ratione essentie quia etiam essentia concurrit in alia que non dicitur naturalis.

¶ Dico quod naturalis productio non solum est a natura: sed etiam a naturali eius perfectione: cuius est intellectus.

¶ Sed nunc stat dubium: quia voluntas est ita naturalis perfectio: sicut intellectus: quare ergo non dicitur ita naturalis eius productio: sicut intellectus

¶ Dico quod licet voluntas in perficiendo sit eque natura lis: sicut intellectus: non tamen in principiando: quia intellectus coincidit in modum essentie connaturalem.

¶ Aliudubium est: quomodo iste perfectiones subordinate. scilicet substantia. natura. essentia. quiditas possunt esse in essentia: cum fit simpliciter simplex.

¶ Dico quod licet simpliciter sinplex nullum quiditatiuum superius adminttat: bene tamen admittit tale predicatum: sicut differentia subalternata differentiam subalternantem: sicut superius dictum est de ente.

¶ Tunc restat dubium: si ista quatuor in deo distinguuntur formaliter.

¶ Dico quod sic: quia aliquid repu gnat deitati inquantum substantia: quod non inquantum natura: et aliquid inquantum natura: quod non inquantum essentia. Similiter repugnat ei aliquid inquantum essentia: quod non inquantum quiditas. valet. quod distinguitur in per sonis. Nam per quiditates relationum distinguuntur diuine persone.

¶ Sed adhuc videtur remanere dubium. vtrum omne naturale posset dici natura.

¶ Dico quod naturale in plus se habet: quia in deo sunt plura naturalia: non tamen nisi vna natura: quia intellectus est naturalis: sed praecise non est natura. voluntas autem sicut dictum est: licet fit perfectio simpliciter: non tamen dicitur naturalis inquantum est principiatiua alicuius. eo quod non habet modum naturalem. vnde eius principiatum non potest dici natum. ad 2m scilicet vtrum generatio diuina posset Quantum dici naturalis.

¶ Dico quod sicut naturale potest dici 4or modis. ita oportet respondere. Accipitur enim naturale: vt distinguitur contra supernaturale. Et isto modo generatio diuinanon est naturalis. sed supernaturalis secundum Dion.

¶ Alio modo accipitur vt distinguitur contra violentum. Et isto modo est naturalis. quia nullum violentum proprie est in diuinis: eo modo qua nullum violentum est perpetuum.

¶ 3o modo vt distinguitur contra artificiale: et isto modo est est naturalis: quia licet verbum sit ars patris secundum Augu. en tamen producitur per artem. quia ars non respicit eternum: sed factibile.

¶ 4o modo vt distinguitur contra liberum. Et isto modo intellctur quaestio.

¶ Et dico quod sic. quia sola productio spiritussanci in diuinis dicitur libera: secundum Aug. Uerum est quod aliquo volunt dicere: quod productio spiritussancti est eque naturalis sicut filii.

¶ Contra hoc est Aug. Nam secundum eum filius procedit quodo natus: non quomodo datus: et spiritussanctus quomodo datus: non non quomodo natus.

¶ Pyla. etiam dicit quod natura est principium generandi. Ideo si spiritussanctus procederet per modum naturae: spiritussat ctus esset vere generatus.

¶ Praeterea nama est principium natiuitatis: ergo sprocederet per modum naturae esset et diceretur natus: tamen non est hoc tutum dicere: quia ad minus videtur esse contra auctoritates sctoruIdeo alii tenentes quod sit naturalis ponunt causam naturalitatis: quia productio filii est prima. sicut in naturalibus illa est naturalis quae est primas Et quia dicere praecedit spirare. dicere erit naturale.

¶ Contri hoc arguo. 4r. primo. quia creatio in creaturis est prima productio et generatio non est prima. ergo creatio erit naturalis. et generatio non erit naturalis.

¶ 2o actus imperatus in potentia intellectiua dicitur naturaliter gigni. cum tamen praesupponat actum liberum voluntatis.

¶ 3o sic. quandocumque est aliquod suppositum: quod per idem principi um et eiusdem rationis formalis producit duo supposita. productiones sunt eiusdem rationis formalis. sicut producens vnum filium post alium: sed sic est in proposito: per te: quia non est differentia ex parte principii: ergo erunt in diuinis due productiones eiusdem rationis.

¶ 4o sic. Omnem negationem oportet resoluere in affirmationem: quia propositiones affirmatiue sunt priores ordine essentiali negatiuis: et affirmationes negationi bus. et continent causam negationis. sicut homo non est asinuresoluiter in istas. homo est rationalis: et asinus est irrationalis Sic relationem oportet in absoluere scilicet in fundamentum et terminum: quia ista superiora.

¶ Exemplum. quare isti sesimiles: statim fit resolutio ad absoluta. quia sunt albicum ergo prioritas et posterioritas sint rationes relatiue: oportet eas resoluere in aliquid absolutum: et aliquid distinctum: eo quod relationes disquipearantie sunt: non ad ipsas productiones: quia respectus sunt: ergo ad ipsa principium productiua. ergo oportet dicere. quod propter principia productiua alia et alia: hec sit prior: et alia posterior: et hec sit naturalis. et alia libera: quod est propositum.

¶ Alii dicunt. quod ideo productio filii est naturalis. quia ab vno: sed productio spiritussancti: ideo non est naturalis: quia a duobus.

¶ Sed contra. vbicumque principium productiuum est eiusdem rationis: pluralitas suppositorum non variat rationem forma lem. Exemplum: calor existens in duobus sumppositis produceret eodem modo: sicut tantum in vno.

