Quaestio 1

¶ Distinctio. ix. x. et. xi. Questio i.

Post predicta autem etc. hoc etiam inuestigandum est etc. Illud quoque sciendum etc. CIrca distinctionem nonam: et circa duas alias sequentes. quaro 4or quaestiones Prima est. vtrum angelus possit loqui alteri angelo intellectualiter. Et videtur quod non. quia vbi est intellectualis locutio superflui ensibilis. Sed in angelis ponitur locutio sensibilis: patet in Esanima. clamabant alter ad alterum.

¶ Sed pino. non existente corpore non videtur posse fieri locutio sensibilis: quia mediantibus organis sensus fit. mest. quod duplex est locutio. vohic sciendum cali scilicet et intellectualis. De prio non est dubium: quod angelus non potest loqui nisi in corpore existens Sed de secunda est dubium. certu est autem quod de facto loquum tur ad inuicem. De modo autem sciendum. quod vnus modus dicendi est quod existens in primo actu potest elicere secundum. species est primus actus. 2us est locutio. Alii dicunt. quod per caractares quosdam impressos in medio. Alii dicunt. quod fit per determinationem obitecti: proponendo illud in vniversali. Alii dicunt quod fit pre expressio nem: sicut intellectus noster intelligit: non imprimendo aliquid per expressionem.

¶ Sed contra primum arguitur per hoc quod deducitur ad actum secundum. non habetur quod vnus angelus alium audiat.

¶ Contra secundum: esset fictio. si sint signa naturalia vnde fiant non apparet. sed si ad placitum. oportet quod illud placitum notum it alteri angelo.

¶ Contra tertium. obiectum naturaliter repraesentat. et ideo quicquid repraesentat naturaliter vni: eadem ratione repraesentaret alte ri.

¶ Contra 4m. Angelus praesens alteri non potest sibi occultare substantiam suam: que est sibi magis intrinseca. ergo nec actum intelligendi poterit.

¶ Ut ergo videamus intentio nem Sco. per oportet videre quomodo fit locutio. vbi sciendum quod me moria fecunda est principium productiuum verbi scilicet obium et intellectus. sic ergo fit quod angelus habens principium productiuum verbi: potest imprimere in altero angelo.

¶ 2m videtur praeambulum. quomodo alter potest audire: et hoc est. quia alter angelus habet sufficientem intelectum ad recipiendum: sicut alter ad imprimendum.

¶ 3m. quid intelligimus nomine locutionis. et dico quod non actu intelligendi. quia locutio est forma respectiua. Similiter nec actum audiendi illam locutionem. quia per auditionem non intelligimus actum quo causatur in alio actus. Sed receptionem qua receptiuum recipit ipsum actum. Sic ergo loqui: est actum productum imprimere: et audire est receptio eius.

¶ Sunt ergo hoc quatuor signa. Primum signum in quo consideratur intellectus agens in loquente et possibilis in eodem. Secundo considerandi sunt duo actus absoluti: vnus in vno: et alius in alio. In 3o signo sicut duoactus dicendi. Primus quo alter producit. Secundus quo alter producitur. In 4o signo est actus imprimendi et recipiendi: et est locutio et auditio.

¶ his praemissis probo quod possunt loqi. In nobis vero consistit quod imprimatur conceptus vni us alteri. et quia n possumus immediate. ideo requiruntur signa ex teriora rationalia. Istud declaratur. primo sic. quando actiuum est in actu et passiuum in potentia sufficienti ad recipiendum. appro ximatis istis potest vnum agere: et aliud pati. sed angelus loquens habet memoriam fecundam et productiuam verbi: et alius potest recipere qui audit: et qui est sufficienter approximatus ergo etc.

¶ 2o sic quandocumque aliqua postia actiua est in potentia actuali ad producendum aliquem effcantum si sit receptiuum in potentia essentia li et sufficienti ad recipiendum potest illum producere in illo. Memoria autem angeli est in potentia actuali ad producendum. quia habens speciem: et alius in potentia essentiali ad recipien¬ dum. et non est aliquod impecificam. ergo etc.

