Quaestio 5

Quaestio generatio vniuoca sit in divinis Tum Quod non. in generatione vniuoca producens et productum sunt equalis perfectionis: sed der non est in proposito. quia pater est maior filio: licet filius non fit minor patre. secundum hylarium

¶ Contra. idem hyla. 7. de tri. dicit. de generatione diuina. habere hoc solum sacramentum natiuitatis: vt nomen et naturam retine at: quod est proprium vniuocationi.

¶ Circa istam quaestionem prio videndum est. quid sit vniuoca productio. 2o si est in diuinis. ad primum dicunt aliqui. quod vniuoca productioQuantu est quando producens et productum indistincte conueniunt in vna ratione formali. quia vniuoca sunt: quorum nomen est commune: et ratio substantie est eadem.

¶ Contra. deus et creatura conueniunt in aliqua formali ratione. vt. supra in pro logo fuit declaratum. constat autem quod deus respectu alici lus creature non est causa vniuoca.

¶ Praeterea caelum et sol et corpora superiora conueniunt non solum in vna ratione formali licet entis. sed in vna ratione generis. quia generis substantie sunt. et tamen hoc non obstante dicuntur causare equoce inferiorum. Ideo dicunt alii quod generatio vniuoca est vbi principium et terminus sunt vnius rationis specifice. sicut productio caloris ab igne est vniuoca: et non productio caloris a sole vel a motu.

¶ Contra hoc arguo quadrupliciter. Primo sic. omnes concedunt generationem vni uocaum esse in diuinis. et tamen non omnes ponunt principium et terminum esse eiusdem rationis formalis. Nam multi ponunt relationem esse principium. et essentiam terminum. 2o sic. secundum omnes: generatio hominis est vniuoca. et tamen principium et terminus non videntur esse eiusdem rationis formalis. Nam principium in generatione videtur esse vis quaedam: siue virtus in semine: terminus autem est ipsa anima. 3o sic. nam in aliis ab homine potentia generatiua ponitur principium formale in generatioe. constat autem quod ipsa in multis non est terminus formalis: sicut asino: immo impa sensitiua non vegetatiua. 4o sic. vbicunque est terminus et principium eiusdem rationis. non potest esse vel oriri relatio nisi eiusdem rationis. si ergo principium et terminus sunt omnino eiusdem rationis: non poterit inter ea oriri relatio disquiparantie cuiusmodi est generatio actiua et passiua.

¶ Probo autem quod latio disquiparantie non possit esse inter illa extrema quae sunt eiusdem ronis omnino. inter extrema quae sunt vnum: vt sic: non potest esse difformitas. extrema autem eiusdem rationis: vt sic. fum dantur super vnum. ergo etc.

¶ Item omnis relatio quae est inter extremaeiusdem rationis. vt sic. fundatur super vnum. sed super vnum. vt sic. nulla potest esse difformitas. ergo relinquitur quod nec relatio disquiparantie. cuiusmodi sunt generatio actiua et passiua.

¶ Dico tamen cum scoto. quod tunc est generatio vniuoca quando generans et generatum habent eandem naturam specificam. dato quod principium productiuum differat in ratione formali a termino producto. sicut patet in beata virgine.

¶ Sed tamen hoc est sciendum. quod aliqua generatio est vniuoca quae habet principium formale: quod est eiusde rationis cum termino. sicut in productione caloris ab igne. Alia est: vbi solum habet. eandem naturam specificam. Prima est maior. quia quicquid habet secunda habet prima. non tamen econverso.

¶ Confirmatur. quia quandocumque est vniuoca tio inter illa quae principaliter respicit generatio. ibi est verior vniuocatio in generatione quam vbi non. sed generatio principalius respicit fundamentum et terminum. ergo ibi erit maiorvniuocatio.

¶ Secundo est sciendum quod posset esse dubium: dictum est enim quod vbi est principium eiusdem rationis et terminus: non potest esse relatio disquiperantie. ¶¶ Sed contra. quia calor ignis est eiusdem rationis cum calore aque. vnus tamen est producens et alius productus.

¶ Ideo notandum quod in quacumque natura est relatio producetis et producti. in illa oportet distinguere rationem productiui et producibilis. hoc autem declaro sic. non magis distinguitur ratio actiui et passiui quam ratio productiui et producibilis. sed quando aliqua res est actiua et passiua. ratio actiuitatis distinguitur a ratione passiuitatis. ergo eodem modo ratio productiui distinguitur a ratione producibilis.

¶ Confirmatur. quandocumque due rationes sio se habent quod vna ex ratione sua formali repugnat alicui: cui alia no repugnat: ille rationes distinguuntur ex natura rei: sed producibilitas repugnat deo. productiuitas autem non. ergo etc. secundum scilicet vtrum in diuinis sit genera Nunc circa tio vniuoca est insistendum.