¶ Praeterea. vnitas et pluralitas non variant rationem formalem: sicut vnus homo et multi homines sun eiusdem rationis formtus.

¶ Alii dicunt quod ideo productio filii est naturalis. quia ipsa refert verbum in esse cognito per actum intelligendi inter seipsum.

¶ Contra. spiritusactus producitur in esse cognito per actum intelligendi terminatum ad ipsum.

¶ Praeterea in tellectus diuinus cognoscit intra se contingentia post determinationem voluntatis diuine: et sic producit ea in esse cognito. Constat autem quod non naturaliter: quia sic necessario euenirent.

¶ Ideo dico. quod ideo productio verbi est naturalis: quia a prin cipio naturali est scilicet a memoria fecunda que continet essentiam cum intellectu. quorum vtrumque principiat naturaliter.

¶ Sed hic sunt difficul. Prima est cum: secundum te: essentia concurrat cum volun tate in productione spiritussancti. quae est libera: quodo potest esse principium naturale: et si sic: quare non ita bene productio spiritussancti dici tur esse naturalis: Dico quod modus agendin determinatur a causa per ticulari: licet enim voluntas diuina concurrat ad actum generatio nis creature et libere: tamen generatio dicitur naturalis propter principium determinatum.

¶ Aliter dico et melius. quia quandocumque duo principia concurrunt ad aliquid producendum. si vnum eorum contingens est: tota productio simul et productum erit contingens. sicut ex altera contingenti: et altera necessaria est ergo contingens simpliciter. Similiter in composito mteam est incorruptibilis: forma autem est corruptibilis: totum compositum est corruptibile. Nam sic est in omnibus quod tam productio quam productum semper sequitur debiliorem partem. Tiberum autem et naturale sic se habent: quod si mille necessario causare concurrant ad vnum effectum: et vna sit libera. totum productum erit liberum. Ticet ergo essentia in productione spiritussancti concurrat: tamen quia voluntas qua concurrit est libera: hinc est quod totum habet esse liberum.

¶ Sed tunc remanet dubium: quomodo volun tas adueniens essentie facit ipsam principiare libere: cum ipsa ex se fit principium naturale. Dico quod sicut in creatis aliquid quod ex se est principium productiuum necessarium: potest tamen principiare contingenter: propter aliud et aliud principium contingens cum eo concurrens sic principium necessarium et naturale cuiusmodi est essentia: propter corcursum principii liberi cuiusmodi est voluntas: poterit pricipiare libere.

¶ Sed aliud dubium est. quare voluntas et intellectus non concurrunt ad aliquod principiatum sicut duoparticularia et sufficientia: sicut quodlibet eorum cum essentia¬

¶ Dico quod quanuis cum principio vniversali particulare principium possit comcurrere vel econverso. tamen duo principia particlsraria et sufficientia: quod libet in suo genere non possunt concurrere. sicut duo homines particulares non possunt concurrere ad generationem hominis: sed sol et homo.

¶ Sed quare voluntas non habet vnum principiatum et intellectus aliud: et essentia aliud:

¶ Dico quod si quodlibet istorum esset principium simpliciter: tunc bene esset dubium: sed dico quod duo illorum coincidunt in idem principium: et faciunt vnum princi pium scilicet intellectus cum essentia. et voluntas cum essentia: et in productionibus obiectiuis obiectum: sine potentia non potest aliquid producere. Et ideo oportet semper potentiam concurrere. Nunc autem ille productiones diuine sunt obiectiue. et ideo essentia non potest nisi cum potentus.

¶ Aliud dubium quare verbum nostrum est liberum: cum producatur a potentia intellectiua cum obiecto. Dico quod verbum nostrum numquam est liberum nisi fit imperatum a voluntate: et tunc fit liberum altero principio ab illis duobus concurrente.

¶ Aliud dubium est. quod si propter concursum vnius cause libere totum est liberum: sequitur quod productio nulla erit in creatura: nisi libera: quia in omni effectu concurrit voluntas diuina: que mere libere principiat. Dico quod licet omnes effectus naturales creaturarum sint secundum quid necessarii. sunt tamen contingentes simpliciter propter concursum voluntatis diuine contingenter causantis. Eodem modo dico de libet tate simpliciter: licet effectus particulares in comparatione ad causas particulares sint contingentes vel naturales. non tamen possunt esse mere naturales: quia ab aliqua causa libera concauntur. Et sic patet quod non est imconueniens quod vnus et idem effectus respectu vnius causae potentie. fit esse naturalis: et respectu alterius possit esse liber.

¶ Sd tunc queritur quare spiritussanctus non potest dici naturaliter producturespectu essentie: et libem respectu voluntatis.

¶ Dico quod quia i creaturis duo principia concurrunt simpliciter. hinc est quod due actiones concurrunt simpliciter. tunc vna erit libera. et altera naturalis. nec est repugnantia. et per consequens effectus vtram quam denominationem recipiet. In deo autem quia illa princi pia identice sunt eadem. hinc est quod eadem numero relatio. et idem numero respectus productionis potest fundari et fundatur in eis. non potest autem idem respectus vel ea dem productio dici libera et naturalis: quia contradictio est.

¶ Alia difficultas. quare intellectus non determinat essentiam ad producendum per modum intellectus sicut voluntas.

¶ Di co quod intellectus vt distinguitur ab essentia solum habet modum nature sicut essentia.

¶ Ad auctoritatem in principio patet per iam dicta.