¶ 3o sic. vbi est actiuum eiusdem rationis: et passiuum eiusdem rationis: similiter idem effectus potest sequia: sed memoria angeli loquentis potest imprimen verbum in suo intellectu possibili: qui est eiusdem rationis in vno: et in altero. ergo etc.

¶ 4o sic. quandocumque sunt aliqua due causae. vna continens virtua liter effectum: et alia potentialiter: effectus potest sequi: angelus autem continet virtualiter istum conceptum: quem habet. ergo alterius ange li intellectus qui est eiusdem rationis. Si ergo alter est in potentia passua. ergo etc.

¶ Sed contra instatur decem viis. Prima via est talis. quando est principium productiuum praehabens terminum adequatum non potest aliquid producere vltra. sed memoria fecunda angeli habet terminum adequatum in seipsa scilicet verbum suum proprium. est etc.

¶ 2a instantia est. quia dicunt quod intellectus agens et possibilis in vno angelo sunt actiua et passiua adequata. et ita non potest agens nisi in suo passiuo agem. sicut anima non potest perficennisi corpus suum quantumcumque sint eiusdem rationis.

¶ 3a. quia ratio concludit in potentiis factiuis: et non operatiuis: cuius modi sunt ille quae non extra se agunt.

¶ 4a. quia actus istarum sunt actiones immanentes. ergo etc.

¶ 5a de approximatione. ad producendum actum intellectus non sufficit approximatio quecumque: sed oportet quod sint in eadem substantia qualis esse non potest in duobus angelis.

¶ 6a. impossibile est quod actiuum agat in extremum nisi agat etiam in medium prius: sed angelus quando loquitur alteri angelo: vnus non potest immutare medium quando distant localiter.

¶ 5a. quia videtur quod vnum brutum alteri bruto loquipossit per actum imaginandi. quia habet sufficiens principium productiuum: et alter passiuum.

¶ 8a. quia tunc videtur quod oculus medus peterit loqui sensibiliter. quia habet principium productiuum actus viuendi: et tuus oculus est receptiuus eius.

¶ 5a. quia ratio concludit quod anime coniucte possent sibi loqui intellecualiter: nec esse cum ra de verbis. hoc autem non experimur.

¶ ontia. quia eodem modo se queretur quod angelus posset loqui anime coniucte: quod tamen non ex perimur.

¶ Ad primam instantiam dico. quod non habet terminum adequatum in verbo suo: sed est illimitata potentia ad producendum plura. Potentia enim passiua scilicet intellectus possibilis est illimi tatus ad plures actus intelligendin de diuersis obiectis. ergo multo magis intellectus agens ad producendumverba duo: sicut in patria vbi intellectus perficietur notitia matutina et vespertia: et naturaliter. licet enim non producatur notitia mati tina nisi a dieo. tamen receptio n est supenaturalis. Item quando sunt duecausae: vniversalis et particularis: si non sit limitata particularis neciversalis ad producendum vnum. nihilominus obiectum est causa particularis in causando actum intelligendi: et vnum potest causare simumille actus intelligendi: sicut sol in mille potentiis visiuis.

¶ Ad secundam rationem probat contrarium. quia virtus que habet causa tiuam vim eandem potest in eundem: effectum. mobilitas autem est eiusdem rationis in vtroque intellectu possibili. et eadem est mo tiuitas in intellectibus agentibus: nec est simile de formaque est causa intrinseca adequata materiae. sed si esset causa exemplaris extrinseca posset multa exemplare.

¶ Ad tertiam dico. quod potentia passiua est que producit operatiua: et vt si est passiua. modo dico quod intellectus potenties est potetia operatiua. Sed intellectus agens factiua.

¶ Ad quartam dico. quod inteligere est actio immanens. sed actus intellectus agentis est transiens sicut voluntas est principium productiuum actu um impatorum: et transit in materiam exteriorem. vlterius non proprie agit in materiam exteriorem. quia in passiuum eiusdem rationis.

¶ Ad quintam est dicendum quod est sufficiens approximatio maior enim requritur approximatio causare particularis quae niuersalis: vbi ille inueniuntur. essentia autem angeli per modum obiect mouet intellectum possibilem alterius angeli. ergo si est sufficiens approximatio: ita vel magis potest approximari viciniori: sicut esse. Item quanto virtus est efficatior: tanto minori approximatione indiget. Intellectus autem agens angeli est multum vicinior aliis agentibus.

