Quaestio 5

Quaestio. ve relatio includat in suo conceptu quiditatiuo terminum. quod non. quia vnum disperatorum non includiter in altero quiditatiue: llsse terminus et relatio sunt disparata. ergo etc.

¶ contra. Relatio proprie est ad aliud. ergo quiditatium includit illud aliud.

¶ hic sunt duo facienda. Primo videnteum est quiod sit ratio diffinitiua relationis in genere proprio.

¶ 2o quid sit ratio diffinitiua relationis extra proprium genus scilicet per additamentum. ad primum dicunt aliqui quod relatio non diffinitiQuantu in genere proprio: sicut accidentia absoluta: quia ab eisdem res formaliter constituitur distinguitur et diffinitur: sed distinctio relationis non est nisi per terminos et fundamentum. ergo diffinitio que constat ex principiis constituti uis ipsius relationis non erit ex his que sunt in genere proprio. cum terminus et fundamentum sint alterius generis.

¶ Sed contra istud arguo. 4r. primo sic. Quando aliquod genus diuiditur per differentias oppositas. species sub illo genere con stituuntur ex eo et ex differentiis oppositis diuidentibus scilicet vna per vnam et alia per aliam: sed genus relationis diuiditur per differentias oppositas: sicut alia predicamenta. alioquin omnia relatiua essent eiusdem speciei. sequitur ergo quod species relationis poterit diffiniri per genus et differentiam

¶ 2o sic. Omne constans ex partibus essentialibus potest per illas partes diffiniri: quia diffinitio nihil aliud est nisi relexpressio per suas partes essentiales: sed species relationis pstat ex genere et differentia tanquam ex partibus essentialibus: sicut omnis alia species. ergo etc.

¶ Confirmatur. quia ex illo constat omnis species in quod resoluitur: sed omnis species resoluitur in differentiam qua ab omli alio specifice distinguitur: et in genus quo cum aliis conformitatem habet. ergo ex istis constat. et sic propositum.

¶ 3o sic. Diffinitio constat ex his que dicuntur in primo modo dicendi per se. quod ergo habet praedicata sufficientia de primo modo potest diffiflfiniri: sed species relationis habet genus et differentiam que sunt intrinseca et de primo modo. ergo potest diffiniri.

¶ Confirmatur. quia praedicamentum relationis dicitur in primo modo dicendi per se de omni specie relationis. et omne tale est diffinitiuum. Et tuc sic. Aut illud est tota diffinitio: et habetur propositum. aut pars. et tunc alia diffinitiuanon essent extra genus suum. cum omnia diffinitiua sint subalterna tim posita.

¶ 4o sic. Predicamenta sunt impermixta: ita vt res: nec aliquid vnius praedicamenti erit de essentia eius quod est in altero praedicamento. diifcfintis ergo essentialis non erit per aliquid quod est alterius predicamenti: sed praecise per illa que sunt illius generis in quo est diffinibile.

¶ Ideo dico quod sicut omne aliud accidens pter diffinitionem que datur per additamentum habet diffinitionem sui proprii generis per sua intrinseca essentialia: ita relatio praeter suam diffinitionem que est per extrinleca potest difficultas niri per intrinseca et essentialia sui generis. Nec valet ratio opionis opposite. Relatio enim per suam propriam differentiam distinguitur et differt a quacumque alia relatione quae non sit eiusdem spe ciei cum illa. per fundamentum autem siue per terminum non distinguitur nisi originaliter. Contra istam conclusione instatur 4r. Primo sic. Omne quod diffinitur ad se habet entitatem ad se: sed quod diffinitur in proprio genere diffinitur ad se: et sic relatio erit ad se: quod est secundum.

¶ 2o sic Nulla comparatio diffiniti ad sua principim intrinseca et diffinitiua est compratio ad aliud. alioquin omnia supposita omnium praedicamentorum essent ad aliud: sed: per te: relatio diffinitur proprie per sua principim intrinseca. ergo non diffinitur per aliquid aliud.

