Quaestio 1

¶ Distinctio. xlviii. Quaestio. i. Sciendum quoque est etc. CIrca distinctionem 4am. Quero. vtrum deum habeat in se fornaliter scientiam speculatiuam. quod sic. quia hugo in principio celestis hierar. ponittheologiam sub speculatiua. deus habet theologiam. ergo.

¶ Contra. quia hec scripta sunt vt credatis. ergo etc.

¶ hic praoinsistendum est circa terminos. 2o circa quesitum.

¶ Circa terminos. prae videndu est quid sit speculau. 2o quid sit speclaratiuum ad primum dico sicut dicit doctor quod specuQuantum latio est operatio intellectiua que non est relatiua alterius: sed est gratia sui. Primum est de se notum. 2m etiam patet. quia ad nihil aliud extra se ordinatur.

¶ Sed contraquadrupliciter. Primo. quia nihil est gratia sui nisi vltimus finis. 2o. quia omnis actus immanens videtur gratia sui. quia omnis talis est finis. ergo non solum speculatio. 3o. quia secundum Dyo. omnes scientiae ordinantur ad theologiam: sed sicut habitus ad habitum: ita actus ad a: tum. ergo omnes actus aliarum scientiarum ordinantur ad actus theologie. et per consequens sunt non sui gratia. 4o. quia omnes actus ordinantur ad felicitatem. ergo nullus sui gratia. et sic nulla spe culatio.

¶ Ad primum dico. quod daiet intelligi quod scientia speculati ua non ordinatur ad aliud vt in aliquem actum vlteriorem regulandum. Unde non est gratia alicuius actus vlterioris quem regulat: licet ordinetur in aliud: sicut in vltimum finem¬

¶ Ad 2m dico. quod licet actiones que dicuntur operationes immanentes: non sint alterius. sic quod sint productiui alicuius ter¬ mini eo modo quo actiones transeuntes: tamen possunt esse gratia alterius tanquam ab eis regulati.

¶ Ad 3m et ad 4m eodem modo dico. quod licet actus aliarum scientiarum ordinantur ad: actus theologie: non tamen vt regulatiui. Similiter licet omnes actus ordinantur in felicitatem: sicut in finem. non tamen vt regulatiui.

¶ Quantum ad 2m videndum est. quid sit speculatiuum. Ubi sciendum quod sicut opera dicuntur humana. non quidem propter aliquid intrinsecum: sed denominatione extrinseca: ita speculatiuum se habet ad actum speculationis. sicut esse intellectiuum ad actum intellectionis. Unde sicut intellectiuum non dicit nisi vim causatiuam actus intelligendi: ita speculatiuum non dicit nisi vim elicitiuam et causatiuam actus speculandi.

¶ Et secundum hoc intelligendum quod perfectiospeculatiua dicitur quadrupliciter. Aliquando sicut potetia. Et isto modo diuiditur intellectus in speculatiuum et practicum. Aliquando sicut habitus. Et sic scientia speculatiua diuiditur contra practicam. Aliquando sicut species. Et isto modo dicimus quod species arche in mente artificis est practica. species vero trianguli speculatiua. Aliquando sicut obiecti. Et isto modo dicimus quod moralis negociatur circa materiam practicam: et me taphysicus circa speculatiuam.

¶ Sed hic occurrit diffiult Quid addit ratio speculatiua vltra perfectionem speculatiuam. cum ille perfectiones conueniant in ratione speclaratiui et non in rationibus specificis. Dico quod solum respectum aptitudinialem. ergo est per se passio eius: sicut intellectiuum supra intellectum. est de quesito. Et quantum Nunc videndum ad hoc itroducuntur quatuor conclusiones. Prima est. quod scientia quam deus habet de naturalibus est speculatiua. hoc probatur. quia scientia que est de obiecto speculabili est speculatiua: sed scientia quam habet deus de naturalibus. eque est de obiecto speculabili sicut nostra. ergo est speculatiua.