¶ Ad sextam concedatur. quod nulla impressio intellectualis est in medio. In planetis enim requiritur quod agens contineat duos effectus. sicut sol illuminat et calefacit: et vim generatiuam habet. vna illarum est nata immutare medium. alia non. sed si nen haberet vitutem illuminatiuam. sed solum generationem: adhuc genera ret mineralia: vnde non generat in orbe lune: licet ibi transea influentia. vnde si angelus haberet tales virtutes: quibus immutaret medium prius immutaret: et postea causaret actum intelligendi in susceptiuo.

¶ Ad septimam. impedimentum approximationis est in sensitiuis. Intellectiua autem potetia non requirit contactum: sicut indistantiam: sed potentia organica requirit contactum. Imaginatio autem asini non potest coniungi imaginationi alterius propter interpositione organorum. Si autem separarentur per potentiam diuinam anima asininon posset operari: nec hoc: nec aliud: quia mediante orga no agit quicquid agit.

¶ Ad octauam dico. quod obiectum immediate causat actum in oculo non species. oculus autem posit super obiectum non facit sensum: sed in intellectu est oppositum.

¶ Ad nonam concedo quod anima separata potest alteri loquiSed quare non anima coniuncta: Dico quod est propter ordinem intellectus nostri ad potentiam fantasticam. Non enim potest intellectus noster intelligere aliquid nisi fantasia imaginetur eius singulare. Intellectus autem non est natus fantasiam im mutare sed post diem iudicii credo quod vnus poterit ateri loqui intellectualiter.

¶ Sed quid de anima et angelo: Dico quod propter idem angelus non potest loqui sibi. sed forsan anima posset sibi loqui. Possunt ergo redici omnes et roborari per predicta. est difficultas si distantia infinita potest impedire quod vnus angelus non loquatur alteri. cum dictum sit quod medium non immutatur ab eo. hHic oportet dicere quod distantia localis nihil facit. vbi approximatio nihil facit destruatur autem omne corpus: adhuc potest vnus alteri loqui. Et ita videtur quod quantumcumque aliqua distarent adhuc esset locutio vnius ad alterum. Incorporalibus autem est contrarium: quia prius immutant medium: et habent virtutem limitatam. Ideo non secundum quancumque distantiam possunt agere: actionibus autem non physicis non oportet: sicut in causatione similitudinis in quacumque distantia causatur causata albedine noua in illa quae erat prius vbicumque sit etiam acquiritur noua similitudo.

¶ 2a difficultas videtur quod locutio sit superflua. ex puris enim naturalibus potest angelus cognoscere obiectum sibi proportionatum eadem ratione qua potest videre caelum: et potentias: et etiam actus: et sic non indiget locutione.

¶ hic posset dici quod diuia dispositione fit occultatione. et ita de fcuonnon concurrit ibi voluntas diuina ad causandum illum actum cum obiecto. Sed si dimittatur in puris naturalibus. Dico quod acquirit notitiam istam in proprio genere in patria non obstante intuitiua. ita quod preter illam intuitiuam quam habet: alius imprimit sibi abstractiuam de eodem obiecto. Sed ad quid: Ni quid non sufficit intuitiua: dico quod eius perfectio est quod vtroque modo cognoscat.

¶ 3a difficul. quomodo lequitur vni et non alteri. Scotus dicit. quod quandocumque est vi tus actiua quae in sua potestate habet primum actum eodem modo habet actum secundum. sicut intellectus actum dicendi et intelligendi. Angelus autem sicut habet in potestate sua loqui v non loqui. ita est in potestate sua imprimere vel non imprimere alteri. Illud non sufficit. licet enim in potestate voluntatis sit producere actum vel non. non tamen est in potestate sua. ex quo productus est: quin recipiat actum suum. Et posset dici. quod loquendo vni loquitur omnibus eque distan tibus. Aliter potest dici. quod sicut videmus quod ignis eiusdem rationis effectum habet causare in diuersis aquis. non tamen potentiaeundem numero. sic angelus in detus numero potest cas re vnum effectum in vno numero distincto: et determinnat se ad producendum vnum numero: et non alium

¶ 4a difficultas si potest vnus loqui quantumcunque multimumum. Uide tur quod non. quia potentia non potest producere nisi determin¬ natam multitudinem sicut sol.

