Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctiones 14-16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctiones 24-25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctiones 34-35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctiones 38-39
Distinctiones 40-41
Distinctio 42
Distinctiones 43-44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctiones 4-5
Distinctiones 6-7
Distinctiones 8
Distinctiones 9-11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctiones 31-33
Distinctio 34
Distinctiones 35-42
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctiones 5-12
Distinctiones 12-16
Distinctiones 17-22
Distinctiones 23-32
Distinctiones 33-36
Distinctiones 37-40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctiones 2-3
Distinctiones 4-5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Distinctio 49
Distinctio 50
Quaestio 2
Quaestio. iii UTrum In diuinis sit aliqua non identitas ante omnem distinctionem: Quod sic. quia sicut omnis negus resoluiter in affirmationem: ita distincio in non identitatem.
¶ Contra. d Negentio non praesupponit affirmationem oppositiam quod ante distinctionem omnem nulla non hic dicitur identitas dibet poni in divinis: nec est intelligibile quod non identitas sit sine aliqua distinctione: si enim sunt non idem necessario sunt distincta: reducuntur enim ad extrema contradictionis.
¶ Contra istam opionem ostendo quod ante omnem distinctionem sit aliqua non identitas: et arguo 4r. Primo secundum Augse. sic. Omne quod est ad aliud necessario prius est ad se: sed omne quod distinguitur ab alio per distinctionem necessario est ad aliud: quia per distinctionem sicut per respectum refertur. ergo necessario prius ad se: tunc accipio illud prius: in qua homo prius est ad se quam sit ad afinum per distinctionem: in illo priori aut est idem asino: et tunc postea non posset aduenire distinctio: aut est non idem: cum ergo in illo priori non sit distinctio non identitas praecedit distinctionem. 2o sic: quandocumque sunt aliqua opposita circa idem illud quod non potest separari ab illo inest prius. Nam priora generatione sunt posteriora resolutione: sed contrarie opposita et contradictorie opposita circa illud in quo sunt sic se habent quod contrarie opposita possunt separari: non autem contradictorie opposium: ergo contradictorie opposita sunt priora. probatio minoris. Nam deus potest facere subiectum sine contrariis immediatis: quia sunt realiter distincta ab eo et posteriora: non potest autem facem subiectum sine contradictorie oppositis quin sit album vel non album: ergo illa sunt priora. tunc vltra. identitas et non identitas sunt contradictoria: et identitas et diuersitas sunt contraria: ergo ante diuersitatem et distinctionem necessario erit non identitas. 3o sic. quandocumque alique oppositiones sunt essentialiter ordinate: talem ordinem retinent in subiecto qualem habent inter se: sed contrarietas et contradictio: ita sunt ordinata imter se: quod contradictio est prior natura ipsa contrarietate: hoc patet. quia nulla contrietas potest esse sine contradictione: contradictio autem potest bene esse sine contrarietate. ergo prior erit oppositio contradictionis in subiecto quam contra rietatis. 4o sic. Omnis passio praedicata de subiecto in 2o modo primo us inest subiecto quam differentiae divisiue illius substanti: sed idem et non idem: si cut affirmodo et negatio sunt passiones entis: et idem et diuersum sunt differentiae diuisiue: ergo prius illa quam ista.
¶ Ad euindentiam istius conclusionis quam argumentum facta concludunt: est sciendum quod in quiditatibus creaturarum est inuenire 4or signa naturae: quae possunt arplicari ad omne ens. Accipiamus ergo quiditates albedinis et nigredinis. in eis est reperire 4or signa naturae. primum est in eis in qui conueniunt eis illa quae sunt de per modo dicendi per se. constat autem quod talia praedicamenta praeueniunt illa quae non sunt quiditatiua. 2m signum naturae est in qui conueniunt eis praedicamenta negatiua: et negationes in eorum rationibus formalibus fundate: quod autem illa de primo modo adueniant prius et in primo signo: patet. quia omnis negi est posterior affirmatioe in qua fundatur. In isto enim signo incipit verificari prius principium complexum. De vno quoque affirmatio vel negius vera. In primo quidem signo albedo. nec est quanta: nec non quanta: sed albedo tamtum: quia nullanegatio conuenit ei quiditatie: et ideo non est quanta: nec non quanta. In 2o autem signo necessario vel affirmatio vel negatio inest. Et patet quod negentio est vera in negando scilicet praedicationem aliorum consequentium albedine quantum ad primum signum scilicet ista nestioa. albedo non est quanta. vt est in prer signo: non tamen est vera simpliciter: sed tantum proprimo signo: quod autem talis negatio sit prior sua affirmatione et posterior quiditate: probatur sic. Omne quod demonstratur de aliquo est eo posterius: de quo demonstratur: quia est in 2o modo: sed hec negatiua: albedo non est quanta in primo signo demonstratur de albedine: ergo albedo prior est negatione. quod autem fit prior tali affirmatione sidi opposita: patet. quia magis immediate sequitur negatio propeor signo: pro quo talia praedicamenta non conueniunt quam affirmatio eorundem pro signo: pro qui conueniunt. huiusmodi autem est talis negato. et isto modo prius est homo non risibilis: quam risibilis et non albus quam albus.