¶ 3 sic. habita propria et completa diffinitione alicuius. illud potest perfecte concipi circumscriptis omnibus aliis: sed intellectus non praesperfecte concipere relationem per ea precise que sunt proprii generis: quia ipsa est ad aliud. ergo non diffinietur praecise per illa.

¶ 4o sic. Quod aduenit alicui preter suam diffinitionem est enim aduentitium: quantum ad suam rationem formalem: sed preter relationis diffinitionem per propria et intrinseca sui generis intelligitur terminus adueniens. ergo habitudo eius ad terminum erit aduenticia.

¶ Ad ista.

¶ Ad primum concedo maiorem. Sed quando dicitur in minore. relatio diffinitur ad se. nego. licet enim relatio diffiniatur per genus proprium et didifferentiam: tamen vtrumque est ad aliud: ita quod tota diffinitio et quelibet eius pars est ad aliud. et per consequens entitas eius erit ad aliud.

¶ Ad 2m dico quod comparatio diffiniti ad diffinitiua que sunt sibi intrinseca non est comparatio ad aliud: sed comparatio diffiniti quam habet ex principiis suis. illa potest esse ad aliud silla diffinitiua sunt ad aliud. modo sic est quod diffinitiua relationis omnia sunt ad aliud: et ideo relatio est ad aliud.

¶ Ad 3m dico quod maior est vera in absolutis. conceptus enim completus habetur de istis habita diffinitione: sed in relatiuis non est sic: quantumcumque habeatur conceptus sui generis et diffiniatiuus. non quietatur intellectus nisi in comintelligendo terminum: quae non est de genere relationis: sed aliud.

¶ Ad 4m dico quod extra rationem formalem relationis est terminus: sed cum dico: ad aliud ipsum: ad: est intrinsecum. et aliud est extrinsecum: tamen de contellectu eius est. non autem de intellectu eius primo et principali. de tali enim intellectu non sunt nisi illa de genere relationis.

¶ Sed quare in diffinitionibus semper ponitur fundamentum: ita quod relatio semper diffinitur per fundamentum et terminum:

¶ Dico quod quando nobis ignota est differentia propria et intrinseca: debemus eam per manius circumloqui: et ideo differentiam propriam per fundamentum circumloquimur. ad 2m principale videndum est de diffifuit Quantum finitione relationis que est per extrinseca scilicet per terminum.

¶ Et quantum ad hoc dicunt aliqui quod talis diffinitio est quiditatiua. vt cum dicitur: pater est habens filium: quia ratio relationis est ad terminum: et etiam eius quiditas.

¶ Sed contra. hoc argenta. 4 Primo sic. Quandocumque aliquod commune diuiditur per aliquas differentias oppositas: vna illarum non est de ratione constituti ex opposita: sed ens diuiditur per absolutum et respectiuum: terminus autem est absolutum. ergo non est de ratione quiditatiua relationis

¶ 2o sic. Unum oppositorum non est de ratione quiditatiua altel rius: quia tunc esset sibiipsi oppositum per quiditatem propriam: sed relatio est opposita suo termino. maxime aut si ipsa sit ad oppositum: sicut relatio contrarietatis vel aliqua huiusmodi. ergo etc.

¶ 3o sic Nam si terminus est de quiditate relationis: sequitur quod creatio passi ua erit perfectior actiua: quia ipsa includeret deum in sua quidi tate. sequitur etiam quod deus includatur in quiditate alicuius existentis increatura.

¶ 4o sic. Omne illud quod est de quiditate et intrinse ca ratione alicuius: illud est in eo formaliter. alioquin diffinitio esset extra diffinitum: sed constat quod terminus relationis non est in ratio ne formaliter nec intrinsece. ergo non est de ratione eius. Ideo dico quod terminus non est de ratione intrinseca relationis: et ratio potest esse: quia vna species perfecta in aliquo genere non potest esse de quiditate alicuius alterius speciei: sed contingit terminum esse specie completam in genere substantie. ergo etc.

¶ Dico ergo quod terminus non est de quiditate relationis licet non poterit intelligi sine eo.

¶ Sed contra hoc arguo. 4r. primo sic. Quando aliquid diffinitur per additamentum illud potest intelligi sine eo sicut patet de accidente absoluto. ratio autem diffinitur per terminum sicut per additamntum. ergo etc.