¶ Sed contra. quia non possunt tantum multiplicari angeli: quin possent cognoscem substantiam vnius etiam haec conuenit causare particulari. ergo videtur quod magis causae vniversali. econverso autem nin otest fieri. quia non potest quantamcunque multitudinem recipee. Dico tunc quod angelus non potest loqui nisi de illis quorum habet notitiam habitualem et actualem. Primo enim memoria causat actum sui in suo intellectu quem habet magis approximatum et postea in alium.

¶ 5a di. si potest loqui de eo quod alter actu cogitat. vi quod non. quia sunt eiusdem ronis.

¶ 6a difficultas si potest sibi loqui de obiecto beatifico: Dico quod si beatitudo esset per speciem intelligibilem esset dicere quod sic. sed tunc vnus beatificaret alium. Dico ergo quod ab essentia immediate causatur actus beatificus. Istum non continet angelus virtualiter: et ideo non potest alteri imprimen de obiecto igitur beatifico non potest loquinquantum tale. nisi per speciem.

¶ Alia difficultas si vnus angelus potest alteri falsum dicere: Dici tur quod sic. si esset deceptus: sed non mentiri. quia non potest imprimen virtualiter: nisi quod continet formaliter.

¶ 6a difficultas. quia rationes que concludunt de voluntate sicut de intellectu: et pote rit vnus imprimen actum volendi in altero. Dicitur hoc quod non est idem de intellectu et voluntate. quia voluntas est potentia contingenter agens. non autem intellectus.

¶ Sed contra. nullam contingentiam habet in ratione principii passiui: sed in ratione productiui. Ex quo ergo vnus praducit actum non videtur in potestate alterius: quin illum recipiat.

¶ Sed tunc sequeretur quod lucifer posset facem quod omnes peccarent. et mihael quod nullus. hic potest dici. quod sicut si deus actum polendi cum deformitate imprimeret non esset peccatum mihi. ita etiam si vnus angelus alteri imprimeret ille in hoc non mereretur. nec demereretur. Alius autem potest audire conuertendo se ad bonum. et ita non posset actus malus in eo recipi ab alio. Sciendum autem quod aliquando contingit quod angelus qui loquitur imprimit alteri speciem et actum. vtpote si loqua tur enim de eo quod cogitat: cuius alter nin habet speciem. tunc enim prio imprimit speciem. secundo causat actum. Aliquando non imprimit spetiem nec actum. sicut si angelus inferior cult loqui superiori illi non imprimit speciem: quia iste praehabet. nec actum. quia at tentus est circa alia superiora. Aliquando speciem non actum: sicut siinferior est determinatus ab aliquo superiori ad aliquem actum alius imprimit sibi speciem et non actum. Aliquando actum et non peciem. quando scilicet speciem praehabet: et actum non.

¶ Sed numquid angelus est dator formarum: ex quo imprimit actum: Dico quod non quia naturaliter generat illum memoria. Sciendum est quod angelus sudior potest determinare alium inferiorem contra voluntatem suam.

¶ Sed lumquid potest vnus clamare altius quam alter: Dico quod sic intellectua liter: si magis et fortius imprimit: sicut acutum et graue sen sibiliter in vocibus. et secundum hoc potest dici quod armodia est in patria.

¶ Sed numquid loquitur angelus sibiipsi: Dico quod non. quia tunc intellectus igens loqueretur possibili. quod non potest esse: cum intellectus agens non recipiat actus intelligendi. et ita non potest loqui.

¶ Sed numquid loqui potest deo: Dico quod non proprie. quia nihil deo imprimit. sed deus totum intuitiue videt. Sed econuerso potest fieri.

¶ Sed numquid potentiae deus mentiri: Non video qualiter non possit imprimen quemcumet actum. sed non esset deo peccatum.