¶ Si dicatur quod prius homo videtur esse risi bilis quam non asinus: et tamen primum praedicatum est affirmatiuum de 2o modo: et 2m negatiuum.
¶ Dico quod si intelligatur per non asinum: idem quod distinctum: sic dico quod hoc praedicatum esse distinctum posterius inest quam risibile: quia vnum inest per accidens et aliud per se. Si autem intelligas per istam negationem: homo non est asinus: solummodo negionem identitatis asini ad hominem vel econverso. Dico quod illa negatiua est prior quacunque affirmatiua de 2o modo. 3m signum naturae est in quo conueniunt eis passio nes per se positiue: quia quandocumque aliqua passio posita conse quitur ipsum subiectum pro aliquo signo posteriori illud subiectus praeintellecitur in signo priori fuisse sub negatione illius. Nam si non: tunc sub affirmatione. et sic sibi infuisset primo modo: cuius oppositum supponitur: supponitur enim quod pa in 2o signo adueniat sicut omnia praedicata affirmatiua: vel saltem in 3o signo pon praecessionem prerdicamentorum negatiuorum. 4m signum est in qua sibi conueniunt ea quae per accidens insunt: sicut patet de multis modis intrinsecis: qui per demonstrationem de quiditate non possunt concludi: sicut quod albedo existat: et quod albedo fit haec et quod albedo sit intensa: et de multi aliis: probatur quod ista sibi insunt post omnia praedicata: quia quaecumque insunt alicui subiecto per se et necessario sibi prius conueniunt quam quae per accidens insunt: sed illa de tribus signis praecedentibus conueniut subiecto per se et necessario. illa autem de 4o signo per accidens et contingenter: ergo necessario conueniunt eis posterius etiam in posteriori signo quam alia praedicta.
¶ Istis praemissis ad propositum applicando patet: quod albedo et nigrede in primo signo: nec sunt idem: nec non idem: quia identitas non conuenit sibi: nec non identitas pro primo signo: sed tantum albedo et nigredo sunt: sicut equinitas est tantum equini tas. In 2o signo autem albedo et nigredo sunt non idemNam ex ratione formali vnius demonstratur quod non sit alterum. In 3o autem signo albedo et nigredo sunt distincta: quia distinctio est passio per se positiua: accipiendo distinctionem in communi: quia distinctio realis est per accidens inter ea. quod autem non identitas sit prior distinctione sufficienter probatum est contra opinione. primam. In 4o autem signo insunt sibi existentia et inherentia et talia. Uerum est quod quodlibet istorum signorum diuisibile est. Nam in primo signo aliqua sunt priora aliis. In negatiuis etiam de 2o signo forte ita est: et in illis affirmatiuis etiam de 3o signo. In illis autem de 4o signo non est dubium. Nam prius albedo existit quam inhereat etc.
¶ Sed contra ista instatur 4r. Primo sic. Quandocumque aliquid distincte diuiditur: quicquid cadit sub illo cadit sub altero diuidentium: hoc patet. quia numerus diuiditur per par et impar: si cut per differentias distinctas. Ideo quicquid cadit sub numero necessario cadit sub pari vel impari: sed ens diuiditur per idem et diuersum: sicut per distincta: ergo omne ens necessario est idem vel diuersum.
¶ 2o sic. Posito vno contrariorum immediatorum cum constantia subiecti necessario: aliud remouetur: sed idem et diuersum vndni contraria immediata circa quodcumque ens: ergo si aliquod ens non sit idem necessario: per locum a contrariis immediatis erit diuersum.
¶ 3o sic. Sicut se habent idem et diuersum essentialiter circa est sentias ita idem et diuersum formaliter circa formalitates. sed sequitur. non sunt idem essentialiter: ergo sunt distincta essentialiter: ergo eodem modo sequitur non sunt idem formaliter: ergo sunt distincta formaliter: quod est propositum.
¶ 4o sic. quandocumque aliquod predicatum dicitur de aliquo subiecto simpliciter accepto eodem modo dicetur de eo cum determinatione accepta non diminuente: sed ly formaliter non est deterus diminuens. Cum ergedicatur quod omne ens vel est idem vel diuersum: sequitur quod omne ens vel est formaliter idem: vel diuersum formaliter: eodem modo sequitur hoc non est idem: ergo diuersum: sequitur. hoc non est formaliter idem: egr distinctum formaliter. propter eande rationem.