¶ 2a conclusio est. quod scientia quam deus habet de rebus. moralibus est speculatiua. Probatur: quia illa scientia est speculatiua que est sui gratia: et non ordinatur ad aliquid aliud regulandum: sed scientia dei de moralibus est huiusmodi: quia non potest regulare actum voluntatis: eo quod in contingentibus actus voluntatis praecedit actum intellectus. omne autem quod ordinatur in aliud vt regulandum ab eo. est prius eo quod regulatur.

¶ 3a conclusio est. quod scientia quam habet deus de mathematicis est speculatiua: quia illa scientia est speculatiua que est circa obiectum: circa quod non potest voluntas errare moraliter: sed circa obiectum scientiae mathematice non contingit aliquam voluntatem errare. vtpote quod triangulus habeat. 3. et sic de singulis. ergo etc.

¶ 4a conclusio est. quod scientia dei de metaphysicis est speculatiua: quia quiditates non sunt talia circa que voluntas posset errare. eo quod non habet circa circa ipsa nisi actum simplicis complacentie. qui necessario est rectus.

¶ Sed contra hoc arguitur quadrupliciter. Primo sic. omnis scientia factiua est practica. scientia de naturalibus in deo est factiua. ergo etc. Minor patet. quia deus naturalia per modum artis producit.

¶ 2o. quia quecumque sunt eiusdem rationis. quicquid conuenit per se vni: et alteri. hoc patet ex supradictis: sed scientia moralis in deo et in nobis est eiusdem. rationis. et in nobis est practica: sicut patet. ergo et in deo.

¶ 3o. quia per scientiam quam habeo de spera. vtpote quod omnes linee ducte a centro vsque ad circumferentiam sunt equales: produco speram: et tamen si non haberem hanc scientiam eo modo nescirem eam producere. ergo etc.

¶ 4o. quia voluntas diuina sic diligit angelos sicut intellectus diuinus dictat eos diligendos. Si enim frueretur eis moraliter esset obliqua. eo quod intellectus dictat quod vtendum est eis praecise et non fruendum.

¶ Ad primum dico. quod deus de naturalibus habet scientiam et artem. et illa differunt. quia scientia tractat de passionibus vniuersalibus: sicut quod celum est mobile. et non de particularibus. Ars autem considerat de eis vt producibiles in esse. et per artem nouit quomodo debent produci in esse. Et dato quod nesciret quomodo deberent produci in esse. adhuc posset habere naturalem philosophiam vt distinguitur contra artem: sicut multi forte sunt qui eam habent. et tamen non habent artem.

¶ Ad 2m dico. quod scientia moralis ex ratione transcendenti: in qua conuenit cum scientia que est in deo. non est practica: sed ratione illius qualita tis annexe sibi in creaturis: quam circunloquimur per scientiam moralem: et ideo non sequitur quod in deo sit practica.

¶ Ad 3m dico. quod mathematicus si facem sciat speram.¬ hoc erit per artem. non per scientiam mathematicam: sicut dictum est de naturalibus. Unde in omnibus talibus oportet positionem cum habitu scientiae quam habet: habitum artis simul.

¶ Ad 4m dico. quod accipiendo metaphysicam proprie vt est de ente et quiditatibus abstractis: illo modo esset dicendum quod nunquam talis esset directiua voluntatis eo quod voluntas circa talia non habet nisi actum simplicis complacentie. Sed tamen de intelligentiis possunt alie proprietates sciri: vtpote quod sic debent creari: et sic sunt diligendi. Et sic de talibus non est proprie metaphysica: sed ars vt sunt factibiles: et mora lis vt sunt diligibiles.

¶ Sed tunc est difficultas quia sic dicens do videtur quod in deo sint due scientie morales: quia vna circa vniuersalia. et alia circa particularia. Dico quod circa moralia necessaria potest poni quod illa praecedit voluntatem. cir ca contingentia non. quia sequitur.