¶ Dicitur communiter ab omnibus quod sic: et hoc videtur h vla. ex intentione ostendere. 5. li. de tri.

¶ Confirmatur autem quattuor rationibus. Primo sic. vbicumque enim producens et productum habent naturam eandem specificam vel quasi specificam. productio inter illa est vniuoca. Et hoc patet superius ex dictis de vniuocatione productionis. sed ita est in divinis. ergo etc.

¶ 2o sic. vbicumque principium productiuum et formalis terminus sunt eiusdem rationis. ibi est productio vniuoca: ita est in diuinis. Nam essentia quae ponitur formalis terminus posita est superius esse principium productiuum. ergo etc.

¶ 3o sic. vbicumque est productio equoca. semper productum est imperfectius producenete. nam causa equiuoca totalis semper est nobilior et perfectior suo effectu: sed producens in diuinis non est per fectius: nec productu est imperfectius: ergo etc.

¶ 4o sic. Omnis causa precise equiuoca est defectuose fecunditatis. quia non potest equalis perfectionis sibi productum generare: vel causare: sed certum est quod in diuinis nullus defectus fecundi tatis est. ergo etc.

¶ Sed instatur quadrupliciter. Primo sic inter vniuoca vt vniuoca sunt necessario est distinctio sed inter patrem et filium: vt vniuoca sunt: non potest esse distictio: quia vt vniuoca sunt: sunt vnus deus sine distinctio ne.

¶ 2o sic. que sunt vltimate vniuoca non sunt formaliter et quiditatiue distincta. hoc patet in sorte et platone. quod formaliter et quiditatiue non distinguuntur. sed pater et filius formaliter et quidditatiue distinguuntur: ergo inter eos non est summa vniuocatio.

¶ Tertio sic. Nullum vniuocum vt vniuocum potest plura producere pluribus productionibus alterius et alterius rationis: hoc patet. quia sunt eius dem rationis: et per consequens non erit inter ea relatio disquiparem tie: sed pater generat et spirat. ergo etc.

¶ 4o sic. impossibile est quod per distincta principia formaliter aliquod agens vniuoce producat plura. quia ex quo illa non sunt vniuoca inter se. nec in 3o sed per aliud et aliud principium produ citur filius et spiritussanctus. ergo etc.

¶ Ad primum dico quod oportet vniuoca distingui: non tamen inquantum vniuoca sunt quia sortes et plato distinguuntur: non inquantum homines sic dico in proposito. quod pater et filius distinguuntur per relationes. non tamen inquantum vniuoca.

¶ Ad 2m dico quod si ponerentur indiuidua distingui formaliter: faciliter euaderem. Sed hoc iam non dico. vt enim mihi apparet. persone diuine magis formaliter distinguuntur quam duo indiuidua eiusdem speciei.

¶ Ad argumentum dico quod maior et minor vniuocatio non attenditur penes maiorem vel minorem distinctionem vniuocatorum: sed penes ma iorem vel minorem distinctionem siue identitatem naturae: in qua conueniunt vel vniuocantur: et quia est in diuinis ma xima vnitas nature. quia scilicet numeralis: hinc est quod maxima vniuocatio inter omnes vniuocationes est ista vniuo catio.

¶ Ad tertium dico: concedendo quod vniuocum vt sic non potest plura producere pluribus productionibus et alterius rationis. sed quando productiua principia particularia variantur stante vniuoco vniversali. cuius natura communcatur. tunc non est verum. quia ratione principiorum par ticularium variatorum: poterunt variari productiones. hic modus non inuenitur in creaturis: forte de hoc dicam in materia de process. spiritussancti. In diuinis autem inuenitur: quia eadem natura communicatur. et eadem natura est concurrens partia liter: vt causa vniuersalis: particularia autem variantur scilicet intellectus et voluntas: ratione cuius varietatis: sequitur varietas productionum. Ad 4m dico. quod si illa duo principia vniversale et particulare eidem supposito conuenirent tunc vniuoce producerent. sicut si sol haberet vim solis et hominis vniuoce produceret hominem: in creaturis autem non innuenitur cursus causarum vniversalis et particularis in eodem supposito: sed in eodem supposito patris est vtrumque principium productiuum scilicet essentia et intellectus adhuc remanet difficultas: quia non videtur Sed hic intelligibile quod summa vniuocatio sit ibi vbi principium et terminus sunt alterius rationis: sicut est in proposito: quia memoria est principium et essentia terminus. Dico quod ad vniuoncationem perfectam sufficit in principio prin cipali conuenientia cum termino: sicut est hoc: quia essentia est prinprincipale: et ipsa est omnino eadem cum termino: quae etiam est essentia precise.