¶ 2o sic Essentialior est comparatio relationis ad suum terminum quam ad fundamentum. ista patet. quia sine fundamento potest intelligi. non sine termino: sed relato respicit fundamentum in 2o. ergo respicit terminum in primo modo: quia primus modus est intimior 2o

¶ 3o sic. Quando sunt aliqua realiter distincta si vnum non includit quiditatiue in alio: illa possunt inter se separari: sed relatio et terminus differunt realiter: et terminus non est de quiditate relationis igitur vnum ab alio poterit separari. et sic relatio erit sine terie

¶ 4o sic. Essentialior habitudo est relationis ad suum terminum quam ad suum superius: quia sine termino non potest concipi: et tamen sine superiori sic. sicut patet. quia dubium est de actione vtrum sit ingenere relationis: sed relato respicit suum superius quidita tiue. ergo etc.

¶ Ad primum dico quod relatio diffinitur per duo additamenta scilicet per fundamentum. et in hoc aliis accidentibus equiparatur: et sine isto potest intelligi. et per terminum. et sine illo non potest intelligi. inter additamenta enim potest esse gradus: ita quod terminus sit intimior.

¶ Ad 2m dico quod habitudo relationis ad fundamentum est de secundo modo. et est eius passio fundata in eius quiditate. habitudo autem relationis ad terminum est eius quiditas. non tamen terminus eiest de eius quiditate. et sicut fundamentum non est de secundo modo: ita nec terminus de primo.

¶ Ad 3m dico quod illa regula est vera de priori per comparationem ad posterius. non tamen econverso: li igitur terminus possit esse sine relatione: quia prior est ea et distinctus realiter. non tamen econverso. cum relatio sit posterior termino et eum necessario praesupponit.

¶ Ad 4m dico quod eadem habitudo est relationis ad superius et ad terminum. per supe rius enim relatio est ad terminum. dato quod per superius quiditatiue diffiniatur: et non per terminum. et si illa relatio distincte cognosceretur. et suum superius cognosceretur: sed interdum indistincte cognoscitur. et per consequens suum superius indistincte: et inccirco contingit dubitare de suo superiori quantum ad ea que solum distincta cognitione cognoscuntur. Et similiter potest dici de termino quod indistincte cognoscitur.

¶ Sed hoc est vnum dubium. quem scilicet terminum habet relatio in generali scilicet relatio priaodicamentalis. quia de relationibus specificis vel particularibus non est tantum dubium. quia paternitas habet pro termino aliquio quod de facili cognoscitur: et sic de aliis.

¶ Dico quod oportet dicere quod habeat terminum. quia si non. tunc contingeret eam intelligi sine termino: et ita ad se. vel affirmatiue: et sic est set absolutum. vel negatiue. et sic equipraretur primo diuiso in ens ad se et ad aliud scilicet enti.

¶ Sed istud non potest esse relatio opposita. quia relatio predicamentalis nullam habet ta lem: quia de omnibus dicitur. illa autem non esset in predicamento relatio¬ nis. nec potest dici quod sit fundamentum relationis opposite paert idem. quod nullam relationem oppositam habet.

¶ Dico ergo quod relatio ecundum suam communitatem praedicametalem habet pro termino illud quod dicitur ditiomnibus terminis tam absolutis quam relatiuis. Constat autem quod relationem potest terminare relatio potest etiam termiare absolutum et de omnibus istis relationibus dicitur ipsa relatio praedicamentalis. dicitet ego sibi pro termino dari illud quod se extendit ad omnia ista. illud autem non potest esse ens absolutum nec ens respectiuum. ergo il lud quod indifferenter se habet ad ens absolutum et respectiuum et ita ens neutrum. quod non potest esse ens respectiuum patet. quia quando relatio particularis terminatur ad absolutu. tunc etiam ratio praedicamentalis habet suum terminum. ergo vel absolutum vel respectiuum si respectiuum. igitur absolutum includit respectiuum. Eodem modo arguitur de alio. et sic patet ad illud.

¶ Ad rationem in oppositum patet.