¶ Ad primum concedo ma iorem: quod necessario omne quod cadit sub ente vel est idem: vel diuersum: et ideo talia que dicuntur non idem formaliter dico: quod cadunt sub membro altero scilicet sub identitate: verum est enim quod sunt ide simpliciter: licet non pro primo signo: et bene stat quod sunt non idem pro aliquo signo: et tamen simpliciter idem.
¶ Dico ergo quod intellectus et volun tas in deo sunt vna res: et idem simpliciter loquendo: non autem diuersa.
¶ Ad 2m dico. quod si diceretur de istis: de quibus est sermo: quod essent non idem simpliciter: bene sequeretur per locum a contrariis immediatis: quod essent distincta simpliciter: sed non conceditur prima ilicet quod non sunt idem simpliciter. Si vero dicas quod non sunt idemformaliter: ergo sunt distincta. Dico quod addito tali modo non sequitur per locum a contrariis immediatis: quia talis modus distruit contrarietatem. Ideo dico. quod sicut iste non sunt contrarie. homo est quiditatiue sanus: et homo est quiditatiue eger: sed iste sunt contrarie: homo est eger: homo est sanus: sic nec hic: ista sunt idem formaliter. ista non sunt idem formaliter: ita quod addito modo non tenet: sed simpliciter loquendo tenet.
¶ Ad 3m dico quod homo et asinus non sunt idem essentialiter: nec sunt distincta essentialiter: quia neutrum ho rum est de eorum essemus.
¶ Sed contra hoc accipiamus distinctionem essentialem pro illa distinctione quae fundatur in essentiis: et ita dicam de distinctis formaliter.
¶ Dico quod licet consequentia illa posset tenere in creatis: vbi sunt quattuor signa. de quibus superius est aliqualiter tactum: tamen in divinis non: quia non sunt ibi nisi duo.
¶ Ad cuius euidentiam est sciendum. quod sicut dicebatur superius de illis quattuor signis qua conueniunt albedini et nigredini scilicet quod in primo signo albedo et nigredo sunt tantum ipse: i 2o possunt intelligi no idem. in 3o intelliguntur distincta. in 4 adueniunt eis aliqua per accidens: sicut est imaginandum in diuinis de intellectu et voluntate: et etiam de aliis attributis quantum ad primum signum: et quantum ad 2m: sed quia habent aliquid quod videtur repugnare distinctioni quae sibi deberet competere pro 3o signo scilicet in finitas quae excludit omnem distinctionem. et etiam repugnat eis aduenire aliqua per accidens. hoc est quod licet simili modo procedatur quantum ad primum signum et 2m: non tamen quantum ad 3m et 4or que eis non competunt Primum ergo eis conuenit vt natura eorum et quidditas salueter: et 2o vt saluetur in eis veritas primi principii complexi. Cum ergo priori non repugnet intelligi sine posteriori: et 2m signum in quo sunt non idem fit prius 3o in quo deberent esse distincta: nulla repugnantia videtur subtiliter intelligenti. quod dicantur aliqualiter niidem: et tamen non sunt distincta: nec repugnat vniversaliter non identitati esse sine distinctione propter prioritatem.
¶ Ex hoc patet ad argumentum. In creaturis enim inueniuntur non solum duo primasigna: sed etiam 3m et 4m. eo quod nihil in eis est quod repugnet distinctioni: et his qua conueniunt per accidens: et propter hoc babetm: sunt non idem: ergo distinguuntur: sed in divinis: quia non est ibi 3m signum: pro quoeis deberet inesse distinctio nec etiam 4m: pro quo deberent in esse insunt per accidens: non tenet.
¶ Ad 4m dico quod precia differetio diminuens vel distrahens non destruit propositionem: sed etiam differentio praescindens: multe enim propositiones sunt simpliciter vere: quae tamen false: sunt ad dita praecisione tali. Ista enim est simpliciter vera. homo aut est sanus aut eger: et tamen ista est falsa: homo quidditatiue est sanus vel eger. praecius enim addita fundamento sic praescindit fundamentum quod abstrahit ab omni passione et contrarietate: nec aliquod est predicatum de 2o modo quod possit ipsum attingere sub ta li precisione.
¶ Dico quod licet non sit ibi distinctio realis scilicet qua est relates realis: tamen bene est ibi distinctio fundamentalis inter illaattributa: sic quod voluntas non est formaliter intellectus et fundamentaliter distinguuntur: nec ratio quiditatiua voluntatis est ratio quidditatiua intellectus.
On this page