¶ Contra. primo. quia tunc non erit tanta vuiuocatio sicut in creaturis. quia totale principium caloris est calor.

¶ 2o quia in creaturis videtur quod a particulari causa sumatur vniuocatio. cum ergo hoc hic non sit: non est vniuocatio.

¶ Ad primum dico quod falsum supponit scilicet quod principium totale in creaturis sit eiusdem rationis cum termino non enim aliqua causa parti cularis et creata est que sit tota causa sui effectus: quin ibi concurrat saltem deus.

¶ Ad 2m dico quod si causa vniversalis assimila ret sibi effectum. esset maior vniuocatio quam quod particularis assimilet sibi et non vniuersalis. ex defectu enim fecuditatis est in creaturis: quod causa vniversalis non sibi assimilet productum. sed in diuinis est ex plenitudine perfectionis. et ideo est maior vniuocatio. Nam si sol et asinus producerent solem: maior vniuo catio esset quam quando producunt asinum.

¶ Sed dices. quod in creaturis inuenitur vel potest inueniri maior vniuocatio. Primo quia lumen lune a lumine solis causatum est totaliter: et est eiusdem rationis. ergo etc. 2o quia si voluntas diuina causaret aliam volun tatem: cum voluntas sit totalis causa effectuum ad extra tunc esset maior vniuocatio. quia esset identitas rationis formalis in totali principio productiuo: et in termino formali.

¶ Ad primum dico sicut dixi. quod nec lumen a lumine: nec aliquod creatum ab aliquo creato causatur totaliter: quin necessario ibi concurrat saltem voluntas diuina.

¶ Ad 2m dico quod si voluntas esset accidens separabile: tunc esset difficile: tamen dico quod voluntas est per se passio angeli vel anime rationalis. et vniversaliter omnis naturaspiritualis. nulla autem per se passio potest esse terminus primus alicuius factionis. sed subiectum. Unde dico quod creatio illa primo terminatur ad essentiam angeli vel anime.

¶ 2a difficultas potest es se de ista vniuocatione. Nam si sit perfecta conditio causalitatis quod vniuoce producat: tunc causa magis vniuoce producens esset magis perfecta: cuius contrarium nos videmus in creaturis: immo semper oppositum.

¶ Dico quod perfectissima causalitas non est perfectissima productio. sicut nec perfectissimus homo est: per fectissima substantia. licet autem causalitas sit perfectissima sine vniue catione: non tamen productio. Et ratio potest esse: quia causalitas perfectior idetur praecise ipsum causans vel producens respicere. productio autem tam principium quam terminum. Ideo cum imperfectione termini stabit perfectissima causalitas. non tamen stabit perfectissima productio. sicut in diuinis.

¶ 3a difficultas est quia non videtur quod ista productio sit vniuoca: quia natura ratione cuius deberet esse vniuoca: non videtur dici vniuoce de generante et generato: quia sic esset species: sed solum identice dicitur et non formaliter.

¶ Dico quod natuam diuina dicitur vniuoce de generante et generato: et cum hoc etiam dicitur identice: et propter istam identicam praedicationem forte amouetur ab ea quod ipsa non sit species.

¶ 4a difficultas. est si deus generat deum vniuoce. vtrum aliudeum vel se. ista enim sunt immediate contraria scilicet se vel alium. ergo vese deum vel alium deum: non se deum. quia nihil seipsum generat. nec alium deum. quia tunc essent duo dii.

¶ Dico quod locus a contrariis tenet simpliciter. et ideo concedo quod si genuit: genuit se vel alium

¶ Sed dico tamen quod locus a contrariis non. tenet si sumatur non simpliciter: sed cum determinato praedicato.

¶ Exiptum. homo producit: sequitur vel quod se: vel aliud. Sed sic dicendo homo producit. non sequitur vel se hominem. vel alium hominem: quia potest producere aliquid aliud ab homine. Eodem modo in proposito. deus producit. ergo se vel alium.

¶ Sed contra videtur quod locus teneat cum constantia subiecti.

¶ Exemplum. homo producit hominem. vnde sequitur aut se vel alium. in proposito autem additur. constantia subiecti. quia dico quod deus producit deum.

¶ Dico secundum Aug. concedendo prnsentiam. quod genuit se deum et alium deum. Genuit quidem se deum: hoc est indistinctum in deitate ab illo. sed distinctum in persona. Genuitlent alium scilicet in persona. qui etiam est deus. hoc et videtur sufficere quantum ad rem. licet forte in nolmine sit difficultas

¶ Ad auctoritatem in principio dico. quod hilarius et Augu. accipiunt maioritatem in diuinis solum proprincipalitate.